diaforos
Just another WordPress site
Ιλιάδα Δ – Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις
Ομηρικά Έπη
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad d
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Οἱ δὲ θεοὶ πὰρ Ζηνὶ καθήμενοι ἠγορόωντο
χρυσέῳ ἐν δαπέδῳ, μετὰ δέ σφισι πότνια Ἥβη
νέκταρ ἐῳνοχόει· τοὶ δὲ χρυσέοις δεπάεσσι
δειδέχατ᾽ ἀλλήλους, Τρώων πόλιν εἰσορόωντες.
5 αὐτίκ᾽ ἐπειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθιζέμεν Ἥρην
κερτομίοις ἐπέεσσι, παραβλήδην ἀγορεύων·
«δοιαὶ μὲν Μενελάῳ ἀρηγόνες εἰσὶ θεάων,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη.
ἀλλ᾽ ἤτοι ταὶ νόσφι καθήμεναι εἰσορόωσαι
10 τέρπεσθον· τῷ δ᾽ αὖτε φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη
αἰεὶ παρμέμβλωκε καὶ αὐτοῦ κῆρας ἀμύνει·
καὶ νῦν ἐξεσάωσεν ὀϊόμενον θανέεσθαι.
ἀλλ᾽ ἤτοι νίκη μὲν ἀρηϊφίλου Μενελάου·
ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ᾽ ὅπως ἔσται τάδε ἔργα,
15 ἤ ῥ᾽ αὖτις πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν
ὄρσομεν, ἦ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι βάλωμεν.
εἰ δ᾽ αὖ πως τόδε πᾶσι φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο,
ἤτοι μὲν οἰκέοιτο πόλις Πριάμοιο ἄνακτος,
αὖτις δ᾽ Ἀργείην Ἑλένην Μενέλαος ἄγοιτο.»
20 Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ἐπέμυξαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη·
πλησίαι αἵ γ᾽ ἥσθην, κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην.
ἤτοι Ἀθηναίη ἀκέων ἦν οὐδέ τι εἶπε,
σκυζομένη Διὶ πατρί, χόλος δέ μιν ἄγριος ᾕρει·
Ἥρῃ δ᾽ οὐκ ἔχαδε στῆθος χόλον, ἀλλὰ προσηύδα·
25 «αἰνότατε Κρονίδη, ποῖον τὸν μῦθον ἔειπες·
πῶς ἐθέλεις ἅλιον θεῖναι πόνον ἠδ᾽ ἀτέλεστον,
ἱδρῶ θ᾽ ὃν ἵδρωσα μόγῳ, καμέτην δέ μοι ἵπποι
λαὸν ἀγειρούσῃ, Πριάμῳ κακὰ τοῖό τε παισίν.
ἕρδ᾽· ἀτὰρ οὔ τοι πάντες ἐπαινέομεν θεοὶ ἄλλοι.»
30 Τὴν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«δαιμονίη, τί νύ σε Πρίαμος Πριάμοιό τε παῖδες
τόσσα κακὰ ῥέζουσιν, ὅ τ᾽ ἀσπερχὲς μενεαίνεις
Ἰλίου ἐξαλαπάξαι ἐϋκτίμενον πτολίεθρον;
εἰ δὲ σύ γ᾽ εἰσελθοῦσα πύλας καὶ τείχεα μακρὰ
35 ὠμὸν βεβρώθοις Πρίαμον Πριάμοιό τε παῖδας
ἄλλους τε Τρῶας, τότε κεν χόλον ἐξακέσαιο.
ἕρξον ὅπως ἐθέλεις· μὴ τοῦτό γε νεῖκος ὀπίσσω
σοὶ καὶ ἐμοὶ μέγ᾽ ἔρισμα μετ᾽ ἀμφοτέροισι γένηται.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
40 ὁππότε κεν καὶ ἐγὼ μεμαὼς πόλιν ἐξαλαπάξαι
τὴν ἐθέλω ὅθι τοι φίλοι ἀνέρες ἐγγεγάασι,
μή τι διατρίβειν τὸν ἐμὸν χόλον, ἀλλά μ᾽ ἐᾶσαι·
καὶ γὰρ ἐγὼ σοὶ δῶκα ἑκὼν ἀέκοντί γε θυμῷ·
αἳ γὰρ ὑπ᾽ ἠελίῳ τε καὶ οὐρανῷ ἀστερόεντι
45 ναιετάουσι πόληες ἐπιχθονίων ἀνθρώπων,
τάων μοι περὶ κῆρι τιέσκετο Ἴλιος ἱρὴ
καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο.
οὐ γάρ μοί ποτε βωμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης,
λοιβῆς τε κνίσης τε· τὸ γὰρ λάχομεν γέρας ἡμεῖς.»
50 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα βοῶπις πότνια Ἥρη·
«ἤτοι ἐμοὶ τρεῖς μὲν πολὺ φίλταταί εἰσι πόληες,
Ἄργός τε Σπάρτη τε καὶ εὐρυάγυια Μυκήνη·
τὰς διαπέρσαι, ὅτ᾽ ἄν τοι ἀπέχθωνται περὶ κῆρι·
τάων οὔ τοι ἐγὼ πρόσθ᾽ ἵσταμαι οὐδὲ μεγαίρω.
55 εἴ περ γὰρ φθονέω τε καὶ οὐκ εἰῶ διαπέρσαι,
οὐκ ἀνύω φθονέουσ᾽, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερός ἐσσι.
ἀλλὰ χρὴ καὶ ἐμὸν θέμεναι πόνον οὐκ ἀτέλεστον·
καὶ γὰρ ἐγὼ θεός εἰμι, γένος δέ μοι ἔνθεν ὅθεν σοί,
καί με πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνος ἀγκυλομήτης,
60 ἀμφότερον, γενεῇ τε καὶ οὕνεκα σὴ παράκοιτις
κέκλημαι, σὺ δὲ πᾶσι μετ᾽ ἀθανάτοισιν ἀνάσσεις.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ταῦθ᾽ ὑποείξομεν ἀλλήλοισι,
σοὶ μὲν ἐγώ, σὺ δ᾽ ἐμοί· ἐπὶ δ᾽ ἕψονται θεοὶ ἄλλοι
ἀθάνατοι· σὺ δὲ θᾶσσον Ἀθηναίῃ ἐπιτεῖλαι
65 ἐλθεῖν ἐς Τρώων καὶ Ἀχαιῶν φύλοπιν αἰνήν,
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
70 «αἶψα μάλ᾽ ἐς στρατὸν ἐλθὲ μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην,
βῆ δὲ κατ᾽ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα.
75 οἷον δ᾽ ἀστέρα ἧκε Κρόνου πάϊς ἀγκυλομήτεω
ἢ ναύτῃσι τέρας ἠὲ στρατῷ εὐρέϊ λαῶν,
λαμπρόν· τοῦ δέ τε πολλοὶ ἀπὸ σπινθῆρες ἵενται·
τῷ ἐϊκυῖ᾽ ἤϊξεν ἐπὶ χθόνα Παλλὰς Ἀθήνη,
κὰδ δ᾽ ἔθορ᾽ ἐς μέσσον· θάμβος δ᾽ ἔχεν εἰσορόωντας,
80 Τρῶάς θ᾽ ἱπποδάμους καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς·
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν ἰδὼν ἐς πλησίον ἄλλον·
«ἦ ῥ᾽ αὖτις πόλεμός τε κακὸς καὶ φύλοπις αἰνὴ
ἔσσεται, ἢ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι τίθησι
Ζεύς, ὅς τ᾽ ἀνθρώπων ταμίης πολέμοιο τέτυκται.»
85 Ὣς ἄρα τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε.
ἡ δ᾽ ἀνδρὶ ἰκέλη Τρώων κατεδύσεθ᾽ ὅμιλον,
Λαοδόκῳ Ἀντηνορίδῃ, κρατερῷ αἰχμητῇ,
Πάνδαρον ἀντίθεον διζημένη, εἴ που ἐφεύροι.
εὗρε Λυκάονος υἱὸν ἀμύμονά τε κρατερόν τε
90 ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δέ μιν κρατεραὶ στίχες ἀσπιστάων
λαῶν, οἵ οἱ ἕποντο ἀπ᾽ Αἰσήποιο ῥοάων·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ἦ ῥά νύ μοί τι πίθοιο, Λυκάονος υἱὲ δαΐφρον.
τλαίης κεν Μενελάῳ ἐπιπροέμεν ταχὺν ἰόν,
95 πᾶσι δέ κε Τρώεσσι χάριν καὶ κῦδος ἄροιο,
ἐκ πάντων δὲ μάλιστα Ἀλεξάνδρῳ βασιλῆϊ.
τοῦ κεν δὴ πάμπρωτα παρ᾽ ἀγλαὰ δῶρα φέροιο,
αἴ κεν ἴδῃ Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱὸν
σῷ βέλεϊ δμηθέντα πυρῆς ἐπιβάντ᾽ ἀλεγεινῆς.
100 ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ὀΐστευσον Μενελάου κυδαλίμοιο,
εὔχεο δ᾽ Ἀπόλλωνι Λυκηγενέϊ κλυτοτόξῳ
ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην
οἴκαδε νοστήσας ἱερῆς εἰς ἄστυ Ζελείης.»
Ὣς φάτ᾽ Ἀθηναίη, τῷ δὲ φρένας ἄφρονι πεῖθεν·
105 αὐτίκ᾽ ἐσύλα τόξον ἐΰξοον ἰξάλου αἰγὸς
ἀγρίου, ὅν ῥά ποτ᾽ αὐτὸς ὑπὸ στέρνοιο τυχήσας
πέτρης ἐκβαίνοντα δεδεγμένος ἐν προδοκῇσι
βεβλήκει πρὸς στῆθος· ὁ δ᾽ ὕπτιος ἔμπεσε πέτρῃ.
τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει·
110 καὶ τὰ μὲν ἀσκήσας κεραοξόος ἤραρε τέκτων,
πᾶν δ᾽ εὖ λειήνας χρυσέην ἐπέθηκε κορώνην.
καὶ τὸ μὲν εὖ κατέθηκε τανυσσάμενος ποτὶ γαίῃ
ἀγκλίνας· πρόσθεν δὲ σάκεα σχέθον ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
μὴ πρὶν ἀναΐξειαν ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν,
115 πρὶν βλῆσθαι Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱόν.
αὐτὰρ ὁ σύλα πῶμα φαρέτρης, ἐκ δ᾽ ἕλετ᾽ ἰὸν
ἀβλῆτα πτερόεντα, μελαινέων ἕρμ᾽ ὀδυνάων·
αἶψα δ᾽ ἐπὶ νευρῇ κατεκόσμει πικρὸν ὀϊστόν,
εὔχετο δ᾽ Ἀπόλλωνι Λυκηγενέϊ κλυτοτόξῳ
120 ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην
οἴκαδε νοστήσας ἱερῆς εἰς ἄστυ Ζελείης.
ἕλκε δ᾽ ὁμοῦ γλυφίδας τε λαβὼν καὶ νεῦρα βόεια·
νευρὴν μὲν μαζῷ πέλασεν, τόξῳ δὲ σίδηρον.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ κυκλοτερὲς μέγα τόξον ἔτεινε,
125 λίγξε βιός, νευρὴ δὲ μέγ᾽ ἴαχεν, ἆλτο δ᾽ ὀϊστὸς
ὀξυβελής, καθ᾽ ὅμιλον ἐπιπτέσθαι μενεαίνων.
Οὐδὲ σέθεν, Μενέλαε, θεοὶ μάκαρες λελάθοντο
ἀθάνατοι, πρώτη δὲ Διὸς θυγάτηρ ἀγελείη,
ἥ τοι πρόσθε στᾶσα βέλος ἐχεπευκὲς ἄμυνεν.
130 ἡ δὲ τόσον μὲν ἔεργεν ἀπὸ χροός, ὡς ὅτε μήτηρ
παιδὸς ἐέργῃ μυῖαν, ὅθ᾽ ἡδέϊ λέξαται ὕπνῳ,
αὐτὴ δ᾽ αὖτ᾽ ἴθυνεν ὅθι ζωστῆρος ὀχῆες
χρύσειοι σύνεχον καὶ διπλόος ἤντετο θώρηξ.
ἐν δ᾽ ἔπεσε ζωστῆρι ἀρηρότι πικρὸς ὀϊστός·
135 διὰ μὲν ἂρ ζωστῆρος ἐλήλατο δαιδαλέοιο,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο
μίτρης θ᾽, ἣν ἐφόρει ἔρυμα χροός, ἕρκος ἀκόντων,
ἥ οἱ πλεῖστον ἔρυτο· διαπρὸ δὲ εἴσατο καὶ τῆς.
ἀκρότατον δ᾽ ἄρ᾽ ὀϊστὸς ἐπέγραψε χρόα φωτός·
140 αὐτίκα δ᾽ ἔρρεεν αἷμα κελαινεφὲς ἐξ ὠτειλῆς.
Ὡς δ᾽ ὅτε τίς τ᾽ ἐλέφαντα γυνὴ φοίνικι μιήνῃ
Μῃονὶς ἠὲ Κάειρα, παρήϊον ἔμμεναι ἵππων·
κεῖται δ᾽ ἐν θαλάμῳ, πολέες τέ μιν ἠρήσαντο
ἱππῆες φορέειν· βασιλῆϊ δὲ κεῖται ἄγαλμα,
145 ἀμφότερον κόσμος θ᾽ ἵππῳ ἐλατῆρί τε κῦδος·
τοῖοί τοι, Μενέλαε, μιάνθην αἵματι μηροὶ
εὐφυέες κνῆμαί τε ἰδὲ σφυρὰ κάλ᾽ ὑπένερθε.
Ῥίγησεν δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
ὡς εἶδεν μέλαν αἷμα καταρρέον ἐξ ὠτειλῆς·
150 ῥίγησεν δὲ καὶ αὐτὸς ἀρηΐφιλος Μενέλαος.
ὡς δὲ ἴδεν νεῦρόν τε καὶ ὄγκους ἐκτὸς ἐόντας,
ἄψορρόν οἱ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη.
τοῖς δὲ βαρὺ στενάχων μετέφη κρείων Ἀγαμέμνων,
χειρὸς ἔχων Μενέλαον, ἐπεστενάχοντο δ᾽ ἑταῖροι·
155 «φίλε κασίγνητε, θάνατόν νύ τοι ὅρκι᾽ ἔταμνον,
οἶον προστήσας πρὸ Ἀχαιῶν Τρωσὶ μάχεσθαι,
ὥς σ᾽ ἔβαλον Τρῶες, κατὰ δ᾽ ὅρκια πιστὰ πάτησαν.
οὐ μέν πως ἅλιον πέλει ὅρκιον αἷμά τε ἀρνῶν
σπονδαί τ᾽ ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς ἐπέπιθμεν.
160 εἴ περ γάρ τε καὶ αὐτίκ᾽ Ὀλύμπιος οὐκ ἐτέλεσσεν,
ἔκ τε καὶ ὀψὲ τελεῖ, σύν τε μεγάλῳ ἀπέτεισαν,
σὺν σφῇσιν κεφαλῇσι γυναιξί τε καὶ τεκέεσσιν.
εὖ γὰρ ἐγὼ τόδε οἶδα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν·
ἔσσεται ἦμαρ ὅτ᾽ ἄν ποτ᾽ ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ
165 καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο,
Ζεὺς δέ σφι Κρονίδης ὑψίζυγος, αἰθέρι ναίων,
αὐτὸς ἐπισσείῃσιν ἐρεμνὴν αἰγίδα πᾶσι
τῆσδ᾽ ἀπάτης κοτέων· τὰ μὲν ἔσσεται οὐκ ἀτέλεστα·
ἀλλά μοι αἰνὸν ἄχος σέθεν ἔσσεται, ὦ Μενέλαε,
170 αἴ κε θάνῃς καὶ πότμον ἀναπλήσῃς βιότοιο.
καί κεν ἐλέγχιστος πολυδίψιον Ἄργος ἱκοίμην·
αὐτίκα γὰρ μνήσονται Ἀχαιοὶ πατρίδος αἴης·
κὰδ δέ κεν εὐχωλὴν Πριάμῳ καὶ Τρωσὶ λίποιμεν
Ἀργείην Ἑλένην· σέο δ᾽ ὀστέα πύσει ἄρουρα
175 κειμένου ἐν Τροίῃ ἀτελευτήτῳ ἐπὶ ἔργῳ.
καί κέ τις ὧδ᾽ ἐρέει Τρώων ὑπερηνορεόντων
τύμβῳ ἐπιθρῴσκων Μενελάου κυδαλίμοιο·
“αἴθ᾽ οὕτως ἐπὶ πᾶσι χόλον τελέσει᾽ Ἀγαμέμνων,
ὡς καὶ νῦν ἅλιον στρατὸν ἤγαγεν ἐνθάδ᾽ Ἀχαιῶν,
180 καὶ δὴ ἔβη οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
σὺν κεινῇσιν νηυσί, λιπὼν ἀγαθὸν Μενέλαον.”
ὥς ποτέ τις ἐρέει· τότε μοι χάνοι εὐρεῖα χθών.»
Τὸν δ᾽ ἐπιθαρσύνων προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«θάρσει, μηδέ τί πω δειδίσσεο λαὸν Ἀχαιῶν·
185 οὐκ ἐν καιρίῳ ὀξὺ πάγη βέλος, ἀλλὰ πάροιθεν
εἰρύσατο ζωστήρ τε παναίολος ἠδ᾽ ὑπένερθε
ζῶμά τε καὶ μίτρη, τὴν χαλκῆες κάμον ἄνδρες.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων·
«αἲ γὰρ δὴ οὕτως εἴη, φίλος ὦ Μενέλαε·
190 ἕλκος δ᾽ ἰητὴρ ἐπιμάσσεται ἠδ᾽ ἐπιθήσει
φάρμαχ᾽, ἅ κεν παύσῃσι μελαινάων ὀδυνάων.»
Ἦ, καὶ Ταλθύβιον, θεῖον κήρυκα, προσηύδα·
«Ταλθύβι᾽, ὅττι τάχιστα Μαχάονα δεῦρο κάλεσσον,
φῶτ᾽ Ἀσκληπιοῦ υἱόν, ἀμύμονος ἰητῆρος,
195 ὄφρα ἴδῃ Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱόν,
ὅν τις ὀϊστεύσας ἔβαλεν, τόξων ἐῢ εἰδώς,
Τρώων ἢ Λυκίων, τῷ μὲν κλέος, ἄμμι δὲ πένθος.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα οἱ κῆρυξ ἀπίθησεν ἀκούσας,
βῆ δ᾽ ἰέναι κατὰ λαὸν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων
200 παπταίνων ἥρωα Μαχάονα· τὸν δ᾽ ἐνόησεν
ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δέ μιν κρατεραὶ στίχες ἀσπιστάων
λαῶν, οἵ οἱ ἕποντο Τρίκης ἐξ ἱπποβότοιο.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὄρσ᾽, Ἀσκληπιάδη, καλέει κρείων Ἀγαμέμνων,
205 ὄφρα ἴδῃς Μενέλαον ἀρήϊον ἀρχὸν Ἀχαιῶν,
ὅν τις ὀϊστεύσας ἔβαλεν, τόξων ἐῢ εἰδώς,
Τρώων ἢ Λυκίων, τῷ μὲν κλέος, ἄμμι δὲ πένθος.»
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε·
βὰν δ᾽ ἰέναι καθ᾽ ὅμιλον ἀνὰ στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν.
210 ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι ξανθὸς Μενέλαος
βλήμενος ἦν, περὶ δ᾽ αὐτὸν ἀγηγέραθ᾽ ὅσσοι ἄριστοι
κυκλόσ᾽, ὁ δ᾽ ἐν μέσσοισι παρίστατο ἰσόθεος φώς,
αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν·
τοῦ δ᾽ ἐξελκομένοιο πάλιν ἄγεν ὀξέες ὄγκοι.
215 λῦσε δέ οἱ ζωστῆρα παναίολον ἠδ᾽ ὑπένερθε
ζῶμά τε καὶ μίτρην, τὴν χαλκῆες κάμον ἄνδρες.
αὐτὰρ ἐπεὶ ἴδεν ἕλκος ὅθ᾽ ἔμπεσε πικρὸς ὀϊστός,
αἷμ᾽ ἐκμυζήσας ἐπ᾽ ἄρ᾽ ἤπια φάρμακα εἰδὼς
πάσσε, τά οἵ ποτε πατρὶ φίλα φρονέων πόρε Χείρων.
220 Ὄφρα τοὶ ἀμφεπένοντο βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον,
τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον ἀσπιστάων·
οἱ δ᾽ αὖτις κατὰ τεύχε᾽ ἔδυν, μνήσαντο δὲ χάρμης.
Ἔνθ᾽ οὐκ ἂν βρίζοντα ἴδοις Ἀγαμέμνονα δῖον,
οὐδὲ καταπτώσσοντ᾽, οὐδ᾽ οὐκ ἐθέλοντα μάχεσθαι,
225 ἀλλὰ μάλα σπεύδοντα μάχην ἐς κυδιάνειραν.
ἵππους μὲν γὰρ ἔασε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ·
καὶ τοὺς μὲν θεράπων ἀπάνευθ᾽ ἔχε φυσιόωντας
Εὐρυμέδων, υἱὸς Πτολεμαίου Πειραΐδαο·
τῷ μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε παρισχέμεν, ὁππότε κέν μιν
230 γυῖα λάβῃ κάματος, πολέας διὰ κοιρανέοντα·
αὐτὰρ ὁ πεζὸς ἐὼν ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν·
καί ῥ᾽ οὓς μὲν σπεύδοντας ἴδοι Δαναῶν ταχυπώλων,
τοὺς μάλα θαρσύνεσκε παριστάμενος ἐπέεσσιν·
«Ἀργεῖοι, μή πώ τι μεθίετε θούριδος ἀλκῆς·
235 οὐ γὰρ ἐπὶ ψευδέσσι πατὴρ Ζεὺς ἔσσετ᾽ ἀρωγός,
ἀλλ᾽ οἵ περ πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσαντο,
τῶν ἤτοι αὐτῶν τέρενα χρόα γῦπες ἔδονται,
ἡμεῖς αὖτ᾽ ἀλόχους τε φίλας καὶ νήπια τέκνα
ἄξομεν ἐν νήεσσιν, ἐπὴν πτολίεθρον ἕλωμεν.»
240 Οὕς τινας αὖ μεθιέντας ἴδοι στυγεροῦ πολέμοιο,
τοὺς μάλα νεικείεσκε χολωτοῖσιν ἐπέεσσιν·
«Ἀργεῖοι ἰόμωροι, ἐλεγχέες, οὔ νυ σέβεσθε;
τίφθ᾽ οὕτως ἔστητε τεθηπότες ἠΰτε νεβροί,
αἵ τ᾽ ἐπεὶ οὖν ἔκαμον πολέος πεδίοιο θέουσαι,
245 ἑστᾶσ᾽, οὐδ᾽ ἄρα τίς σφι μετὰ φρεσὶ γίγνεται ἀλκή·
ὣς ὑμεῖς ἔστητε τεθηπότες, οὐδὲ μάχεσθε.
ἦ μένετε Τρῶας σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔνθα τε νῆες
εἰρύατ᾽ εὔπρυμνοι, πολιῆς ἐπὶ θινὶ θαλάσσης,
ὄφρα ἴδητ᾽ αἴ κ᾽ ὔμμιν ὑπέρσχῃ χεῖρα Κρονίων;»
250 Ὣς ὅ γε κοιρανέων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν·
ἦλθε δ᾽ ἐπὶ Κρήτεσσι κιὼν ἀνὰ οὐλαμὸν ἀνδρῶν.
οἱ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἰδομενῆα δαΐφρονα θωρήσσοντο·
Ἰδομενεὺς μὲν ἐνὶ προμάχοις, συῒ εἴκελος ἀλκήν,
Μηριόνης δ᾽ ἄρα οἱ πυμάτας ὤτρυνε φάλαγγας.
255 τοὺς δὲ ἰδὼν γήθησεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενῆα προσηύδα μειλιχίοισιν·
«Ἰδομενεῦ, περὶ μέν σε τίω Δαναῶν ταχυπώλων
ἠμὲν ἐνὶ πτολέμῳ ἠδ᾽ ἀλλοίῳ ἐπὶ ἔργῳ
ἠδ᾽ ἐν δαίθ᾽, ὅτε πέρ τε γερούσιον αἴθοπα οἶνον
260 Ἀργείων οἱ ἄριστοι ἐνὶ κρητῆρι κέρωνται.
