diaforos
Just another WordPress site
Ιλιάδα Ε – Διομήδους ἀριστεία
Ομηρικά Έπη
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad e
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἔνθ᾽ αὖ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ Παλλὰς Ἀθήνη
δῶκε μένος καὶ θάρσος, ἵν᾽ ἔκδηλος μετὰ πᾶσιν
Ἀργείοισι γένοιτο ἰδὲ κλέος ἐσθλὸν ἄροιτο·
δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ,
5 ἀστέρ᾽ ὀπωρινῷ ἐναλίγκιον, ὅς τε μάλιστα
λαμπρὸν παμφαίνῃσι λελουμένος Ὠκεανοῖο·
τοῖόν οἱ πῦρ δαῖεν ἀπὸ κρατός τε καὶ ὤμων,
ὦρσε δέ μιν κατὰ μέσσον, ὅθι πλεῖστοι κλονέοντο.
Ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δάρης, ἀφνειὸς ἀμύμων,
10 ἱρεὺς Ἡφαίστοιο· δύω δέ οἱ υἱέες ἤστην,
Φηγεὺς Ἰδαῖός τε, μάχης εὖ εἰδότε πάσης.
τώ οἱ ἀποκρινθέντε ἐναντίω ὁρμηθήτην·
τὼ μὲν ἀφ᾽ ἵπποιιν, ὁ δ᾽ ἀπὸ χθονὸς ὄρνυτο πεζός.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
15 Φηγεύς ῥα πρότερος προΐει δολιχόσκιον ἔγχος·
Τυδεΐδεω δ᾽ ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ᾽ ἀκωκὴ
ἔγχεος, οὐδ᾽ ἔβαλ᾽ αὐτόν· ὁ δ᾽ ὕστερος ὄρνυτο χαλκῷ
Τυδεΐδης· τοῦ δ᾽ οὐχ ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός,
ἀλλ᾽ ἔβαλε στῆθος μεταμάζιον, ὦσε δ᾽ ἀφ᾽ ἵππων.
20 Ἰδαῖος δ᾽ ἀπόρουσε λιπὼν περικαλλέα δίφρον,
οὐδ᾽ ἔτλη περιβῆναι ἀδελφειοῦ κταμένοιο·
οὐδὲ γὰρ οὐδέ κεν αὐτὸς ὑπέκφυγε κῆρα μέλαιναν,
ἀλλ᾽ Ἥφαιστος ἔρυτο, σάωσε δὲ νυκτὶ καλύψας,
ὡς δή οἱ μὴ πάγχυ γέρων ἀκαχήμενος εἴη.
25 ἵππους δ᾽ ἐξελάσας μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
δῶκεν ἑταίροισιν κατάγειν κοίλας ἐπὶ νῆας.
Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ἐπεὶ ἴδον υἷε Δάρητος
τὸν μὲν ἀλευάμενον, τὸν δὲ κτάμενον παρ᾽ ὄχεσφι,
πᾶσιν ὀρίνθη θυμός· ἀτὰρ γλαυκῶπις Ἀθήνη
30 χειρὸς ἑλοῦσ᾽ ἐπέεσσι προσηύδα θοῦρον Ἄρηα·
«Ἆρες Ἄρες βροτολοιγέ, μιαιφόνε, τειχεσιπλῆτα,
οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ Ἀχαιοὺς
μάρνασθ᾽, ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ,
νῶϊ δὲ χαζώμεσθα, Διὸς δ᾽ ἀλεώμεθα μῆνιν;»
35 Ὣς εἰποῦσα μάχης ἐξήγαγε θοῦρον Ἄρηα·
τὸν μὲν ἔπειτα καθεῖσεν ἐπ᾽ ἠϊόεντι Σκαμάνδρῳ,
Τρῶας δ᾽ ἔκλιναν Δαναοί· ἕλε δ᾽ ἄνδρα ἕκαστος
ἡγεμόνων· πρῶτος δὲ ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων
ἀρχὸν Ἁλιζώνων Ὀδίον μέγαν ἔκβαλε δίφρου·
40 πρώτῳ γὰρ στρεφθέντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πῆξεν
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε,
δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Ἰδομενεὺς δ᾽ ἄρα Φαῖστον ἐνήρατο Μῄονος υἱὸν
Βώρου, ὃς ἐκ Τάρνης ἐριβώλακος εἰληλούθει.
45 τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενεὺς δουρικλυτὸς ἔγχεϊ μακρῷ
νύξ᾽ ἵππων ἐπιβησόμενον κατὰ δεξιὸν ὦμον·
ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, στυγερὸς δ᾽ ἄρα μιν σκότος εἷλε.
Τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενῆος ἐσύλευον θεράποντες·
υἱὸν δὲ Στροφίοιο Σκαμάνδριον, αἵμονα θήρης,
50 Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἕλ᾽ ἔγχεϊ ὀξυόεντι,
ἐσθλὸν θηρητῆρα· δίδαξε γὰρ Ἄρτεμις αὐτὴ
βάλλειν ἄγρια πάντα, τά τε τρέφει οὔρεσιν ὕλη·
ἀλλ᾽ οὔ οἱ τότε γε χραῖσμ᾽ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα,
οὐδὲ ἑκηβολίαι, ᾗσιν τὸ πρίν γ᾽ ἐκέκαστο·
55 ἀλλά μιν Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος
πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μετάφρενον οὔτασε δουρὶ
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσεν,
ἤριπε δὲ πρηνής, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Μηριόνης δὲ Φέρεκλον ἐνήρατο, τέκτονος υἱὸν
60 Ἁρμονίδεω, ὃς χερσὶν ἐπίστατο δαίδαλα πάντα
τεύχειν· ἔξοχα γάρ μιν ἐφίλατο Παλλὰς Ἀθήνη·
ὃς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας
ἀρχεκάκους, αἳ πᾶσι κακὸν Τρώεσσι γένοντο
οἷ τ᾽ αὐτῷ, ἐπεὶ οὔ τι θεῶν ἐκ θέσφατα ᾔδη.
65 τὸν μὲν Μηριόνης, ὅτε δὴ κατέμαρπτε διώκων,
βεβλήκει γλουτὸν κατὰ δεξιόν· ἡ δὲ διαπρὸ
ἀντικρὺ κατὰ κύστιν ὑπ᾽ ὀστέον ἤλυθ᾽ ἀκωκή·
γνὺξ δ᾽ ἔριπ᾽ οἰμώξας, θάνατος δέ μιν ἀμφεκάλυψε.
Πήδαιον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε Μέγης, Ἀντήνορος υἱόν,
70 ὅς ῥα νόθος μὲν ἔην, πύκα δ᾽ ἔτρεφε δῖα Θεανὼ
ἶσα φίλοισι τέκεσσι, χαριζομένη πόσεϊ ᾧ.
τὸν μὲν Φυλεΐδης δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν
βεβλήκει κεφαλῆς κατὰ ἰνίον ὀξέϊ δουρί·
ἀντικρὺ δ᾽ ἀν᾽ ὀδόντας ὑπὸ γλῶσσαν τάμε χαλκός·
75 ἤριπε δ᾽ ἐν κονίῃ, ψυχρὸν δ᾽ ἕλε χαλκὸν ὀδοῦσιν.
Εὐρύπυλος δ᾽ Εὐαιμονίδης Ὑψήνορα δῖον,
υἱὸν ὑπερθύμου Δολοπίονος, ὅς ῥα Σκαμάνδρου
ἀρητὴρ ἐτέτυκτο, θεὸς δ᾽ ὣς τίετο δήμῳ,
τὸν μὲν ἄρ᾽ Εὐρύπυλος, Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱός,
80 πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μεταδρομάδην ἔλασ᾽ ὦμον
φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἔξεσε χεῖρα βαρεῖαν·
αἱματόεσσα δὲ χεὶρ πεδίῳ πέσε· τὸν δὲ κατ᾽ ὄσσε
ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.
Ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην·
85 Τυδεΐδην δ᾽ οὐκ ἂν γνοίης ποτέροισι μετείη,
ἠὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλέοι ἦ μετ᾽ Ἀχαιοῖς.
θῦνε γὰρ ἂμ πεδίον ποταμῷ πλήθοντι ἐοικὼς
χειμάρρῳ, ὅς τ᾽ ὦκα ῥέων ἐκέδασσε γεφύρας·
τὸν δ᾽ οὔτ᾽ ἄρ τε γέφυραι ἐεργμέναι ἰσχανόωσιν,
90 οὔτ᾽ ἄρα ἕρκεα ἴσχει ἀλωάων ἐριθηλέων
ἐλθόντ᾽ ἐξαπίνης, ὅτ᾽ ἐπιβρίσῃ Διὸς ὄμβρος·
πολλὰ δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἔργα κατήριπε κάλ᾽ αἰζηῶν·
ὣς ὑπὸ Τυδεΐδῃ πυκιναὶ κλονέοντο φάλαγγες
Τρώων, οὐδ᾽ ἄρα μιν μίμνον πολέες περ ἐόντες.
95 Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱὸς
θύνοντ᾽ ἂμ πεδίον πρὸ ἕθεν κλονέοντα φάλαγγας,
αἶψ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἐτιταίνετο καμπύλα τόξα,
καὶ βάλ᾽ ἐπαΐσσοντα τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον,
θώρηκος γύαλον· διὰ δ᾽ ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός,
100 ἀντικρὺ δὲ διέσχε, παλάσσετο δ᾽ αἵματι θώρηξ.
τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«ὄρνυσθε, Τρῶες μεγάθυμοι, κέντορες ἵππων·
βέβληται γὰρ ἄριστος Ἀχαιῶν, οὐδέ ἕ φημι
δήθ᾽ ἀνσχήσεσθαι κρατερὸν βέλος, εἰ ἐτεόν με
105 ὦρσεν ἄναξ Διὸς υἱὸς ἀπορνύμενον Λυκίηθεν.»
Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τὸν δ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δάμασσεν,
ἀλλ᾽ ἀναχωρήσας πρόσθ᾽ ἵπποιιν καὶ ὄχεσφιν
ἔστη, καὶ Σθένελον προσέφη, Καπανήϊον υἱόν·
«ὄρσο, πέπον Καπανηϊάδη, καταβήσεο δίφρου,
110 ὄφρα μοι ἐξ ὤμοιο ἐρύσσῃς πικρὸν ὀϊστόν.»
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Σθένελος δὲ καθ᾽ ἵππων ἆλτο χαμᾶζε,
πὰρ δὲ στὰς βέλος ὠκὺ διαμπερὲς ἐξέρυσ᾽ ὤμου·
αἷμα δ᾽ ἀνηκόντιζε διὰ στρεπτοῖο χιτῶνος.
δὴ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
115 «κλῦθί μευ, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη,
εἴ ποτέ μοι καὶ πατρὶ φίλα φρονέουσα παρέστης
δηΐῳ ἐν πολέμῳ, νῦν αὖτ᾽ ἐμὲ φῖλαι, Ἀθήνη·
δὸς δέ τέ μ᾽ ἄνδρα ἑλεῖν καὶ ἐς ὁρμὴν ἔγχεος ἐλθεῖν,
ὅς μ᾽ ἔβαλε φθάμενος καὶ ἐπεύχεται, οὐδέ μέ φησι
120 δηρὸν ἔτ᾽ ὄψεσθαι λαμπρὸν φάος ἠελίοιο.»
Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τοῦ δ᾽ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη,
γυῖα δ᾽ ἔθηκεν ἐλαφρά, πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«θαρσῶν νῦν, Διόμηδες, ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·
125 ἐν γάρ τοι στήθεσσι μένος πατρώϊον ἧκα
ἄτρομον, οἷον ἔχεσκε σακέσπαλος ἱππότα Τυδεύς·
ἀχλὺν δ᾽ αὖ τοι ἀπ᾽ ὀφθαλμῶν ἕλον, ἣ πρὶν ἐπῆεν,
ὄφρ᾽ εὖ γιγνώσκῃς ἠμὲν θεὸν ἠδὲ καὶ ἄνδρα.
τῶ νῦν, αἴ κε θεὸς πειρώμενος ἐνθάδ᾽ ἵκηται,
130 μή τι σύ γ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖς ἀντικρὺ μάχεσθαι
τοῖς ἄλλοις· ἀτὰρ εἴ κε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη
ἔλθῃσ᾽ ἐς πόλεμον, τήν γ᾽ οὐτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ.»
Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη γλαυκῶπις Ἀθήνη,
Τυδεΐδης δ᾽ ἐξαῦτις ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθη,
135 καὶ πρίν περ θυμῷ μεμαὼς Τρώεσσι μάχεσθαι·
δὴ τότε μιν τρὶς τόσσον ἕλεν μένος, ὥς τε λέοντα,
ὅν ῥά τε ποιμὴν ἀγρῷ ἐπ᾽ εἰροπόκοις ὀΐεσσι
χραύσῃ μέν τ᾽ αὐλῆς ὑπεράλμενον οὐδὲ δαμάσσῃ·
τοῦ μέν τε σθένος ὦρσεν, ἔπειτα δέ τ᾽ οὐ προσαμύνει,
140 ἀλλὰ κατὰ σταθμοὺς δύεται, τὰ δ᾽ ἐρῆμα φοβεῖται·
αἱ μέν τ᾽ ἀγχιστῖναι ἐπ᾽ ἀλλήλῃσι κέχυνται,
αὐτὰρ ὁ ἐμμεμαὼς βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς·
ὣς μεμαὼς Τρώεσσι μίγη κρατερὸς Διομήδης.
Ἔνθ᾽ ἕλεν Ἀστύνοον καὶ Ὑπείρονα, ποιμένα λαῶν,
145 τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο βαλὼν χαλκήρεϊ δουρί,
τὸν δ᾽ ἕτερον ξίφεϊ μεγάλῳ κληῗδα παρ᾽ ὦμον
πλῆξ᾽, ἀπὸ δ᾽ αὐχένος ὦμον ἐέργαθεν ἠδ᾽ ἀπὸ νώτου.
τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ Ἄβαντα μετῴχετο καὶ Πολύιδον,
υἱέας Εὐρυδάμαντος, ὀνειροπόλοιο γέροντος·
150 τοῖς οὐκ ἐρχομένοις ὁ γέρων ἐκρίνατ᾽ ὀνείρους,
ἀλλά σφεας κρατερὸς Διομήδης ἐξενάριξε·
βῆ δὲ μετὰ Ξάνθον τε Θόωνά τε, Φαίνοπος υἷε,
ἄμφω τηλυγέτω· ὁ δὲ τείρετο γήραϊ λυγρῷ,
υἱὸν δ᾽ οὐ τέκετ᾽ ἄλλον ἐπὶ κτεάτεσσι λιπέσθαι.
155 ἔνθ᾽ ὅ γε τοὺς ἐνάριζε, φίλον δ᾽ ἐξαίνυτο θυμὸν
ἀμφοτέρω, πατέρι δὲ γόον καὶ κήδεα λυγρὰ
λεῖπ᾽, ἐπεὶ οὐ ζώοντε μάχης ἐκνοστήσαντε
δέξατο· χηρωσταὶ δὲ διὰ κτῆσιν δατέοντο.
Ἔνθ᾽ υἷας Πριάμοιο δύω λάβε Δαρδανίδαο
160 εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας, Ἐχέμμονά τε Χρομίον τε.
ὡς δὲ λέων ἐν βουσὶ θορὼν ἐξ αὐχένα ἄξῃ
πόρτιος ἠὲ βοός, ξύλοχον κάτα βοσκομενάων,
ὣς τοὺς ἀμφοτέρους ἐξ ἵππων Τυδέος υἱὸς
βῆσε κακῶς ἀέκοντας, ἔπειτα δὲ τεύχε᾽ ἐσύλα·
165 ἵππους δ᾽ οἷς ἑτάροισι δίδου μετὰ νῆας ἐλαύνειν.
Τὸν δ᾽ ἴδεν Αἰνείας ἀλαπάζοντα στίχας ἀνδρῶν,
βῆ δ᾽ ἴμεν ἄν τε μάχην καὶ ἀνὰ κλόνον ἐγχειάων
Πάνδαρον ἀντίθεον διζήμενος, εἴ που ἐφεύροι·
εὗρε Λυκάονος υἱὸν ἀμύμονά τε κρατερόν τε,
170 στῆ δὲ πρόσθ᾽ αὐτοῖο ἔπος τέ μιν ἀντίον ηὔδα·
«Πάνδαρε, ποῦ τοι τόξον ἰδὲ πτερόεντες ὀϊστοὶ
καὶ κλέος; ᾧ οὔ τίς τοι ἐρίζεται ἐνθάδε γ᾽ ἀνήρ,
οὐδέ τις ἐν Λυκίῃ σέο γ᾽ εὔχεται εἶναι ἀμείνων.
ἀλλ᾽ ἄγε τῷδ᾽ ἔφες ἀνδρὶ βέλος, Διὶ χεῖρας ἀνασχών,
175 ὅς τις ὅδε κρατέει καὶ δὴ κακὰ πολλὰ ἔοργε
Τρῶας, ἐπεὶ πολλῶν τε καὶ ἐσθλῶν γούνατ᾽ ἔλυσεν·
εἰ μή τις θεός ἐστι κοτεσσάμενος Τρώεσσιν
ἱρῶν μηνίσας· χαλεπὴ δὲ θεοῦ ἔπι μῆνις.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
180 «Αἰνεία, Τρώων βουληφόρε χαλκοχιτώνων,
Τυδεΐδῃ μιν ἔγωγε δαΐφρονι πάντα ἐΐσκω,
ἀσπίδι γιγνώσκων αὐλώπιδί τε τρυφαλείῃ,
ἵππους τ᾽ εἰσορόων· σάφα δ᾽ οὐκ οἶδ᾽ εἰ θεός ἐστιν.
εἰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἀνὴρ ὅν φημι, δαΐφρων Τυδέος υἱός,
185 οὐχ ὅ γ᾽ ἄνευθε θεοῦ τάδε μαίνεται, ἀλλά τις ἄγχι
ἕστηκ᾽ ἀθανάτων, νεφέλῃ εἰλυμένος ὤμους,
ὃς τούτου βέλος ὠκὺ κιχήμενον ἔτραπεν ἄλλῃ.
ἤδη γάρ οἱ ἐφῆκα βέλος, καί μιν βάλον ὦμον
δεξιὸν ἀντικρὺ διὰ θώρηκος γυάλοιο·
190 καί μιν ἔγωγ᾽ ἐφάμην Ἀϊδωνῆϊ προϊάψειν,
ἔμπης δ᾽ οὐκ ἐδάμασσα· θεός νύ τίς ἐστι κοτήεις.
ἵπποι δ᾽ οὐ παρέασι καὶ ἅρματα, τῶν κ᾽ ἐπιβαίην·
ἀλλά που ἐν μεγάροισι Λυκάονος ἕνδεκα δίφροι
καλοὶ πρωτοπαγεῖς νεοτευχέες· ἀμφὶ δὲ πέπλοι
195 πέπτανται· παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι
ἑστᾶσι κρῖ λευκὸν ἐρεπτόμενοι καὶ ὀλύρας.
ἦ μέν μοι μάλα πολλὰ γέρων αἰχμητὰ Λυκάων
ἐρχομένῳ ἐπέτελλε δόμοις ἔνι ποιητοῖσιν·
ἵπποισίν με κέλευε καὶ ἅρμασιν ἐμβεβαῶτα
200 ἀρχεύειν Τρώεσσι κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας·
ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ πιθόμην —ἦ τ᾽ ἂν πολὺ κέρδιον ἦεν—
ἵππων φειδόμενος, μή μοι δευοίατο φορβῆς
ἀνδρῶν εἰλομένων, εἰωθότες ἔδμεναι ἄδην.
ὣς λίπον, αὐτὰρ πεζὸς ἐς Ἴλιον εἰλήλουθα
205 τόξοισιν πίσυνος· τὰ δέ μ᾽ οὐκ ἄρ᾽ ἔμελλον ὀνήσειν.
ἤδη γὰρ δοιοῖσιν ἀριστήεσσιν ἐφῆκα,
Τυδεΐδῃ τε καὶ Ἀτρεΐδῃ, ἐκ δ᾽ ἀμφοτέροιιν
ἀτρεκὲς αἷμ᾽ ἔσσευα βαλών, ἤγειρα δὲ μᾶλλον.
τῶ ῥα κακῇ αἴσῃ ἀπὸ πασσάλου ἀγκύλα τόξα
210 ἤματι τῷ ἑλόμην ὅτε Ἴλιον εἰς ἐρατεινὴν
ἡγεόμην Τρώεσσι, φέρων χάριν Ἕκτορι δίῳ.
εἰ δέ κε νοστήσω καὶ ἐσόψομαι ὀφθαλμοῖσι
πατρίδ᾽ ἐμὴν ἄλοχόν τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα,
αὐτίκ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπ᾽ ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς,
215 εἰ μὴ ἐγὼ τάδε τόξα φαεινῷ ἐν πυρὶ θείην
χερσὶ διακλάσσας· ἀνεμώλια γάρ μοι ὀπηδεῖ.»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Αἰνείας Τρώων ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«μὴ δὴ οὕτως ἀγόρευε· πάρος δ᾽ οὐκ ἔσσεται ἄλλως,
πρίν γ᾽ ἐπὶ νὼ τῷδ᾽ ἀνδρὶ σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν
220 ἀντιβίην ἐλθόντε σὺν ἔντεσι πειρηθῆναι.
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐμῶν ὀχέων ἐπιβήσεο, ὄφρα ἴδηαι
οἷοι Τρώϊοι ἵπποι, ἐπιστάμενοι πεδίοιο
κραιπνὰ μάλ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα διωκέμεν ἠδὲ φέβεσθαι·
τὼ καὶ νῶϊ πόλινδε σαώσετον, εἴ περ ἂν αὖτε
225 Ζεὺς ἐπὶ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ κῦδος ὀρέξῃ.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν μάστιγα καὶ ἡνία σιγαλόεντα
δέξαι, ἐγὼ δ᾽ ἵππων ἀποβήσομαι, ὄφρα μάχωμαι·
ἠὲ σὺ τόνδε δέδεξο, μελήσουσιν δ᾽ ἐμοὶ ἵπποι.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
230 Αἰνεία, σὺ μὲν αὐτὸς ἔχ᾽ ἡνία καὶ τεὼ ἵππω·
μᾶλλον ὑφ᾽ ἡνιόχῳ εἰωθότι καμπύλον ἅρμα
οἴσετον, εἴ περ ἂν αὖτε φεβώμεθα Τυδέος υἱόν·
μὴ τὼ μὲν δείσαντε ματήσετον, οὐδ᾽ ἐθέλητον
ἐκφερέμεν πολέμοιο, τεὸν φθόγγον ποθέοντε,
235 νῶϊ δ᾽ ἐπαΐξας μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
αὐτώ τε κτείνῃ καὶ ἐλάσσῃ μώνυχας ἵππους.
ἀλλὰ σύ γ᾽ αὐτὸς ἔλαυνε τέ᾽ ἅρματα καὶ τεὼ ἵππω,
τόνδε δ᾽ ἐγὼν ἐπιόντα δεδέξομαι ὀξέϊ δουρί.»
Ὣς ἄρα φωνήσαντες, ἐς ἅρματα ποικίλα βάντες,
240 ἐμμεμαῶτ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἔχον ὠκέας ἵππους.
τοὺς δὲ ἴδε Σθένελος, Καπανήϊος ἀγλαὸς υἱός,
αἶψα δὲ Τυδεΐδην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Τυδεΐδη Διόμηδες, ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
ἄνδρ᾽ ὁρόω κρατερὼ ἐπὶ σοὶ μεμαῶτε μάχεσθαι,
245 ἶν᾽ ἀπέλεθρον ἔχοντας· ὁ μὲν τόξων ἐῢ εἰδώς,
Πάνδαρος, υἱὸς δ᾽ αὖτε Λυκάονος εὔχεται εἶναι·
Αἰνείας δ᾽ υἱὸς μὲν ἀμύμονος Ἀγχίσαο
εὔχεται ἐκγεγάμεν, μήτηρ δέ οἵ ἐστ᾽ Ἀφροδίτη.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ χαζώμεθ᾽ ἐφ᾽ ἵππων, μηδέ μοι οὕτω
250 θῦνε διὰ προμάχων, μή πως φίλον ἦτορ ὀλέσσῃς.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«μή τι φόβονδ᾽ ἀγόρευ᾽, ἐπεὶ οὐδὲ σὲ πεισέμεν οἴω.
οὐ γάρ μοι γενναῖον ἀλυσκάζοντι μάχεσθαι
οὐδὲ καταπτώσσειν· ἔτι μοι μένος ἔμπεδόν ἐστιν·
255 ὀκνείω δ᾽ ἵππων ἐπιβαινέμεν, ἀλλὰ καὶ αὔτως
ἀντίον εἶμ᾽ αὐτῶν· τρεῖν μ᾽ οὐκ ἐᾷ Παλλὰς Ἀθήνη.
τούτω δ᾽ οὐ πάλιν αὖτις ἀποίσετον ὠκέες ἵπποι
ἄμφω ἀφ᾽ ἡμείων, εἴ γ᾽ οὖν ἕτερός γε φύγῃσιν.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
260 αἴ κέν μοι πολύβουλος Ἀθήνη κῦδος ὀρέξῃ
ἀμφοτέρω κτεῖναι, σὺ δὲ τούσδε μὲν ὠκέας ἵππους
αὐτοῦ ἐρυκακέειν ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας,
Αἰνείαο δ᾽ ἐπαΐξαι μεμνημένος ἵππων,
ἐκ δ᾽ ἐλάσαι Τρώων μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
265 τῆς γάρ τοι γενεῆς, ἧς Τρωΐ περ εὐρύοπα Ζεὺς
δῶχ᾽ υἷος ποινὴν Γανυμήδεος, οὕνεκ᾽ ἄριστοι
ἵππων ὅσσοι ἔασιν ὑπ᾽ ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε,
τῆς γενεῆς ἔκλεψεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγχίσης,
λάθρῃ Λαομέδοντος ὑποσχὼν θήλεας ἵππους·
270 τῶν οἱ ἓξ ἐγένοντο ἐνὶ μεγάροισι γενέθλη.
τοὺς μὲν τέσσαρας αὐτὸς ἔχων ἀτίταλλ᾽ ἐπὶ φάτνῃ,
τὼ δὲ δύ᾽ Αἰνείᾳ δῶκεν, μήστωρε φόβοιο.
εἰ τούτω κε λάβοιμεν, ἀροίμεθά κε κλέος ἐσθλόν.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
275 τὼ δὲ τάχ᾽ ἐγγύθεν ἦλθον ἐλαύνοντ᾽ ὠκέας ἵππους.
τὸν πρότερος προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«καρτερόθυμε, δαΐφρον, ἀγαυοῦ Τυδέος υἱέ,
ἦ μάλα σ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δαμάσσατο, πικρὸς ὀϊστός·
νῦν αὖτ᾽ ἐγχείῃ πειρήσομαι, αἴ κε τύχωμι.»
280 Ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος
καὶ βάλε Τυδεΐδαο κατ᾽ ἀσπίδα· τῆς δὲ διαπρὸ
αἰχμὴ χαλκείη πταμένη θώρηκι πελάσθη·
τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«βέβληαι κενεῶνα διαμπερές, οὐδέ σ᾽ ὀΐω
285 δηρὸν ἔτ᾽ ἀνσχήσεσθαι· ἐμοὶ δὲ μέγ᾽ εὖχος ἔδωκας.»
Τὸν δ᾽ οὐ ταρβήσας προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἤμβροτες οὐδ᾽ ἔτυχες· ἀτὰρ οὐ μὲν σφῶΐ γ᾽ ὀΐω
πρίν γ᾽ ἀποπαύσεσθαι πρίν γ᾽ ἢ ἕτερόν γε πεσόντα
αἵματος ἆσαι Ἄρηα, ταλαύρινον πολεμιστήν.»
290 Ὣς φάμενος προέηκε· βέλος δ᾽ ἴθυνεν Ἀθήνη
ῥῖνα παρ᾽ ὀφθαλμόν, λευκοὺς δ᾽ ἐπέρησεν ὀδόντας.
τοῦ δ᾽ ἀπὸ μὲν γλῶσσαν πρυμνὴν τάμε χαλκὸς ἀτειρής,
αἰχμὴ δ᾽ ἐξελύθη παρὰ νείατον ἀνθερεῶνα·
ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ
295 αἰόλα παμφανόωντα, παρέτρεσσαν δέ οἱ ἵπποι
ὠκύποδες· τοῦ δ᾽ αὖθι λύθη ψυχή τε μένος τε.
Αἰνείας δ᾽ ἀπόρουσε σὺν ἀσπίδι δουρί τε μακρῷ,
δείσας μή πώς οἱ ἐρυσαίατο νεκρὸν Ἀχαιοί.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῷ βαῖνε λέων ὣς ἀλκὶ πεποιθώς,
300 πρόσθε δέ οἱ δόρυ τ᾽ ἔσχε καὶ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην,
τὸν κτάμεναι μεμαὼς ὅς τις τοῦ γ᾽ ἀντίος ἔλθοι,
σμερδαλέα ἰάχων· ὁ δὲ χερμάδιον λάβε χειρὶ
Τυδεΐδης, μέγα ἔργον, ὁ οὐ δύο γ᾽ ἄνδρε φέροιεν,
οἷοι νῦν βροτοί εἰσ᾽· ὁ δέ μιν ῥέα πάλλε καὶ οἶος.
305 τῷ βάλεν Αἰνείαο κατ᾽ ἰσχίον, ἔνθα τε μηρὸς
ἰσχίῳ ἐνστρέφεται, κοτύλην δέ τέ μιν καλέουσι·
θλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ᾽ ἄμφω ῥῆξε τένοντε·
ὦσε δ᾽ ἀπὸ ῥινὸν τρηχὺς λίθος· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ἔστη γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείῃ
310 γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψε.
Καί νύ κεν ἔνθ᾽ ἀπόλοιτο ἄναξ ἀνδρῶν Αἰνείας,
εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,
μήτηρ, ἥ μιν ὑπ᾽ Ἀγχίσῃ τέκε βουκολέοντι·
ἀμφὶ δ᾽ ἑὸν φίλον υἱὸν ἐχεύατο πήχεε λευκώ,
315 πρόσθε δέ οἱ πέπλοιο φαεινοῦ πτύγμ᾽ ἐκάλυψεν,
ἕρκος ἔμεν βελέων, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο.
Ἡ μὲν ἑὸν φίλον υἱὸν ὑπεξέφερεν πολέμοιο·
οὐδ᾽ υἱὸς Καπανῆος ἐλήθετο συνθεσιάων
320 τάων ἃς ἐπέτελλε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
ἀλλ᾽ ὅ γε τοὺς μὲν ἑοὺς ἠρύκακε μώνυχας ἵππους
νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου, ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας,
Αἰνείαο δ᾽ ἐπαΐξας καλλίτριχας ἵππους
ἐξέλασε Τρώων μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
325 δῶκε δὲ Δηϊπύλῳ, ἑτάρῳ φίλῳ, ὃν περὶ πάσης
τῖεν ὁμηλικίης, ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη,
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ὧν ἵππων ἐπιβὰς ἔλαβ᾽ ἡνία σιγαλόεντα,
αἶψα δὲ Τυδεΐδην μέθεπε κρατερώνυχας ἵππους
330 ἐμμεμαώς· ὁ δὲ Κύπριν ἐπῴχετο νηλέϊ χαλκῷ,
γιγνώσκων ὅ τ᾽ ἄναλκις ἔην θεός, οὐδὲ θεάων
τάων αἵ τ᾽ ἀνδρῶν πόλεμον κάτα κοιρανέουσιν,
οὔτ᾽ ἄρ᾽ Ἀθηναίη οὔτε πτολίπορθος Ἐνυώ.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκίχανε πολὺν καθ᾽ ὅμιλον ὀπάζων,
335 ἔνθ᾽ ἐπορεξάμενος μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
ἄκρην οὔτασε χεῖρα μετάλμενος ὀξέϊ δουρὶ
ἀβληχρήν· εἶθαρ δὲ δόρυ χροὸς ἀντετόρησεν
ἀμβροσίου διὰ πέπλου, ὅν οἱ Χάριτες κάμον αὐταί,
πρυμνὸν ὕπερ θέναρος· ῥέε δ᾽ ἄμβροτον αἷμα θεοῖο,
340 ἰχώρ, οἷός πέρ τε ῥέει μακάρεσσι θεοῖσιν·
οὐ γὰρ σῖτον ἔδουσ᾽, οὐ πίνουσ᾽ αἴθοπα οἶνον,
τοὔνεκ᾽ ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται.
ἡ δὲ μέγα ἰάχουσα ἀπὸ ἕο κάββαλεν υἱόν·
καὶ τὸν μὲν μετὰ χερσὶν ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων
345 κυανέῃ νεφέλῃ, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο·
τῇ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
«εἶκε, Διὸς θύγατερ, πολέμου καὶ δηϊοτῆτος·
ἦ οὐχ ἅλις ὅττι γυναῖκας ἀνάλκιδας ἠπεροπεύεις;
350 εἰ δὲ σύ γ᾽ ἐς πόλεμον πωλήσεαι, ἦ τέ σ᾽ ὀΐω
ῥιγήσειν πόλεμόν γε καὶ εἴ χ᾽ ἑτέρωθι πύθηαι.»
Ὣς ἔφαθ᾽, ἡ δ᾽ ἀλύουσ᾽ ἀπεβήσετο, τείρετο δ᾽ αἰνῶς·
τὴν μὲν ἄρ᾽ Ἶρις ἑλοῦσα ποδήνεμος ἔξαγ᾽ ὁμίλου
ἀχθομένην ὀδύνῃσι, μελαίνετο δὲ χρόα καλόν.
355 εὗρεν ἔπειτα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ θοῦρον Ἄρηα
ἥμενον· ἠέρι δ᾽ ἔγχος ἐκέκλιτο καὶ ταχέ᾽ ἵππω·
ἡ δὲ γνὺξ ἐριποῦσα κασιγνήτοιο φίλοιο
πολλὰ λισσομένη χρυσάμπυκας ᾔτεεν ἵππους·
«φίλε κασίγνητε, κόμισαί τέ με δός δέ μοι ἵππους,
360 ὄφρ᾽ ἐς Ὄλυμπον ἵκωμαι, ἵν᾽ ἀθανάτων ἕδος ἐστί.
λίην ἄχθομαι ἕλκος, ὅ με βροτὸς οὔτασεν ἀνήρ,
Τυδεΐδης, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο.»
Ὣς φάτο, τῇ δ᾽ ἄρ᾽ Ἄρης δῶκε χρυσάμπυκας ἵππους·
ἡ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινεν ἀκηχεμένη φίλον ἦτορ,
365 πὰρ δέ οἱ Ἶρις ἔβαινε καὶ ἡνία λάζετο χερσί,
μάστιξεν δ᾽ ἐλάαν, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην.
αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκοντο θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον·
ἔνθ᾽ ἵππους ἔστησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις
λύσασ᾽ ἐξ ὀχέων, παρὰ δ᾽ ἀμβρόσιον βάλεν εἶδαρ·
370 ἡ δ᾽ ἐν γούνασι πῖπτε Διώνης δῖ᾽ Ἀφροδίτη,
μητρὸς ἑῆς· ἡ δ᾽ ἀγκὰς ἐλάζετο θυγατέρα ἥν,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἐκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τίς νύ σε τοιάδ᾽ ἔρεξε, φίλον τέκος, Οὐρανιώνων
μαψιδίως, ὡς εἴ τι κακὸν ῥέζουσαν ἐνωπῇ;»
375 Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη·
«οὖτά με Τυδέος υἱός, ὑπέρθυμος Διομήδης,
οὕνεκ᾽ ἐγὼ φίλον υἱὸν ὑπεξέφερον πολέμοιο,
Αἰνείαν, ὃς ἐμοὶ πάντων πολὺ φίλτατός ἐστιν.
οὐ γὰρ ἔτι Τρώων καὶ Ἀχαιῶν φύλοπις αἰνή,
380 ἀλλ᾽ ἤδη Δαναοί γε καὶ ἀθανάτοισι μάχονται.»
Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Διώνη, δῖα θεάων·
«τέτλαθι, τέκνον ἐμόν, καὶ ἀνάσχεο κηδομένη περ·
πολλοὶ γὰρ δὴ τλῆμεν Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχοντες
ἐξ ἀνδρῶν, χαλέπ᾽ ἄλγε᾽ ἐπ᾽ ἀλλήλοισι τιθέντες.
385 τλῆ μὲν Ἄρης, ὅτε μιν Ὦτος κρατερός τ᾽ Ἐφιάλτης,
παῖδες Ἀλωῆος, δῆσαν κρατερῷ ἐνὶ δεσμῷ·
χαλκέῳ δ᾽ ἐν κεράμῳ δέδετο τρισκαίδεκα μῆνας·
καί νύ κεν ἔνθ᾽ ἀπόλοιτο Ἄρης ἆτος πολέμοιο,
εἰ μὴ μητρυιή, περικαλλὴς Ἠερίβοια,
390 Ἑρμέᾳ ἐξήγγειλεν· ὁ δ᾽ ἐξέκλεψεν Ἄρηα
ἤδη τειρόμενον, χαλεπὸς δέ ἑ δεσμὸς ἐδάμνα.
τλῆ δ᾽ Ἥρη, ὅτε μιν κρατερὸς πάϊς Ἀμφιτρύωνος
δεξιτερὸν κατὰ μαζὸν ὀϊστῷ τριγλώχινι
βεβλήκει· τότε καί μιν ἀνήκεστον λάβεν ἄλγος.
395 τλῆ δ᾽ Ἀΐδης ἐν τοῖσι πελώριος ὠκὺν ὀϊστόν,
εὖτέ μιν ωὐτὸς ἀνήρ, υἱὸς Διὸς αἰγιόχοιο,
ἐν Πύλῳ ἐν νεκύεσσι βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν·
αὐτὰρ ὁ βῆ πρὸς δῶμα Διὸς καὶ μακρὸν Ὄλυμπον
κῆρ ἀχέων, ὀδύνῃσι πεπαρμένος· αὐτὰρ ὀϊστὸς
400 ὤμῳ ἔνι στιβαρῷ ἠλήλατο, κῆδε δὲ θυμόν.
τῷ δ᾽ ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ᾽· οὐ μὲν γάρ τι καταθνητός γε τέτυκτο.
σχέτλιος, ὀβριμοεργός, ὃς οὐκ ὄθετ᾽ αἴσυλα ῥέζων,
ὃς τόξοισιν ἔκηδε θεούς, οἳ Ὄλυμπον ἔχουσι.
405 σοὶ δ᾽ ἐπὶ τοῦτον ἀνῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
νήπιος, οὐδὲ τὸ οἶδε κατὰ φρένα Τυδέος υἱός,
ὅττι μάλ᾽ οὐ δηναιὸς ὃς ἀθανάτοισι μάχηται,
οὐδέ τί μιν παῖδες ποτὶ γούνασι παππάζουσιν
ἐλθόντ᾽ ἐκ πολέμοιο καὶ αἰνῆς δηϊοτῆτος.