εἴ περ γάρ τ᾽ ἄλλοι γε κάρη κομόωντες Ἀχαιοὶ
δαιτρὸν πίνωσιν, σὸν δὲ πλεῖον δέπας αἰεὶ
ἕστηχ᾽, ὥς περ ἐμοί, πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι.
ἀλλ᾽ ὄρσευ πόλεμόνδ᾽, οἷος πάρος εὔχεαι εἶναι.»
265 Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἰδομενεὺς Κρητῶν ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη, μάλα μέν τοι ἐγὼν ἐρίηρος ἑταῖρος
ἔσσομαι, ὡς τὸ πρῶτον ὑπέστην καὶ κατένευσα·
ἀλλ᾽ ἄλλους ὄτρυνε κάρη κομόωντας Ἀχαιούς,
ὄφρα τάχιστα μαχώμεθ᾽, ἐπεὶ σύν γ᾽ ὅρκι᾽ ἔχευαν
270 Τρῶες· τοῖσιν δ᾽ αὖ θάνατος καὶ κήδε᾽ ὀπίσσω
ἔσσετ᾽, ἐπεὶ πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσαντο.»
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀτρεΐδης δὲ παρῴχετο γηθόσυνος κῆρ·
ἦλθε δ᾽ ἐπ᾽ Αἰάντεσσι κιὼν ἀνὰ οὐλαμὸν ἀνδρῶν·
τὼ δὲ κορυσσέσθην, ἅμα δὲ νέφος εἵπετο πεζῶν.
275 ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀπὸ σκοπιῆς εἶδεν νέφος αἰπόλος ἀνὴρ
ἐρχόμενον κατὰ πόντον ὑπὸ Ζεφύροιο ἰωῆς·
τῷ δέ τ᾽ ἄνευθεν ἐόντι μελάντερον ἠΰτε πίσσα
φαίνετ᾽ ἰὸν κατὰ πόντον, ἄγει δέ τε λαίλαπα πολλήν,
ῥίγησέν τε ἰδών, ὑπό τε σπέος ἤλασε μῆλα·
280 τοῖαι ἅμ᾽ Αἰάντεσσι διοτρεφέων αἰζηῶν
δήϊον ἐς πόλεμον πυκιναὶ κίνυντο φάλαγγες
κυάνεαι, σάκεσίν τε καὶ ἔγχεσι πεφρικυῖαι.
καὶ τοὺς μὲν γήθησεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
285 «Αἴαντ᾽, Ἀργείων ἡγήτορε χαλκοχιτώνων,
σφῶϊ μέν —οὐ γὰρ ἔοικ᾽ ὀτρυνέμεν— οὔ τι κελεύω·
αὐτὼ γὰρ μάλα λαὸν ἀνώγετον ἶφι μάχεσθαι.
αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,
τοῖος πᾶσιν θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι γένοιτο·
290 τῶ κε τάχ᾽ ἠμύσειε πόλις Πριάμοιο ἄνακτος,
χερσὶν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσά τε περθομένη τε.»
Ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δὲ μετ᾽ ἄλλους·
ἔνθ᾽ ὅ γε Νέστορ᾽ ἔτετμε, λιγὺν Πυλίων ἀγορητήν,
οὓς ἑτάρους στέλλοντα καὶ ὀτρύνοντα μάχεσθαι,
295 ἀμφὶ μέγαν Πελάγοντα Ἀλάστορά τε Χρομίον τε
Αἵμονά τε κρείοντα Βίαντά τε, ποιμένα λαῶν·
ἱππῆας μὲν πρῶτα σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφι,
πεζοὺς δ᾽ ἐξόπιθε στῆσεν πολέας τε καὶ ἐσθλούς,
ἕρκος ἔμεν πολέμοιο· κακοὺς δ᾽ ἐς μέσσον ἔλασσεν,
300 ὄφρα καὶ οὐκ ἐθέλων τις ἀναγκαίῃ πολεμίζοι.
ἱππεῦσιν μὲν πρῶτ᾽ ἐπετέλλετο· τοὺς γὰρ ἀνώγει
σφοὺς ἵππους ἐχέμεν μηδὲ κλονέεσθαι ὁμίλῳ·
«μηδέ τις ἱπποσύνῃ τε καὶ ἠνορέηφι πεποιθὼς
οἶος πρόσθ᾽ ἄλλων μεμάτω Τρώεσσι μάχεσθαι,
305 μηδ᾽ ἀναχωρείτω· ἀλαπαδνότεροι γὰρ ἔσεσθε.
ὃς δέ κ᾽ ἀνὴρ ἀπὸ ὧν ὀχέων ἕτερ᾽ ἅρμαθ᾽ ἵκηται,
ἔγχει ὀρεξάσθω, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερον οὕτω.
ὧδε καὶ οἱ πρότεροι πόλεας καὶ τείχε᾽ ἐπόρθεον,
τόνδε νόον καὶ θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔχοντες.»
310 Ὣς ὁ γέρων ὄτρυνε πάλαι πολέμων ἐῢ εἰδώς·
καὶ τὸν μὲν γήθησεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὦ γέρον, εἴθ᾽, ὡς θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν,
ὥς τοι γούναθ᾽ ἕποιτο, βίη δέ τοι ἔμπεδος εἴη·
315 ἀλλά σε γῆρας τείρει ὁμοίϊον· ὡς ὄφελέν τις
ἀνδρῶν ἄλλος ἔχειν, σὺ δὲ κουροτέροισι μετεῖναι.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«Ἀτρεΐδη, μάλα μέν τοι ἐγὼν ἐθέλοιμι καὶ αὐτὸς
ὣς ἔμεν ὡς ὅτε δῖον Ἐρευθαλίωνα κατέκταν.
320 ἀλλ᾽ οὔ πως ἅμα πάντα θεοὶ δόσαν ἀνθρώποισιν·
εἰ τότε κοῦρος ἔα, νῦν αὖτέ με γῆρας ὀπάζει.
ἀλλὰ καὶ ὧς ἱππεῦσι μετέσσομαι ἠδὲ κελεύσω
βουλῇ καὶ μύθοισι· τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ γερόντων.
αἰχμὰς δ᾽ αἰχμάσσουσι νεώτεροι, οἵ περ ἐμεῖο
325 ὁπλότεροι γεγάασι πεποίθασίν τε βίηφιν.»
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀτρεΐδης δὲ παρῴχετο γηθόσυνος κῆρ.
εὗρ᾽ υἱὸν Πετεῶο Μενεσθῆα πλήξιππον
ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δ᾽ Ἀθηναῖοι, μήστωρες ἀϋτῆς·
αὐτὰρ ὁ πλησίον ἑστήκει πολύμητις Ὀδυσσεύς,
330 πὰρ δὲ Κεφαλλήνων ἀμφὶ στίχες οὐκ ἀλαπαδναὶ
ἕστασαν· οὐ γάρ πώ σφιν ἀκούετο λαὸς ἀϋτῆς,
ἀλλὰ νέον συνορινόμεναι κίνυντο φάλαγγες
Τρώων ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν· οἱ δὲ μένοντες
ἕστασαν, ὁππότε πύργος Ἀχαιῶν ἄλλος ἐπελθὼν
335 Τρώων ὁρμήσειε καὶ ἄρξειαν πολέμοιο.
τοὺς δὲ ἰδὼν νείκεσσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὦ υἱὲ Πετεῶο διοτρεφέος βασιλῆος,
καὶ σύ, κακοῖσι δόλοισι κεκασμένε, κερδαλεόφρον,
340 τίπτε καταπτώσσοντες ἀφέστατε, μίμνετε δ᾽ ἄλλους;
σφῶϊν μέν τ᾽ ἐπέοικε μετὰ πρώτοισιν ἐόντας
ἑστάμεν ἠδὲ μάχης καυστειρῆς ἀντιβολῆσαι·
πρώτω γὰρ καὶ δαιτὸς ἀκουάζεσθον ἐμεῖο,
ὁππότε δαῖτα γέρουσιν ἐφοπλίζωμεν Ἀχαιοί.
345 ἔνθα φίλ᾽ ὀπταλέα κρέα ἔδμεναι ἠδὲ κύπελλα
οἴνου πινέμεναι μελιηδέος, ὄφρ᾽ ἐθέλητον·
νῦν δὲ φίλως χ᾽ ὁρόῳτε καὶ εἰ δέκα πύργοι Ἀχαιῶν
ὑμείων προπάροιθε μαχοίατο νηλέϊ χαλκῷ.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
350 «Ἀτρεΐδη, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων;
πῶς δὴ φῂς πολέμοιο μεθιέμεν, ὁππότ᾽ Ἀχαιοὶ
Τρωσὶν ἐφ᾽ ἱπποδάμοισιν ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα;
ὄψεαι, ἢν ἐθέλῃσθα καὶ αἴ κέν τοι τὰ μεμήλῃ,
Τηλεμάχοιο φίλον πατέρα προμάχοισι μιγέντα
355 Τρώων ἱπποδάμων· σὺ δὲ ταῦτ᾽ ἀνεμώλια βάζεις.»
Τὸν δ᾽ ἐπιμειδήσας προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων,
ὡς γνῶ χωομένοιο· πάλιν δ᾽ ὅ γε λάζετο μῦθον·
«διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
οὔτε σε νεικείω περιώσιον οὔτε κελεύω·
360 οἶδα γὰρ ὥς τοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν
ἤπια δήνεα οἶδε· τὰ γὰρ φρονέεις ἅ τ᾽ ἐγώ περ.
ἀλλ᾽ ἴθι, ταῦτα δ᾽ ὄπισθεν ἀρεσσόμεθ᾽, εἴ τι κακὸν νῦν
εἴρηται, τὰ δὲ πάντα θεοὶ μεταμώνια θεῖεν.»
Ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δὲ μετ᾽ ἄλλους.
365 εὗρε δὲ Τυδέος υἱόν, ὑπέρθυμον Διομήδεα,
ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσι·
πὰρ δέ οἱ ἑστήκει Σθένελος, Καπανήϊος υἱός.
καὶ τὸν μὲν νείκεσσεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
370 «ὤ μοι, Τυδέος υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο,
τί πτώσσεις, τί δ᾽ ὀπιπεύεις πολέμοιο γεφύρας;
οὐ μὲν Τυδέϊ γ᾽ ὧδε φίλον πτωσκαζέμεν ἦεν,
ἀλλὰ πολὺ πρὸ φίλων ἑτάρων δηΐοισι μάχεσθαι,
ὡς φάσαν οἵ μιν ἴδοντο πονεύμενον· οὐ γὰρ ἔγωγε
375 ἤντησ᾽ οὐδὲ ἴδον· περὶ δ᾽ ἄλλων φασὶ γενέσθαι.
ἤτοι μὲν γὰρ ἄτερ πολέμου εἰσῆλθε Μυκήνας
ξεῖνος ἅμ᾽ ἀντιθέῳ Πολυνείκεϊ, λαὸν ἀγείρων·
οἱ δὲ τότ᾽ ἐστρατόωνθ᾽ ἱερὰ πρὸς τείχεα Θήβης,
καί ῥα μάλα λίσσοντο δόμεν κλειτοὺς ἐπικούρους·
380 οἱ δ᾽ ἔθελον δόμεναι καὶ ἐπῄνεον ὡς ἐκέλευον·
ἀλλὰ Ζεὺς ἔτρεψε παραίσια σήματα φαίνων.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ᾤχοντο ἰδὲ πρὸ ὁδοῦ ἐγένοντο,
Ἀσωπὸν δ᾽ ἵκοντο βαθύσχοινον λεχεποίην,
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἀγγελίην ἐπὶ Τυδῆ στεῖλαν Ἀχαιοί.
385 αὐτὰρ ὁ βῆ, πολέας δὲ κιχήσατο Καδμεΐωνας
δαινυμένους κατὰ δῶμα βίης Ἐτεοκληείης.
ἔνθ᾽ οὐδὲ ξεῖνός περ ἐὼν ἱππηλάτα Τυδεὺς
τάρβει, μοῦνος ἐὼν πολέσιν μετὰ Καδμείοισιν,
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἀεθλεύειν προκαλίζετο, πάντα δ᾽ ἐνίκα
390 ῥηϊδίως· τοίη οἱ ἐπίρροθος ἦεν Ἀθήνη.
οἱ δὲ χολωσάμενοι Καδμεῖοι, κέντορες ἵππων,
ἂψ ἄρ᾽ ἀνερχομένῳ πυκινὸν λόχον εἷσαν ἄγοντες,
κούρους πεντήκοντα· δύω δ᾽ ἡγήτορες ἦσαν,
Μαίων Αἱμονίδης, ἐπιείκελος ἀθανάτοισιν,
395 υἱός τ᾽ Αὐτοφόνοιο, μενεπτόλεμος Πολυφόντης.
Τυδεὺς μὲν καὶ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκε·
πάντας ἔπεφν᾽, ἕνα δ᾽ οἶον ἵει οἶκόνδε νέεσθαι·
Μαίον᾽ ἄρα προέηκε, θεῶν τεράεσσι πιθήσας.
τοῖος ἔην Τυδεὺς Αἰτώλιος· ἀλλὰ τὸν υἱὸν
400 γείνατο εἷο χέρεια μάχῃ, ἀγορῇ δέ τ᾽ ἀμείνω.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη κρατερὸς Διομήδης,
αἰδεσθεὶς βασιλῆος ἐνιπὴν αἰδοίοιο·
τὸν δ᾽ υἱὸς Καπανῆος ἀμείψατο κυδαλίμοιο·
«Ἀτρεΐδη, μὴ ψεύδε᾽ ἐπιστάμενος σάφα εἰπεῖν·
405 ἡμεῖς τοι πατέρων μέγ᾽ ἀμείνονες εὐχόμεθ᾽ εἶναι·
ἡμεῖς καὶ Θήβης ἕδος εἵλομεν ἑπταπύλοιο,
παυρότερον λαὸν ἀγαγόνθ᾽ ὑπὸ τεῖχος ἄρειον,
πειθόμενοι τεράεσσι θεῶν καὶ Ζηνὸς ἀρωγῇ·
κεῖνοι δὲ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο.
410 τῶ μή μοι πατέρας ποθ᾽ ὁμοίῃ ἔνθεο τιμῇ.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«τέττα, σιωπῇ ἧσο, ἐμῷ δ᾽ ἐπιπείθεο μύθῳ·
οὐ γὰρ ἐγὼ νεμεσῶ Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν,
ὀτρύνοντι μάχεσθαι ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς·
415 τούτῳ μὲν γὰρ κῦδος ἅμ᾽ ἕψεται, εἴ κεν Ἀχαιοὶ
Τρῶας δῃώσωσιν ἕλωσί τε Ἴλιον ἱρήν,
τούτῳ δ᾽ αὖ μέγα πένθος Ἀχαιῶν δῃωθέντων.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ νῶϊ μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς.»
Ἦ ῥα, καὶ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε·
420 δεινὸν δ᾽ ἔβραχε χαλκὸς ἐπὶ στήθεσσιν ἄνακτος
ὀρνυμένου· ὑπό κεν ταλασίφρονά περ δέος εἷλεν.
Ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἐν αἰγιαλῷ πολυηχέϊ κῦμα θαλάσσης
ὄρνυτ᾽ ἐπασσύτερον Ζεφύρου ὕπο κινήσαντος·
πόντῳ μέν τε πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα
425 χέρσῳ ῥηγνύμενον μεγάλα βρέμει, ἀμφὶ δέ τ᾽ ἄκρας
κυρτὸν ἐὸν κορυφοῦται, ἀποπτύει δ᾽ ἁλὸς ἄχνην·
ὣς τότ᾽ ἐπασσύτεραι Δαναῶν κίνυντο φάλαγγες
νωλεμέως πόλεμόνδε· κέλευε δὲ οἷσιν ἕκαστος
ἡγεμόνων· οἱ δ᾽ ἄλλοι ἀκὴν ἴσαν, οὐδέ κε φαίης
430 τόσσον λαὸν ἕπεσθαι ἔχοντ᾽ ἐν στήθεσιν αὐδήν,
σιγῇ δειδιότες σημάντορας· ἀμφὶ δὲ πᾶσι
τεύχεα ποικίλ᾽ ἔλαμπε, τὰ εἱμένοι ἐστιχόωντο.
Τρῶες δ᾽, ὥς τ᾽ ὄϊες πολυπάμονος ἀνδρὸς ἐν αὐλῇ
μυρίαι ἑστήκασιν ἀμελγόμεναι γάλα λευκόν,
435 ἀζηχὲς μεμακυῖαι ἀκούουσαι ὄπα ἀρνῶν,
ὣς Τρώων ἀλαλητὸς ἀνὰ στρατὸν εὐρὺν ὀρώρει·
οὐ γὰρ πάντων ἦεν ὁμὸς θρόος οὐδ᾽ ἴα γῆρυς,
ἀλλὰ γλῶσσ᾽ ἐμέμικτο, πολύκλητοι δ᾽ ἔσαν ἄνδρες.
ὦρσε δὲ τοὺς μὲν Ἄρης, τοὺς δὲ γλαυκῶπις Ἀθήνη
440 Δεῖμός τ᾽ ἠδὲ Φόβος καὶ Ἔρις ἄμοτον μεμαυῖα,
Ἄρεος ἀνδροφόνοιο κασιγνήτη ἑτάρη τε,
ἥ τ᾽ ὀλίγη μὲν πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα
οὐρανῷ ἐστήριξε κάρη καὶ ἐπὶ χθονὶ βαίνει·
ἥ σφιν καὶ τότε νεῖκος ὁμοίϊον ἔμβαλε μέσσῳ
445 ἐρχομένη καθ᾽ ὅμιλον, ὀφέλλουσα στόνον ἀνδρῶν.
Οἱ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐς χῶρον ἕνα ξυνιόντες ἵκοντο,
σύν ῥ᾽ ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ᾽ ἔγχεα καὶ μένε᾽ ἀνδρῶν
χαλκεοθωρήκων· ἀτὰρ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι
ἔπληντ᾽ ἀλλήλῃσι, πολὺς δ᾽ ὀρυμαγδὸς ὀρώρει.
450 ἔνθα δ᾽ ἅμ᾽ οἰμωγή τε καὶ εὐχωλὴ πέλεν ἀνδρῶν
ὀλλύντων τε καὶ ὀλλυμένων, ῥέε δ᾽ αἵματι γαῖα.
ὡς δ᾽ ὅτε χείμαρροι ποταμοὶ κατ᾽ ὄρεσφι ῥέοντες
ἐς μισγάγκειαν συμβάλλετον ὄβριμον ὕδωρ
κρουνῶν ἐκ μεγάλων κοίλης ἔντοσθε χαράδρης,
455 τῶν δέ τε τηλόσε δοῦπον ἐν οὔρεσιν ἔκλυε ποιμήν·
ὣς τῶν μισγομένων γένετο ἰαχή τε πόνος τε.
Πρῶτος δ᾽ Ἀντίλοχος Τρώων ἕλεν ἄνδρα κορυστὴν
ἐσθλὸν ἐνὶ προμάχοισι, Θαλυσιάδην Ἐχέπωλον·
τόν ῥ᾽ ἔβαλε πρῶτος κόρυθος φάλον ἱπποδασείης,
460 ἐν δὲ μετώπῳ πῆξε, πέρησε δ᾽ ἄρ᾽ ὀστέον εἴσω
αἰχμὴ χαλκείη· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψεν,
ἤριπε δ᾽, ὡς ὅτε πύργος, ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ.
τὸν δὲ πεσόντα ποδῶν ἔλαβε κρείων Ἐλεφήνωρ
Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων,
465 ἕλκε δ᾽ ὑπὲκ βελέων, λελιημένος ὄφρα τάχιστα
τεύχεα συλήσειε· μίνυνθα δέ οἱ γένεθ᾽ ὁρμή.
νεκρὸν γὰρ ἐρύοντα ἰδὼν μεγάθυμος Ἀγήνωρ
πλευρά, τά οἱ κύψαντι παρ᾽ ἀσπίδος ἐξεφαάνθη,
οὔτησε ξυστῷ χαλκήρεϊ, λῦσε δὲ γυῖα.
470 ὣς τὸν μὲν λίπε θυμός, ἐπ᾽ αὐτῷ δ᾽ ἔργον ἐτύχθη
ἀργαλέον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν· οἱ δὲ λύκοι ὣς
ἀλλήλοις ἐπόρουσαν, ἀνὴρ δ᾽ ἄνδρ᾽ ἐδνοπάλιζεν.
Ἔνθ᾽ ἔβαλ᾽ Ἀνθεμίωνος υἱὸν Τελαμώνιος Αἴας,
ἠΐθεον θαλερὸν Σιμοείσιον, ὅν ποτε μήτηρ
475 Ἴδηθεν κατιοῦσα παρ᾽ ὄχθῃσιν Σιμόεντος
γείνατ᾽, ἐπεί ῥα τοκεῦσιν ἅμ᾽ ἕσπετο μῆλα ἰδέσθαι·
τοὔνεκά μιν κάλεον Σιμοείσιον· οὐδὲ τοκεῦσι
θρέπτρα φίλοις ἀπέδωκε, μινυνθάδιος δέ οἱ αἰὼν
ἔπλεθ᾽ ὑπ᾽ Αἴαντος μεγαθύμου δουρὶ δαμέντι.
480 πρῶτον γάρ μιν ἰόντα βάλε στῆθος παρὰ μαζὸν
δεξιόν· ἀντικρὺ δὲ δι᾽ ὤμου χάλκεον ἔγχος
ἦλθεν· ὁ δ᾽ ἐν κονίῃσι χαμαὶ πέσεν αἴγειρος ὥς,
ἥ ῥά τ᾽ ἐν εἱαμενῇ ἕλεος μεγάλοιο πεφύκει
λείη, ἀτάρ τέ οἱ ὄζοι ἐπ᾽ ἀκροτάτῃ πεφύασι·
485 τὴν μέν θ᾽ ἁρματοπηγὸς ἀνὴρ αἴθωνι σιδήρῳ
ἐξέταμ᾽, ὄφρα ἴτυν κάμψῃ περικαλλέϊ δίφρῳ·
ἡ μέν τ᾽ ἀζομένη κεῖται ποταμοῖο παρ᾽ ὄχθας.
τοῖον ἄρ᾽ Ἀνθεμίδην Σιμοείσιον ἐξενάριξεν
Αἴας διογενής· τοῦ δ᾽ Ἄντιφος αἰολοθώρηξ
490 Πριαμίδης καθ᾽ ὅμιλον ἀκόντισεν ὀξέϊ δουρί.
τοῦ μὲν ἅμαρθ᾽, ὁ δὲ Λεῦκον, Ὀδυσσέος ἐσθλὸν ἑταῖρον,
βεβλήκει βουβῶνα, νέκυν ἑτέρωσ᾽ ἐρύοντα·
ἤριπε δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτῷ, νεκρὸς δέ οἱ ἔκπεσε χειρός.
τοῦ δ᾽ Ὀδυσεὺς μάλα θυμὸν ἀποκταμένοιο χολώθη,
495 βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰὼν καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ
ἀμφὶ ἓ παπτήνας· ὑπὸ δὲ Τρῶες κεκάδοντο
ἀνδρὸς ἀκοντίσσαντος· ὁ δ᾽ οὐχ ἅλιον βέλος ἧκεν,
ἀλλ᾽ υἱὸν Πριάμοιο νόθον βάλε Δημοκόωντα,
500 ὅς οἱ Ἀβυδόθεν ἦλθε, παρ᾽ ἵππων ὠκειάων.
τόν ῥ᾽ Ὀδυσεὺς ἑτάροιο χολωσάμενος βάλε δουρὶ
κόρσην· ἡ δ᾽ ἑτέροιο διὰ κροτάφοιο πέρησεν
αἰχμὴ χαλκείη· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε,
δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
505 χώρησαν δ᾽ ὑπό τε πρόμαχοι καὶ φαίδιμος Ἕκτωρ·
Ἀργεῖοι δὲ μέγα ἴαχον, ἐρύσαντο δὲ νεκρούς,
ἴθυσαν δὲ πολὺ προτέρω· νεμέσησε δ᾽ Ἀπόλλων
Περγάμου ἐκκατιδών, Τρώεσσι δὲ κέκλετ᾽ ἀΰσας·
«ὄρνυσθ᾽, ἱππόδαμοι Τρῶες, μηδ᾽ εἴκετε χάρμης
510 Ἀργείοις, ἐπεὶ οὔ σφι λίθος χρὼς οὐδὲ σίδηρος
χαλκὸν ἀνασχέσθαι ταμεσίχροα βαλλομένοισιν·
οὐ μὰν οὐδ᾽ Ἀχιλεύς, Θέτιδος πάϊς ἠϋκόμοιο,
μάρναται, ἀλλ᾽ ἐπὶ νηυσὶ χόλον θυμαλγέα πέσσει.»