410 τῶ νῦν Τυδεΐδης, εἰ καὶ μάλα καρτερός ἐστι,
φραζέσθω μή τίς οἱ ἀμείνων σεῖο μάχηται,
μὴ δὴν Αἰγιάλεια, περίφρων Ἀδρηστίνη,
ἐξ ὕπνου γοόωσα φίλους οἰκῆας ἐγείρῃ,
κουρίδιον ποθέουσα πόσιν, τὸν ἄριστον Ἀχαιῶν,
415 ἰφθίμη ἄλοχος Διομήδεος ἱπποδάμοιο.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμφοτέρῃσιν ἀπ᾽ ἰχῶ χειρὸς ὀμόργνυ·
ἄλθετο χείρ, ὀδύναι δὲ κατηπιόωντο βαρεῖαι.
αἱ δ᾽ αὖτ᾽ εἰσορόωσαι Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη
κερτομίοις ἐπέεσσι Δία Κρονίδην ἐρέθιζον.
420 τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥά τί μοι κεχολώσεαι, ὅττι κεν εἴπω;
ἦ μάλα δή τινα Κύπρις Ἀχαιϊάδων ἀνιεῖσα
Τρωσὶν ἅμα σπέσθαι, τοὺς νῦν ἔκπαγλα φίλησε,
τῶν τινα καρρέζουσα Ἀχαιϊάδων ἐϋπέπλων
425 πρὸς χρυσῇ περόνῃ καταμύξατο χεῖρα ἀραιήν.»
Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε,
καί ῥα καλεσσάμενος προσέφη χρυσῆν Ἀφροδίτην·
«οὔ τοι, τέκνον ἐμόν, δέδοται πολεμήϊα ἔργα,
ἀλλὰ σύ γ᾽ ἱμερόεντα μετέρχεο ἔργα γάμοιο,
430 ταῦτα δ᾽ Ἄρηϊ θοῷ καὶ Ἀθήνῃ πάντα μελήσει.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
Αἰνείᾳ δ᾽ ἐπόρουσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
γιγνώσκων ὅ οἱ αὐτὸς ὑπείρεχε χεῖρας Ἀπόλλων·
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἄρ᾽ οὐδὲ θεὸν μέγαν ἅζετο, ἵετο δ᾽ αἰεὶ
435 Αἰνείαν κτεῖναι καὶ ἀπὸ κλυτὰ τεύχεα δῦσαι.
τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἐπόρουσε κατακτάμεναι μενεαίνων,
τρὶς δέ οἱ ἐστυφέλιξε φαεινὴν ἀσπίδ᾽ Ἀπόλλων·
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὸ τέταρτον ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος,
δεινὰ δ᾽ ὁμοκλήσας προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων·
440 «φράζεο, Τυδεΐδη, καὶ χάζεο, μηδὲ θεοῖσιν
ἶσ᾽ ἔθελε φρονέειν, ἐπεὶ οὔ ποτε φῦλον ὁμοῖον
ἀθανάτων τε θεῶν χαμαὶ ἐρχομένων τ᾽ ἀνθρώπων.»
Ὣς φάτο, Τυδεΐδης δ᾽ ἀνεχάζετο τυτθὸν ὀπίσσω,
μῆνιν ἀλευάμενος ἑκατηβόλου Ἀπόλλωνος.
445 Αἰνείαν δ᾽ ἀπάτερθεν ὁμίλου θῆκεν Ἀπόλλων
Περγάμῳ εἰν ἱερῇ, ὅθι οἱ νηός γε τέτυκτο.
ἤτοι τὸν Λητώ τε καὶ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα
ἐν μεγάλῳ ἀδύτῳ ἀκέοντό τε κύδαινόν τε·
αὐτὰρ ὁ εἴδωλον τεῦξ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων
450 αὐτῷ τ᾽ Αἰνείᾳ ἴκελον καὶ τεύχεσι τοῖον,
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ εἰδώλῳ Τρῶες καὶ δῖοι Ἀχαιοὶ
δῄουν ἀλλήλων ἀμφὶ στήθεσσι βοείας
ἀσπίδας εὐκύκλους λαισήϊά τε πτερόεντα.
δὴ τότε θοῦρον Ἄρηα προσηύδα Φοῖβος Ἀπόλλων·
455 «Ἆρες Ἄρες βροτολοιγέ, μιαιφόνε, τειχεσιπλῆτα,
οὐκ ἂν δὴ τόνδ᾽ ἄνδρα μάχης ἐρύσαιο μετελθών,
Τυδεΐδην, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο;
Κύπριδα μὲν πρῶτα σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος.»
460 Ὣς εἰπὼν αὐτὸς μὲν ἐφέζετο Περγάμῳ ἄκρῃ,
Τρῳὰς δὲ στίχας οὖλος Ἄρης ὄτρυνε μετελθών,
εἰδόμενος Ἀκάμαντι θοῷ ἡγήτορι Θρῃκῶν·
υἱάσι δὲ Πριάμοιο διοτρεφέεσσι κέλευεν·
«ὦ υἱεῖς Πριάμοιο, διοτρεφέος βασιλῆος,
465 ἐς τί ἔτι κτείνεσθαι ἐάσετε λαὸν Ἀχαιοῖς;
ἦ εἰς ὅ κεν ἀμφὶ πύλῃς εὖ ποιητῇσι μάχωνται;
κεῖται ἀνὴρ ὃν ἶσον ἐτίομεν Ἕκτορι δίῳ,
Αἰνείας, υἱὸς μεγαλήτορος Ἀγχίσαο·
ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ ἐκ φλοίσβοιο σαώσομεν ἐσθλὸν ἑταῖρον.»
470 Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
ἔνθ᾽ αὖ Σαρπηδὼν μάλα νείκεσεν Ἕκτορα δῖον·
«Ἕκτορ, πῇ δή τοι μένος οἴχεται ὃ πρὶν ἔχεσκες;
φῆς που ἄτερ λαῶν πόλιν ἑξέμεν ἠδ᾽ ἐπικούρων
οἶος, σὺν γαμβροῖσι κασιγνήτοισί τε σοῖσι.
475 τῶν νῦν οὔ τιν᾽ ἐγὼ ἰδέειν δύναμ᾽ οὐδὲ νοῆσαι,
ἀλλὰ καταπτώσσουσι κύνες ὣς ἀμφὶ λέοντα·
ἡμεῖς δὲ μαχόμεσθ᾽, οἵ πέρ τ᾽ ἐπίκουροι ἔνειμεν.
καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουρος ἐὼν μάλα τηλόθεν ἥκω·
τηλοῦ γὰρ Λυκίη, Ξάνθῳ ἔπι δινήεντι,
480 ἔνθ᾽ ἄλοχόν τε φίλην ἔλιπον καὶ νήπιον υἱόν,
κὰδ δὲ κτήματα πολλά, τὰ ἔλδεται ὅς κ᾽ ἐπιδευής.
ἀλλὰ καὶ ὧς Λυκίους ὀτρύνω καὶ μέμον᾽ αὐτὸς
ἀνδρὶ μαχήσασθαι· ἀτὰρ οὔ τί μοι ἐνθάδε τοῖον
οἷόν κ᾽ ἠὲ φέροιεν Ἀχαιοὶ ἤ κεν ἄγοιεν·
485 τύνη δ᾽ ἕστηκας, ἀτὰρ οὐδ᾽ ἄλλοισι κελεύεις
λαοῖσιν μενέμεν καὶ ἀμυνέμεναι ὤρεσσι.
μή πως, ὡς ἀψῖσι λίνου ἁλόντε πανάγρου,
ἀνδράσι δυσμενέεσσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γένησθε·
οἱ δὲ τάχ᾽ ἐκπέρσουσ᾽ εὖ ναιομένην πόλιν ὑμήν.
490 σοὶ δὲ χρὴ τάδε πάντα μέλειν νύκτας τε καὶ ἦμαρ,
ἀρχοὺς λισσομένῳ τηλεκλειτῶν ἐπικούρων
νωλεμέως ἐχέμεν, κρατερὴν δ᾽ ἀποθέσθαι ἐνιπήν.»
Ὣς φάτο Σαρπηδών, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος·
αὐτίκα δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,
495 πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ,
ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.
οἱ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν·
Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπέμειναν ἀολλέες οὐδὲ φόβηθεν.
ὡς δ᾽ ἄνεμος ἄχνας φορέει ἱερὰς κατ᾽ ἀλωὰς
500 ἀνδρῶν λικμώντων, ὅτε τε ξανθὴ Δημήτηρ
κρίνῃ ἐπειγομένων ἀνέμων καρπόν τε καὶ ἄχνας,
αἱ δ᾽ ὑπολευκαίνονται ἀχυρμιαί· ὣς τότ᾽ Ἀχαιοὶ
λευκοὶ ὕπερθε γένοντο κονισάλῳ, ὅν ῥα δι᾽ αὐτῶν
οὐρανὸν ἐς πολύχαλκον ἐπέπληγον πόδες ἵππων,
505 ἂψ ἐπιμισγομένων· ὑπὸ δ᾽ ἔστρεφον ἡνιοχῆες.
οἱ δὲ μένος χειρῶν ἰθὺς φέρον· ἀμφὶ δὲ νύκτα
θοῦρος Ἄρης ἐκάλυψε μάχῃ Τρώεσσιν ἀρήγων,
πάντοσ᾽ ἐποιχόμενος· τοῦ δ᾽ ἐκραίαινεν ἐφετμὰς
Φοίβου Ἀπόλλωνος χρυσαόρου, ὅς μιν ἀνώγει
510 Τρωσὶν θυμὸν ἐγεῖραι, ἐπεὶ ἴδε Παλλάδ᾽ Ἀθήνην
οἰχομένην· ἡ γάρ ῥα πέλεν Δαναοῖσιν ἀρηγών.
αὐτὸς δ᾽ Αἰνείαν μάλα πίονος ἐξ ἀδύτοιο
ἧκε, καὶ ἐν στήθεσσι μένος βάλε ποιμένι λαῶν.
Αἰνείας δ᾽ ἑτάροισι μεθίστατο· τοὶ δὲ χάρησαν,
515 ὡς εἶδον ζωόν τε καὶ ἀρτεμέα προσιόντα
καὶ μένος ἐσθλὸν ἔχοντα· μετάλλησάν γε μὲν οὔ τι.
οὐ γὰρ ἔα πόνος ἄλλος, ὃν ἀργυρότοξος ἔγειρεν
Ἄρης τε βροτολοιγὸς Ἔρις τ᾽ ἄμοτον μεμαυῖα.
Τοὺς δ᾽ Αἴαντε δύω καὶ Ὀδυσσεὺς καὶ Διομήδης
520 ὄτρυνον Δαναοὺς πολεμιζέμεν· οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ
οὔτε βίας Τρώων ὑπεδείδισαν οὔτε ἰωκάς,
ἀλλ᾽ ἔμενον νεφέλῃσιν ἐοικότες, ἅς τε Κρονίων
νηνεμίης ἔστησεν ἐπ᾽ ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν
ἀτρέμας, ὄφρ᾽ εὕδῃσι μένος Βορέαο καὶ ἄλλων
525 ζαχρειῶν ἀνέμων, οἵ τε νέφεα σκιόεντα
πνοιῇσιν λιγυρῇσι διασκιδνᾶσιν ἀέντες·
ὣς Δαναοὶ Τρῶας μένον ἔμπεδον οὐδὲ φέβοντο.
Ἀτρεΐδης δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἐφοίτα πολλὰ κελεύων·
«ὦ φίλοι, ἀνέρες ἔστε καὶ ἄλκιμον ἦτορ ἕλεσθε,
530 ἀλλήλους τ᾽ αἰδεῖσθε κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας·
αἰδομένων ἀνδρῶν πλέονες σόοι ἠὲ πέφανται·
φευγόντων δ᾽ οὔτ᾽ ἂρ κλέος ὄρνυται οὔτε τις ἀλκή.»
Ἦ, καὶ ἀκόντισε δουρὶ θοῶς, βάλε δὲ πρόμον ἄνδρα,
Αἰνείω ἕταρον μεγαθύμου, Δηϊκόωντα
535 Περγασίδην, ὃν Τρῶες ὁμῶς Πριάμοιο τέκεσσι
τῖον, ἐπεὶ θοὸς ἔσκε μετὰ πρώτοισι μάχεσθαι.
τόν ῥα κατ᾽ ἀσπίδα δουρὶ βάλε κρείων Ἀγαμέμνων·
ἡ δ᾽ οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διαπρὸ δὲ εἴσατο χαλκός,
νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ διὰ ζωστῆρος ἔλασσε·
540 δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Ἔνθ᾽ αὖτ᾽ Αἰνείας Δαναῶν ἕλεν ἄνδρας ἀρίστους,
υἷε Διοκλῆος, Κρήθωνά τε Ὀρσίλοχόν τε,
τῶν ῥα πατὴρ μὲν ἔναιεν ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Φηρῇ,
ἀφνειὸς βιότοιο, γένος δ᾽ ἦν ἐκ ποταμοῖο
545 Ἀλφειοῦ, ὅς τ᾽ εὐρὺ ῥέει Πυλίων διὰ γαίης,
ὃς τέκετ᾽ Ὀρτίλοχον πολέεσσ᾽ ἄνδρεσσιν ἄνακτα·
Ὀρτίλοχος δ᾽ ἄρ᾽ ἔτικτε Διοκλῆα μεγάθυμον,
ἐκ δὲ Διοκλῆος διδυμάονε παῖδε γενέσθην,
Κρήθων Ὀρσίλοχός τε, μάχης εὖ εἰδότε πάσης.
550 τὼ μὲν ἄρ᾽ ἡβήσαντε μελαινάων ἐπὶ νηῶν
Ἴλιον εἰς εὔπωλον ἅμ᾽ Ἀργείοισιν ἑπέσθην,
τιμὴν Ἀτρεΐδῃς, Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ,
ἀρνυμένω· τὼ δ᾽ αὖθι τέλος θανάτοιο κάλυψεν.
οἵω τώ γε λέοντε δύω ὄρεος κορυφῇσιν
555 ἐτραφέτην ὑπὸ μητρὶ βαθείης τάρφεσιν ὕλης·
τὼ μὲν ἄρ᾽ ἁρπάζοντε βόας καὶ ἴφια μῆλα
σταθμοὺς ἀνθρώπων κεραΐζετον, ὄφρα καὶ αὐτὼ
ἀνδρῶν ἐν παλάμῃσι κατέκταθεν ὀξέϊ χαλκῷ·
τοίω τὼ χείρεσσιν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμέντε
560 καππεσέτην, ἐλάτῃσιν ἐοικότες ὑψηλῇσι.
Τὼ δὲ πεσόντ᾽ ἐλέησεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος,
βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
σείων ἐγχείην· τοῦ δ᾽ ὄτρυνεν μένος Ἄρης,
τὰ φρονέων, ἵνα χερσὶν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμείη.
565 τὸν δ᾽ ἴδεν Ἀντίλοχος, μεγαθύμου Νέστορος υἱός,
βῆ δὲ διὰ προμάχων· περὶ γὰρ δίε ποιμένι λαῶν,
μή τι πάθοι, μέγα δέ σφας ἀποσφήλειε πόνοιο.
τὼ μὲν δὴ χεῖράς τε καὶ ἔγχεα ὀξυόεντα
ἀντίον ἀλλήλων ἐχέτην μεμαῶτε μάχεσθαι·
570 Ἀντίλοχος δὲ μάλ᾽ ἄγχι παρίστατο ποιμένι λαῶν.
Αἰνείας δ᾽ οὐ μεῖνε, θοός περ ἐὼν πολεμιστής,
ὡς εἶδεν δύο φῶτε παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντε.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν νεκροὺς ἔρυσαν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν,
τὼ μὲν ἄρα δειλὼ βαλέτην ἐν χερσὶν ἑταίρων,
575 αὐτὼ δὲ στρεφθέντε μετὰ πρώτοισι μαχέσθην.
Ἔνθα Πυλαιμένεα ἑλέτην ἀτάλαντον Ἄρηϊ,
ἀρχὸν Παφλαγόνων μεγαθύμων ἀσπιστάων.
τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος
ἑσταότ᾽ ἔγχεϊ νύξε κατὰ κληῗδα τυχήσας·
580 Ἀντίλοχος δὲ Μύδωνα βάλ᾽, ἡνίοχον θεράποντα,
ἐσθλὸν Ἀτυμνιάδην —ὁ δ᾽ ὑπέστρεφε μώνυχας ἵππους—
χερμαδίῳ ἀγκῶνα τυχὼν μέσον· ἐκ δ᾽ ἄρα χειρῶν
ἡνία λεύκ᾽ ἐλέφαντι χαμαὶ πέσον ἐν κονίῃσιν.
Ἀντίλοχος δ᾽ ἄρ᾽ ἐπαΐξας ξίφει ἤλασε κόρσην·
585 αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἀσθμαίνων εὐεργέος ἔκπεσε δίφρου
κύμβαχος ἐν κονίῃσιν ἐπὶ βρεχμόν τε καὶ ὤμους.
δηθὰ μάλ᾽ ἑστήκει —τύχε γάρ ῥ᾽ ἀμάθοιο βαθείης—
ὄφρ᾽ ἵππω πλήξαντε χαμαὶ βάλον ἐν κονίῃσι·
τοὺς ἵμασ᾽ Ἀντίλοχος, μετὰ δὲ στρατὸν ἤλασ᾽ Ἀχαιῶν.
590 Τοὺς δ᾽ Ἕκτωρ ἐνόησε κατὰ στίχας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτοὺς
κεκλήγων· ἅμα δὲ Τρώων εἵποντο φάλαγγες
καρτεραί· ἦρχε δ᾽ ἄρα σφιν Ἄρης καὶ πότνι᾽ Ἐνυώ,
ἡ μὲν ἔχουσα Κυδοιμὸν ἀναιδέα δηϊοτῆτος,
Ἄρης δ᾽ ἐν παλάμῃσι πελώριον ἔγχος ἐνώμα,
595 φοίτα δ᾽ ἄλλοτε μὲν πρόσθ᾽ Ἕκτορος, ἄλλοτ᾽ ὄπισθε.
Τὸν δὲ ἰδὼν ῥίγησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀνὴρ ἀπάλαμνος, ἰὼν πολέος πεδίοιο,
στήῃ ἐπ᾽ ὠκυρόῳ ποταμῷ ἅλαδε προρέοντι,
ἀφρῷ μορμύροντα ἰδών, ἀνά τ᾽ ἔδραμ᾽ ὀπίσσω,
600 ὣς τότε Τυδεΐδης ἀνεχάζετο, εἶπέ τε λαῷ·
«ὦ φίλοι, οἷον δὴ θαυμάζομεν Ἕκτορα δῖον
αἰχμητήν τ᾽ ἔμεναι καὶ θαρσαλέον πολεμιστήν·
τῷ δ᾽ αἰεὶ πάρα εἷς γε θεῶν, ὃς λοιγὸν ἀμύνει·
καὶ νῦν οἱ πάρα κεῖνος Ἄρης, βροτῷ ἀνδρὶ ἐοικώς.
605 ἀλλὰ πρὸς Τρῶας τετραμμένοι αἰὲν ὀπίσσω
εἴκετε, μηδὲ θεοῖς μενεαινέμεν ἶφι μάχεσθαι.»
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Τρῶες δὲ μάλα σχεδὸν ἤλυθον αὐτῶν.
ἔνθ᾽ Ἕκτωρ δύο φῶτε κατέκτανεν εἰδότε χάρμης,
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντε, Μενέσθην Ἀγχίαλόν τε.
610 τὼ δὲ πεσόντ᾽ ἐλέησε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,
καὶ βάλεν Ἄμφιον, Σελάγου υἱόν, ὅς ῥ᾽ ἐνὶ Παισῷ
ναῖε πολυκτήμων πολυλήϊος· ἀλλά ἑ μοῖρα
ἦγ᾽ ἐπικουρήσοντα μετὰ Πρίαμόν τε καὶ υἷας.
615 τόν ῥα κατὰ ζωστῆρα βάλεν Τελαμώνιος Αἴας,
νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ πάγη δολιχόσκιον ἔγχος,
δούπησεν δὲ πεσών· ὁ δ᾽ ἐπέδραμε φαίδιμος Αἴας
τεύχεα συλήσων· Τρῶες δ᾽ ἐπὶ δούρατ᾽ ἔχευαν
ὀξέα παμφανόωντα· σάκος δ᾽ ἀνεδέξατο πολλά.
620 αὐτὰρ ὁ λὰξ προσβὰς ἐκ νεκροῦ χάλκεον ἔγχος
ἐσπάσατ᾽· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτ᾽ ἄλλα δυνήσατο τεύχεα καλὰ
ὤμοιιν ἀφελέσθαι· ἐπείγετο γὰρ βελέεσσι.
δεῖσε δ᾽ ὅ γ᾽ ἀμφίβασιν κρατερὴν Τρώων ἀγερώχων,
οἳ πολλοί τε καὶ ἐσθλοὶ ἐφέστασαν ἔγχε᾽ ἔχοντες,
625 οἵ ἑ μέγαν περ ἐόντα καὶ ἴφθιμον καὶ ἀγαυὸν
ὦσαν ἀπὸ σφείων· ὁ δὲ χασσάμενος πελεμίχθη.
Ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην·
Τληπόλεμον δ᾽ Ἡρακλεΐδην, ἠΰν τε μέγαν τε,
ὦρσεν ἐπ᾽ ἀντιθέῳ Σαρπηδόνι μοῖρα κραταιή.
630 οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
υἱός θ᾽ υἱωνός τε Διὸς νεφεληγερέταο,
τὸν καὶ Τληπόλεμος πρότερος πρὸς μῦθον ἔειπε·
«Σαρπῆδον, Λυκίων βουληφόρε, τίς τοι ἀνάγκη
πτώσσειν ἐνθάδ᾽ ἐόντι μάχης ἀδαήμονι φωτί;
635 ψευδόμενοι δέ σέ φασι Διὸς γόνον αἰγιόχοιο
εἶναι, ἐπεὶ πολλὸν κείνων ἐπιδεύεαι ἀνδρῶν
οἳ Διὸς ἐξεγένοντο ἐπὶ προτέρων ἀνθρώπων·
ἀλλ᾽ οἷόν τινά φασι βίην Ἡρακληείην
εἶναι, ἐμὸν πατέρα θρασυμέμνονα θυμολέοντα·
640 ὅς ποτε δεῦρ᾽ ἐλθὼν ἕνεχ᾽ ἵππων Λαομέδοντος
ἓξ οἴῃς σὺν νηυσὶ καὶ ἀνδράσι παυροτέροισιν
Ἰλίου ἐξαλάπαξε πόλιν, χήρωσε δ᾽ ἀγυιάς·
σοὶ δὲ κακὸς μὲν θυμός, ἀποφθινύθουσι δὲ λαοί.
οὐδέ τί σε Τρώεσσιν ὀΐομαι ἄλκαρ ἔσεσθαι
645 ἐλθόντ᾽ ἐκ Λυκίης, οὐδ᾽ εἰ μάλα καρτερός ἐσσι,
ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ἐμοὶ δμηθέντα πύλας Ἀΐδαο περήσειν.»
Τὸν δ᾽ αὖ Σαρπηδὼν Λυκίων ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«Τληπόλεμ᾽, ἤτοι κεῖνος ἀπώλεσεν Ἴλιον ἱρὴν
ἀνέρος ἀφραδίῃσιν ἀγαυοῦ Λαομέδοντος,
650 ὅς ῥά μιν εὖ ἕρξαντα κακῷ ἠνίπαπε μύθῳ,
οὐδ᾽ ἀπέδωχ᾽ ἵππους, ὧν εἵνεκα τηλόθεν ἦλθε.
σοὶ δ᾽ ἐγὼ ἐνθάδε φημὶ φόνον καὶ κῆρα μέλαιναν
ἐξ ἐμέθεν τεύξεσθαι, ἐμῷ δ᾽ ὑπὸ δουρὶ δαμέντα
εὖχος ἐμοὶ δώσειν, ψυχὴν δ᾽ Ἄϊδι κλυτοπώλῳ.»
655 Ὣς φάτο Σαρπηδών, ὁ δ᾽ ἀνέσχετο μείλινον ἔγχος
Τληπόλεμος· καὶ τῶν μὲν ἁμαρτῇ δούρατα μακρὰ
ἐκ χειρῶν ἤϊξαν· ὁ μὲν βάλεν αὐχένα μέσσον
Σαρπηδών, αἰχμὴ δὲ διαμπερὲς ἦλθ᾽ ἀλεγεινή·
τὸν δὲ κατ᾽ ὀφθαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψε.
660 Τληπόλεμος δ᾽ ἄρα μηρὸν ἀριστερὸν ἔγχεϊ μακρῷ
βεβλήκειν, αἰχμὴ δὲ διέσσυτο μαιμώωσα,
ὀστέῳ ἐγχριμφθεῖσα, πατὴρ δ᾽ ἔτι λοιγὸν ἄμυνεν.
Οἱ μὲν ἄρ᾽ ἀντίθεον Σαρπηδόνα δῖοι ἑταῖροι
ἐξέφερον πολέμοιο· βάρυνε δέ μιν δόρυ μακρὸν
665 ἑλκόμενον· τὸ μὲν οὔ τις ἐπεφράσατ᾽ οὐδ᾽ ἐνόησε,
μηροῦ ἐξερύσαι δόρυ μείλινον, ὄφρ᾽ ἐπιβαίη,
σπευδόντων· τοῖον γὰρ ἔχον πόνον ἀμφιέποντες.
Τληπόλεμον δ᾽ ἑτέρωθεν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ
ἐξέφερον πολέμοιο· νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς
670 τλήμονα θυμὸν ἔχων, μαίμησε δέ οἱ φίλον ἦτορ·
μερμήριξε δ᾽ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν
ἢ προτέρω Διὸς υἱὸν ἐριγδούποιο διώκοι,
ἦ ὅ γε τῶν πλεόνων Λυκίων ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ὀδυσσῆϊ μεγαλήτορι μόρσιμον ἦεν
675 ἴφθιμον Διὸς υἱὸν ἀποκτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ·
τῶ ῥα κατὰ πληθὺν Λυκίων τράπε θυμὸν Ἀθήνη.
ἔνθ᾽ ὅ γε Κοίρανον εἷλεν Ἀλάστορά τε Χρομίον τε
Ἄλκανδρόν θ᾽ Ἅλιόν τε Νοήμονά τε Πρύτανίν τε.
καί νύ κ᾽ ἔτι πλέονας Λυκίων κτάνε δῖος Ὀδυσσεύς,
680 εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ·
βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
δεῖμα φέρων Δαναοῖσι· χάρη δ᾽ ἄρα οἱ προσιόντι
Σαρπηδὼν Διὸς υἱός, ἔπος δ᾽ ὀλοφυδνὸν ἔειπε·
«Πριαμίδη, μὴ δή με ἕλωρ Δαναοῖσιν ἐάσῃς
685 κεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἐπάμυνον· ἔπειτά με καὶ λίποι αἰὼν
ἐν πόλει ὑμετέρῃ, ἐπεὶ οὐκ ἄρ᾽ ἔμελλον ἔγωγε
νοστήσας οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
εὐφρανέειν ἄλοχόν τε φίλην καὶ νήπιον υἱόν.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ,
690 ἀλλὰ παρήϊξεν, λελιημένος ὄφρα τάχιστα
ὤσαιτ᾽ Ἀργείους, πολέων δ᾽ ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
οἱ μὲν ἄρ᾽ ἀντίθεον Σαρπηδόνα δῖοι ἑταῖροι
εἷσαν ὑπ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς περικαλλέϊ φηγῷ·
ἐκ δ᾽ ἄρα οἱ μηροῦ δόρυ μείλινον ὦσε θύραζε
695 ἴφθιμος Πελάγων, ὅς οἱ φίλος ἦεν ἑταῖρος.
τὸν δὲ λίπε ψυχή, κατὰ δ᾽ ὀφθαλμῶν κέχυτ᾽ ἀχλύς·
αὖτις δ᾽ ἐμπνύνθη, περὶ δὲ πνοιὴ Βορέαο
ζώγρει ἐπιπνείουσα κακῶς κεκαφηότα θυμόν.
Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπ᾽ Ἄρηϊ καὶ Ἕκτορι χαλκοκορυστῇ
700 οὔτε ποτὲ προτρέποντο μελαινάων ἐπὶ νηῶν
οὔτε ποτ᾽ ἀντεφέροντο μάχῃ, ἀλλ᾽ αἰὲν ὀπίσσω
χάζονθ᾽, ὡς ἐπύθοντο μετὰ Τρώεσσιν Ἄρηα.
Ἔνθα τίνα πρῶτον, τίνα δ᾽ ὕστατον ἐξενάριξαν
Ἕκτωρ τε Πριάμοιο πάϊς καὶ χάλκεος Ἄρης;
705 ἀντίθεον Τεύθραντ᾽, ἐπὶ δὲ πλήξιππον Ὀρέστην,
Τρῆχόν τ᾽ αἰχμητὴν Αἰτώλιον Οἰνόμαόν τε,
Οἰνοπίδην θ᾽ Ἕλενον καὶ Ὀρέσβιον αἰολομίτρην,
ὅς ῥ᾽ ἐν Ὕλῃ ναίεσκε μέγα πλούτοιο μεμηλώς,
λίμνῃ κεκλιμένος Κηφισίδι· πὰρ δέ οἱ ἄλλοι
710 ναῖον Βοιωτοὶ μάλα πίονα δῆμον ἔχοντες.
Τοὺς δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη
Ἀργείους ὀλέκοντας ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ,
αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
ὢ πόποι, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη,
715 ἦ ῥ᾽ ἅλιον τὸν μῦθον ὑπέστημεν Μενελάῳ,
Ἴλιον ἐκπέρσαντ᾽ εὐτείχεον ἀπονέεσθαι,
εἰ οὕτω μαίνεσθαι ἐάσομεν οὖλον Ἄρηα.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ νῶϊ μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς.
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη.
720 ἡ μὲν ἐποιχομένη χρυσάμπυκας ἔντυεν ἵππους
Ἥρη, πρέσβα θεά, θυγάτηρ μεγάλοιο Κρόνοιο·
Ἥβη δ᾽ ἀμφ᾽ ὀχέεσσι θοῶς βάλε καμπύλα κύκλα,
χάλκεα ὀκτάκνημα, σιδηρέῳ ἄξονι ἀμφίς.
τῶν ἤτοι χρυσέη ἴτυς ἄφθιτος, αὐτὰρ ὕπερθε
725 χάλκε᾽ ἐπίσσωτρα προσαρηρότα, θαῦμα ἰδέσθαι·
πλῆμναι δ᾽ ἀργύρου εἰσὶ περίδρομοι ἀμφοτέρωθεν·
δίφρος δὲ χρυσέοισι καὶ ἀργυρέοισιν ἱμᾶσιν
ἐντέταται, δοιαὶ δὲ περίδρομοι ἄντυγές εἰσι.
τοῦ δ᾽ ἐξ ἀργύρεος ῥυμὸς πέλεν· αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄκρῳ
730 δῆσε χρύσειον καλὸν ζυγόν, ἐν δὲ λέπαδνα
κάλ᾽ ἔβαλε χρύσει᾽· ὑπὸ δὲ ζυγὸν ἤγαγεν Ἥρη
ἵππους ὠκύποδας, μεμαυῖ᾽ ἔριδος καὶ ἀϋτῆς.
Αὐτὰρ Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο,
πέπλον μὲν κατέχευεν ἑανὸν πατρὸς ἐπ᾽ οὔδει,
735 ποικίλον, ὅν ῥ᾽ αὐτὴ ποιήσατο καὶ κάμε χερσίν·
ἡ δὲ χιτῶν᾽ ἐνδῦσα Διὸς νεφεληγερέταο
τεύχεσιν ἐς πόλεμον θωρήσσετο δακρυόεντα.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετ᾽ αἰγίδα θυσσανόεσσαν
δεινήν, ἣν περὶ μὲν πάντῃ Φόβος ἐστεφάνωται,
740 ἐν δ᾽ Ἔρις, ἐν δ᾽ Ἀλκή, ἐν δὲ κρυόεσσα Ἰωκή,
ἐν δέ τε Γοργείη κεφαλὴ δεινοῖο πελώρου,
δεινή τε σμερδνή τε, Διὸς τέρας αἰγιόχοιο.
κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀμφίφαλον κυνέην θέτο τετραφάληρον
χρυσείην, ἑκατὸν πολίων πρυλέεσσ᾽ ἀραρυῖαν·
745 ἐς δ᾽ ὄχεα φλόγεα ποσὶ βήσετο, λάζετο δ᾽ ἔγχος
βριθὺ μέγα στιβαρόν, τῷ δάμνησι στίχας ἀνδρῶν
ἡρώων, οἷσίν τε κοτέσσεται ὀβριμοπάτρη.
Ἥρη δὲ μάστιγι θοῶς ἐπεμαίετ᾽ ἄρ᾽ ἵππους·
αὐτόμαται δὲ πύλαι μύκον οὐρανοῦ, ἃς ἔχον Ὧραι,
750 τῇς ἐπιτέτραπται μέγας οὐρανὸς Οὔλυμπός τε,
ἠμὲν ἀνακλῖναι πυκινὸν νέφος ἠδ᾽ ἐπιθεῖναι.
τῇ ῥα δι᾽ αὐτάων κεντρηνεκέας ἔχον ἵππους·
εὗρον δὲ Κρονίωνα θεῶν ἄτερ ἥμενον ἄλλων
ἀκροτάτῃ κορυφῇ πολυδειράδος Οὐλύμποιο.
755 ἔνθ᾽ ἵππους στήσασα θεὰ λευκώλενος Ἥρη
Ζῆν᾽ ὕπατον Κρονίδην ἐξείρετο καὶ προσέειπε·
«Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ Ἄρῃ τάδε καρτερὰ ἔργα,
ὁσσάτιόν τε καὶ οἷον ἀπώλεσε λαὸν Ἀχαιῶν
μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον, ἐμοὶ δ᾽ ἄχος, οἱ δὲ ἕκηλοι
760 τέρπονται Κύπρις τε καὶ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων,
ἄφρονα τοῦτον ἀνέντες, ὃς οὔ τινα οἶδε θέμιστα;
Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥά τί μοι κεχολώσεαι, αἴ κεν Ἄρηα
λυγρῶς πεπληγυῖα μάχης ἐξαποδίωμαι;»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
765 «ἄγρει μάν οἱ ἔπορσον Ἀθηναίην ἀγελείην,
ἥ ἑ μάλιστ᾽ εἴωθε κακῇς ὀδύνῃσι πελάζειν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,
μάστιξεν δ᾽ ἵππους· τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην
μεσσηγὺς γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος.
770 ὅσσον δ᾽ ἠεροειδὲς ἀνὴρ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν
ἥμενος ἐν σκοπιῇ, λεύσσων ἐπὶ οἴνοπα πόντον,
τόσσον ἐπιθρῴσκουσι θεῶν ὑψηχέες ἵπποι.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Τροίην ἷξον ποταμώ τε ῥέοντε,
ἧχι ῥοὰς Σιμόεις συμβάλλετον ἠδὲ Σκάμανδρος,
775 ἔνθ᾽ ἵππους ἔστησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη
λύσασ᾽ ἐξ ὀχέων, περὶ δ᾽ ἠέρα πουλὺν ἔχευε·
τοῖσιν δ᾽ ἀμβροσίην Σιμόεις ἀνέτειλε νέμεσθαι.
Αἱ δὲ βάτην τρήρωσι πελειάσιν ἴθμαθ᾽ ὁμοῖαι,
ἀνδράσιν Ἀργείοισιν ἀλεξέμεναι μεμαυῖαι·
780 ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι πλεῖστοι καὶ ἄριστοι
ἕστασαν, ἀμφὶ βίην Διομήδεος ἱπποδάμοιο
εἰλόμενοι, λείουσιν ἐοικότες ὠμοφάγοισιν
ἢ συσὶ κάπροισιν, τῶν τε σθένος οὐκ ἀλαπαδνόν,
ἔνθα στᾶσ᾽ ἤϋσε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,
785 Στέντορι εἰσαμένη μεγαλήτορι χαλκεοφώνῳ,
ὃς τόσον αὐδήσασχ᾽ ὅσον ἄλλοι πεντήκοντα·
«αἰδώς, Ἀργεῖοι, κάκ᾽ ἐλέγχεα, εἶδος ἀγητοί·
ὄφρα μὲν ἐς πόλεμον πωλέσκετο δῖος Ἀχιλλεύς,
οὐδέ ποτε Τρῶες πρὸ πυλάων Δαρδανιάων
790 οἴχνεσκον· κείνου γὰρ ἐδείδισαν ὄβριμον ἔγχος·
νῦν δὲ ἑκὰς πόλιος κοίλῃς ἐπὶ νηυσὶ μάχονται.»
Ὣς εἰποῦσ᾽ ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
Τυδεΐδῃ δ᾽ ἐπόρουσε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
εὗρε δὲ τόν γε ἄνακτα παρ᾽ ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν
795 ἕλκος ἀναψύχοντα, τό μιν βάλε Πάνδαρος ἰῷ.
ἱδρὼς γάρ μιν ἔτειρεν ὑπὸ πλατέος τελαμῶνος
ἀσπίδος εὐκύλου· τῷ τείρετο, κάμνε δὲ χεῖρα,
ἂν δ᾽ ἴσχων τελαμῶνα κελαινεφὲς αἷμ᾽ ἀπομόργνυ.
ἱππείου δὲ θεὰ ζυγοῦ ἥψατο φώνησέν τε·
800 «ἦ ὀλίγον οἷ παῖδα ἐοικότα γείνατο Τυδεύς.
Τυδεύς τοι μικρὸς μὲν ἔην δέμας, ἀλλὰ μαχητής·
καί ῥ᾽ ὅτε πέρ μιν ἐγὼ πολεμίζειν οὐκ εἴασκον
οὐδ᾽ ἐκπαιφάσσειν, ὅτε τ᾽ ἤλυθε νόσφιν Ἀχαιῶν
ἄγγελος ἐς Θήβας πολέας μετὰ Καδμείωνας·
805 δαίνυσθαί μιν ἄνωγον ἐνὶ μεγάροισιν ἕκηλον·
αὐτὰρ ὁ θυμὸν ἔχων ὃν καρτερόν, ὡς τὸ πάρος περ,
κούρους Καδμείων προκαλίζετο, πάντα δ᾽ ἐνίκα
ῥηϊδίως· τοίη οἱ ἐγὼν ἐπιτάρροθος ἦα.