Ὣς φάτ᾽ ἀπὸ πτόλιος δεινὸς θεός· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς
515 ὦρσε Διὸς θυγάτηρ κυδίστη Τριτογένεια,
ἐρχομένη καθ᾽ ὅμιλον, ὅθι μεθιέντας ἴδοιτο.
Ἔνθ᾽ Ἀμαρυγκείδην Διώρεα μοῖρα πέδησε·
χερμαδίῳ γὰρ βλῆτο παρὰ σφυρὸν ὀκριόεντι
κνήμην δεξιτερήν· βάλε δὲ Θρῃκῶν ἀγὸς ἀνδρῶν,
520 Πείρως Ἰμβρασίδης, ὃς ἄρ᾽ Αἰνόθεν εἰληλούθει.
ἀμφοτέρω δὲ τένοντε καὶ ὀστέα λᾶας ἀναιδὴς
ἄχρις ἀπηλοίησεν· ὁ δ᾽ ὕπτιος ἐν κονίῃσι
κάππεσεν, ἄμφω χεῖρε φίλοις ἑτάροισι πετάσσας,
θυμὸν ἀποπνείων· ὁ δ᾽ ἐπέδραμεν ὅς ῥ᾽ ἔβαλέν περ,
525 Πείρως, οὖτα δὲ δουρὶ παρ᾽ ὀμφαλόν· ἐκ δ᾽ ἄρα πᾶσαι
χύντο χαμαὶ χολάδες, τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε.
Τὸν δὲ Θόας Αἰτωλὸς ἀπεσσύμενον βάλε δουρὶ
στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, πάγη δ᾽ ἐν πνεύμονι χαλκός·
ἀγχίμολον δέ οἱ ἦλθε Θόας, ἐκ δ᾽ ὄβριμον ἔγχος
530 ἐσπάσατο στέρνοιο, ἐρύσσατο δὲ ξίφος ὀξύ,
τῷ ὅ γε γαστέρα τύψε μέσην, ἐκ δ᾽ αἴνυτο θυμόν.
τεύχεα δ᾽ οὐκ ἀπέδυσε· περίστησαν γὰρ ἑταῖροι
Θρήϊκες ἀκρόκομοι, δολίχ᾽ ἔγχεα χερσὶν ἔχοντες,
οἵ ἑ μέγαν περ ἐόντα καὶ ἴφθιμον καὶ ἀγαυὸν
535 ὦσαν ἀπὸ σφείων· ὁ δὲ χασσάμενος πελεμίχθη.
ὣς τώ γ᾽ ἐν κονίῃσι παρ᾽ ἀλλήλοισι τετάσθην,
ἤτοι ὁ μὲν Θρῃκῶν, ὁ δ᾽ Ἐπειῶν χαλκοχιτώνων,
ἡγεμόνες· πολλοὶ δὲ περὶ κτείνοντο καὶ ἄλλοι.
Ἔνθα κεν οὐκέτι ἔργον ἀνὴρ ὀνόσαιτο μετελθών,
540 ὅς τις ἔτ᾽ ἄβλητος καὶ ἀνούτατος ὀξέϊ χαλκῷ
δινεύοι κατὰ μέσσον, ἄγοι δέ ἑ Παλλὰς Ἀθήνη
χειρὸς ἑλοῦσ᾽, αὐτὰρ βελέων ἀπερύκοι ἐρωήν·
πολλοὶ γὰρ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἤματι κείνῳ
πρηνέες ἐν κονίῃσι παρ᾽ ἀλλήλοισι τέταντο.
Ιλιάδα – Γ
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad d
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Οἱ δὲ θεοὶ πὰρ Ζηνὶ καθήμενοι ἠγορόωντο
χρυσέῳ ἐν δαπέδῳ, μετὰ δέ σφισι πότνια Ἥβη
νέκταρ ἐῳνοχόει· τοὶ δὲ χρυσέοις δεπάεσσι
δειδέχατ᾽ ἀλλήλους, Τρώων πόλιν εἰσορόωντες.
5 αὐτίκ᾽ ἐπειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθιζέμεν Ἥρην
κερτομίοις ἐπέεσσι, παραβλήδην ἀγορεύων·
«δοιαὶ μὲν Μενελάῳ ἀρηγόνες εἰσὶ θεάων,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη.
ἀλλ᾽ ἤτοι ταὶ νόσφι καθήμεναι εἰσορόωσαι
10 τέρπεσθον· τῷ δ᾽ αὖτε φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη
αἰεὶ παρμέμβλωκε καὶ αὐτοῦ κῆρας ἀμύνει·
καὶ νῦν ἐξεσάωσεν ὀϊόμενον θανέεσθαι.
ἀλλ᾽ ἤτοι νίκη μὲν ἀρηϊφίλου Μενελάου·
ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ᾽ ὅπως ἔσται τάδε ἔργα,
15 ἤ ῥ᾽ αὖτις πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν
ὄρσομεν, ἦ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι βάλωμεν.
εἰ δ᾽ αὖ πως τόδε πᾶσι φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο,
ἤτοι μὲν οἰκέοιτο πόλις Πριάμοιο ἄνακτος,
αὖτις δ᾽ Ἀργείην Ἑλένην Μενέλαος ἄγοιτο.»
20 Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ἐπέμυξαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη·
πλησίαι αἵ γ᾽ ἥσθην, κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην.
ἤτοι Ἀθηναίη ἀκέων ἦν οὐδέ τι εἶπε,
σκυζομένη Διὶ πατρί, χόλος δέ μιν ἄγριος ᾕρει·
Ἥρῃ δ᾽ οὐκ ἔχαδε στῆθος χόλον, ἀλλὰ προσηύδα·
25 «αἰνότατε Κρονίδη, ποῖον τὸν μῦθον ἔειπες·
πῶς ἐθέλεις ἅλιον θεῖναι πόνον ἠδ᾽ ἀτέλεστον,
ἱδρῶ θ᾽ ὃν ἵδρωσα μόγῳ, καμέτην δέ μοι ἵπποι
λαὸν ἀγειρούσῃ, Πριάμῳ κακὰ τοῖό τε παισίν.
ἕρδ᾽· ἀτὰρ οὔ τοι πάντες ἐπαινέομεν θεοὶ ἄλλοι.»
30 Τὴν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«δαιμονίη, τί νύ σε Πρίαμος Πριάμοιό τε παῖδες
τόσσα κακὰ ῥέζουσιν, ὅ τ᾽ ἀσπερχὲς μενεαίνεις
Ἰλίου ἐξαλαπάξαι ἐϋκτίμενον πτολίεθρον;
εἰ δὲ σύ γ᾽ εἰσελθοῦσα πύλας καὶ τείχεα μακρὰ
35 ὠμὸν βεβρώθοις Πρίαμον Πριάμοιό τε παῖδας
ἄλλους τε Τρῶας, τότε κεν χόλον ἐξακέσαιο.
ἕρξον ὅπως ἐθέλεις· μὴ τοῦτό γε νεῖκος ὀπίσσω
σοὶ καὶ ἐμοὶ μέγ᾽ ἔρισμα μετ᾽ ἀμφοτέροισι γένηται.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
40 ὁππότε κεν καὶ ἐγὼ μεμαὼς πόλιν ἐξαλαπάξαι
τὴν ἐθέλω ὅθι τοι φίλοι ἀνέρες ἐγγεγάασι,
μή τι διατρίβειν τὸν ἐμὸν χόλον, ἀλλά μ᾽ ἐᾶσαι·
καὶ γὰρ ἐγὼ σοὶ δῶκα ἑκὼν ἀέκοντί γε θυμῷ·
αἳ γὰρ ὑπ᾽ ἠελίῳ τε καὶ οὐρανῷ ἀστερόεντι
45 ναιετάουσι πόληες ἐπιχθονίων ἀνθρώπων,
τάων μοι περὶ κῆρι τιέσκετο Ἴλιος ἱρὴ
καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο.
οὐ γάρ μοί ποτε βωμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης,
λοιβῆς τε κνίσης τε· τὸ γὰρ λάχομεν γέρας ἡμεῖς.»
50 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα βοῶπις πότνια Ἥρη·
«ἤτοι ἐμοὶ τρεῖς μὲν πολὺ φίλταταί εἰσι πόληες,
Ἄργός τε Σπάρτη τε καὶ εὐρυάγυια Μυκήνη·
τὰς διαπέρσαι, ὅτ᾽ ἄν τοι ἀπέχθωνται περὶ κῆρι·
τάων οὔ τοι ἐγὼ πρόσθ᾽ ἵσταμαι οὐδὲ μεγαίρω.
55 εἴ περ γὰρ φθονέω τε καὶ οὐκ εἰῶ διαπέρσαι,
οὐκ ἀνύω φθονέουσ᾽, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερός ἐσσι.
ἀλλὰ χρὴ καὶ ἐμὸν θέμεναι πόνον οὐκ ἀτέλεστον·
καὶ γὰρ ἐγὼ θεός εἰμι, γένος δέ μοι ἔνθεν ὅθεν σοί,
καί με πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνος ἀγκυλομήτης,
60 ἀμφότερον, γενεῇ τε καὶ οὕνεκα σὴ παράκοιτις
κέκλημαι, σὺ δὲ πᾶσι μετ᾽ ἀθανάτοισιν ἀνάσσεις.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ταῦθ᾽ ὑποείξομεν ἀλλήλοισι,
σοὶ μὲν ἐγώ, σὺ δ᾽ ἐμοί· ἐπὶ δ᾽ ἕψονται θεοὶ ἄλλοι
ἀθάνατοι· σὺ δὲ θᾶσσον Ἀθηναίῃ ἐπιτεῖλαι
65 ἐλθεῖν ἐς Τρώων καὶ Ἀχαιῶν φύλοπιν αἰνήν,
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
70 «αἶψα μάλ᾽ ἐς στρατὸν ἐλθὲ μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην,
βῆ δὲ κατ᾽ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα.
75 οἷον δ᾽ ἀστέρα ἧκε Κρόνου πάϊς ἀγκυλομήτεω
ἢ ναύτῃσι τέρας ἠὲ στρατῷ εὐρέϊ λαῶν,
λαμπρόν· τοῦ δέ τε πολλοὶ ἀπὸ σπινθῆρες ἵενται·
τῷ ἐϊκυῖ᾽ ἤϊξεν ἐπὶ χθόνα Παλλὰς Ἀθήνη,
κὰδ δ᾽ ἔθορ᾽ ἐς μέσσον· θάμβος δ᾽ ἔχεν εἰσορόωντας,
80 Τρῶάς θ᾽ ἱπποδάμους καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς·
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν ἰδὼν ἐς πλησίον ἄλλον·
«ἦ ῥ᾽ αὖτις πόλεμός τε κακὸς καὶ φύλοπις αἰνὴ
ἔσσεται, ἢ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι τίθησι
Ζεύς, ὅς τ᾽ ἀνθρώπων ταμίης πολέμοιο τέτυκται.»
85 Ὣς ἄρα τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε.
ἡ δ᾽ ἀνδρὶ ἰκέλη Τρώων κατεδύσεθ᾽ ὅμιλον,
Λαοδόκῳ Ἀντηνορίδῃ, κρατερῷ αἰχμητῇ,
Πάνδαρον ἀντίθεον διζημένη, εἴ που ἐφεύροι.
εὗρε Λυκάονος υἱὸν ἀμύμονά τε κρατερόν τε
90 ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δέ μιν κρατεραὶ στίχες ἀσπιστάων
λαῶν, οἵ οἱ ἕποντο ἀπ᾽ Αἰσήποιο ῥοάων·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ἦ ῥά νύ μοί τι πίθοιο, Λυκάονος υἱὲ δαΐφρον.
τλαίης κεν Μενελάῳ ἐπιπροέμεν ταχὺν ἰόν,
95 πᾶσι δέ κε Τρώεσσι χάριν καὶ κῦδος ἄροιο,
ἐκ πάντων δὲ μάλιστα Ἀλεξάνδρῳ βασιλῆϊ.
τοῦ κεν δὴ πάμπρωτα παρ᾽ ἀγλαὰ δῶρα φέροιο,
αἴ κεν ἴδῃ Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱὸν
σῷ βέλεϊ δμηθέντα πυρῆς ἐπιβάντ᾽ ἀλεγεινῆς.
100 ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ὀΐστευσον Μενελάου κυδαλίμοιο,
εὔχεο δ᾽ Ἀπόλλωνι Λυκηγενέϊ κλυτοτόξῳ
ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην
οἴκαδε νοστήσας ἱερῆς εἰς ἄστυ Ζελείης.»
Ὣς φάτ᾽ Ἀθηναίη, τῷ δὲ φρένας ἄφρονι πεῖθεν·
105 αὐτίκ᾽ ἐσύλα τόξον ἐΰξοον ἰξάλου αἰγὸς
ἀγρίου, ὅν ῥά ποτ᾽ αὐτὸς ὑπὸ στέρνοιο τυχήσας
πέτρης ἐκβαίνοντα δεδεγμένος ἐν προδοκῇσι
βεβλήκει πρὸς στῆθος· ὁ δ᾽ ὕπτιος ἔμπεσε πέτρῃ.
τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει·
110 καὶ τὰ μὲν ἀσκήσας κεραοξόος ἤραρε τέκτων,
πᾶν δ᾽ εὖ λειήνας χρυσέην ἐπέθηκε κορώνην.
καὶ τὸ μὲν εὖ κατέθηκε τανυσσάμενος ποτὶ γαίῃ
ἀγκλίνας· πρόσθεν δὲ σάκεα σχέθον ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
μὴ πρὶν ἀναΐξειαν ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν,
115 πρὶν βλῆσθαι Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱόν.
αὐτὰρ ὁ σύλα πῶμα φαρέτρης, ἐκ δ᾽ ἕλετ᾽ ἰὸν
ἀβλῆτα πτερόεντα, μελαινέων ἕρμ᾽ ὀδυνάων·
αἶψα δ᾽ ἐπὶ νευρῇ κατεκόσμει πικρὸν ὀϊστόν,
εὔχετο δ᾽ Ἀπόλλωνι Λυκηγενέϊ κλυτοτόξῳ
120 ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην
οἴκαδε νοστήσας ἱερῆς εἰς ἄστυ Ζελείης.
ἕλκε δ᾽ ὁμοῦ γλυφίδας τε λαβὼν καὶ νεῦρα βόεια·
νευρὴν μὲν μαζῷ πέλασεν, τόξῳ δὲ σίδηρον.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ κυκλοτερὲς μέγα τόξον ἔτεινε,
125 λίγξε βιός, νευρὴ δὲ μέγ᾽ ἴαχεν, ἆλτο δ᾽ ὀϊστὸς
ὀξυβελής, καθ᾽ ὅμιλον ἐπιπτέσθαι μενεαίνων.
Οὐδὲ σέθεν, Μενέλαε, θεοὶ μάκαρες λελάθοντο
ἀθάνατοι, πρώτη δὲ Διὸς θυγάτηρ ἀγελείη,
ἥ τοι πρόσθε στᾶσα βέλος ἐχεπευκὲς ἄμυνεν.
130 ἡ δὲ τόσον μὲν ἔεργεν ἀπὸ χροός, ὡς ὅτε μήτηρ
παιδὸς ἐέργῃ μυῖαν, ὅθ᾽ ἡδέϊ λέξαται ὕπνῳ,
αὐτὴ δ᾽ αὖτ᾽ ἴθυνεν ὅθι ζωστῆρος ὀχῆες
χρύσειοι σύνεχον καὶ διπλόος ἤντετο θώρηξ.
ἐν δ᾽ ἔπεσε ζωστῆρι ἀρηρότι πικρὸς ὀϊστός·
135 διὰ μὲν ἂρ ζωστῆρος ἐλήλατο δαιδαλέοιο,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο
μίτρης θ᾽, ἣν ἐφόρει ἔρυμα χροός, ἕρκος ἀκόντων,
ἥ οἱ πλεῖστον ἔρυτο· διαπρὸ δὲ εἴσατο καὶ τῆς.
ἀκρότατον δ᾽ ἄρ᾽ ὀϊστὸς ἐπέγραψε χρόα φωτός·
140 αὐτίκα δ᾽ ἔρρεεν αἷμα κελαινεφὲς ἐξ ὠτειλῆς.
Ὡς δ᾽ ὅτε τίς τ᾽ ἐλέφαντα γυνὴ φοίνικι μιήνῃ
Μῃονὶς ἠὲ Κάειρα, παρήϊον ἔμμεναι ἵππων·
κεῖται δ᾽ ἐν θαλάμῳ, πολέες τέ μιν ἠρήσαντο
ἱππῆες φορέειν· βασιλῆϊ δὲ κεῖται ἄγαλμα,
145 ἀμφότερον κόσμος θ᾽ ἵππῳ ἐλατῆρί τε κῦδος·
τοῖοί τοι, Μενέλαε, μιάνθην αἵματι μηροὶ
εὐφυέες κνῆμαί τε ἰδὲ σφυρὰ κάλ᾽ ὑπένερθε.
Ῥίγησεν δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
ὡς εἶδεν μέλαν αἷμα καταρρέον ἐξ ὠτειλῆς·
150 ῥίγησεν δὲ καὶ αὐτὸς ἀρηΐφιλος Μενέλαος.
ὡς δὲ ἴδεν νεῦρόν τε καὶ ὄγκους ἐκτὸς ἐόντας,
ἄψορρόν οἱ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη.
τοῖς δὲ βαρὺ στενάχων μετέφη κρείων Ἀγαμέμνων,
χειρὸς ἔχων Μενέλαον, ἐπεστενάχοντο δ᾽ ἑταῖροι·
155 «φίλε κασίγνητε, θάνατόν νύ τοι ὅρκι᾽ ἔταμνον,
οἶον προστήσας πρὸ Ἀχαιῶν Τρωσὶ μάχεσθαι,
ὥς σ᾽ ἔβαλον Τρῶες, κατὰ δ᾽ ὅρκια πιστὰ πάτησαν.
οὐ μέν πως ἅλιον πέλει ὅρκιον αἷμά τε ἀρνῶν
σπονδαί τ᾽ ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς ἐπέπιθμεν.
160 εἴ περ γάρ τε καὶ αὐτίκ᾽ Ὀλύμπιος οὐκ ἐτέλεσσεν,
ἔκ τε καὶ ὀψὲ τελεῖ, σύν τε μεγάλῳ ἀπέτεισαν,
σὺν σφῇσιν κεφαλῇσι γυναιξί τε καὶ τεκέεσσιν.
εὖ γὰρ ἐγὼ τόδε οἶδα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν·
ἔσσεται ἦμαρ ὅτ᾽ ἄν ποτ᾽ ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ
165 καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο,
Ζεὺς δέ σφι Κρονίδης ὑψίζυγος, αἰθέρι ναίων,
αὐτὸς ἐπισσείῃσιν ἐρεμνὴν αἰγίδα πᾶσι
τῆσδ᾽ ἀπάτης κοτέων· τὰ μὲν ἔσσεται οὐκ ἀτέλεστα·
ἀλλά μοι αἰνὸν ἄχος σέθεν ἔσσεται, ὦ Μενέλαε,
170 αἴ κε θάνῃς καὶ πότμον ἀναπλήσῃς βιότοιο.
καί κεν ἐλέγχιστος πολυδίψιον Ἄργος ἱκοίμην·
αὐτίκα γὰρ μνήσονται Ἀχαιοὶ πατρίδος αἴης·
κὰδ δέ κεν εὐχωλὴν Πριάμῳ καὶ Τρωσὶ λίποιμεν
Ἀργείην Ἑλένην· σέο δ᾽ ὀστέα πύσει ἄρουρα
175 κειμένου ἐν Τροίῃ ἀτελευτήτῳ ἐπὶ ἔργῳ.
καί κέ τις ὧδ᾽ ἐρέει Τρώων ὑπερηνορεόντων
τύμβῳ ἐπιθρῴσκων Μενελάου κυδαλίμοιο·
“αἴθ᾽ οὕτως ἐπὶ πᾶσι χόλον τελέσει᾽ Ἀγαμέμνων,
ὡς καὶ νῦν ἅλιον στρατὸν ἤγαγεν ἐνθάδ᾽ Ἀχαιῶν,
180 καὶ δὴ ἔβη οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
σὺν κεινῇσιν νηυσί, λιπὼν ἀγαθὸν Μενέλαον.”
ὥς ποτέ τις ἐρέει· τότε μοι χάνοι εὐρεῖα χθών.»
Τὸν δ᾽ ἐπιθαρσύνων προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«θάρσει, μηδέ τί πω δειδίσσεο λαὸν Ἀχαιῶν·
185 οὐκ ἐν καιρίῳ ὀξὺ πάγη βέλος, ἀλλὰ πάροιθεν
εἰρύσατο ζωστήρ τε παναίολος ἠδ᾽ ὑπένερθε
ζῶμά τε καὶ μίτρη, τὴν χαλκῆες κάμον ἄνδρες.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων·
«αἲ γὰρ δὴ οὕτως εἴη, φίλος ὦ Μενέλαε·
190 ἕλκος δ᾽ ἰητὴρ ἐπιμάσσεται ἠδ᾽ ἐπιθήσει
φάρμαχ᾽, ἅ κεν παύσῃσι μελαινάων ὀδυνάων.»
Ἦ, καὶ Ταλθύβιον, θεῖον κήρυκα, προσηύδα·
«Ταλθύβι᾽, ὅττι τάχιστα Μαχάονα δεῦρο κάλεσσον,
φῶτ᾽ Ἀσκληπιοῦ υἱόν, ἀμύμονος ἰητῆρος,
195 ὄφρα ἴδῃ Μενέλαον ἀρήϊον Ἀτρέος υἱόν,
ὅν τις ὀϊστεύσας ἔβαλεν, τόξων ἐῢ εἰδώς,
Τρώων ἢ Λυκίων, τῷ μὲν κλέος, ἄμμι δὲ πένθος.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα οἱ κῆρυξ ἀπίθησεν ἀκούσας,
βῆ δ᾽ ἰέναι κατὰ λαὸν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων
200 παπταίνων ἥρωα Μαχάονα· τὸν δ᾽ ἐνόησεν
ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δέ μιν κρατεραὶ στίχες ἀσπιστάων
λαῶν, οἵ οἱ ἕποντο Τρίκης ἐξ ἱπποβότοιο.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὄρσ᾽, Ἀσκληπιάδη, καλέει κρείων Ἀγαμέμνων,
205 ὄφρα ἴδῃς Μενέλαον ἀρήϊον ἀρχὸν Ἀχαιῶν,
ὅν τις ὀϊστεύσας ἔβαλεν, τόξων ἐῢ εἰδώς,
Τρώων ἢ Λυκίων, τῷ μὲν κλέος, ἄμμι δὲ πένθος.»
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε·
βὰν δ᾽ ἰέναι καθ᾽ ὅμιλον ἀνὰ στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν.
210 ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι ξανθὸς Μενέλαος
βλήμενος ἦν, περὶ δ᾽ αὐτὸν ἀγηγέραθ᾽ ὅσσοι ἄριστοι
κυκλόσ᾽, ὁ δ᾽ ἐν μέσσοισι παρίστατο ἰσόθεος φώς,
αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν·
τοῦ δ᾽ ἐξελκομένοιο πάλιν ἄγεν ὀξέες ὄγκοι.
215 λῦσε δέ οἱ ζωστῆρα παναίολον ἠδ᾽ ὑπένερθε
ζῶμά τε καὶ μίτρην, τὴν χαλκῆες κάμον ἄνδρες.
αὐτὰρ ἐπεὶ ἴδεν ἕλκος ὅθ᾽ ἔμπεσε πικρὸς ὀϊστός,
αἷμ᾽ ἐκμυζήσας ἐπ᾽ ἄρ᾽ ἤπια φάρμακα εἰδὼς
πάσσε, τά οἵ ποτε πατρὶ φίλα φρονέων πόρε Χείρων.
220 Ὄφρα τοὶ ἀμφεπένοντο βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον,
τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον ἀσπιστάων·
οἱ δ᾽ αὖτις κατὰ τεύχε᾽ ἔδυν, μνήσαντο δὲ χάρμης.
Ἔνθ᾽ οὐκ ἂν βρίζοντα ἴδοις Ἀγαμέμνονα δῖον,
οὐδὲ καταπτώσσοντ᾽, οὐδ᾽ οὐκ ἐθέλοντα μάχεσθαι,
225 ἀλλὰ μάλα σπεύδοντα μάχην ἐς κυδιάνειραν.