σοὶ δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ παρά θ᾽ ἵσταμαι ἠδὲ φυλάσσω,
810 καί σε προφρονέως κέλομαι Τρώεσσι μάχεσθαι·
ἀλλά σευ ἢ κάματος πολυᾶϊξ γυῖα δέδυκεν,
ἤ νύ σέ που δέος ἴσχει ἀκήριον· οὐ σύ γ᾽ ἔπειτα
Τυδέος ἔκγονός ἐσσι δαΐφρονος Οἰνεΐδαο.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
815 «γιγνώσκω σε, θεά, θύγατερ Διὸς αἰγιόχοιο·
τῶ τοι προφρονέως ἐρέω ἔπος οὐδ᾽ ἐπικεύσω.
οὔτε τί με δέος ἴσχει ἀκήριον οὔτε τις ὄκνος,
ἀλλ᾽ ἔτι σέων μέμνημαι ἐφετμέων, ἃς ἐπέτειλας·
οὔ μ᾽ εἴας μακάρεσσι θεοῖς ἀντικρὺ μάχεσθαι
820 τοῖς ἄλλοις· ἀτὰρ εἴ κε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη
ἔλθῃσ᾽ ἐς πόλεμον, τήν γ᾽ οὐτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ.
τοὔνεκα νῦν αὐτός τ᾽ ἀναχάζομαι ἠδὲ καὶ ἄλλους
Ἀργείους ἐκέλευσα ἀλήμεναι ἐνδάδε πάντας·
γιγνώσκω γὰρ Ἄρηα μάχην ἀνὰ κοιρανέοντα.»
825 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«Τυδεΐδη Διόμηδες, ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
μήτε σύ γ᾽ Ἄρηα τό γε δείδιθι μήτε τιν᾽ ἄλλον
ἀθανάτων· τοίη τοι ἐγὼν ἐπιτάρροθός εἰμι·
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐπ᾽ Ἄρηϊ πρώτῳ ἔχε μώνυχας ἵππους,
830 τύψον δὲ σχεδίην μηδ᾽ ἅζεο θοῦρον Ἄρηα
τοῦτον μαινόμενον, τυκτὸν κακόν, ἀλλοπρόσαλλον,
ὃς πρῴην μὲν ἐμοί τε καὶ Ἥρῃ στεῦτ᾽ ἀγορεύων
Τρωσὶ μαχήσεσθαι, ἀτὰρ Ἀργείοισιν ἀρήξειν,
νῦν δὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλεῖ, τῶν δὲ λέλασται.»
835 Ὣς φαμένη Σθένελον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε,
χειρὶ πάλιν ἐρύσασ᾽, ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἐμμαπέως ἀπόρουσεν·
ἡ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινε παραὶ Διομήδεα δῖον
ἐμμεμαυῖα θεά· μέγα δ᾽ ἔβραχε φήγινος ἄξων
βριθοσύνῃ· δεινὴν γὰρ ἄγεν θεὸν ἄνδρά τ᾽ ἄριστον.
840 λάζετο δὲ μάστιγα καὶ ἡνία Παλλὰς Ἀθήνη·
αὐτίκ᾽ ἐπ᾽ Ἄρηϊ πρώτῳ ἔχε μώνυχας ἵππους.
ἤτοι ὁ μὲν Περίφαντα πελώριον ἐξενάριζεν,
Αἰτωλῶν ὄχ᾽ ἄριστον, Ὀχησίου ἀγλαὸν υἱόν·
τὸν μὲν Ἄρης ἐνάριζε μιαιφόνος· αὐτὰρ Ἀθήνη
845 δῦν᾽ Ἄϊδος κυνέην, μή μιν ἴδοι ὄβριμος Ἄρης.
Ὡς δὲ ἴδε βροτολοιγὸς Ἄρης Διομήδεα δῖον,
ἤτοι ὁ μὲν Περίφαντα πελώριον αὐτόθ᾽ ἔασε
κεῖσθαι, ὅθι πρῶτον κτείνων ἐξαίνυτο θυμόν,
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ ἰθὺς Διομήδεος ἱπποδάμοιο.
850 οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
πρόσθεν Ἄρης ὠρέξαθ᾽ ὑπὲρ ζυγὸν ἡνία θ᾽ ἵππων
ἔγχεϊ χαλκείῳ, μεμαὼς ἀπὸ θυμὸν ἑλέσθαι·
καὶ τό γε χειρὶ λαβοῦσα θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη
ὦσεν ὑπὲκ δίφροιο ἐτώσιον ἀϊχθῆναι.
855 δεύτερος αὖθ᾽ ὡρμᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης
ἔγχεϊ χαλκείῳ· ἐπέρεισε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη
νείατον ἐς κενεῶνα, ὅθι ζωννύσκετο μίτρῃ·
τῇ ῥά μιν οὖτα τυχών, διὰ δὲ χρόα καλὸν ἔδαψεν,
ἐκ δὲ δόρυ σπάσεν αὖτις· ὁ δ᾽ ἔβραχε χάλκεος Ἄρης,
860 ὅσσον τ᾽ ἐννεάχιλοι ἐπίαχον ἢ δεκάχιλοι
ἀνέρες ἐν πολέμῳ ἔριδα ξυνάγοντες Ἄρηος.
τοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ τρόμος εἷλεν Ἀχαιούς τε Τρῶάς τε
δείσαντας· τόσον ἔβραχ᾽ Ἄρης ἆτος πολέμοιο.
Οἵη δ᾽ ἐκ νεφέων ἐρεβεννὴ φαίνεται ἀὴρ
865 καύματος ἐξ ἀνέμοιο δυσαέος ὀρνυμένοιο,
τοῖος Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ χάλκεος Ἄρης
φαίνεθ᾽ ὁμοῦ νεφέεσσιν ἰὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν.
καρπαλίμως δ᾽ ἵκανε θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον,
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο θυμὸν ἀχεύων,
870 δεῖξεν δ᾽ ἄμβροτον αἷμα καταρρέον ἐξ ὠτειλῆς,
καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ ὁρῶν τάδε καρτερὰ ἔργα;
αἰεί τοι ῥίγιστα θεοὶ τετληότες εἰμὲν
ἀλλήλων ἰότητι, χάριν ἄνδρεσσι φέροντες.
875 σοὶ πάντες μαχόμεσθα· σὺ γὰρ τέκες ἄφρονα κούρην,
οὐλομένην, ᾗ τ᾽ αἰὲν ἀήσυλα ἔργα μέμηλεν.
ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες, ὅσοι θεοί εἰσ᾽ ἐν Ὀλύμπῳ,
σοί τ᾽ ἐπιπείθονται καὶ δεδμήμεσθα ἕκαστος·
ταύτην δ᾽ οὔτ᾽ ἔπεϊ προτιβάλλεαι οὔτε τι ἔργῳ,
880 ἀλλ᾽ ἀνιεῖς, ἐπεὶ αὐτὸς ἐγείναο παῖδ᾽ ἀΐδηλον·
ἣ νῦν Τυδέος υἱόν, ὑπερφίαλον Διομήδεα,
μαργαίνειν ἀνέηκεν ἐπ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι.
Κύπριδα μὲν πρῶτον σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος·
885 ἀλλά μ᾽ ὑπήνεικαν ταχέες πόδες· ἦ τέ κε δηρὸν
αὐτοῦ πήματ᾽ ἔπασχον ἐν αἰνῇσιν νεκάδεσσιν,
ἤ κε ζὼς ἀμενηνὸς ἔα χαλκοῖο τυπῇσι.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς.
«μή τί μοι, ἀλλοπρόσαλλε, παρεζόμενος μινύριζε.
890 ἔχθιστος δέ μοί ἐσσι θεῶν οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν·
αἰεὶ γάρ τοι ἔρις τε φίλη πόλεμοί τε μάχαι τε.
μητρός τοι μένος ἐστὶν ἀάσχετον, οὐκ ἐπιεικτόν,
Ἥρης· τὴν μὲν ἐγὼ σπουδῇ δάμνημ᾽ ἐπέεσσι·
τῶ σ᾽ ὀΐω κείνης τάδε πάσχειν ἐννεσίῃσιν.
895 ἀλλ᾽ οὐ μάν σ᾽ ἔτι δηρὸν ἀνέξομαι ἄλγε᾽ ἔχοντα·
ἐκ γὰρ ἐμεῦ γένος ἐσσί, ἐμοὶ δέ σε γείνατο μήτηρ·
εἰ δέ τευ ἐξ ἄλλου γε θεῶν γένευ ὧδ᾽ ἀΐδηλος,
καί κεν δὴ πάλαι ἦσθα ἐνέρτερος Οὐρανιώνων.»
Ὣς φάτο, καὶ Παιήον᾽ ἀνώγειν ἰήσασθαι·
900 τῷ δ᾽ ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ᾽· οὐ μὲν γάρ τι καταθνητός γ᾽ ἐτέτυκτο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς γάλα λευκὸν ἐπειγόμενος συνέπηξεν
ὑγρὸν ἐόν, μάλα δ᾽ ὦκα περιτρέφεται κυκόωντι,
ὣς ἄρα καρπαλίμως ἰήσατο θοῦρον Ἄρηα.
905 τὸν δ᾽ Ἥβη λοῦσεν, χαρίεντα δὲ εἵματα ἕσσε·
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο κύδεϊ γαίων.
Αἱ δ᾽ αὖτις πρὸς δῶμα Διὸς μεγάλοιο νέοντο,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη,
παύσασαι βροτολοιγὸν Ἄρη᾽ ἀνδροκτασιάων.
Ιλιάδα – Δ
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad e
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἔνθ᾽ αὖ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ Παλλὰς Ἀθήνη
δῶκε μένος καὶ θάρσος, ἵν᾽ ἔκδηλος μετὰ πᾶσιν
Ἀργείοισι γένοιτο ἰδὲ κλέος ἐσθλὸν ἄροιτο·
δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ,
5 ἀστέρ᾽ ὀπωρινῷ ἐναλίγκιον, ὅς τε μάλιστα
λαμπρὸν παμφαίνῃσι λελουμένος Ὠκεανοῖο·
τοῖόν οἱ πῦρ δαῖεν ἀπὸ κρατός τε καὶ ὤμων,
ὦρσε δέ μιν κατὰ μέσσον, ὅθι πλεῖστοι κλονέοντο.
Ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δάρης, ἀφνειὸς ἀμύμων,
10 ἱρεὺς Ἡφαίστοιο· δύω δέ οἱ υἱέες ἤστην,
Φηγεὺς Ἰδαῖός τε, μάχης εὖ εἰδότε πάσης.
τώ οἱ ἀποκρινθέντε ἐναντίω ὁρμηθήτην·
τὼ μὲν ἀφ᾽ ἵπποιιν, ὁ δ᾽ ἀπὸ χθονὸς ὄρνυτο πεζός.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
15 Φηγεύς ῥα πρότερος προΐει δολιχόσκιον ἔγχος·
Τυδεΐδεω δ᾽ ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ᾽ ἀκωκὴ
ἔγχεος, οὐδ᾽ ἔβαλ᾽ αὐτόν· ὁ δ᾽ ὕστερος ὄρνυτο χαλκῷ
Τυδεΐδης· τοῦ δ᾽ οὐχ ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός,
ἀλλ᾽ ἔβαλε στῆθος μεταμάζιον, ὦσε δ᾽ ἀφ᾽ ἵππων.
20 Ἰδαῖος δ᾽ ἀπόρουσε λιπὼν περικαλλέα δίφρον,
οὐδ᾽ ἔτλη περιβῆναι ἀδελφειοῦ κταμένοιο·
οὐδὲ γὰρ οὐδέ κεν αὐτὸς ὑπέκφυγε κῆρα μέλαιναν,
ἀλλ᾽ Ἥφαιστος ἔρυτο, σάωσε δὲ νυκτὶ καλύψας,
ὡς δή οἱ μὴ πάγχυ γέρων ἀκαχήμενος εἴη.
25 ἵππους δ᾽ ἐξελάσας μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
δῶκεν ἑταίροισιν κατάγειν κοίλας ἐπὶ νῆας.
Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ἐπεὶ ἴδον υἷε Δάρητος
τὸν μὲν ἀλευάμενον, τὸν δὲ κτάμενον παρ᾽ ὄχεσφι,
πᾶσιν ὀρίνθη θυμός· ἀτὰρ γλαυκῶπις Ἀθήνη
30 χειρὸς ἑλοῦσ᾽ ἐπέεσσι προσηύδα θοῦρον Ἄρηα·
«Ἆρες Ἄρες βροτολοιγέ, μιαιφόνε, τειχεσιπλῆτα,
οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ Ἀχαιοὺς
μάρνασθ᾽, ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ,
νῶϊ δὲ χαζώμεσθα, Διὸς δ᾽ ἀλεώμεθα μῆνιν;»
35 Ὣς εἰποῦσα μάχης ἐξήγαγε θοῦρον Ἄρηα·
τὸν μὲν ἔπειτα καθεῖσεν ἐπ᾽ ἠϊόεντι Σκαμάνδρῳ,
Τρῶας δ᾽ ἔκλιναν Δαναοί· ἕλε δ᾽ ἄνδρα ἕκαστος
ἡγεμόνων· πρῶτος δὲ ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων
ἀρχὸν Ἁλιζώνων Ὀδίον μέγαν ἔκβαλε δίφρου·
40 πρώτῳ γὰρ στρεφθέντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πῆξεν
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε,
δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Ἰδομενεὺς δ᾽ ἄρα Φαῖστον ἐνήρατο Μῄονος υἱὸν
Βώρου, ὃς ἐκ Τάρνης ἐριβώλακος εἰληλούθει.
45 τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενεὺς δουρικλυτὸς ἔγχεϊ μακρῷ
νύξ᾽ ἵππων ἐπιβησόμενον κατὰ δεξιὸν ὦμον·
ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, στυγερὸς δ᾽ ἄρα μιν σκότος εἷλε.
Τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενῆος ἐσύλευον θεράποντες·
υἱὸν δὲ Στροφίοιο Σκαμάνδριον, αἵμονα θήρης,
50 Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἕλ᾽ ἔγχεϊ ὀξυόεντι,
ἐσθλὸν θηρητῆρα· δίδαξε γὰρ Ἄρτεμις αὐτὴ
βάλλειν ἄγρια πάντα, τά τε τρέφει οὔρεσιν ὕλη·
ἀλλ᾽ οὔ οἱ τότε γε χραῖσμ᾽ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα,
οὐδὲ ἑκηβολίαι, ᾗσιν τὸ πρίν γ᾽ ἐκέκαστο·
55 ἀλλά μιν Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος
πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μετάφρενον οὔτασε δουρὶ
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσεν,
ἤριπε δὲ πρηνής, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Μηριόνης δὲ Φέρεκλον ἐνήρατο, τέκτονος υἱὸν
60 Ἁρμονίδεω, ὃς χερσὶν ἐπίστατο δαίδαλα πάντα
τεύχειν· ἔξοχα γάρ μιν ἐφίλατο Παλλὰς Ἀθήνη·
ὃς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας
ἀρχεκάκους, αἳ πᾶσι κακὸν Τρώεσσι γένοντο
οἷ τ᾽ αὐτῷ, ἐπεὶ οὔ τι θεῶν ἐκ θέσφατα ᾔδη.
65 τὸν μὲν Μηριόνης, ὅτε δὴ κατέμαρπτε διώκων,
βεβλήκει γλουτὸν κατὰ δεξιόν· ἡ δὲ διαπρὸ
ἀντικρὺ κατὰ κύστιν ὑπ᾽ ὀστέον ἤλυθ᾽ ἀκωκή·
γνὺξ δ᾽ ἔριπ᾽ οἰμώξας, θάνατος δέ μιν ἀμφεκάλυψε.
Πήδαιον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε Μέγης, Ἀντήνορος υἱόν,
70 ὅς ῥα νόθος μὲν ἔην, πύκα δ᾽ ἔτρεφε δῖα Θεανὼ
ἶσα φίλοισι τέκεσσι, χαριζομένη πόσεϊ ᾧ.
τὸν μὲν Φυλεΐδης δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν
βεβλήκει κεφαλῆς κατὰ ἰνίον ὀξέϊ δουρί·
ἀντικρὺ δ᾽ ἀν᾽ ὀδόντας ὑπὸ γλῶσσαν τάμε χαλκός·
75 ἤριπε δ᾽ ἐν κονίῃ, ψυχρὸν δ᾽ ἕλε χαλκὸν ὀδοῦσιν.
Εὐρύπυλος δ᾽ Εὐαιμονίδης Ὑψήνορα δῖον,
υἱὸν ὑπερθύμου Δολοπίονος, ὅς ῥα Σκαμάνδρου
ἀρητὴρ ἐτέτυκτο, θεὸς δ᾽ ὣς τίετο δήμῳ,
τὸν μὲν ἄρ᾽ Εὐρύπυλος, Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱός,
80 πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μεταδρομάδην ἔλασ᾽ ὦμον
φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἔξεσε χεῖρα βαρεῖαν·
αἱματόεσσα δὲ χεὶρ πεδίῳ πέσε· τὸν δὲ κατ᾽ ὄσσε
ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.
Ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην·
85 Τυδεΐδην δ᾽ οὐκ ἂν γνοίης ποτέροισι μετείη,
ἠὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλέοι ἦ μετ᾽ Ἀχαιοῖς.
θῦνε γὰρ ἂμ πεδίον ποταμῷ πλήθοντι ἐοικὼς
χειμάρρῳ, ὅς τ᾽ ὦκα ῥέων ἐκέδασσε γεφύρας·
τὸν δ᾽ οὔτ᾽ ἄρ τε γέφυραι ἐεργμέναι ἰσχανόωσιν,
90 οὔτ᾽ ἄρα ἕρκεα ἴσχει ἀλωάων ἐριθηλέων
ἐλθόντ᾽ ἐξαπίνης, ὅτ᾽ ἐπιβρίσῃ Διὸς ὄμβρος·
πολλὰ δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἔργα κατήριπε κάλ᾽ αἰζηῶν·
ὣς ὑπὸ Τυδεΐδῃ πυκιναὶ κλονέοντο φάλαγγες
Τρώων, οὐδ᾽ ἄρα μιν μίμνον πολέες περ ἐόντες.
95 Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱὸς
θύνοντ᾽ ἂμ πεδίον πρὸ ἕθεν κλονέοντα φάλαγγας,
αἶψ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἐτιταίνετο καμπύλα τόξα,
καὶ βάλ᾽ ἐπαΐσσοντα τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον,
θώρηκος γύαλον· διὰ δ᾽ ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός,
100 ἀντικρὺ δὲ διέσχε, παλάσσετο δ᾽ αἵματι θώρηξ.
τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«ὄρνυσθε, Τρῶες μεγάθυμοι, κέντορες ἵππων·
βέβληται γὰρ ἄριστος Ἀχαιῶν, οὐδέ ἕ φημι
δήθ᾽ ἀνσχήσεσθαι κρατερὸν βέλος, εἰ ἐτεόν με
105 ὦρσεν ἄναξ Διὸς υἱὸς ἀπορνύμενον Λυκίηθεν.»
Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τὸν δ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δάμασσεν,
ἀλλ᾽ ἀναχωρήσας πρόσθ᾽ ἵπποιιν καὶ ὄχεσφιν
ἔστη, καὶ Σθένελον προσέφη, Καπανήϊον υἱόν·
«ὄρσο, πέπον Καπανηϊάδη, καταβήσεο δίφρου,
110 ὄφρα μοι ἐξ ὤμοιο ἐρύσσῃς πικρὸν ὀϊστόν.»
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Σθένελος δὲ καθ᾽ ἵππων ἆλτο χαμᾶζε,
πὰρ δὲ στὰς βέλος ὠκὺ διαμπερὲς ἐξέρυσ᾽ ὤμου·
αἷμα δ᾽ ἀνηκόντιζε διὰ στρεπτοῖο χιτῶνος.
δὴ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
115 «κλῦθί μευ, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη,
εἴ ποτέ μοι καὶ πατρὶ φίλα φρονέουσα παρέστης
δηΐῳ ἐν πολέμῳ, νῦν αὖτ᾽ ἐμὲ φῖλαι, Ἀθήνη·
δὸς δέ τέ μ᾽ ἄνδρα ἑλεῖν καὶ ἐς ὁρμὴν ἔγχεος ἐλθεῖν,
ὅς μ᾽ ἔβαλε φθάμενος καὶ ἐπεύχεται, οὐδέ μέ φησι
120 δηρὸν ἔτ᾽ ὄψεσθαι λαμπρὸν φάος ἠελίοιο.»
Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τοῦ δ᾽ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη,
γυῖα δ᾽ ἔθηκεν ἐλαφρά, πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«θαρσῶν νῦν, Διόμηδες, ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·
125 ἐν γάρ τοι στήθεσσι μένος πατρώϊον ἧκα
ἄτρομον, οἷον ἔχεσκε σακέσπαλος ἱππότα Τυδεύς·
ἀχλὺν δ᾽ αὖ τοι ἀπ᾽ ὀφθαλμῶν ἕλον, ἣ πρὶν ἐπῆεν,
ὄφρ᾽ εὖ γιγνώσκῃς ἠμὲν θεὸν ἠδὲ καὶ ἄνδρα.
τῶ νῦν, αἴ κε θεὸς πειρώμενος ἐνθάδ᾽ ἵκηται,
130 μή τι σύ γ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖς ἀντικρὺ μάχεσθαι
τοῖς ἄλλοις· ἀτὰρ εἴ κε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη
ἔλθῃσ᾽ ἐς πόλεμον, τήν γ᾽ οὐτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ.»
Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη γλαυκῶπις Ἀθήνη,
Τυδεΐδης δ᾽ ἐξαῦτις ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθη,
135 καὶ πρίν περ θυμῷ μεμαὼς Τρώεσσι μάχεσθαι·
δὴ τότε μιν τρὶς τόσσον ἕλεν μένος, ὥς τε λέοντα,
ὅν ῥά τε ποιμὴν ἀγρῷ ἐπ᾽ εἰροπόκοις ὀΐεσσι
χραύσῃ μέν τ᾽ αὐλῆς ὑπεράλμενον οὐδὲ δαμάσσῃ·
τοῦ μέν τε σθένος ὦρσεν, ἔπειτα δέ τ᾽ οὐ προσαμύνει,
140 ἀλλὰ κατὰ σταθμοὺς δύεται, τὰ δ᾽ ἐρῆμα φοβεῖται·
αἱ μέν τ᾽ ἀγχιστῖναι ἐπ᾽ ἀλλήλῃσι κέχυνται,
αὐτὰρ ὁ ἐμμεμαὼς βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς·
ὣς μεμαὼς Τρώεσσι μίγη κρατερὸς Διομήδης.
Ἔνθ᾽ ἕλεν Ἀστύνοον καὶ Ὑπείρονα, ποιμένα λαῶν,
145 τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο βαλὼν χαλκήρεϊ δουρί,
τὸν δ᾽ ἕτερον ξίφεϊ μεγάλῳ κληῗδα παρ᾽ ὦμον
πλῆξ᾽, ἀπὸ δ᾽ αὐχένος ὦμον ἐέργαθεν ἠδ᾽ ἀπὸ νώτου.
τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ Ἄβαντα μετῴχετο καὶ Πολύιδον,
υἱέας Εὐρυδάμαντος, ὀνειροπόλοιο γέροντος·
150 τοῖς οὐκ ἐρχομένοις ὁ γέρων ἐκρίνατ᾽ ὀνείρους,
ἀλλά σφεας κρατερὸς Διομήδης ἐξενάριξε·
βῆ δὲ μετὰ Ξάνθον τε Θόωνά τε, Φαίνοπος υἷε,
ἄμφω τηλυγέτω· ὁ δὲ τείρετο γήραϊ λυγρῷ,
υἱὸν δ᾽ οὐ τέκετ᾽ ἄλλον ἐπὶ κτεάτεσσι λιπέσθαι.
155 ἔνθ᾽ ὅ γε τοὺς ἐνάριζε, φίλον δ᾽ ἐξαίνυτο θυμὸν
ἀμφοτέρω, πατέρι δὲ γόον καὶ κήδεα λυγρὰ
λεῖπ᾽, ἐπεὶ οὐ ζώοντε μάχης ἐκνοστήσαντε
δέξατο· χηρωσταὶ δὲ διὰ κτῆσιν δατέοντο.
Ἔνθ᾽ υἷας Πριάμοιο δύω λάβε Δαρδανίδαο
160 εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας, Ἐχέμμονά τε Χρομίον τε.
ὡς δὲ λέων ἐν βουσὶ θορὼν ἐξ αὐχένα ἄξῃ
πόρτιος ἠὲ βοός, ξύλοχον κάτα βοσκομενάων,
ὣς τοὺς ἀμφοτέρους ἐξ ἵππων Τυδέος υἱὸς
βῆσε κακῶς ἀέκοντας, ἔπειτα δὲ τεύχε᾽ ἐσύλα·
165 ἵππους δ᾽ οἷς ἑτάροισι δίδου μετὰ νῆας ἐλαύνειν.
Τὸν δ᾽ ἴδεν Αἰνείας ἀλαπάζοντα στίχας ἀνδρῶν,
βῆ δ᾽ ἴμεν ἄν τε μάχην καὶ ἀνὰ κλόνον ἐγχειάων
Πάνδαρον ἀντίθεον διζήμενος, εἴ που ἐφεύροι·
εὗρε Λυκάονος υἱὸν ἀμύμονά τε κρατερόν τε,
170 στῆ δὲ πρόσθ᾽ αὐτοῖο ἔπος τέ μιν ἀντίον ηὔδα·
«Πάνδαρε, ποῦ τοι τόξον ἰδὲ πτερόεντες ὀϊστοὶ
καὶ κλέος; ᾧ οὔ τίς τοι ἐρίζεται ἐνθάδε γ᾽ ἀνήρ,
οὐδέ τις ἐν Λυκίῃ σέο γ᾽ εὔχεται εἶναι ἀμείνων.
ἀλλ᾽ ἄγε τῷδ᾽ ἔφες ἀνδρὶ βέλος, Διὶ χεῖρας ἀνασχών,
175 ὅς τις ὅδε κρατέει καὶ δὴ κακὰ πολλὰ ἔοργε
Τρῶας, ἐπεὶ πολλῶν τε καὶ ἐσθλῶν γούνατ᾽ ἔλυσεν·
εἰ μή τις θεός ἐστι κοτεσσάμενος Τρώεσσιν
ἱρῶν μηνίσας· χαλεπὴ δὲ θεοῦ ἔπι μῆνις.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
180 «Αἰνεία, Τρώων βουληφόρε χαλκοχιτώνων,
Τυδεΐδῃ μιν ἔγωγε δαΐφρονι πάντα ἐΐσκω,
ἀσπίδι γιγνώσκων αὐλώπιδί τε τρυφαλείῃ,
ἵππους τ᾽ εἰσορόων· σάφα δ᾽ οὐκ οἶδ᾽ εἰ θεός ἐστιν.
εἰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἀνὴρ ὅν φημι, δαΐφρων Τυδέος υἱός,
185 οὐχ ὅ γ᾽ ἄνευθε θεοῦ τάδε μαίνεται, ἀλλά τις ἄγχι
ἕστηκ᾽ ἀθανάτων, νεφέλῃ εἰλυμένος ὤμους,
ὃς τούτου βέλος ὠκὺ κιχήμενον ἔτραπεν ἄλλῃ.
ἤδη γάρ οἱ ἐφῆκα βέλος, καί μιν βάλον ὦμον
δεξιὸν ἀντικρὺ διὰ θώρηκος γυάλοιο·
190 καί μιν ἔγωγ᾽ ἐφάμην Ἀϊδωνῆϊ προϊάψειν,
ἔμπης δ᾽ οὐκ ἐδάμασσα· θεός νύ τίς ἐστι κοτήεις.
ἵπποι δ᾽ οὐ παρέασι καὶ ἅρματα, τῶν κ᾽ ἐπιβαίην·
ἀλλά που ἐν μεγάροισι Λυκάονος ἕνδεκα δίφροι
καλοὶ πρωτοπαγεῖς νεοτευχέες· ἀμφὶ δὲ πέπλοι
195 πέπτανται· παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι
ἑστᾶσι κρῖ λευκὸν ἐρεπτόμενοι καὶ ὀλύρας.
ἦ μέν μοι μάλα πολλὰ γέρων αἰχμητὰ Λυκάων
ἐρχομένῳ ἐπέτελλε δόμοις ἔνι ποιητοῖσιν·
ἵπποισίν με κέλευε καὶ ἅρμασιν ἐμβεβαῶτα
200 ἀρχεύειν Τρώεσσι κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας·
ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ πιθόμην —ἦ τ᾽ ἂν πολὺ κέρδιον ἦεν—
ἵππων φειδόμενος, μή μοι δευοίατο φορβῆς
ἀνδρῶν εἰλομένων, εἰωθότες ἔδμεναι ἄδην.
ὣς λίπον, αὐτὰρ πεζὸς ἐς Ἴλιον εἰλήλουθα
205 τόξοισιν πίσυνος· τὰ δέ μ᾽ οὐκ ἄρ᾽ ἔμελλον ὀνήσειν.
ἤδη γὰρ δοιοῖσιν ἀριστήεσσιν ἐφῆκα,
Τυδεΐδῃ τε καὶ Ἀτρεΐδῃ, ἐκ δ᾽ ἀμφοτέροιιν
ἀτρεκὲς αἷμ᾽ ἔσσευα βαλών, ἤγειρα δὲ μᾶλλον.
τῶ ῥα κακῇ αἴσῃ ἀπὸ πασσάλου ἀγκύλα τόξα
210 ἤματι τῷ ἑλόμην ὅτε Ἴλιον εἰς ἐρατεινὴν
ἡγεόμην Τρώεσσι, φέρων χάριν Ἕκτορι δίῳ.
εἰ δέ κε νοστήσω καὶ ἐσόψομαι ὀφθαλμοῖσι
πατρίδ᾽ ἐμὴν ἄλοχόν τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα,
αὐτίκ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπ᾽ ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς,
215 εἰ μὴ ἐγὼ τάδε τόξα φαεινῷ ἐν πυρὶ θείην
χερσὶ διακλάσσας· ἀνεμώλια γάρ μοι ὀπηδεῖ.»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Αἰνείας Τρώων ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«μὴ δὴ οὕτως ἀγόρευε· πάρος δ᾽ οὐκ ἔσσεται ἄλλως,
πρίν γ᾽ ἐπὶ νὼ τῷδ᾽ ἀνδρὶ σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν
220 ἀντιβίην ἐλθόντε σὺν ἔντεσι πειρηθῆναι.
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐμῶν ὀχέων ἐπιβήσεο, ὄφρα ἴδηαι
οἷοι Τρώϊοι ἵπποι, ἐπιστάμενοι πεδίοιο
κραιπνὰ μάλ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα διωκέμεν ἠδὲ φέβεσθαι·
τὼ καὶ νῶϊ πόλινδε σαώσετον, εἴ περ ἂν αὖτε
225 Ζεὺς ἐπὶ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ κῦδος ὀρέξῃ.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν μάστιγα καὶ ἡνία σιγαλόεντα
δέξαι, ἐγὼ δ᾽ ἵππων ἀποβήσομαι, ὄφρα μάχωμαι·
ἠὲ σὺ τόνδε δέδεξο, μελήσουσιν δ᾽ ἐμοὶ ἵπποι.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
230 Αἰνεία, σὺ μὲν αὐτὸς ἔχ᾽ ἡνία καὶ τεὼ ἵππω·
μᾶλλον ὑφ᾽ ἡνιόχῳ εἰωθότι καμπύλον ἅρμα
οἴσετον, εἴ περ ἂν αὖτε φεβώμεθα Τυδέος υἱόν·
μὴ τὼ μὲν δείσαντε ματήσετον, οὐδ᾽ ἐθέλητον
ἐκφερέμεν πολέμοιο, τεὸν φθόγγον ποθέοντε,
235 νῶϊ δ᾽ ἐπαΐξας μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
αὐτώ τε κτείνῃ καὶ ἐλάσσῃ μώνυχας ἵππους.
ἀλλὰ σύ γ᾽ αὐτὸς ἔλαυνε τέ᾽ ἅρματα καὶ τεὼ ἵππω,
τόνδε δ᾽ ἐγὼν ἐπιόντα δεδέξομαι ὀξέϊ δουρί.»
Ὣς ἄρα φωνήσαντες, ἐς ἅρματα ποικίλα βάντες,
240 ἐμμεμαῶτ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἔχον ὠκέας ἵππους.
τοὺς δὲ ἴδε Σθένελος, Καπανήϊος ἀγλαὸς υἱός,
αἶψα δὲ Τυδεΐδην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Τυδεΐδη Διόμηδες, ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
ἄνδρ᾽ ὁρόω κρατερὼ ἐπὶ σοὶ μεμαῶτε μάχεσθαι,
245 ἶν᾽ ἀπέλεθρον ἔχοντας· ὁ μὲν τόξων ἐῢ εἰδώς,
Πάνδαρος, υἱὸς δ᾽ αὖτε Λυκάονος εὔχεται εἶναι·
Αἰνείας δ᾽ υἱὸς μὲν ἀμύμονος Ἀγχίσαο
εὔχεται ἐκγεγάμεν, μήτηρ δέ οἵ ἐστ᾽ Ἀφροδίτη.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ χαζώμεθ᾽ ἐφ᾽ ἵππων, μηδέ μοι οὕτω
250 θῦνε διὰ προμάχων, μή πως φίλον ἦτορ ὀλέσσῃς.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«μή τι φόβονδ᾽ ἀγόρευ᾽, ἐπεὶ οὐδὲ σὲ πεισέμεν οἴω.
οὐ γάρ μοι γενναῖον ἀλυσκάζοντι μάχεσθαι
οὐδὲ καταπτώσσειν· ἔτι μοι μένος ἔμπεδόν ἐστιν·
255 ὀκνείω δ᾽ ἵππων ἐπιβαινέμεν, ἀλλὰ καὶ αὔτως
ἀντίον εἶμ᾽ αὐτῶν· τρεῖν μ᾽ οὐκ ἐᾷ Παλλὰς Ἀθήνη.
τούτω δ᾽ οὐ πάλιν αὖτις ἀποίσετον ὠκέες ἵπποι
ἄμφω ἀφ᾽ ἡμείων, εἴ γ᾽ οὖν ἕτερός γε φύγῃσιν.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
260 αἴ κέν μοι πολύβουλος Ἀθήνη κῦδος ὀρέξῃ
ἀμφοτέρω κτεῖναι, σὺ δὲ τούσδε μὲν ὠκέας ἵππους
αὐτοῦ ἐρυκακέειν ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας,
Αἰνείαο δ᾽ ἐπαΐξαι μεμνημένος ἵππων,
ἐκ δ᾽ ἐλάσαι Τρώων μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
265 τῆς γάρ τοι γενεῆς, ἧς Τρωΐ περ εὐρύοπα Ζεὺς
δῶχ᾽ υἷος ποινὴν Γανυμήδεος, οὕνεκ᾽ ἄριστοι
ἵππων ὅσσοι ἔασιν ὑπ᾽ ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε,
τῆς γενεῆς ἔκλεψεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγχίσης,
λάθρῃ Λαομέδοντος ὑποσχὼν θήλεας ἵππους·
270 τῶν οἱ ἓξ ἐγένοντο ἐνὶ μεγάροισι γενέθλη.
τοὺς μὲν τέσσαρας αὐτὸς ἔχων ἀτίταλλ᾽ ἐπὶ φάτνῃ,
τὼ δὲ δύ᾽ Αἰνείᾳ δῶκεν, μήστωρε φόβοιο.
εἰ τούτω κε λάβοιμεν, ἀροίμεθά κε κλέος ἐσθλόν.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
275 τὼ δὲ τάχ᾽ ἐγγύθεν ἦλθον ἐλαύνοντ᾽ ὠκέας ἵππους.
τὸν πρότερος προσέειπε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«καρτερόθυμε, δαΐφρον, ἀγαυοῦ Τυδέος υἱέ,
ἦ μάλα σ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δαμάσσατο, πικρὸς ὀϊστός·
νῦν αὖτ᾽ ἐγχείῃ πειρήσομαι, αἴ κε τύχωμι.»
280 Ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος
καὶ βάλε Τυδεΐδαο κατ᾽ ἀσπίδα· τῆς δὲ διαπρὸ
αἰχμὴ χαλκείη πταμένη θώρηκι πελάσθη·
τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«βέβληαι κενεῶνα διαμπερές, οὐδέ σ᾽ ὀΐω
285 δηρὸν ἔτ᾽ ἀνσχήσεσθαι· ἐμοὶ δὲ μέγ᾽ εὖχος ἔδωκας.»
Τὸν δ᾽ οὐ ταρβήσας προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἤμβροτες οὐδ᾽ ἔτυχες· ἀτὰρ οὐ μὲν σφῶΐ γ᾽ ὀΐω
πρίν γ᾽ ἀποπαύσεσθαι πρίν γ᾽ ἢ ἕτερόν γε πεσόντα
αἵματος ἆσαι Ἄρηα, ταλαύρινον πολεμιστήν.»
290 Ὣς φάμενος προέηκε· βέλος δ᾽ ἴθυνεν Ἀθήνη
ῥῖνα παρ᾽ ὀφθαλμόν, λευκοὺς δ᾽ ἐπέρησεν ὀδόντας.
τοῦ δ᾽ ἀπὸ μὲν γλῶσσαν πρυμνὴν τάμε χαλκὸς ἀτειρής,
αἰχμὴ δ᾽ ἐξελύθη παρὰ νείατον ἀνθερεῶνα·
ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ
295 αἰόλα παμφανόωντα, παρέτρεσσαν δέ οἱ ἵπποι
ὠκύποδες· τοῦ δ᾽ αὖθι λύθη ψυχή τε μένος τε.
Αἰνείας δ᾽ ἀπόρουσε σὺν ἀσπίδι δουρί τε μακρῷ,
δείσας μή πώς οἱ ἐρυσαίατο νεκρὸν Ἀχαιοί.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῷ βαῖνε λέων ὣς ἀλκὶ πεποιθώς,
300 πρόσθε δέ οἱ δόρυ τ᾽ ἔσχε καὶ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην,
τὸν κτάμεναι μεμαὼς ὅς τις τοῦ γ᾽ ἀντίος ἔλθοι,
σμερδαλέα ἰάχων· ὁ δὲ χερμάδιον λάβε χειρὶ
Τυδεΐδης, μέγα ἔργον, ὁ οὐ δύο γ᾽ ἄνδρε φέροιεν,
οἷοι νῦν βροτοί εἰσ᾽· ὁ δέ μιν ῥέα πάλλε καὶ οἶος.
305 τῷ βάλεν Αἰνείαο κατ᾽ ἰσχίον, ἔνθα τε μηρὸς
ἰσχίῳ ἐνστρέφεται, κοτύλην δέ τέ μιν καλέουσι·
θλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ᾽ ἄμφω ῥῆξε τένοντε·
ὦσε δ᾽ ἀπὸ ῥινὸν τρηχὺς λίθος· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ἔστη γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείῃ
310 γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψε.