ἵππους μὲν γὰρ ἔασε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ·
καὶ τοὺς μὲν θεράπων ἀπάνευθ᾽ ἔχε φυσιόωντας
Εὐρυμέδων, υἱὸς Πτολεμαίου Πειραΐδαο·
τῷ μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε παρισχέμεν, ὁππότε κέν μιν
230 γυῖα λάβῃ κάματος, πολέας διὰ κοιρανέοντα·
αὐτὰρ ὁ πεζὸς ἐὼν ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν·
καί ῥ᾽ οὓς μὲν σπεύδοντας ἴδοι Δαναῶν ταχυπώλων,
τοὺς μάλα θαρσύνεσκε παριστάμενος ἐπέεσσιν·
«Ἀργεῖοι, μή πώ τι μεθίετε θούριδος ἀλκῆς·
235 οὐ γὰρ ἐπὶ ψευδέσσι πατὴρ Ζεὺς ἔσσετ᾽ ἀρωγός,
ἀλλ᾽ οἵ περ πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσαντο,
τῶν ἤτοι αὐτῶν τέρενα χρόα γῦπες ἔδονται,
ἡμεῖς αὖτ᾽ ἀλόχους τε φίλας καὶ νήπια τέκνα
ἄξομεν ἐν νήεσσιν, ἐπὴν πτολίεθρον ἕλωμεν.»
240 Οὕς τινας αὖ μεθιέντας ἴδοι στυγεροῦ πολέμοιο,
τοὺς μάλα νεικείεσκε χολωτοῖσιν ἐπέεσσιν·
«Ἀργεῖοι ἰόμωροι, ἐλεγχέες, οὔ νυ σέβεσθε;
τίφθ᾽ οὕτως ἔστητε τεθηπότες ἠΰτε νεβροί,
αἵ τ᾽ ἐπεὶ οὖν ἔκαμον πολέος πεδίοιο θέουσαι,
245 ἑστᾶσ᾽, οὐδ᾽ ἄρα τίς σφι μετὰ φρεσὶ γίγνεται ἀλκή·
ὣς ὑμεῖς ἔστητε τεθηπότες, οὐδὲ μάχεσθε.
ἦ μένετε Τρῶας σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔνθα τε νῆες
εἰρύατ᾽ εὔπρυμνοι, πολιῆς ἐπὶ θινὶ θαλάσσης,
ὄφρα ἴδητ᾽ αἴ κ᾽ ὔμμιν ὑπέρσχῃ χεῖρα Κρονίων;»
250 Ὣς ὅ γε κοιρανέων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν·
ἦλθε δ᾽ ἐπὶ Κρήτεσσι κιὼν ἀνὰ οὐλαμὸν ἀνδρῶν.
οἱ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἰδομενῆα δαΐφρονα θωρήσσοντο·
Ἰδομενεὺς μὲν ἐνὶ προμάχοις, συῒ εἴκελος ἀλκήν,
Μηριόνης δ᾽ ἄρα οἱ πυμάτας ὤτρυνε φάλαγγας.
255 τοὺς δὲ ἰδὼν γήθησεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενῆα προσηύδα μειλιχίοισιν·
«Ἰδομενεῦ, περὶ μέν σε τίω Δαναῶν ταχυπώλων
ἠμὲν ἐνὶ πτολέμῳ ἠδ᾽ ἀλλοίῳ ἐπὶ ἔργῳ
ἠδ᾽ ἐν δαίθ᾽, ὅτε πέρ τε γερούσιον αἴθοπα οἶνον
260 Ἀργείων οἱ ἄριστοι ἐνὶ κρητῆρι κέρωνται.
εἴ περ γάρ τ᾽ ἄλλοι γε κάρη κομόωντες Ἀχαιοὶ
δαιτρὸν πίνωσιν, σὸν δὲ πλεῖον δέπας αἰεὶ
ἕστηχ᾽, ὥς περ ἐμοί, πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι.
ἀλλ᾽ ὄρσευ πόλεμόνδ᾽, οἷος πάρος εὔχεαι εἶναι.»
265 Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἰδομενεὺς Κρητῶν ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη, μάλα μέν τοι ἐγὼν ἐρίηρος ἑταῖρος
ἔσσομαι, ὡς τὸ πρῶτον ὑπέστην καὶ κατένευσα·
ἀλλ᾽ ἄλλους ὄτρυνε κάρη κομόωντας Ἀχαιούς,
ὄφρα τάχιστα μαχώμεθ᾽, ἐπεὶ σύν γ᾽ ὅρκι᾽ ἔχευαν
270 Τρῶες· τοῖσιν δ᾽ αὖ θάνατος καὶ κήδε᾽ ὀπίσσω
ἔσσετ᾽, ἐπεὶ πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσαντο.»
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀτρεΐδης δὲ παρῴχετο γηθόσυνος κῆρ·
ἦλθε δ᾽ ἐπ᾽ Αἰάντεσσι κιὼν ἀνὰ οὐλαμὸν ἀνδρῶν·
τὼ δὲ κορυσσέσθην, ἅμα δὲ νέφος εἵπετο πεζῶν.
275 ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀπὸ σκοπιῆς εἶδεν νέφος αἰπόλος ἀνὴρ
ἐρχόμενον κατὰ πόντον ὑπὸ Ζεφύροιο ἰωῆς·
τῷ δέ τ᾽ ἄνευθεν ἐόντι μελάντερον ἠΰτε πίσσα
φαίνετ᾽ ἰὸν κατὰ πόντον, ἄγει δέ τε λαίλαπα πολλήν,
ῥίγησέν τε ἰδών, ὑπό τε σπέος ἤλασε μῆλα·
280 τοῖαι ἅμ᾽ Αἰάντεσσι διοτρεφέων αἰζηῶν
δήϊον ἐς πόλεμον πυκιναὶ κίνυντο φάλαγγες
κυάνεαι, σάκεσίν τε καὶ ἔγχεσι πεφρικυῖαι.
καὶ τοὺς μὲν γήθησεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
285 «Αἴαντ᾽, Ἀργείων ἡγήτορε χαλκοχιτώνων,
σφῶϊ μέν —οὐ γὰρ ἔοικ᾽ ὀτρυνέμεν— οὔ τι κελεύω·
αὐτὼ γὰρ μάλα λαὸν ἀνώγετον ἶφι μάχεσθαι.
αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,
τοῖος πᾶσιν θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι γένοιτο·
290 τῶ κε τάχ᾽ ἠμύσειε πόλις Πριάμοιο ἄνακτος,
χερσὶν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσά τε περθομένη τε.»
Ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δὲ μετ᾽ ἄλλους·
ἔνθ᾽ ὅ γε Νέστορ᾽ ἔτετμε, λιγὺν Πυλίων ἀγορητήν,
οὓς ἑτάρους στέλλοντα καὶ ὀτρύνοντα μάχεσθαι,
295 ἀμφὶ μέγαν Πελάγοντα Ἀλάστορά τε Χρομίον τε
Αἵμονά τε κρείοντα Βίαντά τε, ποιμένα λαῶν·
ἱππῆας μὲν πρῶτα σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφι,
πεζοὺς δ᾽ ἐξόπιθε στῆσεν πολέας τε καὶ ἐσθλούς,
ἕρκος ἔμεν πολέμοιο· κακοὺς δ᾽ ἐς μέσσον ἔλασσεν,
300 ὄφρα καὶ οὐκ ἐθέλων τις ἀναγκαίῃ πολεμίζοι.
ἱππεῦσιν μὲν πρῶτ᾽ ἐπετέλλετο· τοὺς γὰρ ἀνώγει
σφοὺς ἵππους ἐχέμεν μηδὲ κλονέεσθαι ὁμίλῳ·
«μηδέ τις ἱπποσύνῃ τε καὶ ἠνορέηφι πεποιθὼς
οἶος πρόσθ᾽ ἄλλων μεμάτω Τρώεσσι μάχεσθαι,
305 μηδ᾽ ἀναχωρείτω· ἀλαπαδνότεροι γὰρ ἔσεσθε.
ὃς δέ κ᾽ ἀνὴρ ἀπὸ ὧν ὀχέων ἕτερ᾽ ἅρμαθ᾽ ἵκηται,
ἔγχει ὀρεξάσθω, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερον οὕτω.
ὧδε καὶ οἱ πρότεροι πόλεας καὶ τείχε᾽ ἐπόρθεον,
τόνδε νόον καὶ θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔχοντες.»
310 Ὣς ὁ γέρων ὄτρυνε πάλαι πολέμων ἐῢ εἰδώς·
καὶ τὸν μὲν γήθησεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὦ γέρον, εἴθ᾽, ὡς θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν,
ὥς τοι γούναθ᾽ ἕποιτο, βίη δέ τοι ἔμπεδος εἴη·
315 ἀλλά σε γῆρας τείρει ὁμοίϊον· ὡς ὄφελέν τις
ἀνδρῶν ἄλλος ἔχειν, σὺ δὲ κουροτέροισι μετεῖναι.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«Ἀτρεΐδη, μάλα μέν τοι ἐγὼν ἐθέλοιμι καὶ αὐτὸς
ὣς ἔμεν ὡς ὅτε δῖον Ἐρευθαλίωνα κατέκταν.
320 ἀλλ᾽ οὔ πως ἅμα πάντα θεοὶ δόσαν ἀνθρώποισιν·
εἰ τότε κοῦρος ἔα, νῦν αὖτέ με γῆρας ὀπάζει.
ἀλλὰ καὶ ὧς ἱππεῦσι μετέσσομαι ἠδὲ κελεύσω
βουλῇ καὶ μύθοισι· τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ γερόντων.
αἰχμὰς δ᾽ αἰχμάσσουσι νεώτεροι, οἵ περ ἐμεῖο
325 ὁπλότεροι γεγάασι πεποίθασίν τε βίηφιν.»
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀτρεΐδης δὲ παρῴχετο γηθόσυνος κῆρ.
εὗρ᾽ υἱὸν Πετεῶο Μενεσθῆα πλήξιππον
ἑσταότ᾽· ἀμφὶ δ᾽ Ἀθηναῖοι, μήστωρες ἀϋτῆς·
αὐτὰρ ὁ πλησίον ἑστήκει πολύμητις Ὀδυσσεύς,
330 πὰρ δὲ Κεφαλλήνων ἀμφὶ στίχες οὐκ ἀλαπαδναὶ
ἕστασαν· οὐ γάρ πώ σφιν ἀκούετο λαὸς ἀϋτῆς,
ἀλλὰ νέον συνορινόμεναι κίνυντο φάλαγγες
Τρώων ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν· οἱ δὲ μένοντες
ἕστασαν, ὁππότε πύργος Ἀχαιῶν ἄλλος ἐπελθὼν
335 Τρώων ὁρμήσειε καὶ ἄρξειαν πολέμοιο.
τοὺς δὲ ἰδὼν νείκεσσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ὦ υἱὲ Πετεῶο διοτρεφέος βασιλῆος,
καὶ σύ, κακοῖσι δόλοισι κεκασμένε, κερδαλεόφρον,
340 τίπτε καταπτώσσοντες ἀφέστατε, μίμνετε δ᾽ ἄλλους;
σφῶϊν μέν τ᾽ ἐπέοικε μετὰ πρώτοισιν ἐόντας
ἑστάμεν ἠδὲ μάχης καυστειρῆς ἀντιβολῆσαι·
πρώτω γὰρ καὶ δαιτὸς ἀκουάζεσθον ἐμεῖο,
ὁππότε δαῖτα γέρουσιν ἐφοπλίζωμεν Ἀχαιοί.
345 ἔνθα φίλ᾽ ὀπταλέα κρέα ἔδμεναι ἠδὲ κύπελλα
οἴνου πινέμεναι μελιηδέος, ὄφρ᾽ ἐθέλητον·
νῦν δὲ φίλως χ᾽ ὁρόῳτε καὶ εἰ δέκα πύργοι Ἀχαιῶν
ὑμείων προπάροιθε μαχοίατο νηλέϊ χαλκῷ.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
350 «Ἀτρεΐδη, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων;
πῶς δὴ φῂς πολέμοιο μεθιέμεν, ὁππότ᾽ Ἀχαιοὶ
Τρωσὶν ἐφ᾽ ἱπποδάμοισιν ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα;
ὄψεαι, ἢν ἐθέλῃσθα καὶ αἴ κέν τοι τὰ μεμήλῃ,
Τηλεμάχοιο φίλον πατέρα προμάχοισι μιγέντα
355 Τρώων ἱπποδάμων· σὺ δὲ ταῦτ᾽ ἀνεμώλια βάζεις.»
Τὸν δ᾽ ἐπιμειδήσας προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων,
ὡς γνῶ χωομένοιο· πάλιν δ᾽ ὅ γε λάζετο μῦθον·
«διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
οὔτε σε νεικείω περιώσιον οὔτε κελεύω·
360 οἶδα γὰρ ὥς τοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν
ἤπια δήνεα οἶδε· τὰ γὰρ φρονέεις ἅ τ᾽ ἐγώ περ.
ἀλλ᾽ ἴθι, ταῦτα δ᾽ ὄπισθεν ἀρεσσόμεθ᾽, εἴ τι κακὸν νῦν
εἴρηται, τὰ δὲ πάντα θεοὶ μεταμώνια θεῖεν.»
Ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δὲ μετ᾽ ἄλλους.
365 εὗρε δὲ Τυδέος υἱόν, ὑπέρθυμον Διομήδεα,
ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσι·
πὰρ δέ οἱ ἑστήκει Σθένελος, Καπανήϊος υἱός.
καὶ τὸν μὲν νείκεσσεν ἰδὼν κρείων Ἀγαμέμνων,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
370 «ὤ μοι, Τυδέος υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο,
τί πτώσσεις, τί δ᾽ ὀπιπεύεις πολέμοιο γεφύρας;
οὐ μὲν Τυδέϊ γ᾽ ὧδε φίλον πτωσκαζέμεν ἦεν,
ἀλλὰ πολὺ πρὸ φίλων ἑτάρων δηΐοισι μάχεσθαι,
ὡς φάσαν οἵ μιν ἴδοντο πονεύμενον· οὐ γὰρ ἔγωγε
375 ἤντησ᾽ οὐδὲ ἴδον· περὶ δ᾽ ἄλλων φασὶ γενέσθαι.
ἤτοι μὲν γὰρ ἄτερ πολέμου εἰσῆλθε Μυκήνας
ξεῖνος ἅμ᾽ ἀντιθέῳ Πολυνείκεϊ, λαὸν ἀγείρων·
οἱ δὲ τότ᾽ ἐστρατόωνθ᾽ ἱερὰ πρὸς τείχεα Θήβης,
καί ῥα μάλα λίσσοντο δόμεν κλειτοὺς ἐπικούρους·
380 οἱ δ᾽ ἔθελον δόμεναι καὶ ἐπῄνεον ὡς ἐκέλευον·
ἀλλὰ Ζεὺς ἔτρεψε παραίσια σήματα φαίνων.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ᾤχοντο ἰδὲ πρὸ ὁδοῦ ἐγένοντο,
Ἀσωπὸν δ᾽ ἵκοντο βαθύσχοινον λεχεποίην,
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἀγγελίην ἐπὶ Τυδῆ στεῖλαν Ἀχαιοί.
385 αὐτὰρ ὁ βῆ, πολέας δὲ κιχήσατο Καδμεΐωνας
δαινυμένους κατὰ δῶμα βίης Ἐτεοκληείης.
ἔνθ᾽ οὐδὲ ξεῖνός περ ἐὼν ἱππηλάτα Τυδεὺς
τάρβει, μοῦνος ἐὼν πολέσιν μετὰ Καδμείοισιν,
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἀεθλεύειν προκαλίζετο, πάντα δ᾽ ἐνίκα
390 ῥηϊδίως· τοίη οἱ ἐπίρροθος ἦεν Ἀθήνη.
οἱ δὲ χολωσάμενοι Καδμεῖοι, κέντορες ἵππων,
ἂψ ἄρ᾽ ἀνερχομένῳ πυκινὸν λόχον εἷσαν ἄγοντες,
κούρους πεντήκοντα· δύω δ᾽ ἡγήτορες ἦσαν,
Μαίων Αἱμονίδης, ἐπιείκελος ἀθανάτοισιν,
395 υἱός τ᾽ Αὐτοφόνοιο, μενεπτόλεμος Πολυφόντης.
Τυδεὺς μὲν καὶ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκε·
πάντας ἔπεφν᾽, ἕνα δ᾽ οἶον ἵει οἶκόνδε νέεσθαι·
Μαίον᾽ ἄρα προέηκε, θεῶν τεράεσσι πιθήσας.
τοῖος ἔην Τυδεὺς Αἰτώλιος· ἀλλὰ τὸν υἱὸν
400 γείνατο εἷο χέρεια μάχῃ, ἀγορῇ δέ τ᾽ ἀμείνω.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη κρατερὸς Διομήδης,
αἰδεσθεὶς βασιλῆος ἐνιπὴν αἰδοίοιο·
τὸν δ᾽ υἱὸς Καπανῆος ἀμείψατο κυδαλίμοιο·
«Ἀτρεΐδη, μὴ ψεύδε᾽ ἐπιστάμενος σάφα εἰπεῖν·
405 ἡμεῖς τοι πατέρων μέγ᾽ ἀμείνονες εὐχόμεθ᾽ εἶναι·
ἡμεῖς καὶ Θήβης ἕδος εἵλομεν ἑπταπύλοιο,
παυρότερον λαὸν ἀγαγόνθ᾽ ὑπὸ τεῖχος ἄρειον,
πειθόμενοι τεράεσσι θεῶν καὶ Ζηνὸς ἀρωγῇ·
κεῖνοι δὲ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο.
410 τῶ μή μοι πατέρας ποθ᾽ ὁμοίῃ ἔνθεο τιμῇ.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«τέττα, σιωπῇ ἧσο, ἐμῷ δ᾽ ἐπιπείθεο μύθῳ·
οὐ γὰρ ἐγὼ νεμεσῶ Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν,
ὀτρύνοντι μάχεσθαι ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς·
415 τούτῳ μὲν γὰρ κῦδος ἅμ᾽ ἕψεται, εἴ κεν Ἀχαιοὶ
Τρῶας δῃώσωσιν ἕλωσί τε Ἴλιον ἱρήν,
τούτῳ δ᾽ αὖ μέγα πένθος Ἀχαιῶν δῃωθέντων.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ νῶϊ μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς.»
Ἦ ῥα, καὶ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε·
420 δεινὸν δ᾽ ἔβραχε χαλκὸς ἐπὶ στήθεσσιν ἄνακτος
ὀρνυμένου· ὑπό κεν ταλασίφρονά περ δέος εἷλεν.
Ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἐν αἰγιαλῷ πολυηχέϊ κῦμα θαλάσσης
ὄρνυτ᾽ ἐπασσύτερον Ζεφύρου ὕπο κινήσαντος·
πόντῳ μέν τε πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα
425 χέρσῳ ῥηγνύμενον μεγάλα βρέμει, ἀμφὶ δέ τ᾽ ἄκρας
κυρτὸν ἐὸν κορυφοῦται, ἀποπτύει δ᾽ ἁλὸς ἄχνην·
ὣς τότ᾽ ἐπασσύτεραι Δαναῶν κίνυντο φάλαγγες
νωλεμέως πόλεμόνδε· κέλευε δὲ οἷσιν ἕκαστος
ἡγεμόνων· οἱ δ᾽ ἄλλοι ἀκὴν ἴσαν, οὐδέ κε φαίης
430 τόσσον λαὸν ἕπεσθαι ἔχοντ᾽ ἐν στήθεσιν αὐδήν,
σιγῇ δειδιότες σημάντορας· ἀμφὶ δὲ πᾶσι
τεύχεα ποικίλ᾽ ἔλαμπε, τὰ εἱμένοι ἐστιχόωντο.
Τρῶες δ᾽, ὥς τ᾽ ὄϊες πολυπάμονος ἀνδρὸς ἐν αὐλῇ
μυρίαι ἑστήκασιν ἀμελγόμεναι γάλα λευκόν,
435 ἀζηχὲς μεμακυῖαι ἀκούουσαι ὄπα ἀρνῶν,
ὣς Τρώων ἀλαλητὸς ἀνὰ στρατὸν εὐρὺν ὀρώρει·
οὐ γὰρ πάντων ἦεν ὁμὸς θρόος οὐδ᾽ ἴα γῆρυς,
ἀλλὰ γλῶσσ᾽ ἐμέμικτο, πολύκλητοι δ᾽ ἔσαν ἄνδρες.
ὦρσε δὲ τοὺς μὲν Ἄρης, τοὺς δὲ γλαυκῶπις Ἀθήνη
440 Δεῖμός τ᾽ ἠδὲ Φόβος καὶ Ἔρις ἄμοτον μεμαυῖα,
Ἄρεος ἀνδροφόνοιο κασιγνήτη ἑτάρη τε,
ἥ τ᾽ ὀλίγη μὲν πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα
οὐρανῷ ἐστήριξε κάρη καὶ ἐπὶ χθονὶ βαίνει·
ἥ σφιν καὶ τότε νεῖκος ὁμοίϊον ἔμβαλε μέσσῳ
445 ἐρχομένη καθ᾽ ὅμιλον, ὀφέλλουσα στόνον ἀνδρῶν.
Οἱ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐς χῶρον ἕνα ξυνιόντες ἵκοντο,
σύν ῥ᾽ ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ᾽ ἔγχεα καὶ μένε᾽ ἀνδρῶν
χαλκεοθωρήκων· ἀτὰρ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι
ἔπληντ᾽ ἀλλήλῃσι, πολὺς δ᾽ ὀρυμαγδὸς ὀρώρει.
450 ἔνθα δ᾽ ἅμ᾽ οἰμωγή τε καὶ εὐχωλὴ πέλεν ἀνδρῶν
ὀλλύντων τε καὶ ὀλλυμένων, ῥέε δ᾽ αἵματι γαῖα.
ὡς δ᾽ ὅτε χείμαρροι ποταμοὶ κατ᾽ ὄρεσφι ῥέοντες
ἐς μισγάγκειαν συμβάλλετον ὄβριμον ὕδωρ
κρουνῶν ἐκ μεγάλων κοίλης ἔντοσθε χαράδρης,
455 τῶν δέ τε τηλόσε δοῦπον ἐν οὔρεσιν ἔκλυε ποιμήν·
ὣς τῶν μισγομένων γένετο ἰαχή τε πόνος τε.
Πρῶτος δ᾽ Ἀντίλοχος Τρώων ἕλεν ἄνδρα κορυστὴν
ἐσθλὸν ἐνὶ προμάχοισι, Θαλυσιάδην Ἐχέπωλον·
τόν ῥ᾽ ἔβαλε πρῶτος κόρυθος φάλον ἱπποδασείης,
460 ἐν δὲ μετώπῳ πῆξε, πέρησε δ᾽ ἄρ᾽ ὀστέον εἴσω
αἰχμὴ χαλκείη· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψεν,
ἤριπε δ᾽, ὡς ὅτε πύργος, ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ.
τὸν δὲ πεσόντα ποδῶν ἔλαβε κρείων Ἐλεφήνωρ
Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων,
465 ἕλκε δ᾽ ὑπὲκ βελέων, λελιημένος ὄφρα τάχιστα
τεύχεα συλήσειε· μίνυνθα δέ οἱ γένεθ᾽ ὁρμή.
νεκρὸν γὰρ ἐρύοντα ἰδὼν μεγάθυμος Ἀγήνωρ
πλευρά, τά οἱ κύψαντι παρ᾽ ἀσπίδος ἐξεφαάνθη,
οὔτησε ξυστῷ χαλκήρεϊ, λῦσε δὲ γυῖα.
470 ὣς τὸν μὲν λίπε θυμός, ἐπ᾽ αὐτῷ δ᾽ ἔργον ἐτύχθη
ἀργαλέον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν· οἱ δὲ λύκοι ὣς
ἀλλήλοις ἐπόρουσαν, ἀνὴρ δ᾽ ἄνδρ᾽ ἐδνοπάλιζεν.
Ἔνθ᾽ ἔβαλ᾽ Ἀνθεμίωνος υἱὸν Τελαμώνιος Αἴας,
ἠΐθεον θαλερὸν Σιμοείσιον, ὅν ποτε μήτηρ
475 Ἴδηθεν κατιοῦσα παρ᾽ ὄχθῃσιν Σιμόεντος
γείνατ᾽, ἐπεί ῥα τοκεῦσιν ἅμ᾽ ἕσπετο μῆλα ἰδέσθαι·
τοὔνεκά μιν κάλεον Σιμοείσιον· οὐδὲ τοκεῦσι
θρέπτρα φίλοις ἀπέδωκε, μινυνθάδιος δέ οἱ αἰὼν
ἔπλεθ᾽ ὑπ᾽ Αἴαντος μεγαθύμου δουρὶ δαμέντι.