Καί νύ κεν ἔνθ᾽ ἀπόλοιτο ἄναξ ἀνδρῶν Αἰνείας,
εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,
μήτηρ, ἥ μιν ὑπ᾽ Ἀγχίσῃ τέκε βουκολέοντι·
ἀμφὶ δ᾽ ἑὸν φίλον υἱὸν ἐχεύατο πήχεε λευκώ,
315 πρόσθε δέ οἱ πέπλοιο φαεινοῦ πτύγμ᾽ ἐκάλυψεν,
ἕρκος ἔμεν βελέων, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο.
Ἡ μὲν ἑὸν φίλον υἱὸν ὑπεξέφερεν πολέμοιο·
οὐδ᾽ υἱὸς Καπανῆος ἐλήθετο συνθεσιάων
320 τάων ἃς ἐπέτελλε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
ἀλλ᾽ ὅ γε τοὺς μὲν ἑοὺς ἠρύκακε μώνυχας ἵππους
νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου, ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας,
Αἰνείαο δ᾽ ἐπαΐξας καλλίτριχας ἵππους
ἐξέλασε Τρώων μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
325 δῶκε δὲ Δηϊπύλῳ, ἑτάρῳ φίλῳ, ὃν περὶ πάσης
τῖεν ὁμηλικίης, ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη,
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ὧν ἵππων ἐπιβὰς ἔλαβ᾽ ἡνία σιγαλόεντα,
αἶψα δὲ Τυδεΐδην μέθεπε κρατερώνυχας ἵππους
330 ἐμμεμαώς· ὁ δὲ Κύπριν ἐπῴχετο νηλέϊ χαλκῷ,
γιγνώσκων ὅ τ᾽ ἄναλκις ἔην θεός, οὐδὲ θεάων
τάων αἵ τ᾽ ἀνδρῶν πόλεμον κάτα κοιρανέουσιν,
οὔτ᾽ ἄρ᾽ Ἀθηναίη οὔτε πτολίπορθος Ἐνυώ.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκίχανε πολὺν καθ᾽ ὅμιλον ὀπάζων,
335 ἔνθ᾽ ἐπορεξάμενος μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
ἄκρην οὔτασε χεῖρα μετάλμενος ὀξέϊ δουρὶ
ἀβληχρήν· εἶθαρ δὲ δόρυ χροὸς ἀντετόρησεν
ἀμβροσίου διὰ πέπλου, ὅν οἱ Χάριτες κάμον αὐταί,
πρυμνὸν ὕπερ θέναρος· ῥέε δ᾽ ἄμβροτον αἷμα θεοῖο,
340 ἰχώρ, οἷός πέρ τε ῥέει μακάρεσσι θεοῖσιν·
οὐ γὰρ σῖτον ἔδουσ᾽, οὐ πίνουσ᾽ αἴθοπα οἶνον,
τοὔνεκ᾽ ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται.
ἡ δὲ μέγα ἰάχουσα ἀπὸ ἕο κάββαλεν υἱόν·
καὶ τὸν μὲν μετὰ χερσὶν ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων
345 κυανέῃ νεφέλῃ, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο·
τῇ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
«εἶκε, Διὸς θύγατερ, πολέμου καὶ δηϊοτῆτος·
ἦ οὐχ ἅλις ὅττι γυναῖκας ἀνάλκιδας ἠπεροπεύεις;
350 εἰ δὲ σύ γ᾽ ἐς πόλεμον πωλήσεαι, ἦ τέ σ᾽ ὀΐω
ῥιγήσειν πόλεμόν γε καὶ εἴ χ᾽ ἑτέρωθι πύθηαι.»
Ὣς ἔφαθ᾽, ἡ δ᾽ ἀλύουσ᾽ ἀπεβήσετο, τείρετο δ᾽ αἰνῶς·
τὴν μὲν ἄρ᾽ Ἶρις ἑλοῦσα ποδήνεμος ἔξαγ᾽ ὁμίλου
ἀχθομένην ὀδύνῃσι, μελαίνετο δὲ χρόα καλόν.
355 εὗρεν ἔπειτα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ θοῦρον Ἄρηα
ἥμενον· ἠέρι δ᾽ ἔγχος ἐκέκλιτο καὶ ταχέ᾽ ἵππω·
ἡ δὲ γνὺξ ἐριποῦσα κασιγνήτοιο φίλοιο
πολλὰ λισσομένη χρυσάμπυκας ᾔτεεν ἵππους·
«φίλε κασίγνητε, κόμισαί τέ με δός δέ μοι ἵππους,
360 ὄφρ᾽ ἐς Ὄλυμπον ἵκωμαι, ἵν᾽ ἀθανάτων ἕδος ἐστί.
λίην ἄχθομαι ἕλκος, ὅ με βροτὸς οὔτασεν ἀνήρ,
Τυδεΐδης, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο.»
Ὣς φάτο, τῇ δ᾽ ἄρ᾽ Ἄρης δῶκε χρυσάμπυκας ἵππους·
ἡ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινεν ἀκηχεμένη φίλον ἦτορ,
365 πὰρ δέ οἱ Ἶρις ἔβαινε καὶ ἡνία λάζετο χερσί,
μάστιξεν δ᾽ ἐλάαν, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην.
αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκοντο θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον·
ἔνθ᾽ ἵππους ἔστησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις
λύσασ᾽ ἐξ ὀχέων, παρὰ δ᾽ ἀμβρόσιον βάλεν εἶδαρ·
370 ἡ δ᾽ ἐν γούνασι πῖπτε Διώνης δῖ᾽ Ἀφροδίτη,
μητρὸς ἑῆς· ἡ δ᾽ ἀγκὰς ἐλάζετο θυγατέρα ἥν,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἐκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τίς νύ σε τοιάδ᾽ ἔρεξε, φίλον τέκος, Οὐρανιώνων
μαψιδίως, ὡς εἴ τι κακὸν ῥέζουσαν ἐνωπῇ;»
375 Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη·
«οὖτά με Τυδέος υἱός, ὑπέρθυμος Διομήδης,
οὕνεκ᾽ ἐγὼ φίλον υἱὸν ὑπεξέφερον πολέμοιο,
Αἰνείαν, ὃς ἐμοὶ πάντων πολὺ φίλτατός ἐστιν.
οὐ γὰρ ἔτι Τρώων καὶ Ἀχαιῶν φύλοπις αἰνή,
380 ἀλλ᾽ ἤδη Δαναοί γε καὶ ἀθανάτοισι μάχονται.»
Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Διώνη, δῖα θεάων·
«τέτλαθι, τέκνον ἐμόν, καὶ ἀνάσχεο κηδομένη περ·
πολλοὶ γὰρ δὴ τλῆμεν Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχοντες
ἐξ ἀνδρῶν, χαλέπ᾽ ἄλγε᾽ ἐπ᾽ ἀλλήλοισι τιθέντες.
385 τλῆ μὲν Ἄρης, ὅτε μιν Ὦτος κρατερός τ᾽ Ἐφιάλτης,
παῖδες Ἀλωῆος, δῆσαν κρατερῷ ἐνὶ δεσμῷ·
χαλκέῳ δ᾽ ἐν κεράμῳ δέδετο τρισκαίδεκα μῆνας·
καί νύ κεν ἔνθ᾽ ἀπόλοιτο Ἄρης ἆτος πολέμοιο,
εἰ μὴ μητρυιή, περικαλλὴς Ἠερίβοια,
390 Ἑρμέᾳ ἐξήγγειλεν· ὁ δ᾽ ἐξέκλεψεν Ἄρηα
ἤδη τειρόμενον, χαλεπὸς δέ ἑ δεσμὸς ἐδάμνα.
τλῆ δ᾽ Ἥρη, ὅτε μιν κρατερὸς πάϊς Ἀμφιτρύωνος
δεξιτερὸν κατὰ μαζὸν ὀϊστῷ τριγλώχινι
βεβλήκει· τότε καί μιν ἀνήκεστον λάβεν ἄλγος.
395 τλῆ δ᾽ Ἀΐδης ἐν τοῖσι πελώριος ὠκὺν ὀϊστόν,
εὖτέ μιν ωὐτὸς ἀνήρ, υἱὸς Διὸς αἰγιόχοιο,
ἐν Πύλῳ ἐν νεκύεσσι βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν·
αὐτὰρ ὁ βῆ πρὸς δῶμα Διὸς καὶ μακρὸν Ὄλυμπον
κῆρ ἀχέων, ὀδύνῃσι πεπαρμένος· αὐτὰρ ὀϊστὸς
400 ὤμῳ ἔνι στιβαρῷ ἠλήλατο, κῆδε δὲ θυμόν.
τῷ δ᾽ ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ᾽· οὐ μὲν γάρ τι καταθνητός γε τέτυκτο.
σχέτλιος, ὀβριμοεργός, ὃς οὐκ ὄθετ᾽ αἴσυλα ῥέζων,
ὃς τόξοισιν ἔκηδε θεούς, οἳ Ὄλυμπον ἔχουσι.
405 σοὶ δ᾽ ἐπὶ τοῦτον ἀνῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
νήπιος, οὐδὲ τὸ οἶδε κατὰ φρένα Τυδέος υἱός,
ὅττι μάλ᾽ οὐ δηναιὸς ὃς ἀθανάτοισι μάχηται,
οὐδέ τί μιν παῖδες ποτὶ γούνασι παππάζουσιν
ἐλθόντ᾽ ἐκ πολέμοιο καὶ αἰνῆς δηϊοτῆτος.
410 τῶ νῦν Τυδεΐδης, εἰ καὶ μάλα καρτερός ἐστι,
φραζέσθω μή τίς οἱ ἀμείνων σεῖο μάχηται,
μὴ δὴν Αἰγιάλεια, περίφρων Ἀδρηστίνη,
ἐξ ὕπνου γοόωσα φίλους οἰκῆας ἐγείρῃ,
κουρίδιον ποθέουσα πόσιν, τὸν ἄριστον Ἀχαιῶν,
415 ἰφθίμη ἄλοχος Διομήδεος ἱπποδάμοιο.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμφοτέρῃσιν ἀπ᾽ ἰχῶ χειρὸς ὀμόργνυ·
ἄλθετο χείρ, ὀδύναι δὲ κατηπιόωντο βαρεῖαι.
αἱ δ᾽ αὖτ᾽ εἰσορόωσαι Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη
κερτομίοις ἐπέεσσι Δία Κρονίδην ἐρέθιζον.
420 τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥά τί μοι κεχολώσεαι, ὅττι κεν εἴπω;
ἦ μάλα δή τινα Κύπρις Ἀχαιϊάδων ἀνιεῖσα
Τρωσὶν ἅμα σπέσθαι, τοὺς νῦν ἔκπαγλα φίλησε,
τῶν τινα καρρέζουσα Ἀχαιϊάδων ἐϋπέπλων
425 πρὸς χρυσῇ περόνῃ καταμύξατο χεῖρα ἀραιήν.»
Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε,
καί ῥα καλεσσάμενος προσέφη χρυσῆν Ἀφροδίτην·
«οὔ τοι, τέκνον ἐμόν, δέδοται πολεμήϊα ἔργα,
ἀλλὰ σύ γ᾽ ἱμερόεντα μετέρχεο ἔργα γάμοιο,
430 ταῦτα δ᾽ Ἄρηϊ θοῷ καὶ Ἀθήνῃ πάντα μελήσει.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
Αἰνείᾳ δ᾽ ἐπόρουσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
γιγνώσκων ὅ οἱ αὐτὸς ὑπείρεχε χεῖρας Ἀπόλλων·
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἄρ᾽ οὐδὲ θεὸν μέγαν ἅζετο, ἵετο δ᾽ αἰεὶ
435 Αἰνείαν κτεῖναι καὶ ἀπὸ κλυτὰ τεύχεα δῦσαι.
τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἐπόρουσε κατακτάμεναι μενεαίνων,
τρὶς δέ οἱ ἐστυφέλιξε φαεινὴν ἀσπίδ᾽ Ἀπόλλων·
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὸ τέταρτον ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος,
δεινὰ δ᾽ ὁμοκλήσας προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων·
440 «φράζεο, Τυδεΐδη, καὶ χάζεο, μηδὲ θεοῖσιν
ἶσ᾽ ἔθελε φρονέειν, ἐπεὶ οὔ ποτε φῦλον ὁμοῖον
ἀθανάτων τε θεῶν χαμαὶ ἐρχομένων τ᾽ ἀνθρώπων.»
Ὣς φάτο, Τυδεΐδης δ᾽ ἀνεχάζετο τυτθὸν ὀπίσσω,
μῆνιν ἀλευάμενος ἑκατηβόλου Ἀπόλλωνος.
445 Αἰνείαν δ᾽ ἀπάτερθεν ὁμίλου θῆκεν Ἀπόλλων
Περγάμῳ εἰν ἱερῇ, ὅθι οἱ νηός γε τέτυκτο.
ἤτοι τὸν Λητώ τε καὶ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα
ἐν μεγάλῳ ἀδύτῳ ἀκέοντό τε κύδαινόν τε·
αὐτὰρ ὁ εἴδωλον τεῦξ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων
450 αὐτῷ τ᾽ Αἰνείᾳ ἴκελον καὶ τεύχεσι τοῖον,
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ εἰδώλῳ Τρῶες καὶ δῖοι Ἀχαιοὶ
δῄουν ἀλλήλων ἀμφὶ στήθεσσι βοείας
ἀσπίδας εὐκύκλους λαισήϊά τε πτερόεντα.
δὴ τότε θοῦρον Ἄρηα προσηύδα Φοῖβος Ἀπόλλων·
455 «Ἆρες Ἄρες βροτολοιγέ, μιαιφόνε, τειχεσιπλῆτα,
οὐκ ἂν δὴ τόνδ᾽ ἄνδρα μάχης ἐρύσαιο μετελθών,
Τυδεΐδην, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο;
Κύπριδα μὲν πρῶτα σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος.»
460 Ὣς εἰπὼν αὐτὸς μὲν ἐφέζετο Περγάμῳ ἄκρῃ,
Τρῳὰς δὲ στίχας οὖλος Ἄρης ὄτρυνε μετελθών,
εἰδόμενος Ἀκάμαντι θοῷ ἡγήτορι Θρῃκῶν·
υἱάσι δὲ Πριάμοιο διοτρεφέεσσι κέλευεν·
«ὦ υἱεῖς Πριάμοιο, διοτρεφέος βασιλῆος,
465 ἐς τί ἔτι κτείνεσθαι ἐάσετε λαὸν Ἀχαιοῖς;
ἦ εἰς ὅ κεν ἀμφὶ πύλῃς εὖ ποιητῇσι μάχωνται;
κεῖται ἀνὴρ ὃν ἶσον ἐτίομεν Ἕκτορι δίῳ,
Αἰνείας, υἱὸς μεγαλήτορος Ἀγχίσαο·
ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ ἐκ φλοίσβοιο σαώσομεν ἐσθλὸν ἑταῖρον.»
470 Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
ἔνθ᾽ αὖ Σαρπηδὼν μάλα νείκεσεν Ἕκτορα δῖον·
«Ἕκτορ, πῇ δή τοι μένος οἴχεται ὃ πρὶν ἔχεσκες;
φῆς που ἄτερ λαῶν πόλιν ἑξέμεν ἠδ᾽ ἐπικούρων
οἶος, σὺν γαμβροῖσι κασιγνήτοισί τε σοῖσι.
475 τῶν νῦν οὔ τιν᾽ ἐγὼ ἰδέειν δύναμ᾽ οὐδὲ νοῆσαι,
ἀλλὰ καταπτώσσουσι κύνες ὣς ἀμφὶ λέοντα·
ἡμεῖς δὲ μαχόμεσθ᾽, οἵ πέρ τ᾽ ἐπίκουροι ἔνειμεν.
καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουρος ἐὼν μάλα τηλόθεν ἥκω·
τηλοῦ γὰρ Λυκίη, Ξάνθῳ ἔπι δινήεντι,
480 ἔνθ᾽ ἄλοχόν τε φίλην ἔλιπον καὶ νήπιον υἱόν,
κὰδ δὲ κτήματα πολλά, τὰ ἔλδεται ὅς κ᾽ ἐπιδευής.
ἀλλὰ καὶ ὧς Λυκίους ὀτρύνω καὶ μέμον᾽ αὐτὸς
ἀνδρὶ μαχήσασθαι· ἀτὰρ οὔ τί μοι ἐνθάδε τοῖον
οἷόν κ᾽ ἠὲ φέροιεν Ἀχαιοὶ ἤ κεν ἄγοιεν·
485 τύνη δ᾽ ἕστηκας, ἀτὰρ οὐδ᾽ ἄλλοισι κελεύεις
λαοῖσιν μενέμεν καὶ ἀμυνέμεναι ὤρεσσι.
μή πως, ὡς ἀψῖσι λίνου ἁλόντε πανάγρου,
ἀνδράσι δυσμενέεσσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γένησθε·
οἱ δὲ τάχ᾽ ἐκπέρσουσ᾽ εὖ ναιομένην πόλιν ὑμήν.
490 σοὶ δὲ χρὴ τάδε πάντα μέλειν νύκτας τε καὶ ἦμαρ,
ἀρχοὺς λισσομένῳ τηλεκλειτῶν ἐπικούρων
νωλεμέως ἐχέμεν, κρατερὴν δ᾽ ἀποθέσθαι ἐνιπήν.»
Ὣς φάτο Σαρπηδών, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος·
αὐτίκα δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,
495 πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ,
ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.
οἱ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν·
Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπέμειναν ἀολλέες οὐδὲ φόβηθεν.
ὡς δ᾽ ἄνεμος ἄχνας φορέει ἱερὰς κατ᾽ ἀλωὰς
500 ἀνδρῶν λικμώντων, ὅτε τε ξανθὴ Δημήτηρ
κρίνῃ ἐπειγομένων ἀνέμων καρπόν τε καὶ ἄχνας,
αἱ δ᾽ ὑπολευκαίνονται ἀχυρμιαί· ὣς τότ᾽ Ἀχαιοὶ
λευκοὶ ὕπερθε γένοντο κονισάλῳ, ὅν ῥα δι᾽ αὐτῶν
οὐρανὸν ἐς πολύχαλκον ἐπέπληγον πόδες ἵππων,
505 ἂψ ἐπιμισγομένων· ὑπὸ δ᾽ ἔστρεφον ἡνιοχῆες.
οἱ δὲ μένος χειρῶν ἰθὺς φέρον· ἀμφὶ δὲ νύκτα
θοῦρος Ἄρης ἐκάλυψε μάχῃ Τρώεσσιν ἀρήγων,
πάντοσ᾽ ἐποιχόμενος· τοῦ δ᾽ ἐκραίαινεν ἐφετμὰς
Φοίβου Ἀπόλλωνος χρυσαόρου, ὅς μιν ἀνώγει
510 Τρωσὶν θυμὸν ἐγεῖραι, ἐπεὶ ἴδε Παλλάδ᾽ Ἀθήνην
οἰχομένην· ἡ γάρ ῥα πέλεν Δαναοῖσιν ἀρηγών.
αὐτὸς δ᾽ Αἰνείαν μάλα πίονος ἐξ ἀδύτοιο
ἧκε, καὶ ἐν στήθεσσι μένος βάλε ποιμένι λαῶν.
Αἰνείας δ᾽ ἑτάροισι μεθίστατο· τοὶ δὲ χάρησαν,
515 ὡς εἶδον ζωόν τε καὶ ἀρτεμέα προσιόντα
καὶ μένος ἐσθλὸν ἔχοντα· μετάλλησάν γε μὲν οὔ τι.
οὐ γὰρ ἔα πόνος ἄλλος, ὃν ἀργυρότοξος ἔγειρεν
Ἄρης τε βροτολοιγὸς Ἔρις τ᾽ ἄμοτον μεμαυῖα.
Τοὺς δ᾽ Αἴαντε δύω καὶ Ὀδυσσεὺς καὶ Διομήδης
520 ὄτρυνον Δαναοὺς πολεμιζέμεν· οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ
οὔτε βίας Τρώων ὑπεδείδισαν οὔτε ἰωκάς,
ἀλλ᾽ ἔμενον νεφέλῃσιν ἐοικότες, ἅς τε Κρονίων
νηνεμίης ἔστησεν ἐπ᾽ ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν
ἀτρέμας, ὄφρ᾽ εὕδῃσι μένος Βορέαο καὶ ἄλλων
525 ζαχρειῶν ἀνέμων, οἵ τε νέφεα σκιόεντα
πνοιῇσιν λιγυρῇσι διασκιδνᾶσιν ἀέντες·
ὣς Δαναοὶ Τρῶας μένον ἔμπεδον οὐδὲ φέβοντο.
Ἀτρεΐδης δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἐφοίτα πολλὰ κελεύων·
«ὦ φίλοι, ἀνέρες ἔστε καὶ ἄλκιμον ἦτορ ἕλεσθε,
530 ἀλλήλους τ᾽ αἰδεῖσθε κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας·
αἰδομένων ἀνδρῶν πλέονες σόοι ἠὲ πέφανται·
φευγόντων δ᾽ οὔτ᾽ ἂρ κλέος ὄρνυται οὔτε τις ἀλκή.»
Ἦ, καὶ ἀκόντισε δουρὶ θοῶς, βάλε δὲ πρόμον ἄνδρα,
Αἰνείω ἕταρον μεγαθύμου, Δηϊκόωντα
535 Περγασίδην, ὃν Τρῶες ὁμῶς Πριάμοιο τέκεσσι
τῖον, ἐπεὶ θοὸς ἔσκε μετὰ πρώτοισι μάχεσθαι.
τόν ῥα κατ᾽ ἀσπίδα δουρὶ βάλε κρείων Ἀγαμέμνων·
ἡ δ᾽ οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διαπρὸ δὲ εἴσατο χαλκός,
νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ διὰ ζωστῆρος ἔλασσε·
540 δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Ἔνθ᾽ αὖτ᾽ Αἰνείας Δαναῶν ἕλεν ἄνδρας ἀρίστους,
υἷε Διοκλῆος, Κρήθωνά τε Ὀρσίλοχόν τε,
τῶν ῥα πατὴρ μὲν ἔναιεν ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Φηρῇ,
ἀφνειὸς βιότοιο, γένος δ᾽ ἦν ἐκ ποταμοῖο
545 Ἀλφειοῦ, ὅς τ᾽ εὐρὺ ῥέει Πυλίων διὰ γαίης,
ὃς τέκετ᾽ Ὀρτίλοχον πολέεσσ᾽ ἄνδρεσσιν ἄνακτα·
Ὀρτίλοχος δ᾽ ἄρ᾽ ἔτικτε Διοκλῆα μεγάθυμον,
ἐκ δὲ Διοκλῆος διδυμάονε παῖδε γενέσθην,
Κρήθων Ὀρσίλοχός τε, μάχης εὖ εἰδότε πάσης.
550 τὼ μὲν ἄρ᾽ ἡβήσαντε μελαινάων ἐπὶ νηῶν
Ἴλιον εἰς εὔπωλον ἅμ᾽ Ἀργείοισιν ἑπέσθην,
τιμὴν Ἀτρεΐδῃς, Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ,
ἀρνυμένω· τὼ δ᾽ αὖθι τέλος θανάτοιο κάλυψεν.
οἵω τώ γε λέοντε δύω ὄρεος κορυφῇσιν
555 ἐτραφέτην ὑπὸ μητρὶ βαθείης τάρφεσιν ὕλης·
τὼ μὲν ἄρ᾽ ἁρπάζοντε βόας καὶ ἴφια μῆλα
σταθμοὺς ἀνθρώπων κεραΐζετον, ὄφρα καὶ αὐτὼ
ἀνδρῶν ἐν παλάμῃσι κατέκταθεν ὀξέϊ χαλκῷ·
τοίω τὼ χείρεσσιν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμέντε
560 καππεσέτην, ἐλάτῃσιν ἐοικότες ὑψηλῇσι.
Τὼ δὲ πεσόντ᾽ ἐλέησεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος,
βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
σείων ἐγχείην· τοῦ δ᾽ ὄτρυνεν μένος Ἄρης,
τὰ φρονέων, ἵνα χερσὶν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμείη.
565 τὸν δ᾽ ἴδεν Ἀντίλοχος, μεγαθύμου Νέστορος υἱός,
βῆ δὲ διὰ προμάχων· περὶ γὰρ δίε ποιμένι λαῶν,
μή τι πάθοι, μέγα δέ σφας ἀποσφήλειε πόνοιο.
τὼ μὲν δὴ χεῖράς τε καὶ ἔγχεα ὀξυόεντα
ἀντίον ἀλλήλων ἐχέτην μεμαῶτε μάχεσθαι·
570 Ἀντίλοχος δὲ μάλ᾽ ἄγχι παρίστατο ποιμένι λαῶν.
Αἰνείας δ᾽ οὐ μεῖνε, θοός περ ἐὼν πολεμιστής,
ὡς εἶδεν δύο φῶτε παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντε.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν νεκροὺς ἔρυσαν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν,
τὼ μὲν ἄρα δειλὼ βαλέτην ἐν χερσὶν ἑταίρων,
575 αὐτὼ δὲ στρεφθέντε μετὰ πρώτοισι μαχέσθην.
Ἔνθα Πυλαιμένεα ἑλέτην ἀτάλαντον Ἄρηϊ,
ἀρχὸν Παφλαγόνων μεγαθύμων ἀσπιστάων.
τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος
ἑσταότ᾽ ἔγχεϊ νύξε κατὰ κληῗδα τυχήσας·
580 Ἀντίλοχος δὲ Μύδωνα βάλ᾽, ἡνίοχον θεράποντα,
ἐσθλὸν Ἀτυμνιάδην —ὁ δ᾽ ὑπέστρεφε μώνυχας ἵππους—
χερμαδίῳ ἀγκῶνα τυχὼν μέσον· ἐκ δ᾽ ἄρα χειρῶν
ἡνία λεύκ᾽ ἐλέφαντι χαμαὶ πέσον ἐν κονίῃσιν.
Ἀντίλοχος δ᾽ ἄρ᾽ ἐπαΐξας ξίφει ἤλασε κόρσην·
585 αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἀσθμαίνων εὐεργέος ἔκπεσε δίφρου
κύμβαχος ἐν κονίῃσιν ἐπὶ βρεχμόν τε καὶ ὤμους.
δηθὰ μάλ᾽ ἑστήκει —τύχε γάρ ῥ᾽ ἀμάθοιο βαθείης—
ὄφρ᾽ ἵππω πλήξαντε χαμαὶ βάλον ἐν κονίῃσι·
τοὺς ἵμασ᾽ Ἀντίλοχος, μετὰ δὲ στρατὸν ἤλασ᾽ Ἀχαιῶν.
590 Τοὺς δ᾽ Ἕκτωρ ἐνόησε κατὰ στίχας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτοὺς
κεκλήγων· ἅμα δὲ Τρώων εἵποντο φάλαγγες
καρτεραί· ἦρχε δ᾽ ἄρα σφιν Ἄρης καὶ πότνι᾽ Ἐνυώ,
ἡ μὲν ἔχουσα Κυδοιμὸν ἀναιδέα δηϊοτῆτος,
Ἄρης δ᾽ ἐν παλάμῃσι πελώριον ἔγχος ἐνώμα,
595 φοίτα δ᾽ ἄλλοτε μὲν πρόσθ᾽ Ἕκτορος, ἄλλοτ᾽ ὄπισθε.
Τὸν δὲ ἰδὼν ῥίγησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀνὴρ ἀπάλαμνος, ἰὼν πολέος πεδίοιο,
στήῃ ἐπ᾽ ὠκυρόῳ ποταμῷ ἅλαδε προρέοντι,
ἀφρῷ μορμύροντα ἰδών, ἀνά τ᾽ ἔδραμ᾽ ὀπίσσω,
600 ὣς τότε Τυδεΐδης ἀνεχάζετο, εἶπέ τε λαῷ·
«ὦ φίλοι, οἷον δὴ θαυμάζομεν Ἕκτορα δῖον
αἰχμητήν τ᾽ ἔμεναι καὶ θαρσαλέον πολεμιστήν·
τῷ δ᾽ αἰεὶ πάρα εἷς γε θεῶν, ὃς λοιγὸν ἀμύνει·
καὶ νῦν οἱ πάρα κεῖνος Ἄρης, βροτῷ ἀνδρὶ ἐοικώς.
605 ἀλλὰ πρὸς Τρῶας τετραμμένοι αἰὲν ὀπίσσω
εἴκετε, μηδὲ θεοῖς μενεαινέμεν ἶφι μάχεσθαι.»
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Τρῶες δὲ μάλα σχεδὸν ἤλυθον αὐτῶν.
ἔνθ᾽ Ἕκτωρ δύο φῶτε κατέκτανεν εἰδότε χάρμης,
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντε, Μενέσθην Ἀγχίαλόν τε.
610 τὼ δὲ πεσόντ᾽ ἐλέησε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,
καὶ βάλεν Ἄμφιον, Σελάγου υἱόν, ὅς ῥ᾽ ἐνὶ Παισῷ
ναῖε πολυκτήμων πολυλήϊος· ἀλλά ἑ μοῖρα
ἦγ᾽ ἐπικουρήσοντα μετὰ Πρίαμόν τε καὶ υἷας.
615 τόν ῥα κατὰ ζωστῆρα βάλεν Τελαμώνιος Αἴας,
νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ πάγη δολιχόσκιον ἔγχος,
δούπησεν δὲ πεσών· ὁ δ᾽ ἐπέδραμε φαίδιμος Αἴας
τεύχεα συλήσων· Τρῶες δ᾽ ἐπὶ δούρατ᾽ ἔχευαν
ὀξέα παμφανόωντα· σάκος δ᾽ ἀνεδέξατο πολλά.
620 αὐτὰρ ὁ λὰξ προσβὰς ἐκ νεκροῦ χάλκεον ἔγχος
ἐσπάσατ᾽· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτ᾽ ἄλλα δυνήσατο τεύχεα καλὰ
ὤμοιιν ἀφελέσθαι· ἐπείγετο γὰρ βελέεσσι.
δεῖσε δ᾽ ὅ γ᾽ ἀμφίβασιν κρατερὴν Τρώων ἀγερώχων,
οἳ πολλοί τε καὶ ἐσθλοὶ ἐφέστασαν ἔγχε᾽ ἔχοντες,
625 οἵ ἑ μέγαν περ ἐόντα καὶ ἴφθιμον καὶ ἀγαυὸν
ὦσαν ἀπὸ σφείων· ὁ δὲ χασσάμενος πελεμίχθη.
Ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην·
Τληπόλεμον δ᾽ Ἡρακλεΐδην, ἠΰν τε μέγαν τε,
ὦρσεν ἐπ᾽ ἀντιθέῳ Σαρπηδόνι μοῖρα κραταιή.
630 οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
υἱός θ᾽ υἱωνός τε Διὸς νεφεληγερέταο,
τὸν καὶ Τληπόλεμος πρότερος πρὸς μῦθον ἔειπε·
«Σαρπῆδον, Λυκίων βουληφόρε, τίς τοι ἀνάγκη
πτώσσειν ἐνθάδ᾽ ἐόντι μάχης ἀδαήμονι φωτί;
635 ψευδόμενοι δέ σέ φασι Διὸς γόνον αἰγιόχοιο
εἶναι, ἐπεὶ πολλὸν κείνων ἐπιδεύεαι ἀνδρῶν
οἳ Διὸς ἐξεγένοντο ἐπὶ προτέρων ἀνθρώπων·
ἀλλ᾽ οἷόν τινά φασι βίην Ἡρακληείην
εἶναι, ἐμὸν πατέρα θρασυμέμνονα θυμολέοντα·
640 ὅς ποτε δεῦρ᾽ ἐλθὼν ἕνεχ᾽ ἵππων Λαομέδοντος
ἓξ οἴῃς σὺν νηυσὶ καὶ ἀνδράσι παυροτέροισιν
Ἰλίου ἐξαλάπαξε πόλιν, χήρωσε δ᾽ ἀγυιάς·
σοὶ δὲ κακὸς μὲν θυμός, ἀποφθινύθουσι δὲ λαοί.
οὐδέ τί σε Τρώεσσιν ὀΐομαι ἄλκαρ ἔσεσθαι
645 ἐλθόντ᾽ ἐκ Λυκίης, οὐδ᾽ εἰ μάλα καρτερός ἐσσι,
ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ἐμοὶ δμηθέντα πύλας Ἀΐδαο περήσειν.»
Τὸν δ᾽ αὖ Σαρπηδὼν Λυκίων ἀγὸς ἀντίον ηὔδα·
«Τληπόλεμ᾽, ἤτοι κεῖνος ἀπώλεσεν Ἴλιον ἱρὴν
ἀνέρος ἀφραδίῃσιν ἀγαυοῦ Λαομέδοντος,
650 ὅς ῥά μιν εὖ ἕρξαντα κακῷ ἠνίπαπε μύθῳ,
οὐδ᾽ ἀπέδωχ᾽ ἵππους, ὧν εἵνεκα τηλόθεν ἦλθε.
σοὶ δ᾽ ἐγὼ ἐνθάδε φημὶ φόνον καὶ κῆρα μέλαιναν
ἐξ ἐμέθεν τεύξεσθαι, ἐμῷ δ᾽ ὑπὸ δουρὶ δαμέντα
εὖχος ἐμοὶ δώσειν, ψυχὴν δ᾽ Ἄϊδι κλυτοπώλῳ.»
655 Ὣς φάτο Σαρπηδών, ὁ δ᾽ ἀνέσχετο μείλινον ἔγχος
Τληπόλεμος· καὶ τῶν μὲν ἁμαρτῇ δούρατα μακρὰ
ἐκ χειρῶν ἤϊξαν· ὁ μὲν βάλεν αὐχένα μέσσον
Σαρπηδών, αἰχμὴ δὲ διαμπερὲς ἦλθ᾽ ἀλεγεινή·
τὸν δὲ κατ᾽ ὀφθαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψε.
660 Τληπόλεμος δ᾽ ἄρα μηρὸν ἀριστερὸν ἔγχεϊ μακρῷ
βεβλήκειν, αἰχμὴ δὲ διέσσυτο μαιμώωσα,
ὀστέῳ ἐγχριμφθεῖσα, πατὴρ δ᾽ ἔτι λοιγὸν ἄμυνεν.
Οἱ μὲν ἄρ᾽ ἀντίθεον Σαρπηδόνα δῖοι ἑταῖροι
ἐξέφερον πολέμοιο· βάρυνε δέ μιν δόρυ μακρὸν
665 ἑλκόμενον· τὸ μὲν οὔ τις ἐπεφράσατ᾽ οὐδ᾽ ἐνόησε,
μηροῦ ἐξερύσαι δόρυ μείλινον, ὄφρ᾽ ἐπιβαίη,
σπευδόντων· τοῖον γὰρ ἔχον πόνον ἀμφιέποντες.
Τληπόλεμον δ᾽ ἑτέρωθεν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ
ἐξέφερον πολέμοιο· νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς
670 τλήμονα θυμὸν ἔχων, μαίμησε δέ οἱ φίλον ἦτορ·
μερμήριξε δ᾽ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν
ἢ προτέρω Διὸς υἱὸν ἐριγδούποιο διώκοι,
ἦ ὅ γε τῶν πλεόνων Λυκίων ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ὀδυσσῆϊ μεγαλήτορι μόρσιμον ἦεν
675 ἴφθιμον Διὸς υἱὸν ἀποκτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ·
τῶ ῥα κατὰ πληθὺν Λυκίων τράπε θυμὸν Ἀθήνη.
ἔνθ᾽ ὅ γε Κοίρανον εἷλεν Ἀλάστορά τε Χρομίον τε
Ἄλκανδρόν θ᾽ Ἅλιόν τε Νοήμονά τε Πρύτανίν τε.
καί νύ κ᾽ ἔτι πλέονας Λυκίων κτάνε δῖος Ὀδυσσεύς,
680 εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ·
βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,
δεῖμα φέρων Δαναοῖσι· χάρη δ᾽ ἄρα οἱ προσιόντι
Σαρπηδὼν Διὸς υἱός, ἔπος δ᾽ ὀλοφυδνὸν ἔειπε·
«Πριαμίδη, μὴ δή με ἕλωρ Δαναοῖσιν ἐάσῃς
685 κεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἐπάμυνον· ἔπειτά με καὶ λίποι αἰὼν
ἐν πόλει ὑμετέρῃ, ἐπεὶ οὐκ ἄρ᾽ ἔμελλον ἔγωγε
νοστήσας οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
εὐφρανέειν ἄλοχόν τε φίλην καὶ νήπιον υἱόν.»
Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὔ τι προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ,
690 ἀλλὰ παρήϊξεν, λελιημένος ὄφρα τάχιστα
ὤσαιτ᾽ Ἀργείους, πολέων δ᾽ ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
οἱ μὲν ἄρ᾽ ἀντίθεον Σαρπηδόνα δῖοι ἑταῖροι
εἷσαν ὑπ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς περικαλλέϊ φηγῷ·
ἐκ δ᾽ ἄρα οἱ μηροῦ δόρυ μείλινον ὦσε θύραζε
695 ἴφθιμος Πελάγων, ὅς οἱ φίλος ἦεν ἑταῖρος.
τὸν δὲ λίπε ψυχή, κατὰ δ᾽ ὀφθαλμῶν κέχυτ᾽ ἀχλύς·
αὖτις δ᾽ ἐμπνύνθη, περὶ δὲ πνοιὴ Βορέαο
ζώγρει ἐπιπνείουσα κακῶς κεκαφηότα θυμόν.
Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπ᾽ Ἄρηϊ καὶ Ἕκτορι χαλκοκορυστῇ
700 οὔτε ποτὲ προτρέποντο μελαινάων ἐπὶ νηῶν
οὔτε ποτ᾽ ἀντεφέροντο μάχῃ, ἀλλ᾽ αἰὲν ὀπίσσω
χάζονθ᾽, ὡς ἐπύθοντο μετὰ Τρώεσσιν Ἄρηα.
Ἔνθα τίνα πρῶτον, τίνα δ᾽ ὕστατον ἐξενάριξαν
Ἕκτωρ τε Πριάμοιο πάϊς καὶ χάλκεος Ἄρης;
705 ἀντίθεον Τεύθραντ᾽, ἐπὶ δὲ πλήξιππον Ὀρέστην,
Τρῆχόν τ᾽ αἰχμητὴν Αἰτώλιον Οἰνόμαόν τε,
Οἰνοπίδην θ᾽ Ἕλενον καὶ Ὀρέσβιον αἰολομίτρην,
ὅς ῥ᾽ ἐν Ὕλῃ ναίεσκε μέγα πλούτοιο μεμηλώς,
λίμνῃ κεκλιμένος Κηφισίδι· πὰρ δέ οἱ ἄλλοι
710 ναῖον Βοιωτοὶ μάλα πίονα δῆμον ἔχοντες.