480 πρῶτον γάρ μιν ἰόντα βάλε στῆθος παρὰ μαζὸν
δεξιόν· ἀντικρὺ δὲ δι᾽ ὤμου χάλκεον ἔγχος
ἦλθεν· ὁ δ᾽ ἐν κονίῃσι χαμαὶ πέσεν αἴγειρος ὥς,
ἥ ῥά τ᾽ ἐν εἱαμενῇ ἕλεος μεγάλοιο πεφύκει
λείη, ἀτάρ τέ οἱ ὄζοι ἐπ᾽ ἀκροτάτῃ πεφύασι·
485 τὴν μέν θ᾽ ἁρματοπηγὸς ἀνὴρ αἴθωνι σιδήρῳ
ἐξέταμ᾽, ὄφρα ἴτυν κάμψῃ περικαλλέϊ δίφρῳ·
ἡ μέν τ᾽ ἀζομένη κεῖται ποταμοῖο παρ᾽ ὄχθας.
τοῖον ἄρ᾽ Ἀνθεμίδην Σιμοείσιον ἐξενάριξεν
Αἴας διογενής· τοῦ δ᾽ Ἄντιφος αἰολοθώρηξ
490 Πριαμίδης καθ᾽ ὅμιλον ἀκόντισεν ὀξέϊ δουρί.
τοῦ μὲν ἅμαρθ᾽, ὁ δὲ Λεῦκον, Ὀδυσσέος ἐσθλὸν ἑταῖρον,
βεβλήκει βουβῶνα, νέκυν ἑτέρωσ᾽ ἐρύοντα·
ἤριπε δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτῷ, νεκρὸς δέ οἱ ἔκπεσε χειρός.
τοῦ δ᾽ Ὀδυσεὺς μάλα θυμὸν ἀποκταμένοιο χολώθη,
495 βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰὼν καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ
ἀμφὶ ἓ παπτήνας· ὑπὸ δὲ Τρῶες κεκάδοντο
ἀνδρὸς ἀκοντίσσαντος· ὁ δ᾽ οὐχ ἅλιον βέλος ἧκεν,
ἀλλ᾽ υἱὸν Πριάμοιο νόθον βάλε Δημοκόωντα,
500 ὅς οἱ Ἀβυδόθεν ἦλθε, παρ᾽ ἵππων ὠκειάων.
τόν ῥ᾽ Ὀδυσεὺς ἑτάροιο χολωσάμενος βάλε δουρὶ
κόρσην· ἡ δ᾽ ἑτέροιο διὰ κροτάφοιο πέρησεν
αἰχμὴ χαλκείη· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε,
δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
505 χώρησαν δ᾽ ὑπό τε πρόμαχοι καὶ φαίδιμος Ἕκτωρ·
Ἀργεῖοι δὲ μέγα ἴαχον, ἐρύσαντο δὲ νεκρούς,
ἴθυσαν δὲ πολὺ προτέρω· νεμέσησε δ᾽ Ἀπόλλων
Περγάμου ἐκκατιδών, Τρώεσσι δὲ κέκλετ᾽ ἀΰσας·
«ὄρνυσθ᾽, ἱππόδαμοι Τρῶες, μηδ᾽ εἴκετε χάρμης
510 Ἀργείοις, ἐπεὶ οὔ σφι λίθος χρὼς οὐδὲ σίδηρος
χαλκὸν ἀνασχέσθαι ταμεσίχροα βαλλομένοισιν·
οὐ μὰν οὐδ᾽ Ἀχιλεύς, Θέτιδος πάϊς ἠϋκόμοιο,
μάρναται, ἀλλ᾽ ἐπὶ νηυσὶ χόλον θυμαλγέα πέσσει.»
Ὣς φάτ᾽ ἀπὸ πτόλιος δεινὸς θεός· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς
515 ὦρσε Διὸς θυγάτηρ κυδίστη Τριτογένεια,
ἐρχομένη καθ᾽ ὅμιλον, ὅθι μεθιέντας ἴδοιτο.
Ἔνθ᾽ Ἀμαρυγκείδην Διώρεα μοῖρα πέδησε·
χερμαδίῳ γὰρ βλῆτο παρὰ σφυρὸν ὀκριόεντι
κνήμην δεξιτερήν· βάλε δὲ Θρῃκῶν ἀγὸς ἀνδρῶν,
520 Πείρως Ἰμβρασίδης, ὃς ἄρ᾽ Αἰνόθεν εἰληλούθει.
ἀμφοτέρω δὲ τένοντε καὶ ὀστέα λᾶας ἀναιδὴς
ἄχρις ἀπηλοίησεν· ὁ δ᾽ ὕπτιος ἐν κονίῃσι
κάππεσεν, ἄμφω χεῖρε φίλοις ἑτάροισι πετάσσας,
θυμὸν ἀποπνείων· ὁ δ᾽ ἐπέδραμεν ὅς ῥ᾽ ἔβαλέν περ,
525 Πείρως, οὖτα δὲ δουρὶ παρ᾽ ὀμφαλόν· ἐκ δ᾽ ἄρα πᾶσαι
χύντο χαμαὶ χολάδες, τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε.
Τὸν δὲ Θόας Αἰτωλὸς ἀπεσσύμενον βάλε δουρὶ
στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, πάγη δ᾽ ἐν πνεύμονι χαλκός·
ἀγχίμολον δέ οἱ ἦλθε Θόας, ἐκ δ᾽ ὄβριμον ἔγχος
530 ἐσπάσατο στέρνοιο, ἐρύσσατο δὲ ξίφος ὀξύ,
τῷ ὅ γε γαστέρα τύψε μέσην, ἐκ δ᾽ αἴνυτο θυμόν.
τεύχεα δ᾽ οὐκ ἀπέδυσε· περίστησαν γὰρ ἑταῖροι
Θρήϊκες ἀκρόκομοι, δολίχ᾽ ἔγχεα χερσὶν ἔχοντες,
οἵ ἑ μέγαν περ ἐόντα καὶ ἴφθιμον καὶ ἀγαυὸν
535 ὦσαν ἀπὸ σφείων· ὁ δὲ χασσάμενος πελεμίχθη.
ὣς τώ γ᾽ ἐν κονίῃσι παρ᾽ ἀλλήλοισι τετάσθην,
ἤτοι ὁ μὲν Θρῃκῶν, ὁ δ᾽ Ἐπειῶν χαλκοχιτώνων,
ἡγεμόνες· πολλοὶ δὲ περὶ κτείνοντο καὶ ἄλλοι.
Ἔνθα κεν οὐκέτι ἔργον ἀνὴρ ὀνόσαιτο μετελθών,
540 ὅς τις ἔτ᾽ ἄβλητος καὶ ἀνούτατος ὀξέϊ χαλκῷ
δινεύοι κατὰ μέσσον, ἄγοι δέ ἑ Παλλὰς Ἀθήνη
χειρὸς ἑλοῦσ᾽, αὐτὰρ βελέων ἀπερύκοι ἐρωήν·
πολλοὶ γὰρ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἤματι κείνῳ
πρηνέες ἐν κονίῃσι παρ᾽ ἀλλήλοισι τέταντο.
Ιλιάδα – Γ
Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.
Σύνοδον είχαν οι θεοί στο πλάγι του Κρονίδη,
στο δώμα το χρυσόστρωτον και τους κερνούσε η θεία
Ήβη το νέκταρ και φαιδροί με τα χρυσά ποτήρια
αντιπροπίναν κι έβλεπαν την πόλιν του Πριάμου.
5 Και να πειράξ᾽ ηθέλησε την Ήραν ο Κρονίδης
και λόγον είπε ανάσκεπον πικρά να την κεντήσει:
«Δύο θεές είναι, θαρρώ, βοηθοί του Μενελάου,
η Άργισσ᾽ Ήρα κ η Αθηνά, η σώστρα των ανδρείων·
αλλά κάθονται ανάμερα και τέρπονται να βλέπουν·
10 τον άλλον η φιλόγελη θεά τον παραστέκει
η Αφροδίτη και κακό να πάθει δεν αφήνει·
και ιδού τώρα τον έσωσε στην ώρα του θανάτου·
αλλ᾽ είναι η νίκη φανερά του ανδρείου Μενελάου.
Και τώρα να σκεφθούμ᾽ εμείς, πώς τούτα θα τελειώσουν
15 αν πάλιν θα σηκώσουμε φρικτόν πολέμου αγώνα,
ή μεταξύ των δυο λαών θα φέρομεν ειρήνην;
Κι αν το δεχθείτε πρόθυμα με την καρδιά σας όλοι,
ας μείν᾽ η πόλις άφθαρτη του γέροντος Πριάμου
κι ας λάβει ο Μενέλαος οπίσω την Ελένην».
20 Αυτά είπε κι εγόγγυσαν η Αθηνά κι η Ήρα,
σιμά καθίζαν κι όλεθρον των Τρώων μελετούσαν
λόγον δεν είπεν η Αθηνά και στον πατέρα Δία
από χολήν εμάνιζεν· αλλ᾽ η χολή στης Ήρας
το στήθος δεν εχώρεσε, και προς εκείνον είπε:
25 «Τι ΄πες, Κρονίδη τρομερέ; Πώς ν᾽ αφανίσεις θέλεις
τους κόπους, τον αγώνα μου, τον ίδρον πόχω ιδρώσει;
Και τ᾽ άλογά μου απόκαμαν, ώσπου να συναθροίσω
τόσον λαόν, στον Πρίαμον κακό και στα παιδιά του;
Κάμε το, αλλ᾽ όμως οι θεοί δεν συμφωνούμεν όλοι».
30 Εβάρυνε· και « ω τρομερή», της είπεν ο Κρονίδης,
«τι σου ΄καμεν ο Πρίαμος και όλ᾽ η γενεά του
κακό μεγάλο να οργισθείς και τόσο να μανίζεις,
να εξολοθρεύσεις έρριζα την πυργωμένην Τροίαν;
Τες πύλες της αν δεν διαβείς και τα υψηλά της τείχη,
35 ωμόν να φας τον Πρίαμον και τα παιδιά του κι όλους
τους Τρώες, δεν γιατρεύεται το πάθος που σε καίει·
κάμε όπως θέλεις, αλλ᾽ ιδέ μη τούτ᾽ η διαφορά μας
κάποτε ανάψει πόλεμον κακόν ανάμεσόν μας·
κι έν᾽ άλλο ακόμα θα σου ειπώ, να το φυλάξει ο νους σου·
40 εάν ποτέ προθυμηθώ να εξολοθρεύσω πόλιν,
όπου τυχαίνουν άνθρωποι να ζουν αγαπητοί σου,
μη στην οργήν μου αντισταθείς, αλλ᾽ άφησε να κάμω·
κι εγώ σου την απάφησα με πόνον της ψυχής μου·
και από τες χώρες των θνητών ανθρώπων, όσες είναι
45 κάτω από τ᾽ άστρα τ᾽ ουρανού και από το φως του ηλίου,
ολόψυχα επροτίμησα την Ίλιον την θείαν,
τον Πρίαμον και τον λαόν του δυνατού Πριάμου,
ότι ποτέ δεν έλειψε τραπέζι απ᾽ τον βωμόν μου,
σπονδή και κνίσσα, οι προσφορές που των θεών ανήκουν».
50 Κι η μεγαλόφθαλμη θεά του απάντησεν η Ήρα:
« Απ᾽ όλες υπεραγαπώ τρεις χώρες εις τον κόσμον·
το Άργος, την πλατύδρομην Μυκήνην και την Σπάρτην·
κατάστρεψέ τες, αν ποτέ κινήσουν την οργήν σου·
δεν θα με ιδείς να υπερμαχώ γι᾽ αυτές ή να γογγύζω,
55 ότι δεν θα κατόρθωνα ποσώς να σ᾽ αντισκόψω,
όσα κι αν έκανα, επειδή πολύ ᾽σαι ανώτερός μου·
αλλά και συ τους κόπους μου να χάσω μη θελήσεις,
ότι κι εγώ είμαι θεός κι απ᾽ την δικήν σου ρίζαν,
εγώ η σεβαστότερη του Κρόνου θυγατέρα
60 και από το γένος ένδοξη και ότ᾽ είμαι ομόκλινή σου,
και συ ᾽σαι πρώτος βασιλεύς των αθανάτων όλων·
αλλά τώρ᾽ ας συγκλίνομεν, εγώ προς σε και πάλιν
συ προς εμέ κι όλ᾽ οι θεοί θα μας ακολουθήσουν·
συ στείλ᾽ ευθύς την Αθηνάν στων Αχαιών και Τρώων
65 τ᾽ αντίμαχα στρατεύματα, να εφεύρει εκείνη τρόπον
ώστε τους όρκους πρότερον να παραβούν οι Τρώες,
προσβάλλοντας τους Αχαιούς που επαίρονται στην νίκην».
Σ᾽ αυτά επείσθη των θεών και ανθρώπων ο πατέρας
κι εστράφη προς την Αθηνάν: « Κατέβα ευθύς» της είπε,
70 «στ᾽ αντίμαχα στρατεύματα των Αχαιών και Τρώων,
κάμε τους όρκους πρότερον να παραβούν οι Τρώες,
προσβάλλοντας τους Αχαιούς που επαίρονται στην νίκην».
Και αυτοπροαίρετα η θεά στον λόγον του ετινάχθη
από του Ολύμπου τες κορφές κι εχύθη ωσάν τ᾽ αστέρι,
75 οπού ο Κρονίδης έριξε σημάδι στους ανθρώπους,
ή ναύτες ή στρατόπεδο λαών εκτεταμένο·
λαμπρό αστέρι κι άπειρες οι σπίθες του πετιούνται·
ομοίως τότ᾽ η Αθηνά στην γην εροβολούσε
και μες στην μέσην πήδησε των ιπποδάμων Τρώων,
80 των χαλκοφόρων Αχαιών και απόρησαν τα πλήθη,
και μεταξύ τους έλεγαν: «Ή πάλιν του πολέμου
θα ξαναρχίσει το κακό, τα αίματα και οι φόνοι,
ή μεταξύ των δυο λαών αγάπην βάζει ο Δίας
που κυβερνά τον πόλεμον, ως θέλει, των ανθρώπων».
85 Αυτά ελέγαν οι λαοί· κι ωστόσο μες στο πλήθος
των Τρώων γύριζε η θεά με την μορφήν ανθρώπου,
του ανδρειωμένου μαχητού Λαοδόκου Αντηνορίδη
ζητώντας του Λυκάονος το δοξασμένο αγόρι,
τον πολεμάρχον Πάνδαρον· τον ήβρε που εστεκόνταν
90 στες φάλαγγες τες φοβερές λαών ασπιδοφόρων,
που ήλθαν απ᾽ τον Αίσωπον μαζί του στην Τρωάδα·
σιμά του εστήθη κι έλεγε με λόγια φτερωμένα:
«Θενά πεισθείς σ᾽ ότι θα ειπώ, Λυκαονίδη ανδρείε;
Θα ετόλμας στον Μενέλαον γοργό να σύρεις βέλος;
95 Δόξαν απ᾽ όλον τον λαόν και χάριν θ᾽ απολαύσεις
και ο βασιλέας μάλιστα θα σε τιμήσει ο Πάρις.
Πρώτος αυτός με υπέρτιμα θα σε ανταμείψει δώρα,
εάν ιδεί στην θλιβεράν πυράν ανεβασμένον
τον δυνατόν Μενέλαον από δικό σου ακόντι·
100 εμπρός, λοιπόν, ακόντισε τον ένδοξον Ατρείδην,
αφού στον φωτογέννητον Απόλλωνα τοξότην
αρνιών πρωτόγονων ταχθείς να σφάξεις εκατόμβην,
άμα στην θείαν Ζέλειαν, στο σπίτι σου, γυρίσεις».
Στα λόγια τούτα επείσθηκεν ο ανόητος κι επήρε
105 το στιλβωμένο τόξο του, κέρατο αγρίου τράγου,
που από καθίστραν είχε αυτός κτυπήσει άμα τον είδε
να βγαίνει μέσ᾽ από σπηλιά, και κάτω από το στήθος
τον πέτυχε και ανάσκελα τον ξάπλωσε στον βράχον·
μακριά δεκάξι σπιθαμές τα κέρατα εφορούσε·
110 αυτά εργάσθη και άρμωσε καλός κερατοξόος·
το έξυσ᾽ όλο και χρυσό του πρόσθεσε κουλούρι·
το τόξο εκείνο ετάνυσε και καταγής αγάλι
το έκλινε και οι σύντροφοι κρατούσαν τες ασπίδες
εμπρός του, μήπως πεταχτούν οι Αχαιοί γενναίοι,
115 πριν ακοντίσει ο Πάνδαρος τον δυνατόν Ατρείδην·
κι απ᾽ την φαρέτραν σήκωσε το σκέπασμα κι επήρε
άριχτο βέλος φτερωτό, μαύρην φωλιά θανάτου·
το πικρό βέλος ίσιασεν εις την χορδήν επάνω,
και προς τον φωτογέννητον Απόλλωνα τοξότην
120 να σφάξει αρνιών πρωτόγονων ετάχθηκε εκατόμβην,
άμα στην θείαν Ζέλειαν, στο σπίτι του γυρίσει
και με τες κόκες την χορδήν τραβώντας την σιμώνει
εις το βυζί και απίθωσε το σίδερο στο τόξο·
και όταν εις κύκλον τέντωσε το μέγα τόξο, ακούσθη
125 τριγμός του τόξου, της χορδής βοή κι εξετινάχθη
το βέλος ανυπόμονο να πέσει μες στα πλήθη.
Αλλά δε σ᾽ ελησμόνησαν, Μενέλαε, του Ολύμπου,
οι κάτοικοι οι μακάριοι κι η Αθηνά που εμπρός σου
ευθύς ευρέθη κι έδιωξε το πικροφόρο ακόντι
130 από το σώμα σου αρκετά, καθώς μητέρα διώχνει
μύγαν από το βρέφος της, ενώ γλυκά κοιμάται,
κι η ίδια τ᾽ οδήγησεν όπου οι χρυσές της ζώνης
θηλιές κι ο θώραξ διπλωτός εσμίγαν σ᾽ ένα μέρος.
Το πικρό βέλος έπεσε στην σφικτασφαλισμένην
135 ζώνην την πολυδαίδαλην και την διαπέρασ᾽ όλην·
και μες στον λαμπρόν θώρακα προχώρησ᾽ ως την πλάκα
οπού στα βέλη αντίφραγμα στο σώμα του εφορούσε
κι εξόχως τον προφύλαξεν, αλλ᾽ έσπασε κι εκείνην.
Και του ανδρός εχάραξε το δέρμα η χάλκιν᾽ άκρη
140 κι έρρευσε από το λάβωμα ευθύς το μαύρον αίμα.
Ως όταν Κάειρα ή Μαιονίς γυνή κοκκινοβάφει
λευκόν ελεφαντόδοντο, του αλόγου χαλινάρι,
πολλοί το ζήλευσαν ιππείς, και μένει φυλαγμένο
στον θάλαμον για βασιλείς πολύτιμο στολίδι,
145 και στ᾽ άλογο καλλώπισμα και δόξα του αναβάτη·
ομοίως, ω Μενέλαε, εβάφηκαν τα ωραία
μεριά σου και τα κνήμια σου και οι φτέρνες εις το αίμα·
επάγωσεν ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων,
άμ᾽ είδε από το λάβωμα να τρέχει μαύρον αίμα,
150 πάγωσε και ο Μενέλαος ο ανδρείος, αλλ᾽ ως είδε
οπού της λόγχης το λουρί κι οι αγκίδες μείναν έξω,
του επανήλθεν η ψυχή· και ο μέγας Αγαμέμνων
με στεναγμούς του έλεγε κρατώντας του το χέρι,
και οι φίλοι γύρω εστέναζαν: «Γλυκύτατε αδελφέ μου,
155 στους όρκους σ᾽ εθανάτωνα, την ώρα που σε μόνον
εμπρός των Τρώων σ᾽ έσταινα για μας να πολεμήσεις·
κι εκείν᾽ ιδού σ᾽ εκτύπησαν κι επάτησαν τους όρκους·
αλλά δεν θα ματαιωθούν οι όρκοι και η θυσία,
οι αγνές σπονδές και οι δεξιές που εσφίξαμε με θάρρος
160 κι εάν ευθύς δεν το ενεργεί, στο εξής θα το ενεργήσει
ο Δίας και πολύ βαριά το κρίμα θα πληρώσουν
εκείνοι και οι γυναίκες τους και τα παιδιά τους όλα·
ότ᾽ είναι τούτο φανερό στα βάθη της ψυχής μου·
θα φθάσει μέρα να χαθεί κι η Ίλιος η αγία
165 και ο Πρίαμος ο δυνατός με όλον τον λαόν του,
όταν ο αιθεροκάτοικος Κρονίδης χολωμένος
για τούτην την απάτην τους επάνω τους τινάξει
την σκοτεινήν αιγίδα του· και αυτά θα γίνουν όλα.
Αλλ, ω Μενέλαε, σκληρός εμέ θα σφάζει πόνος,
170 αν αποθάνεις και κλεισθούν οι μέρες της ζωής σου·
στ᾽ άνανδρον Άργος άτιμος μου μέλλει να γυρίσω,
ότ᾽ οι Αχαιοί θα θυμηθούν αμέσως την πατρίδα
και του Πριάμου καύχημα θα μείνει και των Τρώων
η Άργισσα Ελένη μας, και η γη τα κόκαλά σου,
175 χωρίς να γίνει τίποτε θα σέπει εδώ στην Τροίαν·
και κάποιος τότε θέλ᾽ ειπεί των αποτόλμων Τρώων,
ενώ στον τάφον θα σκιρτά του ενδόξου Μενελάου:
«Να χαρεί πάντοτε η χολή του Ατρείδη ως τώρα εχάρη
που στρατόν έφερε Αχαιών ανώφελα εδώ πέρα
180 και μ᾽ άδεια πλοία γύρισεν εις την πατρίδα, δίχως
τον αγαθόν Μενέλαον»· αυτά θα ειπούν· κι εμένα
χάσμ᾽ ας ανοίξ᾽ η μαύρη γη κι επάνω μου να κλείσει».
Κι είπε ο ξανθός Μενέλαος να τον εγκαρδιώσει:
«Κάμε καρδιά, τους Αχαιούς ακόμη μη δειλιάζεις·
185 δεν ήβρε μέρος ακριβό το βέλος, ότ΄ η ζώνη
η πλουμιστή μ΄ εφύλαξε και κάτωθε το ζώμα
και η καλή πλάκα οπού χαλκείς κατασκευάσαν άνδρες».
Και προς αυτόν απάντησεν ο μέγας Αγαμέμνων:
«Είθε, γλυκέ Μενέλαε, να είναι καθώς λέγεις·
190 ιατρός θα ψάξει την πληγήν κι επάνω της θα βάλει
βοτάνια, τες φαρμακερές οδύνες να πραΰνει».
Κι εστράφη προς τον κήρυκα Ταλβύθιον και του είπε:
« Ταλβύθιε, τον Μαχάονα κάλεσ᾽ ευθύς, τον γόνον
του Ασκληπιού, που ασύγκριτος ιατρός στον κόσμον ήταν,
195 να ᾽λθει να ιδεί τον ψυχερόν Μενέλαον Ατρείδην,
οπού τον κτύπησ᾽ άξιος τοξότης ή των Τρώων
ή των Λυκίων, δόξα του και σ᾽ εμάς όλους λύπη».
Αυτά είπε και υπάκουσεν ο κήρυξ εις τον λόγον,
και των ανδρείων Αχαιών εγύρνα μες στα πλήθη
200 να έβρει τον Μαχάονα· τον είδε που εστεκόταν
στες φάλαγγες τες φοβερές λαών ασπιδοφόρων
που από την Τρίκκην έφθασαν μαζί του στην Τρωάδα·
σιμά του εστάθη κι είπε του: «Πετάξου, Ασκληπιάδη,
ο κραταιός σε προσκαλεί Ατρείδης Αγαμέμνων
205 να ᾽λθεις να ιδείς τον ψυχερόν Μενέλαον Ατρείδην,
οπού τον κτύπησ᾽ άξιος τοξότης ή των Τρώων
ή των Λυκίων, δόξα του και σ᾽ εμάς όλους λύπη».
Είπε και του ετάραξε στα στήθη την καρδίαν.
Και μέσ᾽ απ᾽ τον πλατύν στρατόν των Αχαιών εφθάσαν
210 όπου ο ξανθός Μενέλαος στεκόνταν λαβωμένος
και κύκλον είχε ολόγυρα των πρώτων πολεμάρχων,
ο άνδρας ο ισόθεος· κι ευθύς από την ζώνην
την δυνατήν ετράβηξε το βέλος· και ως τραβούσε,
γυρτές οπίσω εκόπηκαν οι μυτερές αγκίδες.