Τοὺς δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη
Ἀργείους ὀλέκοντας ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ,
αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
ὢ πόποι, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη,
715 ἦ ῥ᾽ ἅλιον τὸν μῦθον ὑπέστημεν Μενελάῳ,
Ἴλιον ἐκπέρσαντ᾽ εὐτείχεον ἀπονέεσθαι,
εἰ οὕτω μαίνεσθαι ἐάσομεν οὖλον Ἄρηα.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ νῶϊ μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς.
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη.
720 ἡ μὲν ἐποιχομένη χρυσάμπυκας ἔντυεν ἵππους
Ἥρη, πρέσβα θεά, θυγάτηρ μεγάλοιο Κρόνοιο·
Ἥβη δ᾽ ἀμφ᾽ ὀχέεσσι θοῶς βάλε καμπύλα κύκλα,
χάλκεα ὀκτάκνημα, σιδηρέῳ ἄξονι ἀμφίς.
τῶν ἤτοι χρυσέη ἴτυς ἄφθιτος, αὐτὰρ ὕπερθε
725 χάλκε᾽ ἐπίσσωτρα προσαρηρότα, θαῦμα ἰδέσθαι·
πλῆμναι δ᾽ ἀργύρου εἰσὶ περίδρομοι ἀμφοτέρωθεν·
δίφρος δὲ χρυσέοισι καὶ ἀργυρέοισιν ἱμᾶσιν
ἐντέταται, δοιαὶ δὲ περίδρομοι ἄντυγές εἰσι.
τοῦ δ᾽ ἐξ ἀργύρεος ῥυμὸς πέλεν· αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄκρῳ
730 δῆσε χρύσειον καλὸν ζυγόν, ἐν δὲ λέπαδνα
κάλ᾽ ἔβαλε χρύσει᾽· ὑπὸ δὲ ζυγὸν ἤγαγεν Ἥρη
ἵππους ὠκύποδας, μεμαυῖ᾽ ἔριδος καὶ ἀϋτῆς.
Αὐτὰρ Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο,
πέπλον μὲν κατέχευεν ἑανὸν πατρὸς ἐπ᾽ οὔδει,
735 ποικίλον, ὅν ῥ᾽ αὐτὴ ποιήσατο καὶ κάμε χερσίν·
ἡ δὲ χιτῶν᾽ ἐνδῦσα Διὸς νεφεληγερέταο
τεύχεσιν ἐς πόλεμον θωρήσσετο δακρυόεντα.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετ᾽ αἰγίδα θυσσανόεσσαν
δεινήν, ἣν περὶ μὲν πάντῃ Φόβος ἐστεφάνωται,
740 ἐν δ᾽ Ἔρις, ἐν δ᾽ Ἀλκή, ἐν δὲ κρυόεσσα Ἰωκή,
ἐν δέ τε Γοργείη κεφαλὴ δεινοῖο πελώρου,
δεινή τε σμερδνή τε, Διὸς τέρας αἰγιόχοιο.
κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀμφίφαλον κυνέην θέτο τετραφάληρον
χρυσείην, ἑκατὸν πολίων πρυλέεσσ᾽ ἀραρυῖαν·
745 ἐς δ᾽ ὄχεα φλόγεα ποσὶ βήσετο, λάζετο δ᾽ ἔγχος
βριθὺ μέγα στιβαρόν, τῷ δάμνησι στίχας ἀνδρῶν
ἡρώων, οἷσίν τε κοτέσσεται ὀβριμοπάτρη.
Ἥρη δὲ μάστιγι θοῶς ἐπεμαίετ᾽ ἄρ᾽ ἵππους·
αὐτόμαται δὲ πύλαι μύκον οὐρανοῦ, ἃς ἔχον Ὧραι,
750 τῇς ἐπιτέτραπται μέγας οὐρανὸς Οὔλυμπός τε,
ἠμὲν ἀνακλῖναι πυκινὸν νέφος ἠδ᾽ ἐπιθεῖναι.
τῇ ῥα δι᾽ αὐτάων κεντρηνεκέας ἔχον ἵππους·
εὗρον δὲ Κρονίωνα θεῶν ἄτερ ἥμενον ἄλλων
ἀκροτάτῃ κορυφῇ πολυδειράδος Οὐλύμποιο.
755 ἔνθ᾽ ἵππους στήσασα θεὰ λευκώλενος Ἥρη
Ζῆν᾽ ὕπατον Κρονίδην ἐξείρετο καὶ προσέειπε·
«Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ Ἄρῃ τάδε καρτερὰ ἔργα,
ὁσσάτιόν τε καὶ οἷον ἀπώλεσε λαὸν Ἀχαιῶν
μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον, ἐμοὶ δ᾽ ἄχος, οἱ δὲ ἕκηλοι
760 τέρπονται Κύπρις τε καὶ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων,
ἄφρονα τοῦτον ἀνέντες, ὃς οὔ τινα οἶδε θέμιστα;
Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥά τί μοι κεχολώσεαι, αἴ κεν Ἄρηα
λυγρῶς πεπληγυῖα μάχης ἐξαποδίωμαι;»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
765 «ἄγρει μάν οἱ ἔπορσον Ἀθηναίην ἀγελείην,
ἥ ἑ μάλιστ᾽ εἴωθε κακῇς ὀδύνῃσι πελάζειν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,
μάστιξεν δ᾽ ἵππους· τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην
μεσσηγὺς γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος.
770 ὅσσον δ᾽ ἠεροειδὲς ἀνὴρ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν
ἥμενος ἐν σκοπιῇ, λεύσσων ἐπὶ οἴνοπα πόντον,
τόσσον ἐπιθρῴσκουσι θεῶν ὑψηχέες ἵπποι.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Τροίην ἷξον ποταμώ τε ῥέοντε,
ἧχι ῥοὰς Σιμόεις συμβάλλετον ἠδὲ Σκάμανδρος,
775 ἔνθ᾽ ἵππους ἔστησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη
λύσασ᾽ ἐξ ὀχέων, περὶ δ᾽ ἠέρα πουλὺν ἔχευε·
τοῖσιν δ᾽ ἀμβροσίην Σιμόεις ἀνέτειλε νέμεσθαι.
Αἱ δὲ βάτην τρήρωσι πελειάσιν ἴθμαθ᾽ ὁμοῖαι,
ἀνδράσιν Ἀργείοισιν ἀλεξέμεναι μεμαυῖαι·
780 ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι πλεῖστοι καὶ ἄριστοι
ἕστασαν, ἀμφὶ βίην Διομήδεος ἱπποδάμοιο
εἰλόμενοι, λείουσιν ἐοικότες ὠμοφάγοισιν
ἢ συσὶ κάπροισιν, τῶν τε σθένος οὐκ ἀλαπαδνόν,
ἔνθα στᾶσ᾽ ἤϋσε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,
785 Στέντορι εἰσαμένη μεγαλήτορι χαλκεοφώνῳ,
ὃς τόσον αὐδήσασχ᾽ ὅσον ἄλλοι πεντήκοντα·
«αἰδώς, Ἀργεῖοι, κάκ᾽ ἐλέγχεα, εἶδος ἀγητοί·
ὄφρα μὲν ἐς πόλεμον πωλέσκετο δῖος Ἀχιλλεύς,
οὐδέ ποτε Τρῶες πρὸ πυλάων Δαρδανιάων
790 οἴχνεσκον· κείνου γὰρ ἐδείδισαν ὄβριμον ἔγχος·
νῦν δὲ ἑκὰς πόλιος κοίλῃς ἐπὶ νηυσὶ μάχονται.»
Ὣς εἰποῦσ᾽ ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
Τυδεΐδῃ δ᾽ ἐπόρουσε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
εὗρε δὲ τόν γε ἄνακτα παρ᾽ ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν
795 ἕλκος ἀναψύχοντα, τό μιν βάλε Πάνδαρος ἰῷ.
ἱδρὼς γάρ μιν ἔτειρεν ὑπὸ πλατέος τελαμῶνος
ἀσπίδος εὐκύλου· τῷ τείρετο, κάμνε δὲ χεῖρα,
ἂν δ᾽ ἴσχων τελαμῶνα κελαινεφὲς αἷμ᾽ ἀπομόργνυ.
ἱππείου δὲ θεὰ ζυγοῦ ἥψατο φώνησέν τε·
800 «ἦ ὀλίγον οἷ παῖδα ἐοικότα γείνατο Τυδεύς.
Τυδεύς τοι μικρὸς μὲν ἔην δέμας, ἀλλὰ μαχητής·
καί ῥ᾽ ὅτε πέρ μιν ἐγὼ πολεμίζειν οὐκ εἴασκον
οὐδ᾽ ἐκπαιφάσσειν, ὅτε τ᾽ ἤλυθε νόσφιν Ἀχαιῶν
ἄγγελος ἐς Θήβας πολέας μετὰ Καδμείωνας·
805 δαίνυσθαί μιν ἄνωγον ἐνὶ μεγάροισιν ἕκηλον·
αὐτὰρ ὁ θυμὸν ἔχων ὃν καρτερόν, ὡς τὸ πάρος περ,
κούρους Καδμείων προκαλίζετο, πάντα δ᾽ ἐνίκα
ῥηϊδίως· τοίη οἱ ἐγὼν ἐπιτάρροθος ἦα.
σοὶ δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ παρά θ᾽ ἵσταμαι ἠδὲ φυλάσσω,
810 καί σε προφρονέως κέλομαι Τρώεσσι μάχεσθαι·
ἀλλά σευ ἢ κάματος πολυᾶϊξ γυῖα δέδυκεν,
ἤ νύ σέ που δέος ἴσχει ἀκήριον· οὐ σύ γ᾽ ἔπειτα
Τυδέος ἔκγονός ἐσσι δαΐφρονος Οἰνεΐδαο.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
815 «γιγνώσκω σε, θεά, θύγατερ Διὸς αἰγιόχοιο·
τῶ τοι προφρονέως ἐρέω ἔπος οὐδ᾽ ἐπικεύσω.
οὔτε τί με δέος ἴσχει ἀκήριον οὔτε τις ὄκνος,
ἀλλ᾽ ἔτι σέων μέμνημαι ἐφετμέων, ἃς ἐπέτειλας·
οὔ μ᾽ εἴας μακάρεσσι θεοῖς ἀντικρὺ μάχεσθαι
820 τοῖς ἄλλοις· ἀτὰρ εἴ κε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη
ἔλθῃσ᾽ ἐς πόλεμον, τήν γ᾽ οὐτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ.
τοὔνεκα νῦν αὐτός τ᾽ ἀναχάζομαι ἠδὲ καὶ ἄλλους
Ἀργείους ἐκέλευσα ἀλήμεναι ἐνδάδε πάντας·
γιγνώσκω γὰρ Ἄρηα μάχην ἀνὰ κοιρανέοντα.»
825 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«Τυδεΐδη Διόμηδες, ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
μήτε σύ γ᾽ Ἄρηα τό γε δείδιθι μήτε τιν᾽ ἄλλον
ἀθανάτων· τοίη τοι ἐγὼν ἐπιτάρροθός εἰμι·
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐπ᾽ Ἄρηϊ πρώτῳ ἔχε μώνυχας ἵππους,
830 τύψον δὲ σχεδίην μηδ᾽ ἅζεο θοῦρον Ἄρηα
τοῦτον μαινόμενον, τυκτὸν κακόν, ἀλλοπρόσαλλον,
ὃς πρῴην μὲν ἐμοί τε καὶ Ἥρῃ στεῦτ᾽ ἀγορεύων
Τρωσὶ μαχήσεσθαι, ἀτὰρ Ἀργείοισιν ἀρήξειν,
νῦν δὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλεῖ, τῶν δὲ λέλασται.»
835 Ὣς φαμένη Σθένελον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε,
χειρὶ πάλιν ἐρύσασ᾽, ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἐμμαπέως ἀπόρουσεν·
ἡ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινε παραὶ Διομήδεα δῖον
ἐμμεμαυῖα θεά· μέγα δ᾽ ἔβραχε φήγινος ἄξων
βριθοσύνῃ· δεινὴν γὰρ ἄγεν θεὸν ἄνδρά τ᾽ ἄριστον.
840 λάζετο δὲ μάστιγα καὶ ἡνία Παλλὰς Ἀθήνη·
αὐτίκ᾽ ἐπ᾽ Ἄρηϊ πρώτῳ ἔχε μώνυχας ἵππους.
ἤτοι ὁ μὲν Περίφαντα πελώριον ἐξενάριζεν,
Αἰτωλῶν ὄχ᾽ ἄριστον, Ὀχησίου ἀγλαὸν υἱόν·
τὸν μὲν Ἄρης ἐνάριζε μιαιφόνος· αὐτὰρ Ἀθήνη
845 δῦν᾽ Ἄϊδος κυνέην, μή μιν ἴδοι ὄβριμος Ἄρης.
Ὡς δὲ ἴδε βροτολοιγὸς Ἄρης Διομήδεα δῖον,
ἤτοι ὁ μὲν Περίφαντα πελώριον αὐτόθ᾽ ἔασε
κεῖσθαι, ὅθι πρῶτον κτείνων ἐξαίνυτο θυμόν,
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ ἰθὺς Διομήδεος ἱπποδάμοιο.
850 οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
πρόσθεν Ἄρης ὠρέξαθ᾽ ὑπὲρ ζυγὸν ἡνία θ᾽ ἵππων
ἔγχεϊ χαλκείῳ, μεμαὼς ἀπὸ θυμὸν ἑλέσθαι·
καὶ τό γε χειρὶ λαβοῦσα θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη
ὦσεν ὑπὲκ δίφροιο ἐτώσιον ἀϊχθῆναι.
855 δεύτερος αὖθ᾽ ὡρμᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης
ἔγχεϊ χαλκείῳ· ἐπέρεισε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη
νείατον ἐς κενεῶνα, ὅθι ζωννύσκετο μίτρῃ·
τῇ ῥά μιν οὖτα τυχών, διὰ δὲ χρόα καλὸν ἔδαψεν,
ἐκ δὲ δόρυ σπάσεν αὖτις· ὁ δ᾽ ἔβραχε χάλκεος Ἄρης,
860 ὅσσον τ᾽ ἐννεάχιλοι ἐπίαχον ἢ δεκάχιλοι
ἀνέρες ἐν πολέμῳ ἔριδα ξυνάγοντες Ἄρηος.
τοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ τρόμος εἷλεν Ἀχαιούς τε Τρῶάς τε
δείσαντας· τόσον ἔβραχ᾽ Ἄρης ἆτος πολέμοιο.
Οἵη δ᾽ ἐκ νεφέων ἐρεβεννὴ φαίνεται ἀὴρ
865 καύματος ἐξ ἀνέμοιο δυσαέος ὀρνυμένοιο,
τοῖος Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ χάλκεος Ἄρης
φαίνεθ᾽ ὁμοῦ νεφέεσσιν ἰὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν.
καρπαλίμως δ᾽ ἵκανε θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον,
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο θυμὸν ἀχεύων,
870 δεῖξεν δ᾽ ἄμβροτον αἷμα καταρρέον ἐξ ὠτειλῆς,
καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ζεῦ πάτερ, οὐ νεμεσίζῃ ὁρῶν τάδε καρτερὰ ἔργα;
αἰεί τοι ῥίγιστα θεοὶ τετληότες εἰμὲν
ἀλλήλων ἰότητι, χάριν ἄνδρεσσι φέροντες.
875 σοὶ πάντες μαχόμεσθα· σὺ γὰρ τέκες ἄφρονα κούρην,
οὐλομένην, ᾗ τ᾽ αἰὲν ἀήσυλα ἔργα μέμηλεν.
ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες, ὅσοι θεοί εἰσ᾽ ἐν Ὀλύμπῳ,
σοί τ᾽ ἐπιπείθονται καὶ δεδμήμεσθα ἕκαστος·
ταύτην δ᾽ οὔτ᾽ ἔπεϊ προτιβάλλεαι οὔτε τι ἔργῳ,
880 ἀλλ᾽ ἀνιεῖς, ἐπεὶ αὐτὸς ἐγείναο παῖδ᾽ ἀΐδηλον·
ἣ νῦν Τυδέος υἱόν, ὑπερφίαλον Διομήδεα,
μαργαίνειν ἀνέηκεν ἐπ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι.
Κύπριδα μὲν πρῶτον σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος·
885 ἀλλά μ᾽ ὑπήνεικαν ταχέες πόδες· ἦ τέ κε δηρὸν
αὐτοῦ πήματ᾽ ἔπασχον ἐν αἰνῇσιν νεκάδεσσιν,
ἤ κε ζὼς ἀμενηνὸς ἔα χαλκοῖο τυπῇσι.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς.
«μή τί μοι, ἀλλοπρόσαλλε, παρεζόμενος μινύριζε.
890 ἔχθιστος δέ μοί ἐσσι θεῶν οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν·
αἰεὶ γάρ τοι ἔρις τε φίλη πόλεμοί τε μάχαι τε.
μητρός τοι μένος ἐστὶν ἀάσχετον, οὐκ ἐπιεικτόν,
Ἥρης· τὴν μὲν ἐγὼ σπουδῇ δάμνημ᾽ ἐπέεσσι·
τῶ σ᾽ ὀΐω κείνης τάδε πάσχειν ἐννεσίῃσιν.
895 ἀλλ᾽ οὐ μάν σ᾽ ἔτι δηρὸν ἀνέξομαι ἄλγε᾽ ἔχοντα·
ἐκ γὰρ ἐμεῦ γένος ἐσσί, ἐμοὶ δέ σε γείνατο μήτηρ·
εἰ δέ τευ ἐξ ἄλλου γε θεῶν γένευ ὧδ᾽ ἀΐδηλος,
καί κεν δὴ πάλαι ἦσθα ἐνέρτερος Οὐρανιώνων.»
Ὣς φάτο, καὶ Παιήον᾽ ἀνώγειν ἰήσασθαι·
900 τῷ δ᾽ ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ᾽· οὐ μὲν γάρ τι καταθνητός γ᾽ ἐτέτυκτο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπὸς γάλα λευκὸν ἐπειγόμενος συνέπηξεν
ὑγρὸν ἐόν, μάλα δ᾽ ὦκα περιτρέφεται κυκόωντι,
ὣς ἄρα καρπαλίμως ἰήσατο θοῦρον Ἄρηα.
905 τὸν δ᾽ Ἥβη λοῦσεν, χαρίεντα δὲ εἵματα ἕσσε·
πὰρ δὲ Διὶ Κρονίωνι καθέζετο κύδεϊ γαίων.
Αἱ δ᾽ αὖτις πρὸς δῶμα Διὸς μεγάλοιο νέοντο,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη,
παύσασαι βροτολοιγὸν Ἄρη᾽ ἀνδροκτασιάων.
Ιλιάδα – Δ
Διομήδους ἀριστεία.
Δύναμιν τότ᾽ η Αθηνά και θάρρος του Διομήδη
έδωκεν ώστ᾽ εξαίσια στα πλήθη των Αργείων
να δοξασθεί και υπέρλαμπρην φήμην παντού να λάβει.
Από το κράνος του άναβε και απ᾽ την ασπίδα φλόγα
5 που ακτινοβόλ᾽ ακοίμητη, του φθινοπώρου ως τ᾽ άστρο
λουσμένο απ᾽ τον Ωκεανόν ολόφωτο αναλάμπει·
φως τόσο από την κεφαλήν τού ανάβει και απ᾽ τους ώμους
κι έσπρωξε αυτόν κει πόβραζε σφοδρότερος ο αγώνας.
Ήταν Τρωαδίτης άνθρωπος, ο Δάρης, ιερέας
10 του Ηφαίστου, πλούσιος, άψεγος· και τέκνα τον Φηγέα
και τον Ιδαίον είχε δυο, κι ήσαν πολέμων γνώστες·
κινήσαν εναντίον του κι οι δυο τους απ᾽ την τάξιν,
στ᾽ αμάξι αυτοί, κι εμάχετο πεζός ο Διομήδης.
Και, άμ᾽ αφού προχώρησαν, αντίκρυς εσταθήκαν,
15 έριξε πρώτος το μακρύ κοντάρι του ο Φηγέας·
ξάκρισε η λόγχη αριστερά τον ώμον του Τυδείδη
και δεν τον πήρε· ακόντισε και αυτός κι όχι χαμένα.
Αλλά στο στηθοκόκαλο τον κτύπησ᾽ ώστε χάμω
τον κρήμνισ᾽ απ΄ την άμαξαν· επήδησεν ο Ιδαίος
20 τ᾽ όμορφο αμάξι αφήνοντας, ούδ᾽ έλαβε την τόλμην
του φονευμένου του αδελφού φρουρός αυτού να μείνει,
ότι ούδ᾽ αυτός θε να ᾽φευγε τον χάρον, αλλ᾽ εσώθη
από τον Ήφαιστον, οπού τον έζωσε με σκότος,
να μη του μείνει ο γέροντας χωρίς παρηγορίαν.
25 Τ᾽ άλογα τότ᾽ εξέζεψεν ο ένδοξος Τυδείδης
και των συντρόφων τα ᾽δωκε να πάρουν εις τα πλοία,
Και οι Τρώες στην γενναίαν των ψυχήν εταραχθήκαν
που τους υιούς του Δάρητος, τον έναν φονευμένον
είδαν, τον άλλον άφαντον· κι η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
30 τον άγριον Άρη έπιασεν από το χέρι κι είπε:
«Ω Άρη φονικότατε, ω Άρη τειχοπλήκτη,
μόνους δεν τους αφήνομε τους Αχαιούς και Τρώας
να μάχονται, και ας δοξασθούν όποιοι θελήσει ο Δίας;
Από τη μέση ας λείψομε μήπως σ᾽ εμάς θυμώσει.»
35 Αυτά ᾽πε κι απ᾽ τον πόλεμον τον άγριον Άρη επήρε
κι έβαλε αυτόν ν᾽ αναπαυθεί στες όχθες του Σκαμάνδρου·
τότ᾽ έγειραν οι Δαναοί τους Τρώας και από ένα
κάθε αρχηγός τους φόνευε· και πρώτος ο Αγαμέμνων
από τ᾽ αμάξι τον τρανόν έριξε κάτ᾽ Οδίον,
40 των Αλιζώνων αρχηγόν, που, ως πρώτος ᾽στράφη, εμπήχθη
τ᾽ ακόντι μες στους ώμους του και από τα στήθη εβγήκε.
Πέφτει με βρόντον και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Εφόνευσ᾽ ο Ιδομενεύς τον Φαίστον απ᾽ την Τάρνην
την μεγαλόσβολην, υιόν του Βώρου Μαιονίδου.
45 Αυτόν εκεί που ανέβαινε σ᾽ αμάξι με κοντάρι
στον δεξιόν ώμον λόγχισεν ο μέγας στρατηλάτης.
Κάτω εκρημνίσθη, κι έζωσεν αυτόν θανάτου σκότος.
Και οι σύντροφοι τον γύμνωναν εκεί του Ιδομενέως·
τότε ο Μενέλαος φόνευσε με λόγχην τον Στροφίδην
50 Σκαμάνδριον, που ήταν έξοχος εις το κυνήγι γνώστης
ότι τον είχ᾽ η Άρτεμις η ίδια μορφωμένον
όλα τ᾽ αγρίμια να κτυπά που στ᾽ όρος τρέφει ο λόγγος.
Τότε όμως ούτ᾽ η Άρτεμις τον έσωσε η τοξεύτρα,
ούτ᾽ οι μακροβολίες του που τόσο τον δοξάσαν·
55 τον κτύπησ᾽ ο Μενέλαος ο ανδρείος Ατρεΐδης,
με λόγχην, όπως έφευγεν εμπρός του, μες στους ώμους
στην ράχιν· και απ᾽ το στήθος του η άκρη πέρα εβγήκε·
᾽πίστομα πέφτει και βροντούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Τον Αρμονίδην Φέρεκλον φονεύει ο Μηριόνης
60 αυτόν, που με τα χέρια θαυμάσια τεχνουργούσε,
ότ᾽ η Παλλάς η Αθηνά περίσσα τον αγάπα.
Και του Αλεξάνδρου έκαμε αυτός τα ισόπλευρα καράβια
τ᾽ αρχέκακα, που εγέννησαν κακό στους Τρώας όλους
και εις αυτόν, που των θεών τα ρήματ᾽ αγνοούσε.
65 Και αυτόν ως τον κατάτρεχεν, προφθάνει ο Μηριόνης
και τον κτυπά στο δεξιό μερί και αντίκρ᾽ η λόγχη
στην φούσκαν βγαίνει, αφού περνά στο κόκαλο αποκάτω.
Βογγά, πέφτει στα γόνατα και ο θάνατος τον ζώνει.
Εφόνευσε τον Πήδαιον Αντηνορίδη ο Μέγης,
70 νόθον και αυτόν· η Θεανώ, θεία γυνή, προς χάριν
του ανδρός της, καλοανάτρεφεν ως τ᾽ ακριβά παιδιά της.
Εκείνον τότ᾽ από σιμά ο ανδρείος Φιλεΐδης
κτύπησε στ᾽ αντικέφαλο μ᾽ ακονισμένην λόγχην·
την γλώσσαν έκοψ᾽ ο χαλκός κάτ᾽ ως τα δόντια πέρα·
75 πέφτει· σφίγγουν τα δόντια του το σίδερο το κρύο.
Τον θείον τότε Υψήνορα, του υπερηφάνου εκείνου
του Δολοπίονος υιόν, ιερέα του Σκαμάνδρου,
οπού ο λαός ολόκληρος ωσάν θεόν τιμούσε,
ο Ευαιμονίδης ο λαμπρός Ευρύπυλος τον φθάνει,
80 εμπρός του ως έφευγε, και αυτού του θέρισε απ᾽ τον ώμον
με μάχαιραν το δυνατό του χέρι· και αυτό πέφτει
αιματωμένο κατά γης· τους οφθαλμούς τού κλείσαν
η μοίρα η παντοδύναμη και του θανάτου σκότος.
Έτσι ενεργούσαν στον σφοδρόν αγώνα του πολέμου·
85 και τότε δεν θα γνώριζες με ποιους είναι ο Τυδείδης,
αν πάει με τους Αχαιούς ή με τους Τρωαδίτες,
ότι στο σιάδι εμάνιζεν, ως φουσκωτό ποτάμι
που παίρνει κάθε πρόχωμα με την σφοδράν ροήν του·
ούτε προχώματα κρατούν εκείνου την πλημμύραν,
90 ούτε των κήπων στερεοί φραγμοί την εμποδίζουν,
έξαφν᾽ αν φθάσει, αν του Διός νεροποντιά πληθύνει
και καταστρέφει γεωργών έργα πολλά και ωραία·
όμοια τες πυκνές φάλαγγες ετάραζε ο Τυδείδης
των Τρώων και τα πλήθη των δεν στέκονταν εμπρός του.
95 Τον είδε του Λυκάονος ο υιός ο επαινεμένος
τες φάλαγγες με μάνητα να σπάνει στην πεδιάδα·
το κυρτό τόξο ετέντωσε ενάντιά του, ως ορμούσε
επάνω του· τον πίτυχε στου θώρακος το κύτος,
στον δεξιόν ώμον· το πικρόν ακόντι ανοίγει δρόμον
100 αντίπερα κι ο θώρακας εγέμισ᾽ όλος αίμα.
Φώναξε τότε ο Πάνδαρος μακριά να τον ακούσουν:
«Γενναίοι Τρώες, κεντηταί των ίππων, κινηθείτε·
λαβώθ΄ ιδού των Αχαιών ο πρώτος και θα πέσει
απ᾽ το σφοδρό μου ακόντισμα· αν μ᾽ έσπρωξε τωόντι
105 ο Απόλλων του Διός υιός ως ήλθ᾽ απ΄ την Λυκίαν».
Αυτά ᾽πε αυτός καυχώμενος· δεν έπεσε απ᾽ το βέλος
κείνος, αλλ᾽ αναμέρισε κι εμπρός στ᾽ αμάξι εστάθη
και είπε προς τον Σθένελον, υιόν του Καπανέως:
«Έλα, Καπανειάδη μου, κατέβ᾽ από τ᾽ αμάξι
110 από τον ώμον το πικρόν ακόντι να μου σύρεις».
Είπε και χάμου ο Σθένελος επήδησ᾽ απ᾽ το αμάξι
και από τον ώμον μέσαθε του ετράβηξε το ακόντι
και το αίμα ευθύς πετάχθηκεν απ᾽ τον κρουστόν χιτώνα·
και τότ᾽ ευχήθη ο ξακουστός στες μάχες Διομήδης:
115 «Άκου με, κόρη αδάμαστη του αιγιδοφόρου Δία,
εάν ποτέ στον πόλεμον εδείχθης του πατρός μου
καλή βοηθός, αγάπησε κι εμέ, θεά μου, τώρα·
τον άνδρα που μ᾽ ελάβωσε κι επαίρεται και λέγει
που ολίγο ακόμη θα χαρώ το λαμπρό φως του ηλίου,
120 δώσ᾽ να τον φθάσ᾽ η λόγχη μου νεκρός να πέσει εμπρός μου». Αυτά δεήθη, κι η θεά την δέησιν εδέχθη,
τα μέλη τού ᾽καμ᾽ ελαφρά, τα πόδια και τα χέρια,
κι ήλθε σιμά του κι είπε του με λόγια φτερωμένα:
«Διομήδη, τώρα θαρρετά πολέμησε τους Τρώας,
125 ότι στα στήθη σού ᾽βαλα την πατρικήν ανδρείαν
ατρόμητην, ως ο Τυδεύς την είχε ο ασπιδοφόρος
και την κατάχνια αφαίρεσα που σκέπαζε το φως σου,
όπως θεόν από θνητόν ευκόλως ξεχωρίσεις.
Δια τούτο αν έλθει εδώ θεός για να σε δοκιμάσει,
130 μ᾽ άλλον αθάνατον θεόν εσύ μη πολεμήσεις
κανέναν· αλλ᾽ αν του Διός η κόρ᾽ η Αφροδίτη
έλθει στον πόλεμον αυτήν με λόγχην θα κτυπήσεις».
Αυτά ᾽πε και αναχώρησεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη.
Εις τους προμάχους όρμησε και πάλιν ο Τυδείδης
135 και αν ήταν πρόθυμος και πριν να πολεμά τους Τρώας,
τώρ᾽ είχε τρίδιπλην ορμήν, ως έχει το λεοντάρι,
που όταν πηδήσει στην αυλήν των μαλλιαρών προβάτων
και το σκαρφίσει ο φύλακας, χωρίς να το φονεύσει,
ανδρειά του δίδει και ποσώς δεν του αντιστέκει πλέον,
140 μέσα στες στάνες κρύβεται και τα ᾽ρημα σκορπιούνται·
εκείνα επανωβιάζονται κι εκείνο απ᾽ την βαθείαν
αυλήν με μέγα πήδημα στην εξοχήν πετιέται·
έτσι στους Τρώας χύθηκεν ο δυνατός Τυδείδης.
Κτυπά κει τον Αστύνοον κι Υπείρονα τον άρχον·
145 κείνον επάνω στον μαστόν με λογχοφόρο ακόντι,
τον άλλον με τρανό σπαθί μέσα στην ωμοπλάτην
και απ᾽ τον αυχένα εχώρισε τον ώμον και απ᾽ τα νώτα.
Εκείθε στον Πολύιδον και Άβαντα περνάει,
υιούς του Ευρυδάμαντος, του γέρου ονειροκρίτου·
150 σ᾽ αυτούς δεν ξήγησ᾽ όνειρα οπότε αναχωρούσαν,
αλλά νεκρούς τους γύμνωσεν ο δυνατός Διομήδης.
Τον Ξάνθον και τον Θόωνα, δυο τέκνα και τα δύο
αγαπητά του Φαίνοπος, που᾽΄χε κακό το γήρας,
ότι άλλον δεν εγέννησε το βιο του να του αφήσει.
155 Τους πήρε την γλυκιά ζωήν κι εγύμνωσε ο Τυδείδης
και άφην᾽ εις δάκρυα και οδυρμούς τον άκληρον πατέρα,
που δεν τους διέχθη ζωντανούς οπίσω από την μάχην
και μακρινοί του συγγενείς το βιος του εμοιρασθήκαν.
Του Δαρδανίδου πιάνει αυτού, δυο τέκνα, του Πριάμου
160 που σ᾽ ένα αμάξι εκάθονταν, Εχέμμων και Χρομίος.
Και ωσάν λιοντάρι που εις κοπήν βοδιών μέσα στον λόγγον
ορμά και από τον τράχηλον τραβά μοσχάρι ή ταύρον,
ομοίως απ᾽ την άμαξαν εκείνος και τους δύο
κακόσυρε και γύμνωσε νεκρούς· και τ᾽ άλογά των
165 έδωκε των συντρόφων του να φέρουν εις τα πλοία.
Τον είδ᾽ ο Αινείας των ανδρών τες φάλαγγες να στρώνει
και μέσ᾽ από την ταραχήν διαβαίνει κι απ᾽ τ᾽ ακόντια,
και τον ισόθεον Πάνδαρον ζητούσε ν᾽ απαντήσει·
κι εβρήκε τον ασύγκριτον και τον ανδρειωμένον
170 Λυκαονίδην, κι έμεινεν εμπρός του και του είπε:
«Πάνδαρε, πού το τόξο, πού τα φτερωτά σου βέλη,
η δόξα πού; Και ισόπαλον κανένα εδώ δεν έχεις,
ουδέ μες στην Λυκίαν σου δεν είναι ανώτερός σου.
Αλλ᾽ έλα, εύχου του Διός και βέλος ρίξε εις τούτον
175 τον άνδρα που μανίζει εδώ και αφάνισε τους Τρώας,
ότι τα γόνατ᾽ έλυσε πολλών και ανδρειωμένων,
εκτός αν είναι τις θεός που οργίσθη δια θυσίες
στους Τρώας· είναι φοβερή η οργή των αθανάτων».
Τότε ο λαμπρός απάντησε σ᾽ αυτόν Λυκαονίδης:
180 «Των χαλκοφράκτων Τρωαδιτών, ω βουληφόρ᾽ Αινεία,
εις όλα φαίνεταί μου αυτός ο ανδρείος Διομήδης,
διακρίνω την ασπίδα του, το κωνικό του κράνος
και τ᾽ άλογα· πλην καθαρά δεν ξεύρω αν θεός είναι.
Και αν είναι αυτός που λέγω εγώ ο ανδρείος Τυδεΐδης,
185 δεν είναι ανθρώπου η λύσσ᾽ αυτή και κάποιον στο πλευρό του έχει θεόν αθώρητον με νέφος τυλιγμένον,
που έγυρε αλλού το πτερωτόν ακόντι που τον πήρε,
ότι ήδη βέλος του ᾽ριξα και τον δεξιόν του ώμον
του πέτυχα κι επέρασα του θώρακος το κύτος
190 κι εθάρρουν πως τον έστειλα στο δώμα του Αϊδωνέως,
και όμως δεν τον φόνευσα· θεός είναι οργισμένος.
Τους ίππους μου δια ν᾽ ανεβώ τ᾽ αμάξια εδώ δεν έχω,
αλλά μες στου Λυκάονος τα μέγαρ᾽ είναι αμάξια
ένδεκα νέα κι εύμορφα, με πέπλους σκεπασμένα
195 κι εις κάθε αμάξ᾽ είναι σιμά ζευγαρωτά πουλάρια,
στέκουν και τρώγουν την ζειά και το λευκό κριθάρι.
Πολύ τωόντι ο γέροντας πολεμιστής Λυκάων
με νουθετούσ᾽ ότ᾽ άφηνα τα ωραία μέγαρά μας·
μου ᾽λεγεν εις τ᾽ αμάξια μου και στ᾽ άλογ᾽ αναβάτης
200 να οδηγώ Τρώας στους δεινούς αγώνες του πολέμου·
και την καλήν του συμβουλήν δεν άκουσ᾽ από φόβον
για τ᾽ άλογά μου εις άφθονην τροφήν συνηθισμένα,
μήπως εις τόπον, όπου κλειούν εχθροί, τροφή τους λείψει·
τ᾽ άφηκ᾽ αυτού, κι ήλθα πεζός στο Ίλιον, θαρρώντας
205 στο τόξο, αλλά δεν έμελλεν αυτό να μ᾽ ωφελήσει.
Διότι ως τώρα ετόξευσα των πολεμάρχων δύο,
τον Ατρείδην, έπειτα τον Διομήδη κι αίμα
το βέλος μου τους έβγαλε δια ν᾽ αγριεύσουν πλέον.
Σ᾽ ώραν κακήν ξεκρέμασα λοιπόν το τόξο τούτο,
210 όταν ανδρείων αρχηγός δια την τερπνήν Τρωάδα
του ισοθέου Έκτορος προς χάριν ξεκινούσα.
Και αν γύρω από τον πόλεμον και ίδω την πατρίδα,
την ποθητήν συμβίαν μου και το υψηλό μου δώμα,
την κεφαλήν μου ας κόψει εχθρός, εάν μ᾽ αυτά τα χέρια
215 το τόξο αυτό συντρίμματα δεν κάνω, αν δεν το ρίξω
στες φλόγες, ότι ανώφελα αυτό με συνοδεύει».
Ο Αινείας του απάντησε, των Τρώων πολεμάρχος:
«Αυτά μη λέγεις· παντελώς το πράγμα δεν θ᾽ αλλάξει·
απ᾽ την ζεμένην άμαξαν αν δεν δοκιμασθούμε
220 στον άνδρα τούτον άντικρυ, με όλα τ᾽ άρματά μας.
Εμπρός, στ᾽ αμάξι ανέβα εδώ, δια να γνωρίσεις ποία
τ᾽ άλογα είναι του Τρωός, πώς ξεύρουν στην πεδιάδα,
κυνηγούντ᾽ είτε κυνηγούν, γοργότατα να τρέχουν·
και αυτά στην πόλιν άσφαλτα μας σώζουν, αν την νίκην
225 εις του Τυδέως τον υιόν χαρίσει πάλι ο Δίας.
Και πάρε συ την μάστιγα και τα λαμπρά λουρία,
στ᾽ αμάξι θ᾽ ανεβώ κι εγώ, να μάχομαι, ή συ δέξου
του ανδρός εκείνου την ορμήν, κι εγώ τ᾽ αμάξι βλέπω».
Αντείπε του Λυκάονος ο υιός ο επαινεμένος:
230 «Ο ίδιος λάβε τα λουριά και τ᾽ άλογά σου, Αινεία·
με κυβερνήτην τους γνωστόν καλύτερα θα παίρνουν
τ᾽ αμάξι, αν μας κυνηγά και πάλιν ο Τυδείδης·
μην από φόβον οκνηρά, ποθώντας την φωνήν σου,
εμάς να φέρουν αρνηθούν μακράν απ᾽ τον αγώνα,
235 και τότ᾽ ορμήσει επάνω μας ο ανδρείος Διομήδης
και μας φονεύσει και τους δυο και πάρει και τους ίππους·
αλλά εσύ τους ίππους σου κυβέρνα και τ᾽ αμάξι,
και την ορμήν του ανδρός εγώ με λόγχην θ᾽ απαντήσω».