215 Την ζώνην έλυσ᾽ έπειτα, το ζώμα και την πλάκα,
που κατασκεύασαν χαλκείς· και άμ᾽ είδε όπου το βέλος
φαρμακερά τον λάβωσεν, εβύζαξε το αίμα
κι έβαλ᾽ επάνω βότανα πραϋντικά γνωστά του,
που ο Χείρων στον πατέρα του, σαν φίλος είχε δώσει.
220 Εκείνοι τον ανδράγαθον Μενέλαον θεραπεύαν
κι ήλθαν ωστόσο επάνω τους οι φάλαγγες των Τρώων
κι έπιασαν τ᾽ άρματα και αυτοί τον πόλεμον ν᾽ αρχίσουν·
οκνόν τότε δεν θα ᾽βλεπες τον δυνατόν Ατρείδην
να δειλιά, να κρύβεται, την μάχην ν᾽ αποφεύγει,
225 αλλά να ορμά στον πόλεμον, όπου δοξάζοντ᾽ άνδρες·
το λαμπρό αμάξι, τ᾽ άλογα που φλογερά φυσούσαν,
αφήνει του Ευρυμέδοντος υιού του Πτολεμαίου
του Πειραΐδη και σιμά να τα ᾽χει τον προστάζει
πρόχειρα, οπόταν κάματος τα μέλη του νικήσει
230 εκεί που θα τακτοποιεί σαν αρχηγός, τα πλήθη·
και αυτός πεζός τες φάλαγγες των μαχητών περνούσε
κι όσους θωρούσε Δαναούς στην μάχην να σπουδάζουν,
λόγια τους έλεγε καλά το θάρρος τους ν᾽ αυξήσει:
«Αργείοι, μην αφήνετε την ανδρικήν ορμήν σας.
235 Δεν βοηθεί τους δολερούς ο ύψιστος πατέρας·
και αυτών που πρώτοι αδίκησαν τους όρκους των πατώντας
τα τρυφερά τους σώματα θα καταφάγουν γύπες
και τες γυναίκες τους εμείς και τα μικρά παιδιά τους,
αφού την πόλιν πάρομε, θα σύρομε στα πλοία».
240 Κι όσους τον φρικτόν πόλεμον θωρούσε να τρομάζουν,
«Αργείοι», τους εφώναζε, «του τόξου ανδρειωμένοι,
ουτιδανοί, τάχα εντροπήν δε θα αισθανθείτε ακόμη;
Πώς παγωμένοι στέκεσθε, ωσάν τα ελαφομόσχια,
που ως αποκάμαν τρέχοντας σ᾽ απέραντην πεδιάδα
245 στέκονται, και στα στήθη τους, η δύναμις εκόπη;
Όμοια κι εσείς παγώσατε, ποσώς δεν πολεμείτε·
να ᾽λθουν οι Τρώες θέλετε σιμά κει που τα πλοία
στέκονται τα καλόπρυμνα στην άκρην της θαλάσσης
να ιδείτε αν χέρι σωστικό για σας υψώσει ο Δίας; »
250 Κι όπως αυτός βασιλικά τες τάξες των ανδρείων
εθεωρούσεν, έφθασε στο μέρος που ο γενναίος
Ιδομενεύς εσύνταζε τους Κρήτας εις την μάχην,
και στους προμάχους έστεκε με τόλμην χοίρου αγρίου
και τες οπίσω φάλαγγες κυβέρνα ο Μηριόνης.
255 Άμα τους είδ᾽ εχάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης,
κι εγλυκομίλησεν ευθύς προς τον Ιδομενέα:
«Των ιππομάχων Δαναών τιμώ σε Ιδομενέα,
εξόχως και στον πόλεμον και σ᾽ ό,τι άλλο ακόμη·
και στο τραπέζι που εκλεκτό κρασί και πυρωμένο
260 εις τον κρατήρα συγκερνούν οι πρώτοι πολεμάρχοι
οι ανδρειωμένοι Αχαιοί το πίνουν μετρημένο
καθένας, αλλά πάντοτε συ έχεις το ποτήρι
γεμάτο εμπρός ως το ᾽χω εγώ, να πίνεις όταν θέλεις·
αλλ᾽ όρμησε στον πόλεμον και δείξου ως ήσουν πρώτα»
265 Και των Κρητών ο αρχηγός ο Ιδομενεύς αντείπε:
«Αγαπητόν σου σύντροφον θα μ᾽ έχεις εις την άκρην,
Ατρείδη, ως έστερξ᾽ απ᾽ αρχής κι υπόσχεσιν επήρα
τους ανδρειωμένους Αχαιούς τους άλλους να κινήσεις
ν᾽ αρχίσει ευθύς ο πόλεμος· αφού την συμφωνίαν
270 οι Τρώες τώρα εχάλασαν· και ως πάτησαν τους όρκους
και πρώτοι αδίκησαν, κακό τους περιμένει τέλος».
Αυτά είπε και ολόχαρος προχώρησ᾽ ο Ατρείδης
στο στράτευμα όσο πόφθασεν εκεί που εσυνταζόνταν
οι Αίαντες και σύννεφο μ᾽ αυτούς πεζών ανδρείων·
275 ως όταν σύννεφο βοσκός από ψηλά ξανοίγει
να προχωρεί στο πέλαγος με την πνοήν του ανέμου·
και φαίνεται στα μάτια του κατάμαυρο σαν πίσσα,
καθώς το πέλαγος περνά γεμάτο ανεμοζάλες,
τον παίρνει φόβος και οδηγεί μες στ᾽ άντρο το κοπάδι·
280 ομοίως εις τον πόλεμον κινούνταν των Αιάντων
πυκνότατες οι φάλαγγες ανδρειωμένων νέων
μαύρες, και λόγγον έκαναν λόγχες ομού και ασπίδες·
άμα τους είδ᾽ εχάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης
κι ευθύς τους επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
285 «Αίαντες σεις, ω αρχηγοί των θωρηκτών Αργείων,
εσάς δεν δίδω προσταγήν ότι δεν είναι πρέπον,
αφού και μόνοι τον λαόν στον πόλεμον κινείτε·
και, Απόλλων, είθε, και Αθηνά, και συ, πατέρα Δία,
αν είχαν όλοι την ψυχήν πόχετε σεις στα στήθη,
290 ευθύς εμπρός μας θα ᾽σκυφτεν η πόλις του Πριάμου
ολόβολη απ᾽ τα χέρια μας να μείνει ερημασμένη».
Είπε, τους άφησεν αυτού και πέρασε στους άλλους·
ήβρε τον Νέστορα, γλυκόν της Πύλου δημηγόρον,
που εσύνταζε κι εγκάρδιωνε τους άνδρες εις την μάχην
295 με τους ανδρείους Αίμονα, Πελάγοντα, Χρομίον,
Αλάστορα και Βίαντα, ποιμένα των ανθρώπων.
Και τους ιππείς έστησ᾽ εμπρός με τα ζεμέν᾽ αμάξια,
έβαλε οπίσω τους πεζούς πολλούς και ανδρειωμένους,
πύργον πολέμου στερεόν, και τους κακούς στην μέση,
300 ν᾽ αναγκασθεί να μάχεται και αυτός οπού δεν θέλει.
Και να μη σπρώξουν τ᾽ άλογα στην ταραχήν της μάχης
εις τους ιππείς συμβούλευε. «Κανείς ας μη θαρρέψει
στην ιππική και στην ανδρειά να ορμήσει εμπρός των άλλων
μόνος ενάντια στον εχθρόν· αλλά μήτε να γύρει
305 οπίσω· και τα δυο κακά και σας αδυνατίζουν.
Κι όποιος από τ᾽ αμάξι του στου εχθρού τ᾽ αμάξι φθάσει,
με το κοντάρι ας κτυπηθεί, και αυτό συμφέρει πλέον·
αυτήν την γνώμην έτρεφαν και την ψυχήν στα στήθη
οι παλαιοί μας κι έπαιρναν τες χώρες και τα τείχη».
310 Αυτά πολέμων έμπειρος εδίδασκεν ο γέρος.
Άμα τον είδε χάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης,
κι ευθύς τον επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
«Άμποτε, ω γέρε, αδάμαστην ως έχεις την ψυχήν σου
να είχες και τα γόνατα κι ακέριαν την ανδρείαν
315 αλλά το γήρας το κοινό σε φθέρνει· κι άμποτ᾽ άλλος
να το ᾽χε και να εβρίσκοσουν συ μεταξύ των νέων».
Και ο Νέστωρ, ο Γερήνιος ιππότης, του αποκρίθη:
«Ατρείδη, το ᾽θελα κι εγώ να είμαι ως ήμουν πρώτα
που τον Ερευθαλίωνα εφόνευσα τον θείον·
320 αλλά δεν δίδουν στους θνητούς οι αθάνατοι όλ᾽ αντάμα.
Αγόρι τότε ήμουν κι εγώ, τώρα το γήρας μ᾽ ήβρε,
αλλά και ως είμαι, στους ιππείς ανάμεσα θα μείνω
να συμβουλεύω· κι είναι αυτό το μέρος των γερόντων.
Και με κοντάρια θα κτυπούν οι νέοι που από μένα
325 χρόνια ολιγότερα μετρούν και στην ανδρειά θαρρεύουν».
Άκουσε τούτα και φαιδρός προχώρησ᾽ ο Ατρείδης·
τον Μενεσθέα πλήξιππον του Πετεού τον γόνον
ήβρε στην μέση των φρικτών στες μάχες Αθηναίων·
πλησίον ο πολύβουλος στεκόταν Οδυσσέας,
330 κι οι τάξεις οι ανίκητες, σιμά, των Κεφαλλήνων·
ότι της μάχης η βοή σ᾽ αυτούς δεν είχε φθάσει,
ενώ μόλις οι φάλαγγες των ιπποδάμων Τρώων
κινούνταν και των Αχαιών, κι εκείνοι περιμέναν
οπόταν σώμ᾽ άλλο Αχαιών να φθάσει και να ορμήσει
335 στους Τρώας πρώτον, ώστε αρχή να γίνει του πολέμου.
Τους είδ᾽ ευθύς και ονείδισεν ο κραταιός Ατρείδης
κι εκείνους επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
«Ω γόνε, συ, του Πετεού διοθρέφτου βασιλέως,
και συ, που στα σοφίσματα εξέχεις και στους δόλους,
340 τι κρύβεσθε, τι μένετε μακράν ως να ᾽λθουν άλλοι;
Και να σταθείτ᾽ έπρεπε σεις στην πρώτην τάξιν πρώτοι
και πρώτοι ν᾽ απαντήσετε την φλόγα του πολέμου,
καθώς δέχεσθε κάλεσμα στην τράπεζά μου πρώτοι,
οπότε στρώνουμ᾽ οι Αχαιοί τραπέζι των γερόντων.
345 Και σας αρέσει τα ψητά να τρώγετε και ωραίο
κρασί να πίνετ᾽ άφθονο και τώρα σας αρέσει
και αν δέκα σώματ᾽ Αχαιών εβλέπετ᾽ έμπροσθέν σας
με τ᾽ ανδροφόνο σίδερο ν᾽ αρχίσουν τον αγώνα».
Μ᾽ άγριο βλέμμα ο πολύγνωμος του απάντησε Οδυσσέας·
350 «Ατρείδη, από τα χείλη σου ποίος εβγήκε λόγος!
Εμείς την μάχην φεύγομεν; Όταν τον άγριον Άρη
κινήσομ᾽ όλ᾽ οι Αχαιοί στους ιπποδάμους Τρώες,
θα ιδείς, αν θέλεις και αν γι᾽ αυτό σε μέλει, τον πατέρα
του Τηλεμάχου να ριχθεί των ιπποδάμων Τρώων
355 εις τους προμάχους, και όλ᾽ αυτά που λέγεις παίρν᾽ ο αέρας». Και άμ᾽ είδε τον που εθύμωνε, τον λόγον πήρε οπίσω
και του ᾽πε με γλυκόγελον ο κραταιός Ατρείδης:
«Λαερτιάδη διογενή, πολύτεχνε Οδυσσέα,
δεν ονειδίζω υπέρμετρα εσένα ούτε προστάζω·
360 γνωρίζ᾽ ότ᾽ η καρδία σου καλά για μένα τρέφει
αισθήματα κι ότι μ᾽ εμέ την ίδιαν έχεις γνώμη,
και θα τα καλοκάμoμε κατόπι, αν τώρα ειπώθη
λόγος κακός, κι είθε οι θεοί να τ᾽ αποσβήσουν όλα».
Είπε, τους άφησεν αυτού και πέρασε στους άλλους.
365 Κι ήβρε τον μεγαλόψυχον Τυδείδη Διομήδη
ορθόν εις τ΄᾽άλογα σιμά και τ᾽ αρμοσμέν᾽ αμάξια·
ήταν σιμά του ο Σθένελος, υιός του Καπανέως.
Τον είδε ευθύς κι ονείδισεν ο μέγας Αγαμέμνων
και κείνον επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
370 «Οιμέν᾽, υιέ του συνετού Τυδέα του ιπποδάμου,
τι κρύβεσαι; Τες γέφυρες τι βλέπεις του πολέμου;
Να κρύβεται, όπως κρύβεσαι, δεν ήθελε ο Τυδέας,
και των συντρόφων πολύ εμπρός στην μάχην εκινούσε.
Εγώ δεν τον αντάμωσα και απ᾽ άλλους, που τον είδαν
375 εις τον αγώνα το ᾽μαθα, και ότ᾽ είχε τα πρωτεία.
Ότ᾽ ήλθε αυτός ειρηνικός ως ξένος στες Μυκήνες
και ο Πολυνείκης ο λαμπρός οπού συνάζαν άνδρες
όταν στρατεύαν στ᾽ άγια της Θήβας τείχη εκείνοι·
κι επαρακάλουν εκλεκτούς συμμάχους να τους δώσουν
380 και πρόθυμ᾽ έστεργε ο λαός να δώσουν, αλλ᾽ ο Δίας
την γνώμην τους εγύρισε μ᾽ αντίστροφα σημεία.
Και ότ᾽ έφυγαν, άμ᾽ έφθασαν, ως προχωρούσε ο δρόμος,
στου Ασωπού τες χορτερές άκρες γεμάτες σχοίνον,
οι Αχαιοί για μηνυτήν εστείλαν τον Τυδέα.
385 Κι εκείνος επορεύθηκε κι ήβρε πολλούς Καδμείους
στου δυνατού Ετεοκλή το δώμα οπού συντρώγαν·
τότε, και αν ξένος έτυχε, ο ιππόμαχος Τυδέας
δεν εφοβείτο ανάμεσα στο πλήθος των Καδμείων,
αλλ᾽ εις αγώνα εκάλει αυτούς, και εις όλα τούς ενίκα
390 εύκολα, τόσον η Αθηνά προθύμως τον βοηθούσε·
και θυμωμέν᾽ οι κεντηταί των ίππων οι Καδμείοι,
πενήντα νέους του ᾽στησαν καρτέρι στην οδόν του
και τους οδήγα ο Μαίονας ισόθεος Αιμονίδης
με του Αυτοφόνου τον υιόν γενναίον Πολυφόντην.
395 Αλλ᾽ άσχημα εθανάτωσε κι εκείνους ο Τυδέας·
τους φόνευσ᾽ όλους κι έστειλε μόν᾽ ένα στην πατρίδα,
τον Μαίον᾽, ως τον δίδαξαν τα θεϊκά σημεία.
Ιδού ποιος ήταν ο Τυδεύς από την Αιτωλίαν.
Αλλά τούτος εγέννησεν υιόν κατώτερόν του
400 στην μάχην, αν και ανώτερον στη γλώσσα και στους λόγους». Λόγον σ᾽ αυτά δεν πρόφερεν ο δυνατός Διομήδης·
εντράπη τον ονειδισμόν του σεβαστού κυρίου·
αλλά του απάντησ᾽ ο υιός του ενδόξου Καπανέως:
«Ενώ σωστά ξέρεις να ειπείς, μη ψεύδεσαι, Ατρείδη.
405 Είμασθε των πατέρων μας πλιότερ᾽ ανδρειωμένοι·
τα άρεια τείχη επήραμε της επταπύλου Θήβης
εμείς, αν και ολιγότερος λαός μας ακολούθα,
θαρρώντας εις τα θεϊκά σημάδια και στον Δία·
κι εκείνοι αντίς εχάθηκαν απ᾽ τ᾽ ασεβήματά των·
410 όθεν με τους πατέρες μας ποτέ μη μας συγκρίνεις».
Μ᾽ άγριο βλέμμα του ομίλησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Πατέρα, σώπα τώρ᾽ αυτού, και ό,τι σου λέγω στέργε·
δεν κατακρίνω εγώ ποσώς τον αρχηγόν Ατρείδην,
αν τους ανδρείους Αχαιούς παρακινεί στην μάχην.
415 Εκείνου η δόξα θα ᾽ν᾽, εάν οι Αχαιοί τους Τρώας
νικήσουν και την ιερά Τρωάδα ρίξουν κάτω·
κι εκείνου πάλι, αν χαλασθούν οι Αχαιοί, το πένθος·
αλλ᾽ έλ᾽ αρχήν ας βάλομε κι εμείς εις τον αγώνα».
Είπε, απ᾽ τ᾽ αμάξι επήδησε στην γην με τ᾽ άρματά του·
420 φοβερά εβρόντησε ο χαλκός στα στήθη του κυρίου,
ως όρμησε, ώστε θα ᾽παιρνεν τρομάραν και ο γενναίος.
Και όπως στην πολύβροντην ακρογιαλιά το κύμα,
ως το σηκώνει ο Ζέφυρος επανωτό κινείται,
φουσκώνει πριν στο πέλαγος και στην στεριά κατόπι
425 σπώντας μουγγρίζει και κυρτόν έρχετ᾽ εμπρός και γύρω
στους βράχους κάμνει κορυφήν και τον αφρόν ξερνάει·
ομοίως τότ᾽ επανωτές των Δαναών κινούντο
οι φάλαγγες στον πόλεμον· και κάθε πολεμάρχος
τους ιδικούς του πρόσταζε· κι οι επίλοιποι σωπαίναν,—
430 ωσάν φωνήν τόσος λαός στα στήθη να μην είχε,—
φοβούμενοι τους αρχηγούς· επάνω των ελάμπαν
τα πλουμιστά των άρματα, καθώς επροχωρούσαν.
Και οι Τρώες, ως τα πρόβατα σ᾽ αυλήν ανδρός πλουσίου
άπειρα μένουν το λευκό να τους αρμέγουν γάλα
435 και όλο βελάζουν ως ακούν να κράζουν τα κριάρια,
ομοίως στον πλατύν στρατόν αλάλαζαν οι Τρώες,
ότι δεν ήτο εις όλους μια λαλιά και γλώσσα μία,
αλλά μικτή, κι ήσαν λαοί που πολλαχόθεν ήλθαν.
Τούτους ο Άρης, η Αθηνά τους Αχαιούς κεντάει,
440 ο Δείμος και ο Φόβος κει, η λυσσασμένη Έρις,
πού ᾽ναι αδελφή και σύντροφη του ανθρωποφόνου Άρη,
όπου προβαίνει ως άφαντη, κι ενώ την γην κατόπι
διασκελά, στον ουρανόν την κεφαλήν στηρίζει,
όπου και τότ᾽ εγέννησεν έχθραν σ᾽ αυτούς ομοίαν
445 και μες στα πλήθη εγύριζε τους πόνους να πληθύνει.
Και ότ᾽ έφθασαν κι εβρέθηκαν εις ένα τόπον όλοι,
τα τόμαρα και τ᾽ άρματα και τ᾽ ανδρειωμένα στήθη
τα χαλκοθώρηκτ᾽ έσμιξαν, κι οι ομφαλωτές ασπίδες
απ᾽ τα δυο μέρη εγγίζονταν και ο κόσμος εβροντούσε·
450 κι εκεί κραυγή χαράς ανδρών που φόνευαν και βόγγος
ανδρών οπού εφονεύονταν και η γη πλημμύριζ᾽ αίμα·
και ως όταν δύο χείμαρροι, που από τα όρη ρέουν,
μέσ᾽ από κεφαλόβρυσα τ᾽ ακράτητα νερά τους
σμίγουν εις ένα σύρρυακο στα βάθη του βαράθρου –
455 μακρόθε ακούει στα βουνά τον βρόντον ο ποιμένας–
όμοιος, κι εκείνοι ως έσμιξαν, αχός και αγώνας ήταν.
Ρίχνει πρώτος ο Αντίλοχος πολεμιστήν των Τρώων
τον Θαλυσιάδη Εχέπωλον λαμπρόν μες στους προμάχους·
της τριχοφόρου κόρυθος του κτύπησε τον κώνον,
460 το έμπηξε στο μέτωπον κι η χάλκιν᾽ άκρη μέσα
επέρασε το κόκαλο κι έχασε αυτός το φως του
και ως πέφτει πύργος έπεσε στον φοβερόν αγώνα.
Και άμ᾽ έπεσε, απ᾽ τα πόδια του τον έπιασ᾽ ο Ελεφήνωρ
Χαλκοδοντιάδης, αρχηγός των ψυχερών Αβάντων,
465 και να τον σύρει εσπούδαζε μακράν από τα βέλη
να τον γυμνώσει, αλλά πολύ δεν κράτησ᾽ η ορμή του,
ότι ως τον είδ᾽ ο ψυχερός Αγήνωρ να τον σέρνει,
εις το πλευρόν που ως έσκυφτε γυμνώθη απ᾽ την ασπίδα,
χάλκινο βέλος του ᾽ριξε και του ᾽λυσε τα μέλη.
470 Έτσι τον άφηκε η ψυχή κι επάνω του εκροτήθη
των Τρώων και των Αχαιών έργον δεινόν· και ως λύκοι
ορμούσαν για να χαλασθούν κι άνδρας εφόνευ᾽ άνδρα.
Τον Σιμοείσιον κτύπησεν ο Τελαμώνιος Αίας
του Ανθεμίωνος λαμπρόν αγόρι, που η μητέρα
475 στες όχθες του Σιμόεντος εγέννησε, ως ερχόταν
από την Ίδην στες βοσκές κατόπι στους γονείς της,
όθεν του εβγάλαν τ᾽ όνομα· και των γλυκών γονέων
τα θρέπτρα δεν απέδωκεν ότ΄ η ζωή του εκόπη
απ᾽ του μεγάλου Αίαντος το ανίκητο κοντάρι.
480 Ότι ενώ πρώτος πρόβαινε τον κτύπησε στο στήθος
σιμά στον δεξιόν μαστόν· αντίκρυ εβγήκε η λόγχη
στον ώμον· έπεσεν αυτός στα χώματα, ωσάν λεύκα
οπού εις μεγάλην λιβαδιά γεννήθηκε κι ανδρώθη
ομαλή όλη και υψηλά μόνον γεννά τους κλώνους·
485 την έκοψε αμαξοποιός με την λαμπρήν αξίνην
να την λυγίσει για τροχόν εις εύμορφον αμάξι·
κείτεται αυτού και φρύγεται στου ποταμού την όχθην·
όμοιον τον Σιμοείσιον έστρωσε κάτ᾽ ο Αίας.
Και αυτόν ο λαμπροθώρηκτος Άντιφος Πριαμίδης
490 μέσα στα στήθη ακόντισε, αλλ᾽ αντ᾽ αυτού τον Λεύκον,
του Οδυσσέως σύντροφον λαμπρόν, στο ριζομέρι
επέτυχεν εις την στιγμήν πόσερνε αλλού το πτώμα·
και όπως σωριάσθη του ᾽πεσε το πτώμ᾽ από το χέρι.
Εκείνου ο φόνος χόλωσε πολύ τον Οδυσσέα·
495 εις τους προμάχους σπρώχθη ευθύς κι έλαμπε στ᾽ άρματ΄ όλος· εστάθη αυτού πολύ σιμά και γύρω του κοιτώντας
ακόντισε· τραβήχθηκαν στ᾽ ακόντισμά του οι Τρώες·
το βέλος του δεν χάθηκεν, αλλ᾽ ήβρε του Πριάμου
τον νόθον Δημοκόωντα, πού ᾽χ᾽ έλθει απ᾽ της Αβύδου
500 τα μέρη, όπου γοργόποδες ανάτρεφε φοράδες.
Εκείνον, για τον σύντροφον ως χόλωσ᾽ ο Οδυσσέας,
εκτύπησε στον μήλιγγα· κι η χάλκιν᾽ άκρη εβγήκε
στον άλλον μήλιγγ᾽ αντικρύ· το φως του χάνει εκείνος,
με κρότον πέφτει και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
505 Κάμνουν τα οπίσω οι πρόμαχοι και ο δοξασμένος Έκτωρ·
εκραύγασαν οι Αχαιοί και τους νεκρούς επήραν
κι εμπρός πολύ προχώρησαν· οργίσθη όπως τους είδε
ο Φοίβος απ᾽ τα Πέργαμα κι εφώναζε των Τρώων:
«Τρώες, ξυπνάτε, ιππόδαμοι, και μην υποχωρείτε
510 των Αχαιών, και σίδερον η σάρκα τους δεν είναι
ή λίθος, ώστε του χαλκού το δάγκαμα να διώχνει
ούτ᾽ ο Αχιλλέας μάχεται, ο υιός της καλλικόμου
Θέτιδος, αλλά τον θυμόν τρέφει σιμά στα πλοία».
Αυτά ᾽πε ο φοβερός θεός ψηλάθε από την πόλιν·
515 αλλ᾽ η διογέννητη θεά τους Αχαιούς κινούσε
και ανάμεσόν τους πήγαινε το θάρρος τους ν᾽ αυξήσει.
Η μοίρα τότ᾽ εσπέδισε τον Διώρη Αμαρυγκείδην·
πέτρα τον πήρε δοντερή στην δεξιάν του κνήμην
εις τ᾽ αστραγάλι· ο Πείροος την έριξ᾽ ο Ιμβρασίδης·
520 των Θρακών ήταν αρχηγός και από τον Αίνον ήλθε·
τα νεύρα και τα κόκαλα του σύντριψεν ο μέγας
λίθος και κάτω έπεσε τ᾽ ανάσκελα στην σκόνη·
και ως ξεψυχούσεν άπλωσε στους ποθητούς συντρόφους
τα δυο του χέρια· έτρεξεν ο Πείροος, που τον είχε
525 κτυπήσει και στον ομφαλόν τον λόγχισε και χάμου
τα έντερά του χύθηκαν, κι έχασ᾽ ευθύς το φως του.
Και ως έφευγε τον κτύπησεν εις τον μαστόν επάνω
ο Αιτωλός Θόας και ο χαλκός μες στο πνευμόνι εμπήχθη·
τον σίμωσε και το βαρύ κοντάρι από το στήθος
530 απέσπασ᾽, έσυρ᾽ εν ταυτώ τ᾽ ακονητό του ξίφος,
μες στην κοιλιά τον κτύπησε και την ψυχήν του επήρε.
Δεν τον εγύμνωσε, ότι αυτόν οι σύντροφοί του Θράκες
οι ακρόκομοι τον φύλαγαν με τα μακριά κοντάρια,
και, αν κι ήταν μέγας και λαμπρός και ανδρειωμένος, όμως
535 τον έσπρωξαν· τινάχθηκεν αυτός κι εσύρθη οπίσω·
έτσι στο χώμα εκείτονταν πλάγι με πλάγ᾽ οι δύο
των χαλκοφράκτων Επειών και των Θρακών αντάμα
οι αρχηγοί· κι άνδρες πολλοί τριγύρω εφονευόνταν.
Τότε πολύ θα εθαύμαζεν εκείνον τον αγώνα
540 άνθρωπος, αν ακτύπητος και αλάβωτος περνούσε
ανάμεσόν τους κι η Αθηνά τον έπαιρνε απ᾽ το χέρι
και τον οδήγα κι έδιωχνε τα βέλη από σιμά του·
ότ᾽ είδε Τρώας και Αχαιούς πολλούς η μέρα εκείνη
πλάγι με πλάγι επίστομα στο χώμα εξαπλωμένους.
Ιλιάδα – Ε
Σύνοδον είχαν οι θεοί στο πλάγι του Κρονίδη,
στο δώμα το χρυσόστρωτον και τους κερνούσε η θεία
Ήβη το νέκταρ και φαιδροί με τα χρυσά ποτήρια
αντιπροπίναν κι έβλεπαν την πόλιν του Πριάμου.
5 Και να πειράξ᾽ ηθέλησε την Ήραν ο Κρονίδης
και λόγον είπε ανάσκεπον πικρά να την κεντήσει:
«Δύο θεές είναι, θαρρώ, βοηθοί του Μενελάου,
η Άργισσ᾽ Ήρα κ η Αθηνά, η σώστρα των ανδρείων·
αλλά κάθονται ανάμερα και τέρπονται να βλέπουν·
10 τον άλλον η φιλόγελη θεά τον παραστέκει
η Αφροδίτη και κακό να πάθει δεν αφήνει·
και ιδού τώρα τον έσωσε στην ώρα του θανάτου·
αλλ᾽ είναι η νίκη φανερά του ανδρείου Μενελάου.
Και τώρα να σκεφθούμ᾽ εμείς, πώς τούτα θα τελειώσουν
15 αν πάλιν θα σηκώσουμε φρικτόν πολέμου αγώνα,
ή μεταξύ των δυο λαών θα φέρομεν ειρήνην;
Κι αν το δεχθείτε πρόθυμα με την καρδιά σας όλοι,
ας μείν᾽ η πόλις άφθαρτη του γέροντος Πριάμου
κι ας λάβει ο Μενέλαος οπίσω την Ελένην».
20 Αυτά είπε κι εγόγγυσαν η Αθηνά κι η Ήρα,
σιμά καθίζαν κι όλεθρον των Τρώων μελετούσαν
λόγον δεν είπεν η Αθηνά και στον πατέρα Δία
από χολήν εμάνιζεν· αλλ᾽ η χολή στης Ήρας
το στήθος δεν εχώρεσε, και προς εκείνον είπε:
25 «Τι ΄πες, Κρονίδη τρομερέ; Πώς ν᾽ αφανίσεις θέλεις
τους κόπους, τον αγώνα μου, τον ίδρον πόχω ιδρώσει;
Και τ᾽ άλογά μου απόκαμαν, ώσπου να συναθροίσω
τόσον λαόν, στον Πρίαμον κακό και στα παιδιά του;
Κάμε το, αλλ᾽ όμως οι θεοί δεν συμφωνούμεν όλοι».
30 Εβάρυνε· και « ω τρομερή», της είπεν ο Κρονίδης,
«τι σου ΄καμεν ο Πρίαμος και όλ᾽ η γενεά του
κακό μεγάλο να οργισθείς και τόσο να μανίζεις,
να εξολοθρεύσεις έρριζα την πυργωμένην Τροίαν;
Τες πύλες της αν δεν διαβείς και τα υψηλά της τείχη,
35 ωμόν να φας τον Πρίαμον και τα παιδιά του κι όλους
τους Τρώες, δεν γιατρεύεται το πάθος που σε καίει·
κάμε όπως θέλεις, αλλ᾽ ιδέ μη τούτ᾽ η διαφορά μας
κάποτε ανάψει πόλεμον κακόν ανάμεσόν μας·
κι έν᾽ άλλο ακόμα θα σου ειπώ, να το φυλάξει ο νους σου·
40 εάν ποτέ προθυμηθώ να εξολοθρεύσω πόλιν,
όπου τυχαίνουν άνθρωποι να ζουν αγαπητοί σου,
μη στην οργήν μου αντισταθείς, αλλ᾽ άφησε να κάμω·
κι εγώ σου την απάφησα με πόνον της ψυχής μου·
και από τες χώρες των θνητών ανθρώπων, όσες είναι
45 κάτω από τ᾽ άστρα τ᾽ ουρανού και από το φως του ηλίου,
ολόψυχα επροτίμησα την Ίλιον την θείαν,
τον Πρίαμον και τον λαόν του δυνατού Πριάμου,
ότι ποτέ δεν έλειψε τραπέζι απ᾽ τον βωμόν μου,
σπονδή και κνίσσα, οι προσφορές που των θεών ανήκουν».
50 Κι η μεγαλόφθαλμη θεά του απάντησεν η Ήρα:
« Απ᾽ όλες υπεραγαπώ τρεις χώρες εις τον κόσμον·
το Άργος, την πλατύδρομην Μυκήνην και την Σπάρτην·
κατάστρεψέ τες, αν ποτέ κινήσουν την οργήν σου·
δεν θα με ιδείς να υπερμαχώ γι᾽ αυτές ή να γογγύζω,
55 ότι δεν θα κατόρθωνα ποσώς να σ᾽ αντισκόψω,
όσα κι αν έκανα, επειδή πολύ ᾽σαι ανώτερός μου·
αλλά και συ τους κόπους μου να χάσω μη θελήσεις,
ότι κι εγώ είμαι θεός κι απ᾽ την δικήν σου ρίζαν,
εγώ η σεβαστότερη του Κρόνου θυγατέρα
60 και από το γένος ένδοξη και ότ᾽ είμαι ομόκλινή σου,
και συ ᾽σαι πρώτος βασιλεύς των αθανάτων όλων·
αλλά τώρ᾽ ας συγκλίνομεν, εγώ προς σε και πάλιν
συ προς εμέ κι όλ᾽ οι θεοί θα μας ακολουθήσουν·
συ στείλ᾽ ευθύς την Αθηνάν στων Αχαιών και Τρώων
65 τ᾽ αντίμαχα στρατεύματα, να εφεύρει εκείνη τρόπον
ώστε τους όρκους πρότερον να παραβούν οι Τρώες,
προσβάλλοντας τους Αχαιούς που επαίρονται στην νίκην».
Σ᾽ αυτά επείσθη των θεών και ανθρώπων ο πατέρας
κι εστράφη προς την Αθηνάν: « Κατέβα ευθύς» της είπε,
70 «στ᾽ αντίμαχα στρατεύματα των Αχαιών και Τρώων,
κάμε τους όρκους πρότερον να παραβούν οι Τρώες,
προσβάλλοντας τους Αχαιούς που επαίρονται στην νίκην».
Και αυτοπροαίρετα η θεά στον λόγον του ετινάχθη
από του Ολύμπου τες κορφές κι εχύθη ωσάν τ᾽ αστέρι,
75 οπού ο Κρονίδης έριξε σημάδι στους ανθρώπους,
ή ναύτες ή στρατόπεδο λαών εκτεταμένο·
λαμπρό αστέρι κι άπειρες οι σπίθες του πετιούνται·
ομοίως τότ᾽ η Αθηνά στην γην εροβολούσε
και μες στην μέσην πήδησε των ιπποδάμων Τρώων,
80 των χαλκοφόρων Αχαιών και απόρησαν τα πλήθη,
και μεταξύ τους έλεγαν: «Ή πάλιν του πολέμου
θα ξαναρχίσει το κακό, τα αίματα και οι φόνοι,
ή μεταξύ των δυο λαών αγάπην βάζει ο Δίας
που κυβερνά τον πόλεμον, ως θέλει, των ανθρώπων».
85 Αυτά ελέγαν οι λαοί· κι ωστόσο μες στο πλήθος
των Τρώων γύριζε η θεά με την μορφήν ανθρώπου,
του ανδρειωμένου μαχητού Λαοδόκου Αντηνορίδη
ζητώντας του Λυκάονος το δοξασμένο αγόρι,
τον πολεμάρχον Πάνδαρον· τον ήβρε που εστεκόνταν
90 στες φάλαγγες τες φοβερές λαών ασπιδοφόρων,
που ήλθαν απ᾽ τον Αίσωπον μαζί του στην Τρωάδα·
σιμά του εστήθη κι έλεγε με λόγια φτερωμένα:
«Θενά πεισθείς σ᾽ ότι θα ειπώ, Λυκαονίδη ανδρείε;
Θα ετόλμας στον Μενέλαον γοργό να σύρεις βέλος;
95 Δόξαν απ᾽ όλον τον λαόν και χάριν θ᾽ απολαύσεις
και ο βασιλέας μάλιστα θα σε τιμήσει ο Πάρις.
Πρώτος αυτός με υπέρτιμα θα σε ανταμείψει δώρα,
εάν ιδεί στην θλιβεράν πυράν ανεβασμένον
τον δυνατόν Μενέλαον από δικό σου ακόντι·
100 εμπρός, λοιπόν, ακόντισε τον ένδοξον Ατρείδην,
αφού στον φωτογέννητον Απόλλωνα τοξότην
αρνιών πρωτόγονων ταχθείς να σφάξεις εκατόμβην,
άμα στην θείαν Ζέλειαν, στο σπίτι σου, γυρίσεις».
Στα λόγια τούτα επείσθηκεν ο ανόητος κι επήρε
105 το στιλβωμένο τόξο του, κέρατο αγρίου τράγου,
που από καθίστραν είχε αυτός κτυπήσει άμα τον είδε
να βγαίνει μέσ᾽ από σπηλιά, και κάτω από το στήθος
τον πέτυχε και ανάσκελα τον ξάπλωσε στον βράχον·
μακριά δεκάξι σπιθαμές τα κέρατα εφορούσε·
110 αυτά εργάσθη και άρμωσε καλός κερατοξόος·
το έξυσ᾽ όλο και χρυσό του πρόσθεσε κουλούρι·
το τόξο εκείνο ετάνυσε και καταγής αγάλι
το έκλινε και οι σύντροφοι κρατούσαν τες ασπίδες
εμπρός του, μήπως πεταχτούν οι Αχαιοί γενναίοι,
115 πριν ακοντίσει ο Πάνδαρος τον δυνατόν Ατρείδην·
κι απ᾽ την φαρέτραν σήκωσε το σκέπασμα κι επήρε
άριχτο βέλος φτερωτό, μαύρην φωλιά θανάτου·
το πικρό βέλος ίσιασεν εις την χορδήν επάνω,
και προς τον φωτογέννητον Απόλλωνα τοξότην
120 να σφάξει αρνιών πρωτόγονων ετάχθηκε εκατόμβην,
άμα στην θείαν Ζέλειαν, στο σπίτι του γυρίσει
και με τες κόκες την χορδήν τραβώντας την σιμώνει
εις το βυζί και απίθωσε το σίδερο στο τόξο·
και όταν εις κύκλον τέντωσε το μέγα τόξο, ακούσθη
125 τριγμός του τόξου, της χορδής βοή κι εξετινάχθη
το βέλος ανυπόμονο να πέσει μες στα πλήθη.
Αλλά δε σ᾽ ελησμόνησαν, Μενέλαε, του Ολύμπου,
οι κάτοικοι οι μακάριοι κι η Αθηνά που εμπρός σου
ευθύς ευρέθη κι έδιωξε το πικροφόρο ακόντι
130 από το σώμα σου αρκετά, καθώς μητέρα διώχνει
μύγαν από το βρέφος της, ενώ γλυκά κοιμάται,
κι η ίδια τ᾽ οδήγησεν όπου οι χρυσές της ζώνης
θηλιές κι ο θώραξ διπλωτός εσμίγαν σ᾽ ένα μέρος.
Το πικρό βέλος έπεσε στην σφικτασφαλισμένην
135 ζώνην την πολυδαίδαλην και την διαπέρασ᾽ όλην·
και μες στον λαμπρόν θώρακα προχώρησ᾽ ως την πλάκα
οπού στα βέλη αντίφραγμα στο σώμα του εφορούσε
κι εξόχως τον προφύλαξεν, αλλ᾽ έσπασε κι εκείνην.
Και του ανδρός εχάραξε το δέρμα η χάλκιν᾽ άκρη
140 κι έρρευσε από το λάβωμα ευθύς το μαύρον αίμα.
Ως όταν Κάειρα ή Μαιονίς γυνή κοκκινοβάφει
λευκόν ελεφαντόδοντο, του αλόγου χαλινάρι,
πολλοί το ζήλευσαν ιππείς, και μένει φυλαγμένο
στον θάλαμον για βασιλείς πολύτιμο στολίδι,
145 και στ᾽ άλογο καλλώπισμα και δόξα του αναβάτη·
ομοίως, ω Μενέλαε, εβάφηκαν τα ωραία
μεριά σου και τα κνήμια σου και οι φτέρνες εις το αίμα·
επάγωσεν ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων,
άμ᾽ είδε από το λάβωμα να τρέχει μαύρον αίμα,
150 πάγωσε και ο Μενέλαος ο ανδρείος, αλλ᾽ ως είδε
οπού της λόγχης το λουρί κι οι αγκίδες μείναν έξω,
του επανήλθεν η ψυχή· και ο μέγας Αγαμέμνων
με στεναγμούς του έλεγε κρατώντας του το χέρι,
και οι φίλοι γύρω εστέναζαν: «Γλυκύτατε αδελφέ μου,
155 στους όρκους σ᾽ εθανάτωνα, την ώρα που σε μόνον
εμπρός των Τρώων σ᾽ έσταινα για μας να πολεμήσεις·
κι εκείν᾽ ιδού σ᾽ εκτύπησαν κι επάτησαν τους όρκους·
αλλά δεν θα ματαιωθούν οι όρκοι και η θυσία,
οι αγνές σπονδές και οι δεξιές που εσφίξαμε με θάρρος
160 κι εάν ευθύς δεν το ενεργεί, στο εξής θα το ενεργήσει
ο Δίας και πολύ βαριά το κρίμα θα πληρώσουν
εκείνοι και οι γυναίκες τους και τα παιδιά τους όλα·
ότ᾽ είναι τούτο φανερό στα βάθη της ψυχής μου·
θα φθάσει μέρα να χαθεί κι η Ίλιος η αγία
165 και ο Πρίαμος ο δυνατός με όλον τον λαόν του,
όταν ο αιθεροκάτοικος Κρονίδης χολωμένος
για τούτην την απάτην τους επάνω τους τινάξει
την σκοτεινήν αιγίδα του· και αυτά θα γίνουν όλα.
Αλλ, ω Μενέλαε, σκληρός εμέ θα σφάζει πόνος,
170 αν αποθάνεις και κλεισθούν οι μέρες της ζωής σου·
στ᾽ άνανδρον Άργος άτιμος μου μέλλει να γυρίσω,
ότ᾽ οι Αχαιοί θα θυμηθούν αμέσως την πατρίδα
και του Πριάμου καύχημα θα μείνει και των Τρώων
η Άργισσα Ελένη μας, και η γη τα κόκαλά σου,
175 χωρίς να γίνει τίποτε θα σέπει εδώ στην Τροίαν·
και κάποιος τότε θέλ᾽ ειπεί των αποτόλμων Τρώων,
ενώ στον τάφον θα σκιρτά του ενδόξου Μενελάου:
«Να χαρεί πάντοτε η χολή του Ατρείδη ως τώρα εχάρη
που στρατόν έφερε Αχαιών ανώφελα εδώ πέρα
180 και μ᾽ άδεια πλοία γύρισεν εις την πατρίδα, δίχως
τον αγαθόν Μενέλαον»· αυτά θα ειπούν· κι εμένα
χάσμ᾽ ας ανοίξ᾽ η μαύρη γη κι επάνω μου να κλείσει».
Κι είπε ο ξανθός Μενέλαος να τον εγκαρδιώσει:
«Κάμε καρδιά, τους Αχαιούς ακόμη μη δειλιάζεις·
185 δεν ήβρε μέρος ακριβό το βέλος, ότ΄ η ζώνη
η πλουμιστή μ΄ εφύλαξε και κάτωθε το ζώμα
και η καλή πλάκα οπού χαλκείς κατασκευάσαν άνδρες».
Και προς αυτόν απάντησεν ο μέγας Αγαμέμνων:
«Είθε, γλυκέ Μενέλαε, να είναι καθώς λέγεις·
190 ιατρός θα ψάξει την πληγήν κι επάνω της θα βάλει
βοτάνια, τες φαρμακερές οδύνες να πραΰνει».
Κι εστράφη προς τον κήρυκα Ταλβύθιον και του είπε:
« Ταλβύθιε, τον Μαχάονα κάλεσ᾽ ευθύς, τον γόνον
του Ασκληπιού, που ασύγκριτος ιατρός στον κόσμον ήταν,
195 να ᾽λθει να ιδεί τον ψυχερόν Μενέλαον Ατρείδην,
οπού τον κτύπησ᾽ άξιος τοξότης ή των Τρώων
ή των Λυκίων, δόξα του και σ᾽ εμάς όλους λύπη».
Αυτά είπε και υπάκουσεν ο κήρυξ εις τον λόγον,
και των ανδρείων Αχαιών εγύρνα μες στα πλήθη
200 να έβρει τον Μαχάονα· τον είδε που εστεκόταν
στες φάλαγγες τες φοβερές λαών ασπιδοφόρων
που από την Τρίκκην έφθασαν μαζί του στην Τρωάδα·
σιμά του εστάθη κι είπε του: «Πετάξου, Ασκληπιάδη,
ο κραταιός σε προσκαλεί Ατρείδης Αγαμέμνων
205 να ᾽λθεις να ιδείς τον ψυχερόν Μενέλαον Ατρείδην,
οπού τον κτύπησ᾽ άξιος τοξότης ή των Τρώων
ή των Λυκίων, δόξα του και σ᾽ εμάς όλους λύπη».
Είπε και του ετάραξε στα στήθη την καρδίαν.
Και μέσ᾽ απ᾽ τον πλατύν στρατόν των Αχαιών εφθάσαν
210 όπου ο ξανθός Μενέλαος στεκόνταν λαβωμένος
και κύκλον είχε ολόγυρα των πρώτων πολεμάρχων,
ο άνδρας ο ισόθεος· κι ευθύς από την ζώνην
την δυνατήν ετράβηξε το βέλος· και ως τραβούσε,
γυρτές οπίσω εκόπηκαν οι μυτερές αγκίδες.
215 Την ζώνην έλυσ᾽ έπειτα, το ζώμα και την πλάκα,
που κατασκεύασαν χαλκείς· και άμ᾽ είδε όπου το βέλος
φαρμακερά τον λάβωσεν, εβύζαξε το αίμα
κι έβαλ᾽ επάνω βότανα πραϋντικά γνωστά του,
που ο Χείρων στον πατέρα του, σαν φίλος είχε δώσει.
220 Εκείνοι τον ανδράγαθον Μενέλαον θεραπεύαν
κι ήλθαν ωστόσο επάνω τους οι φάλαγγες των Τρώων
κι έπιασαν τ᾽ άρματα και αυτοί τον πόλεμον ν᾽ αρχίσουν·
οκνόν τότε δεν θα ᾽βλεπες τον δυνατόν Ατρείδην
να δειλιά, να κρύβεται, την μάχην ν᾽ αποφεύγει,
225 αλλά να ορμά στον πόλεμον, όπου δοξάζοντ᾽ άνδρες·
το λαμπρό αμάξι, τ᾽ άλογα που φλογερά φυσούσαν,
αφήνει του Ευρυμέδοντος υιού του Πτολεμαίου
του Πειραΐδη και σιμά να τα ᾽χει τον προστάζει
πρόχειρα, οπόταν κάματος τα μέλη του νικήσει
230 εκεί που θα τακτοποιεί σαν αρχηγός, τα πλήθη·
και αυτός πεζός τες φάλαγγες των μαχητών περνούσε
κι όσους θωρούσε Δαναούς στην μάχην να σπουδάζουν,
λόγια τους έλεγε καλά το θάρρος τους ν᾽ αυξήσει:
«Αργείοι, μην αφήνετε την ανδρικήν ορμήν σας.
235 Δεν βοηθεί τους δολερούς ο ύψιστος πατέρας·
και αυτών που πρώτοι αδίκησαν τους όρκους των πατώντας
τα τρυφερά τους σώματα θα καταφάγουν γύπες
και τες γυναίκες τους εμείς και τα μικρά παιδιά τους,
αφού την πόλιν πάρομε, θα σύρομε στα πλοία».
240 Κι όσους τον φρικτόν πόλεμον θωρούσε να τρομάζουν,
«Αργείοι», τους εφώναζε, «του τόξου ανδρειωμένοι,
ουτιδανοί, τάχα εντροπήν δε θα αισθανθείτε ακόμη;
Πώς παγωμένοι στέκεσθε, ωσάν τα ελαφομόσχια,
που ως αποκάμαν τρέχοντας σ᾽ απέραντην πεδιάδα
245 στέκονται, και στα στήθη τους, η δύναμις εκόπη;
Όμοια κι εσείς παγώσατε, ποσώς δεν πολεμείτε·
να ᾽λθουν οι Τρώες θέλετε σιμά κει που τα πλοία
στέκονται τα καλόπρυμνα στην άκρην της θαλάσσης
να ιδείτε αν χέρι σωστικό για σας υψώσει ο Δίας; »
250 Κι όπως αυτός βασιλικά τες τάξες των ανδρείων
εθεωρούσεν, έφθασε στο μέρος που ο γενναίος
Ιδομενεύς εσύνταζε τους Κρήτας εις την μάχην,
και στους προμάχους έστεκε με τόλμην χοίρου αγρίου
και τες οπίσω φάλαγγες κυβέρνα ο Μηριόνης.