Αυτά ᾽παν κι άμ᾽ ανέβηκαν στ᾽ ωραϊσμένο αμάξι
240 κινήσαν τα γοργ᾽ άλογα με ορμήν προς τον Τυδείδην.
Τους είδε ο Σθένελος, λαμπρός υιός του Καπανέως,
και στον Τυδείδην είπ᾽ ευθύς με λόγια φτερωμένα:
«Τυδείδη, αγαπημένε μου Διομήδη, βλέπω δύο
ανδρειωμένους οπού ορμούν με σε να πολεμήσουν
245 και άμετρην έχουν δύναμιν· ο Πάνδαρος τοξότης
καλός και του Λυκάονος καυχάτ᾽ ότ᾽ είναι γόνος,
ο Αινείας πάλι ότ᾽ είναι υιός καυχάται του γενναίου
Αγχίση και μητέρα του την Αφροδίτην έχει.
Κι έλα στ᾽ αμάξι ανάμερα μ᾽ εμέ και στους προμάχους
250 μη τόσο μου λυσσομανάς, μη χάσεις την ζωήν σου».
Με λοξό βλέμμ᾽ απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Μη κάμεις λόγον δια φυγήν, ποσώς δεν θα με πείσεις·
ότι δεν το ᾽χω φυσικό την μάχην ν᾽ αποφεύγω
ή να δειλιάζω· ασάλευτην έχω καρδιάν ακόμη·
255 μου ᾽ναι τ᾽ αμάξι βαρετό κι ενάντια τους θα ορμήσω
ως είμαι τώρα κι η Αθηνά δεν στέργει εγώ να φεύγω.
Και μ᾽ όλα τα γοργ᾽ άλογα δεν θα σωθούν εκείνοι·
ο ένας απ᾽ τα χέρια μας θα πέσει, αν και όχ᾽ οι δύο.
Και άλλο τι ακόμα θα σου ειπώ και βάλε το στο νου σου·
260 αν η πολύβουλη Αθηνά την δόξαν μας χαρίσει
κι οι δυο να πέσουν, τ᾽ άλογα συ κράτει τα δικά σου
αυτού και από την άμαξαν τους χαλινούς των δέσε
και χύσου ευθύς εις τ᾽ άλογα του Αινεία να τα φέρεις
εις τους γενναίους Αχαιούς απ᾽ τον στρατόν των Τρώων,
265 ότι κρατούν απ᾽ τ᾽ άλογα που ο βροντητής Κρονίδης
του Τρωός έδωκε αμοιβήν του υιού του Γανυμήδη,
ως τα καλύτερα άλογα στον ήλιον αποκάτω.
Απ᾽ την σποράν τους έκλεψεν ο Αγχίσης βασιλέας
κρυφ᾽ απ΄ τον Λαομέδοντα με θηλυκά δικά του
270 και έξι τού γεννήθηκαν πουλάρια κι εκρατούσε
τα τέσσερα κι ανάτρεφε στην φάτνην του και τούτα
τα δύο, πρόξενα φυγής, εχάρισε του Αινεία.
Εκείν᾽ αν πάρομε, θα είν᾽ η δόξα μας μεγάλη».
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους
275 κι ευθύς με τα γοργ᾽ άλογα πλησίασαν οι δύο.
Και πρώτος του Λυκάονος ο λαμπρός γόνος είπε:
«Ω γόνε σιδηρόκαρδε του θαυμαστού Τυδέως,
το γοργό βέλος το πικρό δεν σ᾽ έριξε· και τώρα
με το κοντάρι δοκιμήν θα κάμω, αν σ᾽ επιτύχω».
280 Είπε και το μακρόσκιον κοντάρι σφενδονίζει
και την ασπίδα τρύπησε του Διομήδη πέρα
η χάλκιν᾽ άκρη κι έφθασε τον θώρακα να εγγίξει
κι εφώναξεν ο Πάνδαρος μακράν να τον ακούσουν:
«Εις το λαγγόνι περαστά σε λάβωσα· και ολίγην
285 έχεις ζωήν· και καύχημα σ᾽ εμέ έδωκες μεγάλο».
Και ατρόμητος του απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Έσφαλες, δεν μ᾽ επέτυχες· αλλά δεν θα ησυχάστε,
πριν πέσει από τους δύο σας ο ένας και χορτάσω
στο αίμα τον αδάμαστον πολεμιστήν τον Άρη».
290 Ρίχνει τ᾽ ακόντι· κι η Αθηνά τ᾽ οδήγησε στην μύτην,
σιμά στο μάτι· και ο σκληρός χαλκός τα λευκά δόντια
του πέρασε και του ᾽κοψε τη γλώσσαν εις τη ρίζα,
κι η χάλκιν᾽ άκρη κάτωθεν εφάνη απ᾽ το πηγούνι.
Πέφτει απ᾽ τ᾽ αμάξι και βροντούν επάνω τ᾽ άρματά του
295 τα εύμορφα και ολόλαμπρα και ανάμερα από φόβον
συρθήκαν τα γοργ᾽ άλογα· κι εκείνος ενεκρώθη.
Με την ασπίδα επήδησε και το μακρύ κοντάρι
ο Αινείας, μήπως οι Αχαιοί τού πάρουν τον νεκρόν του·
και ως θαρρετό στην ρώμην του λιοντάρι διασκελούσε
300 γύρω του με τ᾽ ακόντι εμπρός και την γλιστρήν ασπίδα,
έτοιμος να φονεύσει αυτόν που στον νεκρόν σιμώσει
κι εφώναζε τρομακτικά· κι εσήκωσε ο Τυδείδης
πέτραν τρανήν, θεόρατην· δεν θα την παίρναν δύο
των τωρινών θνητών και αυτός την έπαιζε και μόνος.
305 Και τον Αινείαν κτύπησε μ᾽ αυτήν στο μέρος, όπου
στρέφεται ο γόφος στο μερί και λέγεται κουτάλα·
και την κουτάλα σύντριψε και τα δυο νεύρ᾽ ακόμη·
ο τραχύς λίθος τού ᾽γδαρε το δέρμα· πέφτει ο ήρως
στα γόνατά του και στην γην με το παχύ του χέρι
310 στηρίχθη και τα μάτια του μαύρη σκεπάζει νύκτα.
Κι έχανε τότε την ζωήν ο βασιλεύς Αινείας,
αλλ᾽ η Αφροδίτη του Διός η κόρη ευθύς τον είδε,
οπού στων μόσχων τες βοσκές τον γέννησε του Αγχίση·
έζωσε αυτή με τες λευκές αγκάλες το παιδί της
315 και ο φωτοβόλος πέπλος της στες δίπλες του τον κρύβει,
φράγμα στα βέλη, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Κι ενώ απ᾽ την μάχην έπαιρνε τον ποθητόν υιόν της
εκείνη, δεν λησμόνησεν ο υιός του Καπανέως
320 αυτά που του παράγγειλεν ο ανδρείος Διομήδης·
και τα δικά του άλογα μακράν από τον κρότον
έστησε και τους χαλινούς προσέδεσε στ᾽ αμάξι.
Και τα καλότριχ᾽ άλογα του Αινεία παίρνει αμέσως
προς τους γενναίους Αχαιούς απ᾽ τον στρατόν των Τρώων·
325 τα ᾽δωκε στον Δηίπυλον, τον σύντροφον που απ᾽ όλους
προτίμα τους ομήλικες, ότ᾽ είχαν μίαν γνώμην,
να τα οδηγήσει στα βαθιά καράβια· τότ᾽ ο ήρως
στ᾽ αμάξι ανέβη κι έπιασε τα ολόλαμπρα λουρία
και τα στερεόποδ᾽ άλογα προς τον Τυδείδην σπρώχνει.
330 Τούτος την Κύπριν μ᾽ άπονο κοντάρι εκυνηγούσε,
ότ᾽ ήξευρε που ᾽ν᾽ άνανδρη θεά και δεν ομοιάζει
με τες θεές, οπού αρχηγούν στην μάχην των ανδρείων,
ούτε η πορθήτρα Ενυώ, ούτε η Παλλάς Αθήνη.
Αλλ᾽ ότε την επρόφθασε στο μέγα πλήθος μέσα
335 τινάχθη, επήδησ᾽ ο υιός του θαυμαστού Τυδέως
και με τ᾽ ακόντι εσκάρφισε το τρυφερό της χέρι·
τον πέπλον της, αμβρόσιον υφάδι των Χαρίτων,
πέρασ᾽ η λόγχη κι εύρηκε την άκρην της παλάμης·
ρέει το αίμα της θεάς και άφθαρτον είν᾽ εκείνο,
340 το έχουν μόν᾽ οι μάκαρες θεοί και ιχώρ το λέγουν·
οίνον δεν πίνουν οι θεοί, μήτε σιτάρι τρώγουν,
κι είναι δια τούτο αναίματοι και αθάνατοι καλούνται.
Φώναξ᾽ εκείνη θλιβερά και αφήνει τον υιόν της·
στα χέρια του τον σήκωσεν ο Απόλλων και με νέφος
345 μαύρο τον ζώνει, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Μακράν τότ᾽ έσυρε κραυγήν ο ανδρείος Διομήδης:
«Φεύγε, ω κόρη του Διός, της μάχης τους αγώνες.
Ή δεν σου αρκεί που ξεπλανάς τες άνανδρες γυναίκες;
350 Θαρρώ πως αν εις πόλεμον και πάλιν λάβεις μέρος,
θ᾽ ανατριχιάς κι εάν μακράν δια πόλεμον ακούσεις».
Αυτά ᾽πε κι έφευγε η θεά με ζάλην και με πόνους
σκληρούς κι εγίνη μελανό το ρόδινό της σώμα·
κι η Ίρις η ανεμόποδη την πήρε από το πλήθος
355 τον άγριον Άρη αριστερά της μάχης καθισμένον
ήβρε· και ομίχλη σκέπαζε την λόγχην και τους ίππους.
Τότ᾽ εγονάτισε η θεά και από τον αδελφόν της
τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα πολύ θερμά ζητούσε:
«Γλυκέ, βοήθα με, αδελφέ, και δώσ᾽ μου τ᾽ άλογά σου
360 να μεταβώ στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων·
πληγή με σφάζει οπού θνητός μού έκαμε, ο Τυδείδης,
που τώρα μάχην θα ᾽καμνε και στον πατέρα Δία».
Τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα της έδωκεν ο Άρης·
στ᾽ αμάξι ανέβ᾽ η θλιβερή· στο πλάγι της η Ίρις
365 κάθισε και τους χαλινούς στα χέρια της επήρε·
κτυπά κι εκείνα πρόθυμα πετούν και γοργά φθάνουν
εις τον υψηλόν Όλυμπον, των αθανάτων έδραν·
τ᾽ άλογ᾽ αυτού σταμάτησεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και αφού τα ξέζεψε, τροφήν τους έβαλε αμβροσίαν·
370 κι η Αφροδίτη έπεσε στον κόλπον της μητρός της
Διώνης· τούτη αγκάλιασε την ποθητήν της κόρην,
με το χέρι την χάιδευσε κι είπε σ᾽ αυτήν: «Παιδί μου,
ποιος των θεών τόσ᾽ άπρεπα σου ᾽καμε αυτά που βλέπω,
ως να ᾽χε σ᾽ έβρει φανερά κάποιο κακό να κάμνεις;»
375 Σ᾽ εκείνην η φιλόγελη απάντησε Αφροδίτη:
«Εμένα ο μεγαλόψυχος ελάβωσε Τυδείδης,
διότι από τον πόλεμον έπαιρνα τον υιόν μου
Αινείαν, που υπεραγαπώ, καθώς κανέναν άλλον.
Διότι Τρώων και Αχαιών δεν είναι μάχη πλέον·
380 πολεμούν ήδ᾽ οι Δαναοί και με τους αθανάτους».
Και προς αυτήν απάντησεν η σεβαστή Διώνη:
«Με υπομονήν το πάθος σου, παιδί μου, να βαστάσεις·
απ᾽ τους ανθρώπους πάθαμε πολλοί των Ολυμπίων,
ως εμείς δίδομε αφορμήν κακών ανάμεσόν μας.
385 Βάσταξ᾽ ο Άρης π᾽ άλυτα τον έδεσεν ο Ώτος
και ο Εφιάλτης ο δεινός, τα τέκνα του Αλωέως·
κι έμεινε μήνες δεκατρείς στο χάλκινον αγγείον·
και τότε ο πολεμόδιψος ο Άρης θα εχανόνταν,
η μητρυιά του αν του Ερμή δεν το ᾽λεγεν, η ωραία
390 Ηεριβοίη· κι έκλεψεν αυτός τον Άρη, οπόταν
εκόντευε ο σκληρός δεσμός να πάρει την πνοήν του.
Βάσταξ᾽ η Ήρα, ότε ο δεινός Αμφιτρυωνιάδης,
μ᾽ ακόντι τρίγωνο έπληξε τον δεξιόν μαστόν της
και την θεάν αγιάτρευτος βασάνιζεν ο πόνος.
395 Βάσταξε και ο θεόρατος ο Άδης πικρό βέλος·
ο ίδιος άνδρας, ο υιός του αιγιδοφόρου Δία,
οδυνηρά τον πλήγωσε εις των νεκρών την πύλην·
κίνησε προς τον Όλυμπον στο δώμα του Κρονίδη
περίλυπος και στην καρδιά τον έπιαναν οι πόνοι,
400 ότι τον μέγαν ώμον του τ᾽ ακόντ᾽ είχε περάσει.
Με βότανα παυσίπονα, που του ᾽βαλε ο Παιήων,
τον γιάτρευσεν ότι θνητός δεν ήτο αυτός πλασμένος·
ο άθλιος, ο αυθαδέστατος εργάτης ασεβείας,
που τους θεούς που κατοικούν στον Όλυμπο κτυπούσε,
405 και αυτόν τώρα εναντίον σου η Αθήνη τον Τυδείδην
έβαλε και δεν σκέπτεται ο μωρός που ολίγες έχει
ημέρες όποιος πόλεμον κινεί των αθανάτων,
και οπίσω από τον πόλεμον δεν θα ᾽λθει να του πέσουν
στα γόνατά του τα παιδιά, παπά να του ψελλίζουν.
410 Δια τούτο, αν κι έχει δύναμιν μεγάλην ο Τυδείδης,
ας συλλογιέται αντίμαχον μην έβρει ανώτερόν σου·
μην η Αιγιάλεια ποτέ, η φρόνιμη Αδρηστίνη,
ξυπνήσει τους ανθρώπους της θρηνώντας που της λείπει
ο νυμφευτός της σύντροφος των Αχαιών ο πρώτος,
415 του ιπποδάμου η θαυμαστή γυνή, του Διομήδη».
Είπε· και με τα χέρια της σφογγίζει τον ιχώρα
απ᾽ την παλάμην κι έκλεισ᾽ η πληγή κι οι πόνοι επαύσαν.
Κι απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος η Αθηνά κι η Ήρα, ενώ τηράζουν,
με λόγια μετωριστικά κεντούσαν τον Κρονίδην.
420 Και πρώτη τότ᾽ ομίλησεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη:
«Δία πατέρα, ότι θα ειπώ μη σε θυμώσει τάχα;
Άσφαλτα η Κύπρις ήθελε καμίαν Αχαιίδα
των Τρώων που υπεραγαπά να φέρει στες αγκάλες·
κι εκεί που την λαμπρόπεπλον εχάιδευεν ωραίαν,
425 χρυσή βελόνη εσκάρφισε το τρυφερό της χέρι».
Εις τούτο εγλυκογέλασεν ο ύψιστος πατέρας
και την χρυσήν προσκάλεσ᾽ Αφροδίτην και της είπε:
«Τα έργα τα πολεμικά, παιδί μου, δεν σου ανήκουν·
στου γάμου συ τες ζηλευτές φροντίδες καταγίνου
430 και τ᾽ άλλα έχ᾽ η Αθηνά και ο μανιωμένος Άρης».
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους,
και στον Αινείαν όρμησεν ο ανδρείος Τυδεΐδης,
αν κι ήξευρε που σκέπει αυτόν του Απόλλωνος το χέρι·
αλλά και απέναντι θεού μεγάλου, θα φονεύσει
435 και απ᾽ τα λαμπρά του άρματα θα γδύσει τον Αινείαν.
Και τρεις εχύθηκε φορές με ορμήν να τον φονεύσει
και τρεις του ετίναξε ο θεός την φωτεινήν του ασπίδα·
αλλά την τέταρτην φοράν που ως δαίμων επετάχθη,
με φοβεράν κραυγήν φρικτά τον αποπήρε ο Φοίβος:
440 «Σκέψου Τυδείδη, στρέψε αυτού· και μη τον εαυτόν σου
ίσον νομίσεις των θεών, ότι πολύ διαφέρει
το γένος των θνητών της γης από τους αθανάτους».
Είπε· και οπίσω εσύρθηκεν ολίγον ο Τυδεΐδης,
ότι εφοβήθη την οργήν του μακροβόλου Φοίβου.
445 Και από το πλήθος έπαιρνεν ο Απόλλων τον Αινείαν
εις την αγίαν Πέργαμον, όπ᾽ είχε τον ναόν του.
Και η τοξοφόρα Άρτεμις με την Λητώ στα βάθη
του ιερού τον έγιαναν και λάμψιν του χαρίζαν.
Και ο Φοίβος ο αργυρότοξος εποίησ᾽ ένα πλάσμα
450 ολόμοιον εις το πρόσωπο και στ᾽ άρματα του Αινεία,
στο φάσμα εκείνο οι Αχαιοί και οι Τρώες εκτυπιόνταν
και δια να φθάσουν εις του εχθρού το στήθος πελεκούσαν
ασπίδες ολοστρόγγυλες και ελαφρά σκουτάρια.
Τότε τον άγριον φώναξε τον Άρην ο Απόλλων:
455 «Άρη, ω Άρη, φονικέ, άπονε, τειχοπλήκτη,
δεν σέρνεις απ᾽ τον πόλεμο εκείνον τον Τυδείδην,
που μάχην τώρα θα ᾽καμνε και στον πατέρα Δία;
Πρώτα την Κύπριν λάβωσε στο χέρι και κατόπιν
κι εμέ τον ίδιον χύθη αυτός ως δαίμων να κτυπήσει».
460 Είπε κι εκάθισεν αυτός στην άκρην της Περγάμου·
κι ο Άρης τον Ακάμαντα τον Θράκα βασιλέα
όμοιασε κι εκινούσ᾽ εμπρό τες φάλαγγες των Τρώων·
και στους Πριαμίδες φώναξε: «Διοθρέπτου βασιλέως,
ω τέκνα, του Πριάμου σεις διόθρεπτα, και ως πότε
465 θ᾽ αφήσετε απ᾽ τους Αχαιούς να σφάζεται ο λαός σας;
Να φθάσ᾽ η μάχη θέλετε στες πύλες; Έπεσ᾽ άνδρας
που σαν τον θείον Έκτορα δοξάζαμεν, ο Αινείας,
του Αγχίση υιός του δοξαστού· προφθάστε, κινηθείτε
τον δοξαστόν μας σύντροφον να σώσομε απ᾽ τον κτύπον».
470 Είπε και εις όλους αύξησεν εις την καρδιά το θάρρος·
τότε αποπήρε ο Σαρπηδών τον Έκτορα τον θείον:
«Έκτωρ, πού είναι η πρώτη σου μεγάλη ανδραγαθία;
Χωρίς λαούς, χωρίς βοηθούς είπες να σώσεις μόνος
την πόλιν συ με τους γαμβρούς και με τους αδελφούς σου·
475 και αυτών κανένα τώρα εγώ δεν βλέπω, δεν ξανοίγω,
αλλ᾽ ωσάν σκύλοι κρύβονται, πόχουν λεοντάρι εμπρός τους,
κι εμείς όσ᾽ είμασθε βοηθοί, τον πόλεμον κρατούμεν.
Των βοηθών είμαι κι εγώ, πολύ μακρόθεν ήλθα.
Πέρα στου Ξάνθου τες ροές επάνω είν᾽ η Λυκία,
480 ποθητήν όπου σύντροφον και βρέφος έχω αφήσει
και πολύ βιο που το ποθούν εκείνοι που δεν το ᾽χουν.
Και όμως εγώ παρακινώ στην μάχην τους Λυκίους
και ατός μου αντίπαλον ζητώ, αν και δεν έχω πράγμα
να μου αφαιρέσουν οι Αχαιοί ή πέρα να το πάρουν.
485 Συ στέκεις, ουδέ τους λαούς παρακινείς τους άλλους
γυναίκες και παιδία τους μ᾽ ανδρειά να υπερασπίσουν·
και, ως από δίκτυ ολάρπαγο πιασμένοι στες θηλιές τους,
μην ηύρεμα και σπάραγμα γενήτ᾽ εχθρών ανθρώπων·
και την ωραίαν πόλιν σας γρήγορ᾽ αυτοί θα πάρουν.
490 Κι όλ᾽ αυτά πρέπει να ᾽χεις συ στον νουν σου νύκτα ημέρα
τους άρχους να παρακαλείς των ξένων βοηθών σου
ν᾽ ανδρειευθούν· τότε κανείς δεν θέλει σ᾽ ονειδίσει».
Οι λόγοι αυτοί κατάκαρδα τον Έκτορα πληγώσαν·
και από τ᾽ αμάξι εβρόντησε στην γην αρματωμένος,
495 δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει,
στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου φλόγ᾽ ανάφτει.
Στρέψαν κι ενάντια στήθηκαν των Αχαιών οι Τρώες
κι οι Αργείοι τους απάντησαν πυκνοί και δεν δειλιάσαν,
καθώς οπόταν στα ιερά τ᾽ αλώνια που λιχνίζουν,
500 τ᾽ άχυρα παίρν᾽ ο άνεμος και ως σπρώχνουν οι αέρες,
τ᾽ άχυρο η ξανθή Δήμητρα και τον καρπόν χωρίζει
και ασπρίζουν όλες οι αχυριές· ομοίως άσπριζ᾽ όλους
τους Αχαιούς ο κονιορτός, που ως τ᾽ ουρανού τον θόλον
τον χάλκινον εσήκωνε ποδόκτυπος των ίππων
505 οπού στην σμίξην έμπαζαν οπίσω οι κυβερνήτες,
κι ίσια τον κτύπον έφερναν· και βοηθός των Τρώων
ο άγριος Άρης κύκλωσε με σκότος τον αγώνα,
παντού φερόμενος· μ᾽ αυτό προστάγματα ενεργούσε
του χρυσοξίφου Απόλλωνος που του᾽΄χε παραγγείλει
510 τους Τρώας να εμψυχώσει ευθύς άμ᾽ είδεν ότι η Αθήνη
αναχωρούσε, η βοηθός των Δαναών· κι εκείνος
έστειλε από το πάμπλουτον ιερόν του τον Αινείαν
και θάρρος του ᾽βαλε πολύ στα στήθη και κατέβη
ο Αινείας στους συντρόφους του· χαρά τούς πήρε άμ᾽ είδαν
515 τον αρχηγόν τους ζωντανόν, γερόν κι εμψυχωμένον,
αλλά δεν τον ερώτησαν ότ᾽ είχαν τον αγώνα
που ο Φοίβος ο αργυρότοξος τους άναψε και ο Άρης
ο φονικός και η λυσσερή της Έριδος μανία.
Οι Αίαντες, ο Οδυσσεύς κινούσαν και ο Τυδείδης
520 στον πόλεμον τους Δαναούς· και τούτοι αφ᾽ εαυτού των
στους κτύπους και στον θόρυβον των Τρώων δεν δειλιάζαν,
άλλ᾽ έμεναν ως σύννεφα οπού ο Κρονίδης σταίνει
εις των βουνών τες κορυφές με την ανανεμίαν,
ατάραχ᾽ όσο του Βοριά και των σφοδρών ανέμων
525 όλων κοιμάται η δύναμις, που εκείνοι διασκεδάζουν
με το ηχηρό τους φύσημα τα σκιοφόρα νέφη·
ατάρακτ᾽ έτσι οι Δαναοί τους Τρώας απαντούσαν·
και μες στα πλήθη εγύριζε κι ενουθετούσ᾽ ο Ατρείδης:
«Άνδρες, σταθείτε· κάμετε, φίλοι, καρδιά και θάρρος,
530 ένας τον άλλον στους δεινούς αγώνες εντραπείτε·
να σώσει δύνατ᾽ η εντροπή τους άνδρες, όχι ο φόβος.
Και σ᾽ όσους᾽ φεύγουν δύναμις και δόξα δεν γεννάται».
Είπε και τον Δηικόωντα, τον σύντροφον του Αινεία,
τον Περγασίδην κτύπησε μ᾽ ακόντι στους προμάχους,
535 που ως του Πριάμου τα παιδιά σέβονταν όλ᾽ οι Τρώες,
ότι εμαχόνταν πρόθυμος στην πρώτην τάξιν πρώτος.
Αυτόν μ᾽ ακόντι κτύπησεν ο Ατρείδης στην ασπίδα
και στον χαλκόν δεν βάσταξεν η ασπίδα, αλλ᾽ ετρυπήθη
και τον ζωστήρα επέρασεν ως την γαστέρα η λόγχη·
540 πέφτει με βρόντο και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Τότε δυο πρώτους Δαναούς εφόνευσ᾽ ο Αινείας,
τον Κρήθωνα και Ορσίλοχον, παιδιά του Διοκλέους,
που μέσα στην καλόκτιστην Φεράν εκατοικούσε
πάμπλουτος και απ᾽ τον Αλφειόν κρατούσεν όπου ρέει,
545 πλατύ ποτάμι, ανάμεσα στην χώρα των Πυλίων,
κ᾽ εγέννα τον Ορσίλοχον πολλών ανθρώπων άρχον·
τούτος τον μεγαλόκαρδον εγέννησε Διοκλέα·
και του Διοκλέους δίδυμα δυο τέκνα γεννηθήκαν
ο Κρήθων και Ορσίλοχος, γνώστες πολέμου πρώτοι·
550 και άμ᾽ ανδρωθήκαν έπλευσαν στην εύιππην Τρωάδα
με τους Αργείους πρόθυμοι και αυτοί δια τους Ατρείδες
Μενέλαον και Αγαμέμνονα εκδίκησιν να πάρουν.
Και ο θάνατος εσκέπασεν αυτούς στο χώμα εκείνο·
όμοια με δυο λιοντάρια, που μέσα εις πυκνό λόγγο
555 σ᾽ υψηλόν όρος έθρεψε λεόντισσα μητέρα,
που μόσχους αφού άρπαξαν και πρόβατα παχέα
και στάνες αφού ερήμωσαν πολλές, έρχεται ώρα
οπού από χέρι ανθρώπινο και αυτά σφαμένα πέφτουν,
ομοίως, ως τους έπιασεν η δύναμις του Αινεία,
560 ως πέφτουν έλατ᾽ υψηλοί κι εκείνοι εξαπλωθήκαν.
Ο θάνατός τους πόνεσε του ανδρείου Μενελάου
κι εβγήκε με λαμπρ᾽ άρματα ζωσμένος στους προμάχους
κι έσειε λόγχην· δολερά τον έσπρωχνεν ο Άρης,
όπως τον φέρει θάνατον να λάβει απ᾽ τον Αινείαν·
565 τον είδ᾽ ο Αντίλοχος, υιός του Νέστορος γενναίου,
και στους προμάχους πρόβαλε φοβούμενος μη πάθει
ο βασιλέας και πολύ τους βλάψει τον αγώνα·
κι ενώ κείνοι αντιμέτωποι και χέρια και κοντάρια
τεντώναν ολοπρόθυμοι την μάχην ν᾽ αρχινήσουν,
570 εστήθηκε ο Αντίλοχος στου βασιλιά το πλάγι.
Και, αν και δεινός πολεμιστής, ο Αινείας δεν εστάθη
άμ᾽ είδε δύο μαχητάς να καρτερούν αντάμα.
Και αφού τους νεκρούς έσυραν εκείνοι στον στρατόν τους
κι έβαλαν τ᾽ άμοιρα παιδιά στα χέρια των συντρόφων,
575 εστράφηκαν κι εμάχονταν στην πρώτην τάξιν πάλιν.
Τον Πυλαιμένεα φόνευσαν, ισόπαλον του Άρη,
τον αρχηγόν των ασπιστών γενναίων Παφλαγόνων.
Τούτον, ορθόν στην άμαξαν, ο ανδρείος Ατρεΐδης
μέσα στο κλειδοκόκαλον εκτύπησε μ᾽ ακόντι·
580 ο Αντίλοχος τον Μύδωνα, τον άξιον κυβερνήτην
Ατυμνιάδην, πόστρεφε τους ίππους, τον κτυπάει
με πέτραν εις τον άγκωνα· του πέσαν απ᾽ τα χέρια
τα ελεφαντόλαμπρα λουριά· κατόπιν τού εχύθη
ο Αντίλοχος και με σπαθιά τον μήλιγγα του σχίζει·
585 έπεσεν επικέφαλα βογγώντας απ᾽ τ᾽ αμάξι
κι εβύθισε το καύκαλο στο χώμα και τους ώμους·
πολληώρα εστάθη, ως εύρηκεν αυτού βαθύν τον άμμον,
ώσπου τετραποδίζοντας οι ίπποι τον ξαπλώσαν,
που ράβδιζεν ο Αντίλοχος να πάρει στον στρατόν του.
590 Τους είδ᾽ ο Έκτωρ, με κραυγήν επάνω τους εχύθη·
και οι φάλαγγες κατόπι του οι δυνατές των Τρώων·
η σεπτή δέσποινα Ενυώ προεξάρχει με τον Άρη·
την λύσσαν αδιάντροπον έφερνε αυτή του φόνου·
κρατούσ᾽ ο Άρης κι έσειε θεόρατο κοντάρι
595 και πότ᾽ εμπρός του Έκτορος φαινόνταν πότε οπίσω.
Και άμα τον είδ᾽ ερίγησεν ο ανδρείος Διομήδης·
και ως από δρόμον μακρινόν οδίτης μ᾽ απορίαν
στέκει στην όχθην ποταμού που αφροκοπά και ρέει
ορμητικά στην θάλασσαν και οπίσω φεύγει εκείνος,
600 έτσι ο Τυδείδης σύρθηκε και προς το πλήθος είπε:
«Φίλοι, τον θείον Έκτορα θαυμάζομεν ως μέγαν
πολεμιστήν ατρόμητον· και ωστόσο έχει σιμά του
πάντοτε κάποιον των θεών που την ζωήν τού σώζει·
και τώρα ιδέτε μέ μορφήν θνητού τον Άρην έχει,
605 αλλ᾽ οπισθοποδήσετε γυρμένοι προς τους Τρώας
πάντοτε και μη πόλεμον προς τους θεούς ζητείτε».
Αυτά ᾽πε και πολύ σιμά τούς έσμιξαν οι Τρώες.
Ο Έκτωρ τον Αγχίαλον και τον Μενέσθην άνδρες
ανδρειωμένους φόνευσεν εις έν᾽ αμάξι αντάμα·
610 ο μέγας τούς λυπήθηκεν ο Τελαμώνιος Αίας,
ποοχώρησε κι εστήθη αυτού κι εκτύπησε μ᾽ ακόντι
τον Σελαγίδην Άμφιον, που στην Παισόν κατοίκα
και κτήματ᾽ είχε και πολλά χωράφια, πλην η μοίρα
στον Πρίαμον τον έφερε βοηθόν και στα παιδιά του.
615 Στην ζώνην τον εκτύπησεν ο Τελαμώνιος Αίας
και στην γαστέρα εμπήχθηκε το απέραντον ακόντι·
με βρόντον πέφτει· τρέχει ευθύς τα όπλα να του πάρει
ο μέγας Αίας· κι έχυναν τα φονικά των βέλη
σ᾽ αυτόν οι Τρώες πάμπολλα κι επήρε η ασπίδα πλήθος.
620 Και αντιπατώντας έβγαλεν απ᾽ τον νεκρόν τ᾽ ακόντι·
αλλ᾽ όμως δεν τον άφηναν τ᾽ ακόντια να τον γδύσει
απ᾽ τα λαμπρά του άρματα· φοβήθη τότ᾽ ο Αίας
μη πάθει κύκλωσιν σφοδρήν των αγερώχων Τρώων,
που με κοντάρι επάνω του πολλοί και ανδρειωμένοι,
625 αν κι είχε μέγα θαυμαστό παράστημα και ωραίο,
τον έσπρωξαν· τινάχθηκεν αυτός κι εσύρθη οπίσω.
Έτσι ενεργούσαν στον σφοδρόν αγώνα του πολέμου.
Κι έσπρωξ᾽ η μοίρα ανίκητη τον μέγαν Ηρακλείδην
Τληπόλεμον ενάντια στον θείον Σαρπηδόνα·
630 και άμ᾽ αντικρύ προχώρησαν ο ένας προς τον άλλον,
ο έγγονος με τον υιόν του βροντοφόρου Δία,
προσφώνησε ο Τληπόλεμος τον Σαρπηδόνα πρώτος:
«Τι σ᾽ αναγκάζει, Σαρπηδών, ω των Λυκίων άρχε,
ως άνθρωπος απόλεμος να κρύβεσ᾽ εδώ πέρα;
635 Ψεύδοντ᾽ αν λέγουν που ᾽σαι υιός του αιγιδοφόρου Δία
κι είσαι πολύ κατώτερος εκείνων των ηρώων
οπού στες πρώτες γενεές έχει γεννήσει ο Δίας,
ως ήταν ο πατέρας μου, ως λέγουν, ο Ηρακλέας
λεοντόψυχος, ατρόμητος, που ότ᾽ ήλθε εδώ να λάβει
640 τους ίππους του Λαομέδοντος, μ᾽ έξι καράβια μόνα
και μ᾽ ολιγότερον στρατόν, την πόλιν της Ιλίου
επόρθησε και από λαόν ορφάνωσε τους δρόμους·
και συ ψυχήν έχεις δειλήν και φθείροντ᾽ οι λαοί σου.
Ουδέ θαρρώ πως στήριγμα θενά ᾽σαι συ των Τρώων,
645 αν και ανδρειωμένος βοηθός απ᾽ την Λυκίαν ήλθες·
αλλά θα ιδείς που η λόγχη μου στον Άδη θα σε στείλει».
Και ο Σαρπηδών απάντησε: «Τληπόλεμε, ότι εκείνος
την Ίλιον τότ᾽ ερήμωσε, προήλθε απ᾽ την μωρίαν
του σεβαστού Λαομέδοντος, που αυτόν οπού τον είχε
650 ευεργετήσει εξύβρισε, κι έλειψε να του δώσει
τους ίππους, που χάριν αυτών μακρόθεν είχεν έλθει·
και σένα λέγ᾽ ότι απ᾽ εμέ φόνον και μαύρην μοίραν
εδώ θα λάβεις και απ᾽ αυτήν την λόγχην μου θα πέσεις,
το καύχημα να πάρω εγώ και ο Άδης την ψυχήν σου».
655 Κι εσήκωσε ο Τληπόλεμος το φράξινο κοντάρι·
σύγχρον᾽ από τα χέρια τους τ᾽ ακόντια πεταχθήκαν
το ζνίχι ο Σαρπηδών κτυπά και πέρα η πικρή λόγχη
εβγήκε και τα μάτια του μαύρο σκεπάζει σκότος.
Αλλά τ᾽ αριστερό μερί του Σαρπηδόνος είχε
660 ήδη τρυπήσ᾽ η μακριά του Τληπολέμου λόγχη
και μανιωμένη ξάκρισε ξυστά το κόκαλό του·
ακόμη από τον θάνατον τον φύλαγε ο πατέρας.
Και οι σύντροφοι απ᾽ τον πόλεμον τον θείον Σαρπηδόνα
έπαιρναν· τον εβάρυνεν, ως το ᾽σερνε, το μέγα
665 κοντάρι ότι βιαζόμενοι και στενοχωρημένοι
κανείς δεν ᾽σκέφθη, όπως αυτός ελεύθερα πατήσει,
να του αφαιρέσει απ᾽ το μερί το φράξινο κοντάρι.
Ομοίως τον Τληπόλεμον επαίρναν οι γενναίοι
οι Αχαιοί και ως είδε αυτούς ο θείος Οδυσσέας,
670 πάθος μεγάλο αισθάνθηκεν η ανδράγαθη καρδιά του,
κι εβάλθηκε στου λογισμού τα βάθη να μετρήσει·
θα κυνηγήσει τον υιόν του βαρυκτύπου Δία
ή αυτού θα δώσει θάνατον στο πλήθος των Λυκίων;
Αλλ᾽ απ΄ την λόγχην του υψηλού στο φρόνημα Οδυσσέως
675 να πέσει ο γόνος του Διός δεν ήθελεν η μοίρα·
κι η Αθηνά τον έκλινε στο πλήθος των Λυκίων.
Τον Κοίρανον και Αλάστορα, τον Άλιον και Χρομίον
τον Νοήμονα, τον Άλκανδρον, τον Πρύτανιν φονεύει·
και άλλους θα έκοφτε πολλούς ο θείος Οδυσσέας,
680 μακρόθε αν δεν τον έβλεπεν ο λοφοσείστης Έκτωρ.
Κι εβγήκε με λαμπρ᾽ άρματα ζωσμένος στους προμάχους,
φόβος πολύς των Δαναών· άμα τον είδ᾽ εχάρη
ο Σαρπηδών ο διογενής και θλιβερά του είπε:
«Πριαμίδη, μη στων Δαναών τα χέρια ᾽δω μ᾽ αφήσεις
685 αλλά βοήθειαν δώσε μου· καν στην δικήν σας πόλιν
ας ξεψυχήσω, αφού σ᾽ εμέ δεν ήταν διορισμένο
να γύρω στην αγαπητήν πατρίδα να χαρύνω
την ποθητήν μου σύντροφον και το γλυκό μου βρέφος».
Τίποτε δεν του απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ,
690 αλλά με ορμήν προσπέρασε ποθώντας ν᾽ αποδιώξει
τους Δαναούς και άνδρες πολλούς να θανατώσει ακόμη.
Κι εκάθισαν οι σύντροφοι τον θείον Σαρπηδόνα
κάτω απ᾽ την εύμορφην οξιά του αιγιδοφόρου Δία
και όπως του βγάζει απ᾽ το μερί το φράξινο κοντάρι
695 ο ποθητός του σύντροφος Πελάγων ο γενναίος,
έχαν᾽ εκείνος την ψυχήν, τα μάτια του θαμπώναν·
και πάλι επήρε ανάσαμα και ο δροσερός Βορέας,
φυσώντας την μισόσβηστην ψυχήν του ζωντανεύει.
Και αν και τους κτύπησ᾽ ο Έκτορας και αν και τους κτύπησ᾽ ο Άρης
700 οι Αργείοι δεν εστρέφοντο να φύγουν προς τα πλοία,
αλλ᾽ ούτε ορμούσαν προς αυτούς, αλλ᾽ οπισθοποδούσαν
πάντοτ᾽ ευθύς που νόησαν τον Άρη μες στους Τρώας.