255 Άμα τους είδ᾽ εχάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης,
κι εγλυκομίλησεν ευθύς προς τον Ιδομενέα:
«Των ιππομάχων Δαναών τιμώ σε Ιδομενέα,
εξόχως και στον πόλεμον και σ᾽ ό,τι άλλο ακόμη·
και στο τραπέζι που εκλεκτό κρασί και πυρωμένο
260 εις τον κρατήρα συγκερνούν οι πρώτοι πολεμάρχοι
οι ανδρειωμένοι Αχαιοί το πίνουν μετρημένο
καθένας, αλλά πάντοτε συ έχεις το ποτήρι
γεμάτο εμπρός ως το ᾽χω εγώ, να πίνεις όταν θέλεις·
αλλ᾽ όρμησε στον πόλεμον και δείξου ως ήσουν πρώτα»
265 Και των Κρητών ο αρχηγός ο Ιδομενεύς αντείπε:
«Αγαπητόν σου σύντροφον θα μ᾽ έχεις εις την άκρην,
Ατρείδη, ως έστερξ᾽ απ᾽ αρχής κι υπόσχεσιν επήρα
τους ανδρειωμένους Αχαιούς τους άλλους να κινήσεις
ν᾽ αρχίσει ευθύς ο πόλεμος· αφού την συμφωνίαν
270 οι Τρώες τώρα εχάλασαν· και ως πάτησαν τους όρκους
και πρώτοι αδίκησαν, κακό τους περιμένει τέλος».
Αυτά είπε και ολόχαρος προχώρησ᾽ ο Ατρείδης
στο στράτευμα όσο πόφθασεν εκεί που εσυνταζόνταν
οι Αίαντες και σύννεφο μ᾽ αυτούς πεζών ανδρείων·
275 ως όταν σύννεφο βοσκός από ψηλά ξανοίγει
να προχωρεί στο πέλαγος με την πνοήν του ανέμου·
και φαίνεται στα μάτια του κατάμαυρο σαν πίσσα,
καθώς το πέλαγος περνά γεμάτο ανεμοζάλες,
τον παίρνει φόβος και οδηγεί μες στ᾽ άντρο το κοπάδι·
280 ομοίως εις τον πόλεμον κινούνταν των Αιάντων
πυκνότατες οι φάλαγγες ανδρειωμένων νέων
μαύρες, και λόγγον έκαναν λόγχες ομού και ασπίδες·
άμα τους είδ᾽ εχάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης
κι ευθύς τους επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
285 «Αίαντες σεις, ω αρχηγοί των θωρηκτών Αργείων,
εσάς δεν δίδω προσταγήν ότι δεν είναι πρέπον,
αφού και μόνοι τον λαόν στον πόλεμον κινείτε·
και, Απόλλων, είθε, και Αθηνά, και συ, πατέρα Δία,
αν είχαν όλοι την ψυχήν πόχετε σεις στα στήθη,
290 ευθύς εμπρός μας θα ᾽σκυφτεν η πόλις του Πριάμου
ολόβολη απ᾽ τα χέρια μας να μείνει ερημασμένη».
Είπε, τους άφησεν αυτού και πέρασε στους άλλους·
ήβρε τον Νέστορα, γλυκόν της Πύλου δημηγόρον,
που εσύνταζε κι εγκάρδιωνε τους άνδρες εις την μάχην
295 με τους ανδρείους Αίμονα, Πελάγοντα, Χρομίον,
Αλάστορα και Βίαντα, ποιμένα των ανθρώπων.
Και τους ιππείς έστησ᾽ εμπρός με τα ζεμέν᾽ αμάξια,
έβαλε οπίσω τους πεζούς πολλούς και ανδρειωμένους,
πύργον πολέμου στερεόν, και τους κακούς στην μέση,
300 ν᾽ αναγκασθεί να μάχεται και αυτός οπού δεν θέλει.
Και να μη σπρώξουν τ᾽ άλογα στην ταραχήν της μάχης
εις τους ιππείς συμβούλευε. «Κανείς ας μη θαρρέψει
στην ιππική και στην ανδρειά να ορμήσει εμπρός των άλλων
μόνος ενάντια στον εχθρόν· αλλά μήτε να γύρει
305 οπίσω· και τα δυο κακά και σας αδυνατίζουν.
Κι όποιος από τ᾽ αμάξι του στου εχθρού τ᾽ αμάξι φθάσει,
με το κοντάρι ας κτυπηθεί, και αυτό συμφέρει πλέον·
αυτήν την γνώμην έτρεφαν και την ψυχήν στα στήθη
οι παλαιοί μας κι έπαιρναν τες χώρες και τα τείχη».
310 Αυτά πολέμων έμπειρος εδίδασκεν ο γέρος.
Άμα τον είδε χάρηκεν ο κραταιός Ατρείδης,
κι ευθύς τον επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
«Άμποτε, ω γέρε, αδάμαστην ως έχεις την ψυχήν σου
να είχες και τα γόνατα κι ακέριαν την ανδρείαν
315 αλλά το γήρας το κοινό σε φθέρνει· κι άμποτ᾽ άλλος
να το ᾽χε και να εβρίσκοσουν συ μεταξύ των νέων».
Και ο Νέστωρ, ο Γερήνιος ιππότης, του αποκρίθη:
«Ατρείδη, το ᾽θελα κι εγώ να είμαι ως ήμουν πρώτα
που τον Ερευθαλίωνα εφόνευσα τον θείον·
320 αλλά δεν δίδουν στους θνητούς οι αθάνατοι όλ᾽ αντάμα.
Αγόρι τότε ήμουν κι εγώ, τώρα το γήρας μ᾽ ήβρε,
αλλά και ως είμαι, στους ιππείς ανάμεσα θα μείνω
να συμβουλεύω· κι είναι αυτό το μέρος των γερόντων.
Και με κοντάρια θα κτυπούν οι νέοι που από μένα
325 χρόνια ολιγότερα μετρούν και στην ανδρειά θαρρεύουν».
Άκουσε τούτα και φαιδρός προχώρησ᾽ ο Ατρείδης·
τον Μενεσθέα πλήξιππον του Πετεού τον γόνον
ήβρε στην μέση των φρικτών στες μάχες Αθηναίων·
πλησίον ο πολύβουλος στεκόταν Οδυσσέας,
330 κι οι τάξεις οι ανίκητες, σιμά, των Κεφαλλήνων·
ότι της μάχης η βοή σ᾽ αυτούς δεν είχε φθάσει,
ενώ μόλις οι φάλαγγες των ιπποδάμων Τρώων
κινούνταν και των Αχαιών, κι εκείνοι περιμέναν
οπόταν σώμ᾽ άλλο Αχαιών να φθάσει και να ορμήσει
335 στους Τρώας πρώτον, ώστε αρχή να γίνει του πολέμου.
Τους είδ᾽ ευθύς και ονείδισεν ο κραταιός Ατρείδης
κι εκείνους επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
«Ω γόνε, συ, του Πετεού διοθρέφτου βασιλέως,
και συ, που στα σοφίσματα εξέχεις και στους δόλους,
340 τι κρύβεσθε, τι μένετε μακράν ως να ᾽λθουν άλλοι;
Και να σταθείτ᾽ έπρεπε σεις στην πρώτην τάξιν πρώτοι
και πρώτοι ν᾽ απαντήσετε την φλόγα του πολέμου,
καθώς δέχεσθε κάλεσμα στην τράπεζά μου πρώτοι,
οπότε στρώνουμ᾽ οι Αχαιοί τραπέζι των γερόντων.
345 Και σας αρέσει τα ψητά να τρώγετε και ωραίο
κρασί να πίνετ᾽ άφθονο και τώρα σας αρέσει
και αν δέκα σώματ᾽ Αχαιών εβλέπετ᾽ έμπροσθέν σας
με τ᾽ ανδροφόνο σίδερο ν᾽ αρχίσουν τον αγώνα».
Μ᾽ άγριο βλέμμα ο πολύγνωμος του απάντησε Οδυσσέας·
350 «Ατρείδη, από τα χείλη σου ποίος εβγήκε λόγος!
Εμείς την μάχην φεύγομεν; Όταν τον άγριον Άρη
κινήσομ᾽ όλ᾽ οι Αχαιοί στους ιπποδάμους Τρώες,
θα ιδείς, αν θέλεις και αν γι᾽ αυτό σε μέλει, τον πατέρα
του Τηλεμάχου να ριχθεί των ιπποδάμων Τρώων
355 εις τους προμάχους, και όλ᾽ αυτά που λέγεις παίρν᾽ ο αέρας». Και άμ᾽ είδε τον που εθύμωνε, τον λόγον πήρε οπίσω
και του ᾽πε με γλυκόγελον ο κραταιός Ατρείδης:
«Λαερτιάδη διογενή, πολύτεχνε Οδυσσέα,
δεν ονειδίζω υπέρμετρα εσένα ούτε προστάζω·
360 γνωρίζ᾽ ότ᾽ η καρδία σου καλά για μένα τρέφει
αισθήματα κι ότι μ᾽ εμέ την ίδιαν έχεις γνώμη,
και θα τα καλοκάμoμε κατόπι, αν τώρα ειπώθη
λόγος κακός, κι είθε οι θεοί να τ᾽ αποσβήσουν όλα».
Είπε, τους άφησεν αυτού και πέρασε στους άλλους.
365 Κι ήβρε τον μεγαλόψυχον Τυδείδη Διομήδη
ορθόν εις τ΄᾽άλογα σιμά και τ᾽ αρμοσμέν᾽ αμάξια·
ήταν σιμά του ο Σθένελος, υιός του Καπανέως.
Τον είδε ευθύς κι ονείδισεν ο μέγας Αγαμέμνων
και κείνον επροσφώνησε με λόγια φτερωμένα:
370 «Οιμέν᾽, υιέ του συνετού Τυδέα του ιπποδάμου,
τι κρύβεσαι; Τες γέφυρες τι βλέπεις του πολέμου;
Να κρύβεται, όπως κρύβεσαι, δεν ήθελε ο Τυδέας,
και των συντρόφων πολύ εμπρός στην μάχην εκινούσε.
Εγώ δεν τον αντάμωσα και απ᾽ άλλους, που τον είδαν
375 εις τον αγώνα το ᾽μαθα, και ότ᾽ είχε τα πρωτεία.
Ότ᾽ ήλθε αυτός ειρηνικός ως ξένος στες Μυκήνες
και ο Πολυνείκης ο λαμπρός οπού συνάζαν άνδρες
όταν στρατεύαν στ᾽ άγια της Θήβας τείχη εκείνοι·
κι επαρακάλουν εκλεκτούς συμμάχους να τους δώσουν
380 και πρόθυμ᾽ έστεργε ο λαός να δώσουν, αλλ᾽ ο Δίας
την γνώμην τους εγύρισε μ᾽ αντίστροφα σημεία.
Και ότ᾽ έφυγαν, άμ᾽ έφθασαν, ως προχωρούσε ο δρόμος,
στου Ασωπού τες χορτερές άκρες γεμάτες σχοίνον,
οι Αχαιοί για μηνυτήν εστείλαν τον Τυδέα.
385 Κι εκείνος επορεύθηκε κι ήβρε πολλούς Καδμείους
στου δυνατού Ετεοκλή το δώμα οπού συντρώγαν·
τότε, και αν ξένος έτυχε, ο ιππόμαχος Τυδέας
δεν εφοβείτο ανάμεσα στο πλήθος των Καδμείων,
αλλ᾽ εις αγώνα εκάλει αυτούς, και εις όλα τούς ενίκα
390 εύκολα, τόσον η Αθηνά προθύμως τον βοηθούσε·
και θυμωμέν᾽ οι κεντηταί των ίππων οι Καδμείοι,
πενήντα νέους του ᾽στησαν καρτέρι στην οδόν του
και τους οδήγα ο Μαίονας ισόθεος Αιμονίδης
με του Αυτοφόνου τον υιόν γενναίον Πολυφόντην.
395 Αλλ᾽ άσχημα εθανάτωσε κι εκείνους ο Τυδέας·
τους φόνευσ᾽ όλους κι έστειλε μόν᾽ ένα στην πατρίδα,
τον Μαίον᾽, ως τον δίδαξαν τα θεϊκά σημεία.
Ιδού ποιος ήταν ο Τυδεύς από την Αιτωλίαν.
Αλλά τούτος εγέννησεν υιόν κατώτερόν του
400 στην μάχην, αν και ανώτερον στη γλώσσα και στους λόγους». Λόγον σ᾽ αυτά δεν πρόφερεν ο δυνατός Διομήδης·
εντράπη τον ονειδισμόν του σεβαστού κυρίου·
αλλά του απάντησ᾽ ο υιός του ενδόξου Καπανέως:
«Ενώ σωστά ξέρεις να ειπείς, μη ψεύδεσαι, Ατρείδη.
405 Είμασθε των πατέρων μας πλιότερ᾽ ανδρειωμένοι·
τα άρεια τείχη επήραμε της επταπύλου Θήβης
εμείς, αν και ολιγότερος λαός μας ακολούθα,
θαρρώντας εις τα θεϊκά σημάδια και στον Δία·
κι εκείνοι αντίς εχάθηκαν απ᾽ τ᾽ ασεβήματά των·
410 όθεν με τους πατέρες μας ποτέ μη μας συγκρίνεις».
Μ᾽ άγριο βλέμμα του ομίλησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Πατέρα, σώπα τώρ᾽ αυτού, και ό,τι σου λέγω στέργε·
δεν κατακρίνω εγώ ποσώς τον αρχηγόν Ατρείδην,
αν τους ανδρείους Αχαιούς παρακινεί στην μάχην.
415 Εκείνου η δόξα θα ᾽ν᾽, εάν οι Αχαιοί τους Τρώας
νικήσουν και την ιερά Τρωάδα ρίξουν κάτω·
κι εκείνου πάλι, αν χαλασθούν οι Αχαιοί, το πένθος·
αλλ᾽ έλ᾽ αρχήν ας βάλομε κι εμείς εις τον αγώνα».
Είπε, απ᾽ τ᾽ αμάξι επήδησε στην γην με τ᾽ άρματά του·
420 φοβερά εβρόντησε ο χαλκός στα στήθη του κυρίου,
ως όρμησε, ώστε θα ᾽παιρνεν τρομάραν και ο γενναίος.
Και όπως στην πολύβροντην ακρογιαλιά το κύμα,
ως το σηκώνει ο Ζέφυρος επανωτό κινείται,
φουσκώνει πριν στο πέλαγος και στην στεριά κατόπι
425 σπώντας μουγγρίζει και κυρτόν έρχετ᾽ εμπρός και γύρω
στους βράχους κάμνει κορυφήν και τον αφρόν ξερνάει·
ομοίως τότ᾽ επανωτές των Δαναών κινούντο
οι φάλαγγες στον πόλεμον· και κάθε πολεμάρχος
τους ιδικούς του πρόσταζε· κι οι επίλοιποι σωπαίναν,—
430 ωσάν φωνήν τόσος λαός στα στήθη να μην είχε,—
φοβούμενοι τους αρχηγούς· επάνω των ελάμπαν
τα πλουμιστά των άρματα, καθώς επροχωρούσαν.
Και οι Τρώες, ως τα πρόβατα σ᾽ αυλήν ανδρός πλουσίου
άπειρα μένουν το λευκό να τους αρμέγουν γάλα
435 και όλο βελάζουν ως ακούν να κράζουν τα κριάρια,
ομοίως στον πλατύν στρατόν αλάλαζαν οι Τρώες,
ότι δεν ήτο εις όλους μια λαλιά και γλώσσα μία,
αλλά μικτή, κι ήσαν λαοί που πολλαχόθεν ήλθαν.
Τούτους ο Άρης, η Αθηνά τους Αχαιούς κεντάει,
440 ο Δείμος και ο Φόβος κει, η λυσσασμένη Έρις,
πού ᾽ναι αδελφή και σύντροφη του ανθρωποφόνου Άρη,
όπου προβαίνει ως άφαντη, κι ενώ την γην κατόπι
διασκελά, στον ουρανόν την κεφαλήν στηρίζει,
όπου και τότ᾽ εγέννησεν έχθραν σ᾽ αυτούς ομοίαν
445 και μες στα πλήθη εγύριζε τους πόνους να πληθύνει.
Και ότ᾽ έφθασαν κι εβρέθηκαν εις ένα τόπον όλοι,
τα τόμαρα και τ᾽ άρματα και τ᾽ ανδρειωμένα στήθη
τα χαλκοθώρηκτ᾽ έσμιξαν, κι οι ομφαλωτές ασπίδες
απ᾽ τα δυο μέρη εγγίζονταν και ο κόσμος εβροντούσε·
450 κι εκεί κραυγή χαράς ανδρών που φόνευαν και βόγγος
ανδρών οπού εφονεύονταν και η γη πλημμύριζ᾽ αίμα·
και ως όταν δύο χείμαρροι, που από τα όρη ρέουν,
μέσ᾽ από κεφαλόβρυσα τ᾽ ακράτητα νερά τους
σμίγουν εις ένα σύρρυακο στα βάθη του βαράθρου –
455 μακρόθε ακούει στα βουνά τον βρόντον ο ποιμένας–
όμοιος, κι εκείνοι ως έσμιξαν, αχός και αγώνας ήταν.
Ρίχνει πρώτος ο Αντίλοχος πολεμιστήν των Τρώων
τον Θαλυσιάδη Εχέπωλον λαμπρόν μες στους προμάχους·
της τριχοφόρου κόρυθος του κτύπησε τον κώνον,
460 το έμπηξε στο μέτωπον κι η χάλκιν᾽ άκρη μέσα
επέρασε το κόκαλο κι έχασε αυτός το φως του
και ως πέφτει πύργος έπεσε στον φοβερόν αγώνα.
Και άμ᾽ έπεσε, απ᾽ τα πόδια του τον έπιασ᾽ ο Ελεφήνωρ
Χαλκοδοντιάδης, αρχηγός των ψυχερών Αβάντων,
465 και να τον σύρει εσπούδαζε μακράν από τα βέλη
να τον γυμνώσει, αλλά πολύ δεν κράτησ᾽ η ορμή του,
ότι ως τον είδ᾽ ο ψυχερός Αγήνωρ να τον σέρνει,
εις το πλευρόν που ως έσκυφτε γυμνώθη απ᾽ την ασπίδα,
χάλκινο βέλος του ᾽ριξε και του ᾽λυσε τα μέλη.
470 Έτσι τον άφηκε η ψυχή κι επάνω του εκροτήθη
των Τρώων και των Αχαιών έργον δεινόν· και ως λύκοι
ορμούσαν για να χαλασθούν κι άνδρας εφόνευ᾽ άνδρα.
Τον Σιμοείσιον κτύπησεν ο Τελαμώνιος Αίας
του Ανθεμίωνος λαμπρόν αγόρι, που η μητέρα
475 στες όχθες του Σιμόεντος εγέννησε, ως ερχόταν
από την Ίδην στες βοσκές κατόπι στους γονείς της,
όθεν του εβγάλαν τ᾽ όνομα· και των γλυκών γονέων
τα θρέπτρα δεν απέδωκεν ότ΄ η ζωή του εκόπη
απ᾽ του μεγάλου Αίαντος το ανίκητο κοντάρι.
480 Ότι ενώ πρώτος πρόβαινε τον κτύπησε στο στήθος
σιμά στον δεξιόν μαστόν· αντίκρυ εβγήκε η λόγχη
στον ώμον· έπεσεν αυτός στα χώματα, ωσάν λεύκα
οπού εις μεγάλην λιβαδιά γεννήθηκε κι ανδρώθη
ομαλή όλη και υψηλά μόνον γεννά τους κλώνους·
485 την έκοψε αμαξοποιός με την λαμπρήν αξίνην
να την λυγίσει για τροχόν εις εύμορφον αμάξι·
κείτεται αυτού και φρύγεται στου ποταμού την όχθην·
όμοιον τον Σιμοείσιον έστρωσε κάτ᾽ ο Αίας.
Και αυτόν ο λαμπροθώρηκτος Άντιφος Πριαμίδης
490 μέσα στα στήθη ακόντισε, αλλ᾽ αντ᾽ αυτού τον Λεύκον,
του Οδυσσέως σύντροφον λαμπρόν, στο ριζομέρι
επέτυχεν εις την στιγμήν πόσερνε αλλού το πτώμα·
και όπως σωριάσθη του ᾽πεσε το πτώμ᾽ από το χέρι.
Εκείνου ο φόνος χόλωσε πολύ τον Οδυσσέα·
495 εις τους προμάχους σπρώχθη ευθύς κι έλαμπε στ᾽ άρματ΄ όλος· εστάθη αυτού πολύ σιμά και γύρω του κοιτώντας
ακόντισε· τραβήχθηκαν στ᾽ ακόντισμά του οι Τρώες·
το βέλος του δεν χάθηκεν, αλλ᾽ ήβρε του Πριάμου
τον νόθον Δημοκόωντα, πού ᾽χ᾽ έλθει απ᾽ της Αβύδου
500 τα μέρη, όπου γοργόποδες ανάτρεφε φοράδες.
Εκείνον, για τον σύντροφον ως χόλωσ᾽ ο Οδυσσέας,
εκτύπησε στον μήλιγγα· κι η χάλκιν᾽ άκρη εβγήκε
στον άλλον μήλιγγ᾽ αντικρύ· το φως του χάνει εκείνος,
με κρότον πέφτει και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
505 Κάμνουν τα οπίσω οι πρόμαχοι και ο δοξασμένος Έκτωρ·
εκραύγασαν οι Αχαιοί και τους νεκρούς επήραν
κι εμπρός πολύ προχώρησαν· οργίσθη όπως τους είδε
ο Φοίβος απ᾽ τα Πέργαμα κι εφώναζε των Τρώων:
«Τρώες, ξυπνάτε, ιππόδαμοι, και μην υποχωρείτε
510 των Αχαιών, και σίδερον η σάρκα τους δεν είναι
ή λίθος, ώστε του χαλκού το δάγκαμα να διώχνει
ούτ᾽ ο Αχιλλέας μάχεται, ο υιός της καλλικόμου
Θέτιδος, αλλά τον θυμόν τρέφει σιμά στα πλοία».
Αυτά ᾽πε ο φοβερός θεός ψηλάθε από την πόλιν·
515 αλλ᾽ η διογέννητη θεά τους Αχαιούς κινούσε
και ανάμεσόν τους πήγαινε το θάρρος τους ν᾽ αυξήσει.
Η μοίρα τότ᾽ εσπέδισε τον Διώρη Αμαρυγκείδην·
πέτρα τον πήρε δοντερή στην δεξιάν του κνήμην
εις τ᾽ αστραγάλι· ο Πείροος την έριξ᾽ ο Ιμβρασίδης·
520 των Θρακών ήταν αρχηγός και από τον Αίνον ήλθε·
τα νεύρα και τα κόκαλα του σύντριψεν ο μέγας
λίθος και κάτω έπεσε τ᾽ ανάσκελα στην σκόνη·
και ως ξεψυχούσεν άπλωσε στους ποθητούς συντρόφους
τα δυο του χέρια· έτρεξεν ο Πείροος, που τον είχε
525 κτυπήσει και στον ομφαλόν τον λόγχισε και χάμου
τα έντερά του χύθηκαν, κι έχασ᾽ ευθύς το φως του.
Και ως έφευγε τον κτύπησεν εις τον μαστόν επάνω
ο Αιτωλός Θόας και ο χαλκός μες στο πνευμόνι εμπήχθη·
τον σίμωσε και το βαρύ κοντάρι από το στήθος
530 απέσπασ᾽, έσυρ᾽ εν ταυτώ τ᾽ ακονητό του ξίφος,
μες στην κοιλιά τον κτύπησε και την ψυχήν του επήρε.
Δεν τον εγύμνωσε, ότι αυτόν οι σύντροφοί του Θράκες
οι ακρόκομοι τον φύλαγαν με τα μακριά κοντάρια,
και, αν κι ήταν μέγας και λαμπρός και ανδρειωμένος, όμως
535 τον έσπρωξαν· τινάχθηκεν αυτός κι εσύρθη οπίσω·
έτσι στο χώμα εκείτονταν πλάγι με πλάγ᾽ οι δύο
των χαλκοφράκτων Επειών και των Θρακών αντάμα
οι αρχηγοί· κι άνδρες πολλοί τριγύρω εφονευόνταν.
Τότε πολύ θα εθαύμαζεν εκείνον τον αγώνα
540 άνθρωπος, αν ακτύπητος και αλάβωτος περνούσε
ανάμεσόν τους κι η Αθηνά τον έπαιρνε απ᾽ το χέρι
και τον οδήγα κι έδιωχνε τα βέλη από σιμά του·
ότ᾽ είδε Τρώας και Αχαιούς πολλούς η μέρα εκείνη
πλάγι με πλάγι επίστομα στο χώμα εξαπλωμένους.
Ιλιάδα – Ε