Τότε ποιον πρώτον φόνευσεν, ποιον ύστερον ο Έκτωρ
ο Πριαμίδης και μ᾽ αυτόν ο χαλκοφόρος Άρης;
705 Ο θείος Τεύθρας έπεσεν, ο πλήξιππος Ορέστης,
ο Αιτώλιος, Τρήχος λογχιστής, ο Οινόμαος, ο Οινοπίδης
Έλενος και ο λαμπρόζωνος Ορέσβιος που στην Ύλην
εγκάτοικος εφρόντιζε πολλά να θησαυρίζει,
σιμά στους άλλους Βοιωτούς οπού στης Κηφισίδος
710 λίμνης τα πλάγια χαίρονται της γης την αφθονίαν.
Και άμα η θεά τους νόησεν η Ήρα η λευκοχέρα
οπού στον σφοδρόν πόλεμον χαλούσαν τους Αργείους,
προσφώνησε την Αθηνά με λόγια φτερωμένα:
«Οϊμένα, κόρη αδάμαστη του αιγιδοφόρου Δία,
715 αν να λυσσάξει αφήσομεν τον Άρην, ως τον βλέπεις,
ο λόγος θα ματαιωθεί, που εδώκαμε του Ατρείδη,
πως θα γυρίσει πορθητής του πυργωμένου Ιλίου.
Κι έλα κι εμείς τον πόλεμον ας θυμηθούμε τώρα».
Αυτά ᾽πε· την υπάκουσεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη,
720 τα χρυσοφάλαρ᾽ άλογα τότ᾽ ευτρεπίζ᾽ η Ήρα
του υψίστου Κρόνου σεβαστή κόρη κι ευθύς η Ήβη
στον σιδερένιο άξονα της άμαξας περνάει
τροχούς οπού ᾽ναι χάλκινοι με οκτώ στη μέση ακτίνες.
Και των τροχών είν᾽ άφθαρτος χρυσός ο γύρος όλος
725 κι έχει στεφάνια χάλκινα π᾽ όποιος τα ιδεί θαυμάζει.
Και απ᾽ τα δυο μέρη ολάργυρο το κεφαλάρι αστράφτει·
σύρματα ολάργυρα, χρυσά στηρίζουν τεντωμένα
τον θρόνον πόχει ένα πλευρό κυρτό στο κάθε μέρος·
εις το τιμόνι ολάργυρο σμίγει χρυσόν ωραίον
730 ζυγόν με τα ζυγόλουρα πού ᾽ναι χρυσά κι εκείνα·
κι έφερε κάτω απ᾽ τον ζυγόν τα γρήγορα πουλάρια
η Ήρα που την έριδα διψά και τον αγώνα·
κι η Αθηνά, κόρη σεμνή του αιγιδοφόρου Δία,
εις του πατρός το έδαφος τον πέπλον απολνάει
735 τον αγανόν, τον πλουμιστόν που ᾽χε ποιήσει εκείνη.
Και ως τον χιτώνα ενδύθηκε του αστραποδόρου Δία,
στην μάχῃν την πολύθρηνον να ορμήσει οπλίζετ᾽ όλη.
Στους ώμους βάζει την φρικτήν, την κροσωτήν ασπίδα,
πόχει τριγύρω την φυγήν κι η Έρις είναι μέσα,
740 η Δύναμις και ο Διωγμός, οπού καρδιές παγώνει,
και της Γοργούς η κεφαλή, τρομακτικό και μέγα
τέρας, που δείχνει των θνητών ο αιγιδοφόρος Δίας.
Κράνος δικέφαλο φορεί, τετράλοφον, ωραίον,
χρυσό, που πόλεων εκατόν στρατούς αντισηκώνει.
745 Και ανέβηκε στο φλογερόν αμάξι και κοντάρι
φουκτώνει μέγα, στερεά μ᾽ αυτό δαμάζ᾽ ηρώων
τα πλήθη σ᾽ όποιους οργισθεί φρικτού πατρός η κόρη.
Κι η Ήρα με την μάστιγα σφοδρά κινεί τους ίππους·
βροντά η πύλη τ᾽ ουρανού αυτάνοικτη έμπροσθέν τους,
750 οπού του απέραντ᾽ ουρανού φυλάκτρες και του Ολύμπου
την φράζουν με το σύγνεφον ή τ᾽ αφαιρούν οι Ώρες.
Και ως τα κεντούσαν, τ᾽ άλογα περάσαν απ᾽ την πύλην.
Και τον Κρονίδην εύρηκαν ανάμερ᾽ απ᾽ τους άλλους
θεούς στην άκρην κορυφήν του πολυλόφου Ολύμπου.
755 Τους ίππους εκεί εκράτησεν η Ήρα η λευκοχέρα
και ομίλησε κι εξέτασε τον ύψιστον Κρονίδην.
«Δία πατέρ᾽, αρέγουν σε τα έργ᾽ αυτά του Άρη;
Άδικ᾽ αφάνισε απρεπώς τόσον λαόν ανδρείον
των Αχαιών, λύπη σ᾽ εμέ, κι ήσυχοι ωστόσο επάνω
760 ευφραίνοντ᾽ ο αργυρότοξος Απόλλων κι η Αφροδίτη
πως απολύσαν τον τρελόν που νόμον δεν γνωρίζει.
Τάχα σ᾽ εμέ θα χολωθείς, πατέρ᾽, αν εγώ διώξω
μ᾽ ελεεινά κτυπήματα τον Άρη από την μάχην; »
Και ο Δίας της απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
765 «Την ανδρειωμένην Αθηνά σπρώξε του ευθύς επάνω·
που συνηθά μάλιστ᾽ αυτή μ᾽ οδύνες να τον πλήττει».
Αυτά ᾽πε και τον άκουσεν η Ήρα η λευκοχέρα.
Και τ᾽ άλογά της ράβδισε και αυτά με προθυμίαν
πετούν ανάμεσα στην γην και στ᾽ ουρανού τ᾽ αστέρια
770 και όσος αέρας φαίνεται στους οφθαλμούς του ανθρώπου
που απ᾽ ακρωτήρι θεωρεί τ᾽ απέραντα πελάγη,
διάστημα τόσο των θεών οι ίπποι διασκελίζουν·
και ότε στην Τροίαν ήλθαν κει, που δυο ποτάμια ρέουν
και στου Σκαμάνδρου σμίγεται τα ρεύματα ο Σιμόεις,
775 τ᾽ άλογ᾽ αυτού σταμάτησεν η Ήρα η λευκοχέρα·
τα ξέζεψε και ολόγυρα με καταχνιά τα ζώνει.
Και αμβρόσιο φύλλο εβλάστησε να βόσκουν ο Σιμόεις.
Κι εκείνες με το βάδισμα πόχει δειλή τρυγόνα
πηγαίναν ολοπρόθυμες να σώσουν τους Αργείους·
780 αλλ᾽ ότε εις μέρος έφθασαν που ᾽σαν πολλοί και ανδρείοι
συμπυκνωμένοι ολόγυρα του τρομερού Διομήδη,
οπού στην όψιν όμοιαζαν λεόντων ωμοφάγων,
ή αγριοχοίρων φοβερών που αδάμαστά ᾽χουν στήθη,
εστάθη αυτού κι εκραύγασεν η Ήρα η λευκοχέρα,
785 με την φωνήν του Στέντορος που χάλκιν᾽ είχε στόμα·
κι εφώναζ᾽ όσο δεν μπορούν άνδρες ομού πενήντα:
«Αίσχος, Αργείοι θαυμαστοί στην όψιν, αλλ᾽ αχρείοι·
στον πόλεμον όσο έρχονταν ο θείος Αχιλλέας,
την πύλην την Δαρδανικήν δεν διάβαιναν οι Τρώες
790 ποτέ· τόσο της λόγχης του το βάρος ετρομάζαν·
τώρ᾽ απ᾽ την πόλιν τους μακράν σάς πολεμούν στα πλοία».
Αυτά ᾽πε· και όλων των ανδρών εμψύχωσε το στήθος.
Και στον Τυδείδην έδραμεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
και αυτού σιμά στ᾽ αμάξι του τον ήβρε να δροσίζει
795 το λάβωμα που του άνοιξε το βέλος του Πανδάρου·
τον έκαιεν ο ίδρωτας απ᾽ τον πλατύν ζωστήρα
της κυκλωτής ασπίδος του· κι είχε βαρύ το χέρι·
και τον ζωστήρα εσήκωσε κι εσφόγγιζε το αίμα·
και τον ζυγόν των ίππων του πιάν᾽ η θεά και λέγει:
800 «Υιόν που ολίγον του ᾽μοιασεν εγέννησε ο Τυδέας.
Ήτ᾽ ο Τυδέας μαχητής, αν και μικρός το σώμα·
και ότ᾽ εγώ τον ᾽μπόδιζα να δείξει την ανδρειά του
εις τον καιρόν που μηνυτής επήγεν εις τες Θήβες
μόνος μακράν των Αχαιών στα πλήθη των Καδμείων,
805 να ησυχάζει του ᾽λεγα στην τράπεζαν μαζί τους.
Και αυτός οπού ᾽χε την ψυχήν ως πρότερα γενναίαν,
προκάλεσε κι ενίκησε τ᾽ αγόρια των Καδμείων
ευκόλως· ότι βοηθός ευρέθην στο πλευρό του.
Και ομοίως συ μ᾽ έχεις κοντά και σε περιφυλάγω
810 και σε κεντώ με προθυμιά να κυνηγείς τους Τρώας.
Αλλ᾽ ή ο κόπος ο βαρύς σού μούδιασε τα μέλη
ή φόβος σ᾽ απονέκρωσε και γόνος του Οινείδη
Τυδέως του πολεμικού τωόντι συ δεν είσαι».
Εκείνης τότε απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
815 «Καλώς γνωρίζω σε, θεά, σεπτή του Δία κόρη,
όθεν προθύμως θα σου ειπώ, χωρίς το ουδέν να κρύψω.
Ο κόπος δεν μ᾽ εμούδιασεν, ούτε ποσώς ο φόβος,
αλλ᾽ ενθυμούμαι ακόμη εγώ τι μόχεις παραγγείλει·
μ᾽ εμπόδιζες άλλους θεούς στην μάχην ν᾽ αντικρίσω·
820 αλλά την κόρην του Διός, στον πόλεμον αν έλθει,
την Αφροδίτην μου ᾽λεγες με λόγχῃν να κτυπήσω.
Δια τούτο ατός μου ανάμερα καθίζω και των άλλων
Αργείων είπα να σταθούν εδώ συγκεντρωμένοι,
ότι τον Άρην αρχηγόν στην μάχην τώρα βλέπω».
825 Τότε η Γλαυκόφθαλμη θεά του απάντησε και του ᾽πε:
«Ω της καρδιάς μου αγαπητέ Τυδείδη, δια την ώραν
τον Άρην συ μη φοβηθείς μήτε των αθανάτων
κανέναν· αφού βοηθός σου είμαι· κι έλα σπρώξε
τα στερεόποδ᾽ άλογα στον Άρην εναντίον
830 και κτύπα τον από κοντά, σέβας ποσώς μην έχεις
στον μανιακόν, τον πάγκακον, τον άστατον, που πρώτα
της Ήρας έλεγε κι εμού πως θέλει πολεμήσει
τους Τρώας τάχα και βοηθός θα γίνει των Αργείων,
και τώρα τα λησμόνησε κι επήγε με τους Τρώας».
835 Και με το χέρι ετράβηξε τον Σθένελον και τούτος
από τ᾽ αμάξι επήδησε και ανέβηκε αναμμένη
στον θρόνον η Αθηνά σιμά στον θεϊκόν Τυδείδην.
Από το βάρος βρόντησε το δρύινον αξόνι,
ότ᾽ είχε επάνω τρομεράν θεάν κι εξαίσιον άνδρα.
840 Την μάστιγα, τους χαλινούς έχ᾽ η θεά και σπρώχνει
τα στερεόποδ᾽ άλογα στον Άρη εναντίον,
εκεί που τον θεόρατον Περίφαντα Οχησίδην
εγύμνωνε, των Αιτωλών εξαίσιον πολεμάρχον.
Τότε, να γίνει αόρατη στον ανδροφόνον Άρη,
845 στου Άδη εκρύφθη η θεά την περικεφαλαία.
Και άμ᾽ είδ᾽ ο Άρης ο σκληρός τον θείον Διομήδη,
άφησε τον θεόρατον Περίφαντα να κείται
νεκρός εκεί που θάνατον του είχε δώσει πρώτα
κι ίσια στον ιπποδαμαστήν εχύθηκε Διομήδη.
850 Κι ότ᾽ ήσαν αντιμέτωποι, το χάλκινο κοντάρι
ξάμωσ᾽ επάνω απ᾽ τον ζυγόν και τα λουριά των ίππων
ο Άρης ολοπρόθυμος να πάρει την ψυχήν του.
Το ᾽πιασε με το χέρι της η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
και από τον θρόνον το ᾽καμε χαμένο αυτού να πέσει·
855 δεύτερος τότ᾽ εχύθηκε με χάλκινο κοντάρι
ο Διομήδης, κι η θεά τ᾽ άμπωσεν ώσπου εβρήκε
η λόγχη το λαγγόνι αυτού που ζώστρα το σκεπάζει·
τον πλήγωσε αυτού κι έφαγε την τρομερήν του σάρκα,
και το κοντάρι ανέσπασε· και ο χαλκοφόρος Άρης
860 βόησε τόσ᾽ όσο βοούν εννιά δέκα χιλιάδες
άνδρες, ενώ συγκρούονται στην φλόγα του πολέμου.
Κι έπεσε τρόμος στην καρδιά των Αχαιών και Τρώων.
Τόσο σφοδρώς εβόησεν ο αιμόχαρος ο Άρης.
Και ως από νέφη φαίνεται σκοταδερός ο αέρας,
865 ότ᾽ άνεμος σηκώνεται κακός από το καύμα,
του Διομήδη εφαίνετο και ο χαλκοφόρος Άρης
ως μες στα νέφη ανέβαινεν εις τ᾽ ουρανού τον θόλον.
Κι έφθασε ευθύς στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων,
και λυπημένος κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη
870 και τ᾽ άφθαρτ᾽ αίμα τού ᾽δειχνε, που απ᾽ την πληγήν του ρέει, και του ᾽λεγε οδυρόμενος με λόγια φτερωμένα:
«Πατέρα Δία, στο κακό που βλέπεις δεν θυμώνεις;
Φρικτά πάντοτ᾽ επάθαμεν οι αθάνατοι από γνώμην
δικήν μας όταν παίρνομεν με τους ανθρώπους μέρος.
875 Και όλοι σ᾽ εσέ θυμώνομεν, διότι έχεις γεννήσει
κόρην τρελήν, κακότροπην, που στ᾽ άνομα είναι ο νους της.
Διότι οι επίλοιποι θεοί στον Όλυμπον όσ᾽ είναι,
όλοι σου υποτάσσονται, σ᾽ εσέ καθείς μας κλίνει·
και αυτήν ποσώς δεν τιμωρείς με έργον ή με λόγον,
880 αλλ᾽ επειδή την γέννησες κακήν την υποφέρεις,
που τώρα τον περήφανον Διομήδην έχει σπρώξει
να πολεμήσει μανιακός αυτούς τους αθανάτους·
την Κύπριν πρώτα ελάβωσε στο χέρι και κατόπιν
ως δαίμων ώρμησε σ᾽ εμέ· και αν οι γοργοί μου πόδες
885 δεν μ᾽ έπαιρναν θα εκείτομουν πολύν καιρόν με πόνους
κει μέσα στους ελεεινούς σωρούς των πεθαμένων
ή άψυχον ζωντόνεκρον θα μ᾽ έκαμναν οι λόγχες».
Μ᾽ άγριο βλέμμ᾽ απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
«Εδώ μη κάθεσ᾽, άστατε, ωσάν παιδί να κλαίεις·
890 και απ᾽ τους θεούς του Ολύμπου σε μισώ με την καρδιά μου, ότι την έριδ᾽ αγαπάς, τες μάχες, τους πολέμους.
Της μητρός σου έχεις την ορμήν ακράτητην, βαρείαν,
της Ήρας όπου οι λόγοι μου δυσκόλως την δαμάζουν,
και τώρ᾽ αυτή σε πρόσταξε, θαρρώ, και αυτά παθαίνεις.
895 Αλλά να βασανίζεσαι δεν θέλει εγώ σ᾽ αφήσω,
αίμα μου είσαι, και σ᾽ εμέ σ᾽ εγέννησε η μητέρα·
κακός ως είσαι, αν είχε σε θεός άλλος γεννήσει
από καιρόν θα ευρίσκεσο μακράν των Ουρανίων».
Είπε και τον Παιήονα προστάζει να τον ιάνει.
900 Με βότανα παυσίπονα που του ᾽βαλε ο Παιήων
τον ιάτρευσεν ότι θνητός δεν ήτο αυτός πλασμένος·
και όπως γρήγορα η πυτιά το λευκό γάλα πήζει
που υγρόν γοργά συσφίγγεται, καθώς το ανακατώνουν,
έτσι εθεράπευσε γοργά τον άγριον Άρη εκείνος.
905 Και ο Άρης, ως τον έλουσεν η Ήβη, λαμπροφόρος
με περηφάνια κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη.
Και προς το δώμα του Διός του μεγαλοδυνάμου
γύρισε με την Άργισσαν Ήραν η σώστρ᾽ Αθήνη,
τον Άρην αφού εμπόδισαν απ᾽ τες ανδροφονίες.
Ιλιάδα – Ζ
Δύναμιν τότ᾽ η Αθηνά και θάρρος του Διομήδη
έδωκεν ώστ᾽ εξαίσια στα πλήθη των Αργείων
να δοξασθεί και υπέρλαμπρην φήμην παντού να λάβει.
Από το κράνος του άναβε και απ᾽ την ασπίδα φλόγα
5 που ακτινοβόλ᾽ ακοίμητη, του φθινοπώρου ως τ᾽ άστρο
λουσμένο απ᾽ τον Ωκεανόν ολόφωτο αναλάμπει·
φως τόσο από την κεφαλήν τού ανάβει και απ᾽ τους ώμους
κι έσπρωξε αυτόν κει πόβραζε σφοδρότερος ο αγώνας.
Ήταν Τρωαδίτης άνθρωπος, ο Δάρης, ιερέας
10 του Ηφαίστου, πλούσιος, άψεγος· και τέκνα τον Φηγέα
και τον Ιδαίον είχε δυο, κι ήσαν πολέμων γνώστες·
κινήσαν εναντίον του κι οι δυο τους απ᾽ την τάξιν,
στ᾽ αμάξι αυτοί, κι εμάχετο πεζός ο Διομήδης.
Και, άμ᾽ αφού προχώρησαν, αντίκρυς εσταθήκαν,
15 έριξε πρώτος το μακρύ κοντάρι του ο Φηγέας·
ξάκρισε η λόγχη αριστερά τον ώμον του Τυδείδη
και δεν τον πήρε· ακόντισε και αυτός κι όχι χαμένα.
Αλλά στο στηθοκόκαλο τον κτύπησ᾽ ώστε χάμω
τον κρήμνισ᾽ απ΄ την άμαξαν· επήδησεν ο Ιδαίος
20 τ᾽ όμορφο αμάξι αφήνοντας, ούδ᾽ έλαβε την τόλμην
του φονευμένου του αδελφού φρουρός αυτού να μείνει,
ότι ούδ᾽ αυτός θε να ᾽φευγε τον χάρον, αλλ᾽ εσώθη
από τον Ήφαιστον, οπού τον έζωσε με σκότος,
να μη του μείνει ο γέροντας χωρίς παρηγορίαν.
25 Τ᾽ άλογα τότ᾽ εξέζεψεν ο ένδοξος Τυδείδης
και των συντρόφων τα ᾽δωκε να πάρουν εις τα πλοία,
Και οι Τρώες στην γενναίαν των ψυχήν εταραχθήκαν
που τους υιούς του Δάρητος, τον έναν φονευμένον
είδαν, τον άλλον άφαντον· κι η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
30 τον άγριον Άρη έπιασεν από το χέρι κι είπε:
«Ω Άρη φονικότατε, ω Άρη τειχοπλήκτη,
μόνους δεν τους αφήνομε τους Αχαιούς και Τρώας
να μάχονται, και ας δοξασθούν όποιοι θελήσει ο Δίας;
Από τη μέση ας λείψομε μήπως σ᾽ εμάς θυμώσει.»
35 Αυτά ᾽πε κι απ᾽ τον πόλεμον τον άγριον Άρη επήρε
κι έβαλε αυτόν ν᾽ αναπαυθεί στες όχθες του Σκαμάνδρου·
τότ᾽ έγειραν οι Δαναοί τους Τρώας και από ένα
κάθε αρχηγός τους φόνευε· και πρώτος ο Αγαμέμνων
από τ᾽ αμάξι τον τρανόν έριξε κάτ᾽ Οδίον,
40 των Αλιζώνων αρχηγόν, που, ως πρώτος ᾽στράφη, εμπήχθη
τ᾽ ακόντι μες στους ώμους του και από τα στήθη εβγήκε.
Πέφτει με βρόντον και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Εφόνευσ᾽ ο Ιδομενεύς τον Φαίστον απ᾽ την Τάρνην
την μεγαλόσβολην, υιόν του Βώρου Μαιονίδου.
45 Αυτόν εκεί που ανέβαινε σ᾽ αμάξι με κοντάρι
στον δεξιόν ώμον λόγχισεν ο μέγας στρατηλάτης.
Κάτω εκρημνίσθη, κι έζωσεν αυτόν θανάτου σκότος.
Και οι σύντροφοι τον γύμνωναν εκεί του Ιδομενέως·
τότε ο Μενέλαος φόνευσε με λόγχην τον Στροφίδην
50 Σκαμάνδριον, που ήταν έξοχος εις το κυνήγι γνώστης
ότι τον είχ᾽ η Άρτεμις η ίδια μορφωμένον
όλα τ᾽ αγρίμια να κτυπά που στ᾽ όρος τρέφει ο λόγγος.
Τότε όμως ούτ᾽ η Άρτεμις τον έσωσε η τοξεύτρα,
ούτ᾽ οι μακροβολίες του που τόσο τον δοξάσαν·
55 τον κτύπησ᾽ ο Μενέλαος ο ανδρείος Ατρεΐδης,
με λόγχην, όπως έφευγεν εμπρός του, μες στους ώμους
στην ράχιν· και απ᾽ το στήθος του η άκρη πέρα εβγήκε·
᾽πίστομα πέφτει και βροντούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Τον Αρμονίδην Φέρεκλον φονεύει ο Μηριόνης
60 αυτόν, που με τα χέρια θαυμάσια τεχνουργούσε,
ότ᾽ η Παλλάς η Αθηνά περίσσα τον αγάπα.
Και του Αλεξάνδρου έκαμε αυτός τα ισόπλευρα καράβια
τ᾽ αρχέκακα, που εγέννησαν κακό στους Τρώας όλους
και εις αυτόν, που των θεών τα ρήματ᾽ αγνοούσε.
65 Και αυτόν ως τον κατάτρεχεν, προφθάνει ο Μηριόνης
και τον κτυπά στο δεξιό μερί και αντίκρ᾽ η λόγχη
στην φούσκαν βγαίνει, αφού περνά στο κόκαλο αποκάτω.
Βογγά, πέφτει στα γόνατα και ο θάνατος τον ζώνει.
Εφόνευσε τον Πήδαιον Αντηνορίδη ο Μέγης,
70 νόθον και αυτόν· η Θεανώ, θεία γυνή, προς χάριν
του ανδρός της, καλοανάτρεφεν ως τ᾽ ακριβά παιδιά της.
Εκείνον τότ᾽ από σιμά ο ανδρείος Φιλεΐδης
κτύπησε στ᾽ αντικέφαλο μ᾽ ακονισμένην λόγχην·
την γλώσσαν έκοψ᾽ ο χαλκός κάτ᾽ ως τα δόντια πέρα·
75 πέφτει· σφίγγουν τα δόντια του το σίδερο το κρύο.
Τον θείον τότε Υψήνορα, του υπερηφάνου εκείνου
του Δολοπίονος υιόν, ιερέα του Σκαμάνδρου,
οπού ο λαός ολόκληρος ωσάν θεόν τιμούσε,
ο Ευαιμονίδης ο λαμπρός Ευρύπυλος τον φθάνει,
80 εμπρός του ως έφευγε, και αυτού του θέρισε απ᾽ τον ώμον
με μάχαιραν το δυνατό του χέρι· και αυτό πέφτει
αιματωμένο κατά γης· τους οφθαλμούς τού κλείσαν
η μοίρα η παντοδύναμη και του θανάτου σκότος.
Έτσι ενεργούσαν στον σφοδρόν αγώνα του πολέμου·
85 και τότε δεν θα γνώριζες με ποιους είναι ο Τυδείδης,
αν πάει με τους Αχαιούς ή με τους Τρωαδίτες,
ότι στο σιάδι εμάνιζεν, ως φουσκωτό ποτάμι
που παίρνει κάθε πρόχωμα με την σφοδράν ροήν του·
ούτε προχώματα κρατούν εκείνου την πλημμύραν,
90 ούτε των κήπων στερεοί φραγμοί την εμποδίζουν,
έξαφν᾽ αν φθάσει, αν του Διός νεροποντιά πληθύνει
και καταστρέφει γεωργών έργα πολλά και ωραία·
όμοια τες πυκνές φάλαγγες ετάραζε ο Τυδείδης
των Τρώων και τα πλήθη των δεν στέκονταν εμπρός του.
95 Τον είδε του Λυκάονος ο υιός ο επαινεμένος
τες φάλαγγες με μάνητα να σπάνει στην πεδιάδα·
το κυρτό τόξο ετέντωσε ενάντιά του, ως ορμούσε
επάνω του· τον πίτυχε στου θώρακος το κύτος,
στον δεξιόν ώμον· το πικρόν ακόντι ανοίγει δρόμον
100 αντίπερα κι ο θώρακας εγέμισ᾽ όλος αίμα.
Φώναξε τότε ο Πάνδαρος μακριά να τον ακούσουν:
«Γενναίοι Τρώες, κεντηταί των ίππων, κινηθείτε·
λαβώθ΄ ιδού των Αχαιών ο πρώτος και θα πέσει
απ᾽ το σφοδρό μου ακόντισμα· αν μ᾽ έσπρωξε τωόντι
105 ο Απόλλων του Διός υιός ως ήλθ᾽ απ΄ την Λυκίαν».
Αυτά ᾽πε αυτός καυχώμενος· δεν έπεσε απ᾽ το βέλος
κείνος, αλλ᾽ αναμέρισε κι εμπρός στ᾽ αμάξι εστάθη
και είπε προς τον Σθένελον, υιόν του Καπανέως:
«Έλα, Καπανειάδη μου, κατέβ᾽ από τ᾽ αμάξι
110 από τον ώμον το πικρόν ακόντι να μου σύρεις».
Είπε και χάμου ο Σθένελος επήδησ᾽ απ᾽ το αμάξι
και από τον ώμον μέσαθε του ετράβηξε το ακόντι
και το αίμα ευθύς πετάχθηκεν απ᾽ τον κρουστόν χιτώνα·
και τότ᾽ ευχήθη ο ξακουστός στες μάχες Διομήδης:
115 «Άκου με, κόρη αδάμαστη του αιγιδοφόρου Δία,
εάν ποτέ στον πόλεμον εδείχθης του πατρός μου
καλή βοηθός, αγάπησε κι εμέ, θεά μου, τώρα·
τον άνδρα που μ᾽ ελάβωσε κι επαίρεται και λέγει
που ολίγο ακόμη θα χαρώ το λαμπρό φως του ηλίου,
120 δώσ᾽ να τον φθάσ᾽ η λόγχη μου νεκρός να πέσει εμπρός μου». Αυτά δεήθη, κι η θεά την δέησιν εδέχθη,
τα μέλη τού ᾽καμ᾽ ελαφρά, τα πόδια και τα χέρια,
κι ήλθε σιμά του κι είπε του με λόγια φτερωμένα:
«Διομήδη, τώρα θαρρετά πολέμησε τους Τρώας,
125 ότι στα στήθη σού ᾽βαλα την πατρικήν ανδρείαν
ατρόμητην, ως ο Τυδεύς την είχε ο ασπιδοφόρος
και την κατάχνια αφαίρεσα που σκέπαζε το φως σου,
όπως θεόν από θνητόν ευκόλως ξεχωρίσεις.
Δια τούτο αν έλθει εδώ θεός για να σε δοκιμάσει,
130 μ᾽ άλλον αθάνατον θεόν εσύ μη πολεμήσεις
κανέναν· αλλ᾽ αν του Διός η κόρ᾽ η Αφροδίτη
έλθει στον πόλεμον αυτήν με λόγχην θα κτυπήσεις».
Αυτά ᾽πε και αναχώρησεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη.
Εις τους προμάχους όρμησε και πάλιν ο Τυδείδης
135 και αν ήταν πρόθυμος και πριν να πολεμά τους Τρώας,
τώρ᾽ είχε τρίδιπλην ορμήν, ως έχει το λεοντάρι,
που όταν πηδήσει στην αυλήν των μαλλιαρών προβάτων
και το σκαρφίσει ο φύλακας, χωρίς να το φονεύσει,
ανδρειά του δίδει και ποσώς δεν του αντιστέκει πλέον,
140 μέσα στες στάνες κρύβεται και τα ᾽ρημα σκορπιούνται·
εκείνα επανωβιάζονται κι εκείνο απ᾽ την βαθείαν
αυλήν με μέγα πήδημα στην εξοχήν πετιέται·
έτσι στους Τρώας χύθηκεν ο δυνατός Τυδείδης.
Κτυπά κει τον Αστύνοον κι Υπείρονα τον άρχον·
145 κείνον επάνω στον μαστόν με λογχοφόρο ακόντι,
τον άλλον με τρανό σπαθί μέσα στην ωμοπλάτην
και απ᾽ τον αυχένα εχώρισε τον ώμον και απ᾽ τα νώτα.
Εκείθε στον Πολύιδον και Άβαντα περνάει,
υιούς του Ευρυδάμαντος, του γέρου ονειροκρίτου·
150 σ᾽ αυτούς δεν ξήγησ᾽ όνειρα οπότε αναχωρούσαν,
αλλά νεκρούς τους γύμνωσεν ο δυνατός Διομήδης.
Τον Ξάνθον και τον Θόωνα, δυο τέκνα και τα δύο
αγαπητά του Φαίνοπος, που᾽΄χε κακό το γήρας,
ότι άλλον δεν εγέννησε το βιο του να του αφήσει.
155 Τους πήρε την γλυκιά ζωήν κι εγύμνωσε ο Τυδείδης
και άφην᾽ εις δάκρυα και οδυρμούς τον άκληρον πατέρα,
που δεν τους διέχθη ζωντανούς οπίσω από την μάχην
και μακρινοί του συγγενείς το βιος του εμοιρασθήκαν.
Του Δαρδανίδου πιάνει αυτού, δυο τέκνα, του Πριάμου
160 που σ᾽ ένα αμάξι εκάθονταν, Εχέμμων και Χρομίος.
Και ωσάν λιοντάρι που εις κοπήν βοδιών μέσα στον λόγγον
ορμά και από τον τράχηλον τραβά μοσχάρι ή ταύρον,
ομοίως απ᾽ την άμαξαν εκείνος και τους δύο
κακόσυρε και γύμνωσε νεκρούς· και τ᾽ άλογά των
165 έδωκε των συντρόφων του να φέρουν εις τα πλοία.
Τον είδ᾽ ο Αινείας των ανδρών τες φάλαγγες να στρώνει
και μέσ᾽ από την ταραχήν διαβαίνει κι απ᾽ τ᾽ ακόντια,
και τον ισόθεον Πάνδαρον ζητούσε ν᾽ απαντήσει·
κι εβρήκε τον ασύγκριτον και τον ανδρειωμένον
170 Λυκαονίδην, κι έμεινεν εμπρός του και του είπε:
«Πάνδαρε, πού το τόξο, πού τα φτερωτά σου βέλη,
η δόξα πού; Και ισόπαλον κανένα εδώ δεν έχεις,
ουδέ μες στην Λυκίαν σου δεν είναι ανώτερός σου.
Αλλ᾽ έλα, εύχου του Διός και βέλος ρίξε εις τούτον
175 τον άνδρα που μανίζει εδώ και αφάνισε τους Τρώας,
ότι τα γόνατ᾽ έλυσε πολλών και ανδρειωμένων,
εκτός αν είναι τις θεός που οργίσθη δια θυσίες
στους Τρώας· είναι φοβερή η οργή των αθανάτων».
Τότε ο λαμπρός απάντησε σ᾽ αυτόν Λυκαονίδης:
180 «Των χαλκοφράκτων Τρωαδιτών, ω βουληφόρ᾽ Αινεία,
εις όλα φαίνεταί μου αυτός ο ανδρείος Διομήδης,
διακρίνω την ασπίδα του, το κωνικό του κράνος
και τ᾽ άλογα· πλην καθαρά δεν ξεύρω αν θεός είναι.
Και αν είναι αυτός που λέγω εγώ ο ανδρείος Τυδεΐδης,
185 δεν είναι ανθρώπου η λύσσ᾽ αυτή και κάποιον στο πλευρό του έχει θεόν αθώρητον με νέφος τυλιγμένον,
που έγυρε αλλού το πτερωτόν ακόντι που τον πήρε,
ότι ήδη βέλος του ᾽ριξα και τον δεξιόν του ώμον
του πέτυχα κι επέρασα του θώρακος το κύτος
190 κι εθάρρουν πως τον έστειλα στο δώμα του Αϊδωνέως,
και όμως δεν τον φόνευσα· θεός είναι οργισμένος.
Τους ίππους μου δια ν᾽ ανεβώ τ᾽ αμάξια εδώ δεν έχω,
αλλά μες στου Λυκάονος τα μέγαρ᾽ είναι αμάξια
ένδεκα νέα κι εύμορφα, με πέπλους σκεπασμένα
195 κι εις κάθε αμάξ᾽ είναι σιμά ζευγαρωτά πουλάρια,
στέκουν και τρώγουν την ζειά και το λευκό κριθάρι.
Πολύ τωόντι ο γέροντας πολεμιστής Λυκάων
με νουθετούσ᾽ ότ᾽ άφηνα τα ωραία μέγαρά μας·
μου ᾽λεγεν εις τ᾽ αμάξια μου και στ᾽ άλογ᾽ αναβάτης
200 να οδηγώ Τρώας στους δεινούς αγώνες του πολέμου·
και την καλήν του συμβουλήν δεν άκουσ᾽ από φόβον
για τ᾽ άλογά μου εις άφθονην τροφήν συνηθισμένα,
μήπως εις τόπον, όπου κλειούν εχθροί, τροφή τους λείψει·
τ᾽ άφηκ᾽ αυτού, κι ήλθα πεζός στο Ίλιον, θαρρώντας
205 στο τόξο, αλλά δεν έμελλεν αυτό να μ᾽ ωφελήσει.
Διότι ως τώρα ετόξευσα των πολεμάρχων δύο,
τον Ατρείδην, έπειτα τον Διομήδη κι αίμα
το βέλος μου τους έβγαλε δια ν᾽ αγριεύσουν πλέον.
Σ᾽ ώραν κακήν ξεκρέμασα λοιπόν το τόξο τούτο,
210 όταν ανδρείων αρχηγός δια την τερπνήν Τρωάδα
του ισοθέου Έκτορος προς χάριν ξεκινούσα.
Και αν γύρω από τον πόλεμον και ίδω την πατρίδα,
την ποθητήν συμβίαν μου και το υψηλό μου δώμα,
την κεφαλήν μου ας κόψει εχθρός, εάν μ᾽ αυτά τα χέρια
215 το τόξο αυτό συντρίμματα δεν κάνω, αν δεν το ρίξω
στες φλόγες, ότι ανώφελα αυτό με συνοδεύει».
Ο Αινείας του απάντησε, των Τρώων πολεμάρχος:
«Αυτά μη λέγεις· παντελώς το πράγμα δεν θ᾽ αλλάξει·
απ᾽ την ζεμένην άμαξαν αν δεν δοκιμασθούμε
220 στον άνδρα τούτον άντικρυ, με όλα τ᾽ άρματά μας.
Εμπρός, στ᾽ αμάξι ανέβα εδώ, δια να γνωρίσεις ποία
τ᾽ άλογα είναι του Τρωός, πώς ξεύρουν στην πεδιάδα,
κυνηγούντ᾽ είτε κυνηγούν, γοργότατα να τρέχουν·
και αυτά στην πόλιν άσφαλτα μας σώζουν, αν την νίκην
225 εις του Τυδέως τον υιόν χαρίσει πάλι ο Δίας.
Και πάρε συ την μάστιγα και τα λαμπρά λουρία,
στ᾽ αμάξι θ᾽ ανεβώ κι εγώ, να μάχομαι, ή συ δέξου
του ανδρός εκείνου την ορμήν, κι εγώ τ᾽ αμάξι βλέπω».
Αντείπε του Λυκάονος ο υιός ο επαινεμένος:
230 «Ο ίδιος λάβε τα λουριά και τ᾽ άλογά σου, Αινεία·
με κυβερνήτην τους γνωστόν καλύτερα θα παίρνουν
τ᾽ αμάξι, αν μας κυνηγά και πάλιν ο Τυδείδης·
μην από φόβον οκνηρά, ποθώντας την φωνήν σου,
εμάς να φέρουν αρνηθούν μακράν απ᾽ τον αγώνα,
235 και τότ᾽ ορμήσει επάνω μας ο ανδρείος Διομήδης
και μας φονεύσει και τους δυο και πάρει και τους ίππους·
αλλά εσύ τους ίππους σου κυβέρνα και τ᾽ αμάξι,
και την ορμήν του ανδρός εγώ με λόγχην θ᾽ απαντήσω».
Αυτά ᾽παν κι άμ᾽ ανέβηκαν στ᾽ ωραϊσμένο αμάξι
240 κινήσαν τα γοργ᾽ άλογα με ορμήν προς τον Τυδείδην.
Τους είδε ο Σθένελος, λαμπρός υιός του Καπανέως,
και στον Τυδείδην είπ᾽ ευθύς με λόγια φτερωμένα:
«Τυδείδη, αγαπημένε μου Διομήδη, βλέπω δύο
ανδρειωμένους οπού ορμούν με σε να πολεμήσουν
245 και άμετρην έχουν δύναμιν· ο Πάνδαρος τοξότης
καλός και του Λυκάονος καυχάτ᾽ ότ᾽ είναι γόνος,
ο Αινείας πάλι ότ᾽ είναι υιός καυχάται του γενναίου
Αγχίση και μητέρα του την Αφροδίτην έχει.
Κι έλα στ᾽ αμάξι ανάμερα μ᾽ εμέ και στους προμάχους
250 μη τόσο μου λυσσομανάς, μη χάσεις την ζωήν σου».
Με λοξό βλέμμ᾽ απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Μη κάμεις λόγον δια φυγήν, ποσώς δεν θα με πείσεις·
ότι δεν το ᾽χω φυσικό την μάχην ν᾽ αποφεύγω
ή να δειλιάζω· ασάλευτην έχω καρδιάν ακόμη·
255 μου ᾽ναι τ᾽ αμάξι βαρετό κι ενάντια τους θα ορμήσω
ως είμαι τώρα κι η Αθηνά δεν στέργει εγώ να φεύγω.
Και μ᾽ όλα τα γοργ᾽ άλογα δεν θα σωθούν εκείνοι·
ο ένας απ᾽ τα χέρια μας θα πέσει, αν και όχ᾽ οι δύο.
Και άλλο τι ακόμα θα σου ειπώ και βάλε το στο νου σου·
260 αν η πολύβουλη Αθηνά την δόξαν μας χαρίσει
κι οι δυο να πέσουν, τ᾽ άλογα συ κράτει τα δικά σου
αυτού και από την άμαξαν τους χαλινούς των δέσε
και χύσου ευθύς εις τ᾽ άλογα του Αινεία να τα φέρεις
εις τους γενναίους Αχαιούς απ᾽ τον στρατόν των Τρώων,
265 ότι κρατούν απ᾽ τ᾽ άλογα που ο βροντητής Κρονίδης
του Τρωός έδωκε αμοιβήν του υιού του Γανυμήδη,
ως τα καλύτερα άλογα στον ήλιον αποκάτω.
Απ᾽ την σποράν τους έκλεψεν ο Αγχίσης βασιλέας
κρυφ᾽ απ΄ τον Λαομέδοντα με θηλυκά δικά του
270 και έξι τού γεννήθηκαν πουλάρια κι εκρατούσε
τα τέσσερα κι ανάτρεφε στην φάτνην του και τούτα
τα δύο, πρόξενα φυγής, εχάρισε του Αινεία.
Εκείν᾽ αν πάρομε, θα είν᾽ η δόξα μας μεγάλη».
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους
275 κι ευθύς με τα γοργ᾽ άλογα πλησίασαν οι δύο.
Και πρώτος του Λυκάονος ο λαμπρός γόνος είπε:
«Ω γόνε σιδηρόκαρδε του θαυμαστού Τυδέως,
το γοργό βέλος το πικρό δεν σ᾽ έριξε· και τώρα
με το κοντάρι δοκιμήν θα κάμω, αν σ᾽ επιτύχω».
280 Είπε και το μακρόσκιον κοντάρι σφενδονίζει
και την ασπίδα τρύπησε του Διομήδη πέρα
η χάλκιν᾽ άκρη κι έφθασε τον θώρακα να εγγίξει
κι εφώναξεν ο Πάνδαρος μακράν να τον ακούσουν:
«Εις το λαγγόνι περαστά σε λάβωσα· και ολίγην
285 έχεις ζωήν· και καύχημα σ᾽ εμέ έδωκες μεγάλο».
Και ατρόμητος του απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
«Έσφαλες, δεν μ᾽ επέτυχες· αλλά δεν θα ησυχάστε,
πριν πέσει από τους δύο σας ο ένας και χορτάσω
στο αίμα τον αδάμαστον πολεμιστήν τον Άρη».
290 Ρίχνει τ᾽ ακόντι· κι η Αθηνά τ᾽ οδήγησε στην μύτην,
σιμά στο μάτι· και ο σκληρός χαλκός τα λευκά δόντια
του πέρασε και του ᾽κοψε τη γλώσσαν εις τη ρίζα,
κι η χάλκιν᾽ άκρη κάτωθεν εφάνη απ᾽ το πηγούνι.
Πέφτει απ᾽ τ᾽ αμάξι και βροντούν επάνω τ᾽ άρματά του
295 τα εύμορφα και ολόλαμπρα και ανάμερα από φόβον
συρθήκαν τα γοργ᾽ άλογα· κι εκείνος ενεκρώθη.
Με την ασπίδα επήδησε και το μακρύ κοντάρι
ο Αινείας, μήπως οι Αχαιοί τού πάρουν τον νεκρόν του·
και ως θαρρετό στην ρώμην του λιοντάρι διασκελούσε
300 γύρω του με τ᾽ ακόντι εμπρός και την γλιστρήν ασπίδα,
έτοιμος να φονεύσει αυτόν που στον νεκρόν σιμώσει
κι εφώναζε τρομακτικά· κι εσήκωσε ο Τυδείδης
πέτραν τρανήν, θεόρατην· δεν θα την παίρναν δύο
των τωρινών θνητών και αυτός την έπαιζε και μόνος.
305 Και τον Αινείαν κτύπησε μ᾽ αυτήν στο μέρος, όπου
στρέφεται ο γόφος στο μερί και λέγεται κουτάλα·
και την κουτάλα σύντριψε και τα δυο νεύρ᾽ ακόμη·
ο τραχύς λίθος τού ᾽γδαρε το δέρμα· πέφτει ο ήρως
στα γόνατά του και στην γην με το παχύ του χέρι
310 στηρίχθη και τα μάτια του μαύρη σκεπάζει νύκτα.
Κι έχανε τότε την ζωήν ο βασιλεύς Αινείας,
αλλ᾽ η Αφροδίτη του Διός η κόρη ευθύς τον είδε,
οπού στων μόσχων τες βοσκές τον γέννησε του Αγχίση·
έζωσε αυτή με τες λευκές αγκάλες το παιδί της
315 και ο φωτοβόλος πέπλος της στες δίπλες του τον κρύβει,
φράγμα στα βέλη, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Κι ενώ απ᾽ την μάχην έπαιρνε τον ποθητόν υιόν της
εκείνη, δεν λησμόνησεν ο υιός του Καπανέως
320 αυτά που του παράγγειλεν ο ανδρείος Διομήδης·
και τα δικά του άλογα μακράν από τον κρότον
έστησε και τους χαλινούς προσέδεσε στ᾽ αμάξι.
Και τα καλότριχ᾽ άλογα του Αινεία παίρνει αμέσως
προς τους γενναίους Αχαιούς απ᾽ τον στρατόν των Τρώων·
325 τα ᾽δωκε στον Δηίπυλον, τον σύντροφον που απ᾽ όλους
προτίμα τους ομήλικες, ότ᾽ είχαν μίαν γνώμην,
να τα οδηγήσει στα βαθιά καράβια· τότ᾽ ο ήρως
στ᾽ αμάξι ανέβη κι έπιασε τα ολόλαμπρα λουρία
και τα στερεόποδ᾽ άλογα προς τον Τυδείδην σπρώχνει.
330 Τούτος την Κύπριν μ᾽ άπονο κοντάρι εκυνηγούσε,
ότ᾽ ήξευρε που ᾽ν᾽ άνανδρη θεά και δεν ομοιάζει
με τες θεές, οπού αρχηγούν στην μάχην των ανδρείων,
ούτε η πορθήτρα Ενυώ, ούτε η Παλλάς Αθήνη.
Αλλ᾽ ότε την επρόφθασε στο μέγα πλήθος μέσα
335 τινάχθη, επήδησ᾽ ο υιός του θαυμαστού Τυδέως
και με τ᾽ ακόντι εσκάρφισε το τρυφερό της χέρι·
τον πέπλον της, αμβρόσιον υφάδι των Χαρίτων,
πέρασ᾽ η λόγχη κι εύρηκε την άκρην της παλάμης·
ρέει το αίμα της θεάς και άφθαρτον είν᾽ εκείνο,
340 το έχουν μόν᾽ οι μάκαρες θεοί και ιχώρ το λέγουν·
οίνον δεν πίνουν οι θεοί, μήτε σιτάρι τρώγουν,
κι είναι δια τούτο αναίματοι και αθάνατοι καλούνται.
Φώναξ᾽ εκείνη θλιβερά και αφήνει τον υιόν της·
στα χέρια του τον σήκωσεν ο Απόλλων και με νέφος
345 μαύρο τον ζώνει, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Μακράν τότ᾽ έσυρε κραυγήν ο ανδρείος Διομήδης:
«Φεύγε, ω κόρη του Διός, της μάχης τους αγώνες.
Ή δεν σου αρκεί που ξεπλανάς τες άνανδρες γυναίκες;
350 Θαρρώ πως αν εις πόλεμον και πάλιν λάβεις μέρος,
θ᾽ ανατριχιάς κι εάν μακράν δια πόλεμον ακούσεις».
Αυτά ᾽πε κι έφευγε η θεά με ζάλην και με πόνους
σκληρούς κι εγίνη μελανό το ρόδινό της σώμα·
κι η Ίρις η ανεμόποδη την πήρε από το πλήθος
355 τον άγριον Άρη αριστερά της μάχης καθισμένον
ήβρε· και ομίχλη σκέπαζε την λόγχην και τους ίππους.
Τότ᾽ εγονάτισε η θεά και από τον αδελφόν της
τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα πολύ θερμά ζητούσε:
«Γλυκέ, βοήθα με, αδελφέ, και δώσ᾽ μου τ᾽ άλογά σου
360 να μεταβώ στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων·
πληγή με σφάζει οπού θνητός μού έκαμε, ο Τυδείδης,
που τώρα μάχην θα ᾽καμνε και στον πατέρα Δία».
Τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα της έδωκεν ο Άρης·
στ᾽ αμάξι ανέβ᾽ η θλιβερή· στο πλάγι της η Ίρις
365 κάθισε και τους χαλινούς στα χέρια της επήρε·
κτυπά κι εκείνα πρόθυμα πετούν και γοργά φθάνουν
εις τον υψηλόν Όλυμπον, των αθανάτων έδραν·
τ᾽ άλογ᾽ αυτού σταμάτησεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και αφού τα ξέζεψε, τροφήν τους έβαλε αμβροσίαν·
370 κι η Αφροδίτη έπεσε στον κόλπον της μητρός της
Διώνης· τούτη αγκάλιασε την ποθητήν της κόρην,
με το χέρι την χάιδευσε κι είπε σ᾽ αυτήν: «Παιδί μου,
ποιος των θεών τόσ᾽ άπρεπα σου ᾽καμε αυτά που βλέπω,
ως να ᾽χε σ᾽ έβρει φανερά κάποιο κακό να κάμνεις;»
375 Σ᾽ εκείνην η φιλόγελη απάντησε Αφροδίτη:
«Εμένα ο μεγαλόψυχος ελάβωσε Τυδείδης,
διότι από τον πόλεμον έπαιρνα τον υιόν μου
Αινείαν, που υπεραγαπώ, καθώς κανέναν άλλον.
Διότι Τρώων και Αχαιών δεν είναι μάχη πλέον·
380 πολεμούν ήδ᾽ οι Δαναοί και με τους αθανάτους».
Και προς αυτήν απάντησεν η σεβαστή Διώνη:
«Με υπομονήν το πάθος σου, παιδί μου, να βαστάσεις·
απ᾽ τους ανθρώπους πάθαμε πολλοί των Ολυμπίων,
ως εμείς δίδομε αφορμήν κακών ανάμεσόν μας.
385 Βάσταξ᾽ ο Άρης π᾽ άλυτα τον έδεσεν ο Ώτος
και ο Εφιάλτης ο δεινός, τα τέκνα του Αλωέως·
κι έμεινε μήνες δεκατρείς στο χάλκινον αγγείον·
και τότε ο πολεμόδιψος ο Άρης θα εχανόνταν,
η μητρυιά του αν του Ερμή δεν το ᾽λεγεν, η ωραία
390 Ηεριβοίη· κι έκλεψεν αυτός τον Άρη, οπόταν
εκόντευε ο σκληρός δεσμός να πάρει την πνοήν του.
Βάσταξ᾽ η Ήρα, ότε ο δεινός Αμφιτρυωνιάδης,
μ᾽ ακόντι τρίγωνο έπληξε τον δεξιόν μαστόν της
και την θεάν αγιάτρευτος βασάνιζεν ο πόνος.
395 Βάσταξε και ο θεόρατος ο Άδης πικρό βέλος·
ο ίδιος άνδρας, ο υιός του αιγιδοφόρου Δία,
οδυνηρά τον πλήγωσε εις των νεκρών την πύλην·
κίνησε προς τον Όλυμπον στο δώμα του Κρονίδη
περίλυπος και στην καρδιά τον έπιαναν οι πόνοι,
400 ότι τον μέγαν ώμον του τ᾽ ακόντ᾽ είχε περάσει.
Με βότανα παυσίπονα, που του ᾽βαλε ο Παιήων,
τον γιάτρευσεν ότι θνητός δεν ήτο αυτός πλασμένος·
ο άθλιος, ο αυθαδέστατος εργάτης ασεβείας,
που τους θεούς που κατοικούν στον Όλυμπο κτυπούσε,
405 και αυτόν τώρα εναντίον σου η Αθήνη τον Τυδείδην
έβαλε και δεν σκέπτεται ο μωρός που ολίγες έχει
ημέρες όποιος πόλεμον κινεί των αθανάτων,
και οπίσω από τον πόλεμον δεν θα ᾽λθει να του πέσουν
στα γόνατά του τα παιδιά, παπά να του ψελλίζουν.
410 Δια τούτο, αν κι έχει δύναμιν μεγάλην ο Τυδείδης,
ας συλλογιέται αντίμαχον μην έβρει ανώτερόν σου·
μην η Αιγιάλεια ποτέ, η φρόνιμη Αδρηστίνη,
ξυπνήσει τους ανθρώπους της θρηνώντας που της λείπει
ο νυμφευτός της σύντροφος των Αχαιών ο πρώτος,
415 του ιπποδάμου η θαυμαστή γυνή, του Διομήδη».
Είπε· και με τα χέρια της σφογγίζει τον ιχώρα
απ᾽ την παλάμην κι έκλεισ᾽ η πληγή κι οι πόνοι επαύσαν.
Κι απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος η Αθηνά κι η Ήρα, ενώ τηράζουν,
με λόγια μετωριστικά κεντούσαν τον Κρονίδην.
420 Και πρώτη τότ᾽ ομίλησεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη:
«Δία πατέρα, ότι θα ειπώ μη σε θυμώσει τάχα;
Άσφαλτα η Κύπρις ήθελε καμίαν Αχαιίδα
των Τρώων που υπεραγαπά να φέρει στες αγκάλες·
κι εκεί που την λαμπρόπεπλον εχάιδευεν ωραίαν,
425 χρυσή βελόνη εσκάρφισε το τρυφερό της χέρι».
Εις τούτο εγλυκογέλασεν ο ύψιστος πατέρας
και την χρυσήν προσκάλεσ᾽ Αφροδίτην και της είπε:
«Τα έργα τα πολεμικά, παιδί μου, δεν σου ανήκουν·
στου γάμου συ τες ζηλευτές φροντίδες καταγίνου
430 και τ᾽ άλλα έχ᾽ η Αθηνά και ο μανιωμένος Άρης».
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους,
και στον Αινείαν όρμησεν ο ανδρείος Τυδεΐδης,
αν κι ήξευρε που σκέπει αυτόν του Απόλλωνος το χέρι·
αλλά και απέναντι θεού μεγάλου, θα φονεύσει
435 και απ᾽ τα λαμπρά του άρματα θα γδύσει τον Αινείαν.
Και τρεις εχύθηκε φορές με ορμήν να τον φονεύσει
και τρεις του ετίναξε ο θεός την φωτεινήν του ασπίδα·
αλλά την τέταρτην φοράν που ως δαίμων επετάχθη,
με φοβεράν κραυγήν φρικτά τον αποπήρε ο Φοίβος:
440 «Σκέψου Τυδείδη, στρέψε αυτού· και μη τον εαυτόν σου
ίσον νομίσεις των θεών, ότι πολύ διαφέρει
το γένος των θνητών της γης από τους αθανάτους».
Είπε· και οπίσω εσύρθηκεν ολίγον ο Τυδεΐδης,
ότι εφοβήθη την οργήν του μακροβόλου Φοίβου.
445 Και από το πλήθος έπαιρνεν ο Απόλλων τον Αινείαν
εις την αγίαν Πέργαμον, όπ᾽ είχε τον ναόν του.
Και η τοξοφόρα Άρτεμις με την Λητώ στα βάθη
του ιερού τον έγιαναν και λάμψιν του χαρίζαν.
Και ο Φοίβος ο αργυρότοξος εποίησ᾽ ένα πλάσμα
450 ολόμοιον εις το πρόσωπο και στ᾽ άρματα του Αινεία,
στο φάσμα εκείνο οι Αχαιοί και οι Τρώες εκτυπιόνταν
και δια να φθάσουν εις του εχθρού το στήθος πελεκούσαν
ασπίδες ολοστρόγγυλες και ελαφρά σκουτάρια.
Τότε τον άγριον φώναξε τον Άρην ο Απόλλων:
455 «Άρη, ω Άρη, φονικέ, άπονε, τειχοπλήκτη,
δεν σέρνεις απ᾽ τον πόλεμο εκείνον τον Τυδείδην,
που μάχην τώρα θα ᾽καμνε και στον πατέρα Δία;
Πρώτα την Κύπριν λάβωσε στο χέρι και κατόπιν
κι εμέ τον ίδιον χύθη αυτός ως δαίμων να κτυπήσει».
460 Είπε κι εκάθισεν αυτός στην άκρην της Περγάμου·
κι ο Άρης τον Ακάμαντα τον Θράκα βασιλέα
όμοιασε κι εκινούσ᾽ εμπρό τες φάλαγγες των Τρώων·
και στους Πριαμίδες φώναξε: «Διοθρέπτου βασιλέως,
ω τέκνα, του Πριάμου σεις διόθρεπτα, και ως πότε
465 θ᾽ αφήσετε απ᾽ τους Αχαιούς να σφάζεται ο λαός σας;
Να φθάσ᾽ η μάχη θέλετε στες πύλες; Έπεσ᾽ άνδρας
που σαν τον θείον Έκτορα δοξάζαμεν, ο Αινείας,
του Αγχίση υιός του δοξαστού· προφθάστε, κινηθείτε
τον δοξαστόν μας σύντροφον να σώσομε απ᾽ τον κτύπον».
470 Είπε και εις όλους αύξησεν εις την καρδιά το θάρρος·
τότε αποπήρε ο Σαρπηδών τον Έκτορα τον θείον:
«Έκτωρ, πού είναι η πρώτη σου μεγάλη ανδραγαθία;
Χωρίς λαούς, χωρίς βοηθούς είπες να σώσεις μόνος
την πόλιν συ με τους γαμβρούς και με τους αδελφούς σου·
475 και αυτών κανένα τώρα εγώ δεν βλέπω, δεν ξανοίγω,
αλλ᾽ ωσάν σκύλοι κρύβονται, πόχουν λεοντάρι εμπρός τους,
κι εμείς όσ᾽ είμασθε βοηθοί, τον πόλεμον κρατούμεν.
Των βοηθών είμαι κι εγώ, πολύ μακρόθεν ήλθα.
Πέρα στου Ξάνθου τες ροές επάνω είν᾽ η Λυκία,
480 ποθητήν όπου σύντροφον και βρέφος έχω αφήσει
και πολύ βιο που το ποθούν εκείνοι που δεν το ᾽χουν.
Και όμως εγώ παρακινώ στην μάχην τους Λυκίους
και ατός μου αντίπαλον ζητώ, αν και δεν έχω πράγμα
να μου αφαιρέσουν οι Αχαιοί ή πέρα να το πάρουν.
485 Συ στέκεις, ουδέ τους λαούς παρακινείς τους άλλους
γυναίκες και παιδία τους μ᾽ ανδρειά να υπερασπίσουν·
και, ως από δίκτυ ολάρπαγο πιασμένοι στες θηλιές τους,
μην ηύρεμα και σπάραγμα γενήτ᾽ εχθρών ανθρώπων·
και την ωραίαν πόλιν σας γρήγορ᾽ αυτοί θα πάρουν.
490 Κι όλ᾽ αυτά πρέπει να ᾽χεις συ στον νουν σου νύκτα ημέρα
τους άρχους να παρακαλείς των ξένων βοηθών σου
ν᾽ ανδρειευθούν· τότε κανείς δεν θέλει σ᾽ ονειδίσει».
Οι λόγοι αυτοί κατάκαρδα τον Έκτορα πληγώσαν·
και από τ᾽ αμάξι εβρόντησε στην γην αρματωμένος,
495 δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει,
στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου φλόγ᾽ ανάφτει.
Στρέψαν κι ενάντια στήθηκαν των Αχαιών οι Τρώες
κι οι Αργείοι τους απάντησαν πυκνοί και δεν δειλιάσαν,
καθώς οπόταν στα ιερά τ᾽ αλώνια που λιχνίζουν,
500 τ᾽ άχυρα παίρν᾽ ο άνεμος και ως σπρώχνουν οι αέρες,
τ᾽ άχυρο η ξανθή Δήμητρα και τον καρπόν χωρίζει
και ασπρίζουν όλες οι αχυριές· ομοίως άσπριζ᾽ όλους
τους Αχαιούς ο κονιορτός, που ως τ᾽ ουρανού τον θόλον
τον χάλκινον εσήκωνε ποδόκτυπος των ίππων
505 οπού στην σμίξην έμπαζαν οπίσω οι κυβερνήτες,
κι ίσια τον κτύπον έφερναν· και βοηθός των Τρώων
ο άγριος Άρης κύκλωσε με σκότος τον αγώνα,
παντού φερόμενος· μ᾽ αυτό προστάγματα ενεργούσε
του χρυσοξίφου Απόλλωνος που του᾽΄χε παραγγείλει
510 τους Τρώας να εμψυχώσει ευθύς άμ᾽ είδεν ότι η Αθήνη
αναχωρούσε, η βοηθός των Δαναών· κι εκείνος
έστειλε από το πάμπλουτον ιερόν του τον Αινείαν
και θάρρος του ᾽βαλε πολύ στα στήθη και κατέβη
ο Αινείας στους συντρόφους του· χαρά τούς πήρε άμ᾽ είδαν
515 τον αρχηγόν τους ζωντανόν, γερόν κι εμψυχωμένον,
αλλά δεν τον ερώτησαν ότ᾽ είχαν τον αγώνα
που ο Φοίβος ο αργυρότοξος τους άναψε και ο Άρης
ο φονικός και η λυσσερή της Έριδος μανία.
Οι Αίαντες, ο Οδυσσεύς κινούσαν και ο Τυδείδης
520 στον πόλεμον τους Δαναούς· και τούτοι αφ᾽ εαυτού των
στους κτύπους και στον θόρυβον των Τρώων δεν δειλιάζαν,
άλλ᾽ έμεναν ως σύννεφα οπού ο Κρονίδης σταίνει
εις των βουνών τες κορυφές με την ανανεμίαν,
ατάραχ᾽ όσο του Βοριά και των σφοδρών ανέμων
525 όλων κοιμάται η δύναμις, που εκείνοι διασκεδάζουν
με το ηχηρό τους φύσημα τα σκιοφόρα νέφη·
ατάρακτ᾽ έτσι οι Δαναοί τους Τρώας απαντούσαν·
και μες στα πλήθη εγύριζε κι ενουθετούσ᾽ ο Ατρείδης:
«Άνδρες, σταθείτε· κάμετε, φίλοι, καρδιά και θάρρος,
530 ένας τον άλλον στους δεινούς αγώνες εντραπείτε·
να σώσει δύνατ᾽ η εντροπή τους άνδρες, όχι ο φόβος.
Και σ᾽ όσους᾽ φεύγουν δύναμις και δόξα δεν γεννάται».
Είπε και τον Δηικόωντα, τον σύντροφον του Αινεία,
τον Περγασίδην κτύπησε μ᾽ ακόντι στους προμάχους,
535 που ως του Πριάμου τα παιδιά σέβονταν όλ᾽ οι Τρώες,
ότι εμαχόνταν πρόθυμος στην πρώτην τάξιν πρώτος.
Αυτόν μ᾽ ακόντι κτύπησεν ο Ατρείδης στην ασπίδα
και στον χαλκόν δεν βάσταξεν η ασπίδα, αλλ᾽ ετρυπήθη
και τον ζωστήρα επέρασεν ως την γαστέρα η λόγχη·
540 πέφτει με βρόντο και αντηχούν επάνω τ᾽ άρματά του.
Τότε δυο πρώτους Δαναούς εφόνευσ᾽ ο Αινείας,
τον Κρήθωνα και Ορσίλοχον, παιδιά του Διοκλέους,
που μέσα στην καλόκτιστην Φεράν εκατοικούσε
πάμπλουτος και απ᾽ τον Αλφειόν κρατούσεν όπου ρέει,
545 πλατύ ποτάμι, ανάμεσα στην χώρα των Πυλίων,
κ᾽ εγέννα τον Ορσίλοχον πολλών ανθρώπων άρχον·
τούτος τον μεγαλόκαρδον εγέννησε Διοκλέα·
και του Διοκλέους δίδυμα δυο τέκνα γεννηθήκαν
ο Κρήθων και Ορσίλοχος, γνώστες πολέμου πρώτοι·
550 και άμ᾽ ανδρωθήκαν έπλευσαν στην εύιππην Τρωάδα
με τους Αργείους πρόθυμοι και αυτοί δια τους Ατρείδες
Μενέλαον και Αγαμέμνονα εκδίκησιν να πάρουν.
Και ο θάνατος εσκέπασεν αυτούς στο χώμα εκείνο·
όμοια με δυο λιοντάρια, που μέσα εις πυκνό λόγγο
555 σ᾽ υψηλόν όρος έθρεψε λεόντισσα μητέρα,
που μόσχους αφού άρπαξαν και πρόβατα παχέα
και στάνες αφού ερήμωσαν πολλές, έρχεται ώρα
οπού από χέρι ανθρώπινο και αυτά σφαμένα πέφτουν,
ομοίως, ως τους έπιασεν η δύναμις του Αινεία,
560 ως πέφτουν έλατ᾽ υψηλοί κι εκείνοι εξαπλωθήκαν.
Ο θάνατός τους πόνεσε του ανδρείου Μενελάου
κι εβγήκε με λαμπρ᾽ άρματα ζωσμένος στους προμάχους
κι έσειε λόγχην· δολερά τον έσπρωχνεν ο Άρης,
όπως τον φέρει θάνατον να λάβει απ᾽ τον Αινείαν·
565 τον είδ᾽ ο Αντίλοχος, υιός του Νέστορος γενναίου,
και στους προμάχους πρόβαλε φοβούμενος μη πάθει
ο βασιλέας και πολύ τους βλάψει τον αγώνα·
κι ενώ κείνοι αντιμέτωποι και χέρια και κοντάρια
τεντώναν ολοπρόθυμοι την μάχην ν᾽ αρχινήσουν,
570 εστήθηκε ο Αντίλοχος στου βασιλιά το πλάγι.
Και, αν και δεινός πολεμιστής, ο Αινείας δεν εστάθη
άμ᾽ είδε δύο μαχητάς να καρτερούν αντάμα.
Και αφού τους νεκρούς έσυραν εκείνοι στον στρατόν τους
κι έβαλαν τ᾽ άμοιρα παιδιά στα χέρια των συντρόφων,
575 εστράφηκαν κι εμάχονταν στην πρώτην τάξιν πάλιν.
Τον Πυλαιμένεα φόνευσαν, ισόπαλον του Άρη,
τον αρχηγόν των ασπιστών γενναίων Παφλαγόνων.
Τούτον, ορθόν στην άμαξαν, ο ανδρείος Ατρεΐδης
μέσα στο κλειδοκόκαλον εκτύπησε μ᾽ ακόντι·
580 ο Αντίλοχος τον Μύδωνα, τον άξιον κυβερνήτην
Ατυμνιάδην, πόστρεφε τους ίππους, τον κτυπάει
με πέτραν εις τον άγκωνα· του πέσαν απ᾽ τα χέρια
τα ελεφαντόλαμπρα λουριά· κατόπιν τού εχύθη
ο Αντίλοχος και με σπαθιά τον μήλιγγα του σχίζει·
585 έπεσεν επικέφαλα βογγώντας απ᾽ τ᾽ αμάξι
κι εβύθισε το καύκαλο στο χώμα και τους ώμους·
πολληώρα εστάθη, ως εύρηκεν αυτού βαθύν τον άμμον,
ώσπου τετραποδίζοντας οι ίπποι τον ξαπλώσαν,
που ράβδιζεν ο Αντίλοχος να πάρει στον στρατόν του.
590 Τους είδ᾽ ο Έκτωρ, με κραυγήν επάνω τους εχύθη·
και οι φάλαγγες κατόπι του οι δυνατές των Τρώων·
η σεπτή δέσποινα Ενυώ προεξάρχει με τον Άρη·
την λύσσαν αδιάντροπον έφερνε αυτή του φόνου·
κρατούσ᾽ ο Άρης κι έσειε θεόρατο κοντάρι
595 και πότ᾽ εμπρός του Έκτορος φαινόνταν πότε οπίσω.
Και άμα τον είδ᾽ ερίγησεν ο ανδρείος Διομήδης·
και ως από δρόμον μακρινόν οδίτης μ᾽ απορίαν
στέκει στην όχθην ποταμού που αφροκοπά και ρέει
ορμητικά στην θάλασσαν και οπίσω φεύγει εκείνος,
600 έτσι ο Τυδείδης σύρθηκε και προς το πλήθος είπε:
«Φίλοι, τον θείον Έκτορα θαυμάζομεν ως μέγαν
πολεμιστήν ατρόμητον· και ωστόσο έχει σιμά του
πάντοτε κάποιον των θεών που την ζωήν τού σώζει·
και τώρα ιδέτε μέ μορφήν θνητού τον Άρην έχει,
605 αλλ᾽ οπισθοποδήσετε γυρμένοι προς τους Τρώας
πάντοτε και μη πόλεμον προς τους θεούς ζητείτε».
Αυτά ᾽πε και πολύ σιμά τούς έσμιξαν οι Τρώες.
Ο Έκτωρ τον Αγχίαλον και τον Μενέσθην άνδρες
ανδρειωμένους φόνευσεν εις έν᾽ αμάξι αντάμα·
610 ο μέγας τούς λυπήθηκεν ο Τελαμώνιος Αίας,
ποοχώρησε κι εστήθη αυτού κι εκτύπησε μ᾽ ακόντι
τον Σελαγίδην Άμφιον, που στην Παισόν κατοίκα
και κτήματ᾽ είχε και πολλά χωράφια, πλην η μοίρα
στον Πρίαμον τον έφερε βοηθόν και στα παιδιά του.
615 Στην ζώνην τον εκτύπησεν ο Τελαμώνιος Αίας
και στην γαστέρα εμπήχθηκε το απέραντον ακόντι·
με βρόντον πέφτει· τρέχει ευθύς τα όπλα να του πάρει
ο μέγας Αίας· κι έχυναν τα φονικά των βέλη
σ᾽ αυτόν οι Τρώες πάμπολλα κι επήρε η ασπίδα πλήθος.
620 Και αντιπατώντας έβγαλεν απ᾽ τον νεκρόν τ᾽ ακόντι·
αλλ᾽ όμως δεν τον άφηναν τ᾽ ακόντια να τον γδύσει
απ᾽ τα λαμπρά του άρματα· φοβήθη τότ᾽ ο Αίας
μη πάθει κύκλωσιν σφοδρήν των αγερώχων Τρώων,
που με κοντάρι επάνω του πολλοί και ανδρειωμένοι,
625 αν κι είχε μέγα θαυμαστό παράστημα και ωραίο,
τον έσπρωξαν· τινάχθηκεν αυτός κι εσύρθη οπίσω.
Έτσι ενεργούσαν στον σφοδρόν αγώνα του πολέμου.
Κι έσπρωξ᾽ η μοίρα ανίκητη τον μέγαν Ηρακλείδην
Τληπόλεμον ενάντια στον θείον Σαρπηδόνα·
630 και άμ᾽ αντικρύ προχώρησαν ο ένας προς τον άλλον,
ο έγγονος με τον υιόν του βροντοφόρου Δία,
προσφώνησε ο Τληπόλεμος τον Σαρπηδόνα πρώτος:
«Τι σ᾽ αναγκάζει, Σαρπηδών, ω των Λυκίων άρχε,
ως άνθρωπος απόλεμος να κρύβεσ᾽ εδώ πέρα;
635 Ψεύδοντ᾽ αν λέγουν που ᾽σαι υιός του αιγιδοφόρου Δία
κι είσαι πολύ κατώτερος εκείνων των ηρώων
οπού στες πρώτες γενεές έχει γεννήσει ο Δίας,
ως ήταν ο πατέρας μου, ως λέγουν, ο Ηρακλέας
λεοντόψυχος, ατρόμητος, που ότ᾽ ήλθε εδώ να λάβει
640 τους ίππους του Λαομέδοντος, μ᾽ έξι καράβια μόνα
και μ᾽ ολιγότερον στρατόν, την πόλιν της Ιλίου
επόρθησε και από λαόν ορφάνωσε τους δρόμους·
και συ ψυχήν έχεις δειλήν και φθείροντ᾽ οι λαοί σου.
Ουδέ θαρρώ πως στήριγμα θενά ᾽σαι συ των Τρώων,
645 αν και ανδρειωμένος βοηθός απ᾽ την Λυκίαν ήλθες·
αλλά θα ιδείς που η λόγχη μου στον Άδη θα σε στείλει».
Και ο Σαρπηδών απάντησε: «Τληπόλεμε, ότι εκείνος
την Ίλιον τότ᾽ ερήμωσε, προήλθε απ᾽ την μωρίαν
του σεβαστού Λαομέδοντος, που αυτόν οπού τον είχε
650 ευεργετήσει εξύβρισε, κι έλειψε να του δώσει
τους ίππους, που χάριν αυτών μακρόθεν είχεν έλθει·
και σένα λέγ᾽ ότι απ᾽ εμέ φόνον και μαύρην μοίραν
εδώ θα λάβεις και απ᾽ αυτήν την λόγχην μου θα πέσεις,
το καύχημα να πάρω εγώ και ο Άδης την ψυχήν σου».
655 Κι εσήκωσε ο Τληπόλεμος το φράξινο κοντάρι·
σύγχρον᾽ από τα χέρια τους τ᾽ ακόντια πεταχθήκαν
το ζνίχι ο Σαρπηδών κτυπά και πέρα η πικρή λόγχη
εβγήκε και τα μάτια του μαύρο σκεπάζει σκότος.
Αλλά τ᾽ αριστερό μερί του Σαρπηδόνος είχε
660 ήδη τρυπήσ᾽ η μακριά του Τληπολέμου λόγχη
και μανιωμένη ξάκρισε ξυστά το κόκαλό του·
ακόμη από τον θάνατον τον φύλαγε ο πατέρας.
Και οι σύντροφοι απ᾽ τον πόλεμον τον θείον Σαρπηδόνα
έπαιρναν· τον εβάρυνεν, ως το ᾽σερνε, το μέγα
665 κοντάρι ότι βιαζόμενοι και στενοχωρημένοι
κανείς δεν ᾽σκέφθη, όπως αυτός ελεύθερα πατήσει,
να του αφαιρέσει απ᾽ το μερί το φράξινο κοντάρι.
Ομοίως τον Τληπόλεμον επαίρναν οι γενναίοι
οι Αχαιοί και ως είδε αυτούς ο θείος Οδυσσέας,
670 πάθος μεγάλο αισθάνθηκεν η ανδράγαθη καρδιά του,
κι εβάλθηκε στου λογισμού τα βάθη να μετρήσει·
θα κυνηγήσει τον υιόν του βαρυκτύπου Δία
ή αυτού θα δώσει θάνατον στο πλήθος των Λυκίων;
Αλλ᾽ απ΄ την λόγχην του υψηλού στο φρόνημα Οδυσσέως
675 να πέσει ο γόνος του Διός δεν ήθελεν η μοίρα·
κι η Αθηνά τον έκλινε στο πλήθος των Λυκίων.
Τον Κοίρανον και Αλάστορα, τον Άλιον και Χρομίον
τον Νοήμονα, τον Άλκανδρον, τον Πρύτανιν φονεύει·
και άλλους θα έκοφτε πολλούς ο θείος Οδυσσέας,
680 μακρόθε αν δεν τον έβλεπεν ο λοφοσείστης Έκτωρ.
Κι εβγήκε με λαμπρ᾽ άρματα ζωσμένος στους προμάχους,
φόβος πολύς των Δαναών· άμα τον είδ᾽ εχάρη
ο Σαρπηδών ο διογενής και θλιβερά του είπε:
«Πριαμίδη, μη στων Δαναών τα χέρια ᾽δω μ᾽ αφήσεις
685 αλλά βοήθειαν δώσε μου· καν στην δικήν σας πόλιν
ας ξεψυχήσω, αφού σ᾽ εμέ δεν ήταν διορισμένο
να γύρω στην αγαπητήν πατρίδα να χαρύνω
την ποθητήν μου σύντροφον και το γλυκό μου βρέφος».
Τίποτε δεν του απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ,
690 αλλά με ορμήν προσπέρασε ποθώντας ν᾽ αποδιώξει
τους Δαναούς και άνδρες πολλούς να θανατώσει ακόμη.
Κι εκάθισαν οι σύντροφοι τον θείον Σαρπηδόνα
κάτω απ᾽ την εύμορφην οξιά του αιγιδοφόρου Δία
και όπως του βγάζει απ᾽ το μερί το φράξινο κοντάρι
695 ο ποθητός του σύντροφος Πελάγων ο γενναίος,
έχαν᾽ εκείνος την ψυχήν, τα μάτια του θαμπώναν·
και πάλι επήρε ανάσαμα και ο δροσερός Βορέας,
φυσώντας την μισόσβηστην ψυχήν του ζωντανεύει.
Και αν και τους κτύπησ᾽ ο Έκτορας και αν και τους κτύπησ᾽ ο Άρης
700 οι Αργείοι δεν εστρέφοντο να φύγουν προς τα πλοία,
αλλ᾽ ούτε ορμούσαν προς αυτούς, αλλ᾽ οπισθοποδούσαν
πάντοτ᾽ ευθύς που νόησαν τον Άρη μες στους Τρώας.
Τότε ποιον πρώτον φόνευσεν, ποιον ύστερον ο Έκτωρ
ο Πριαμίδης και μ᾽ αυτόν ο χαλκοφόρος Άρης;
705 Ο θείος Τεύθρας έπεσεν, ο πλήξιππος Ορέστης,
ο Αιτώλιος, Τρήχος λογχιστής, ο Οινόμαος, ο Οινοπίδης
Έλενος και ο λαμπρόζωνος Ορέσβιος που στην Ύλην
εγκάτοικος εφρόντιζε πολλά να θησαυρίζει,
σιμά στους άλλους Βοιωτούς οπού στης Κηφισίδος
710 λίμνης τα πλάγια χαίρονται της γης την αφθονίαν.
Και άμα η θεά τους νόησεν η Ήρα η λευκοχέρα
οπού στον σφοδρόν πόλεμον χαλούσαν τους Αργείους,
προσφώνησε την Αθηνά με λόγια φτερωμένα:
«Οϊμένα, κόρη αδάμαστη του αιγιδοφόρου Δία,
715 αν να λυσσάξει αφήσομεν τον Άρην, ως τον βλέπεις,
ο λόγος θα ματαιωθεί, που εδώκαμε του Ατρείδη,
πως θα γυρίσει πορθητής του πυργωμένου Ιλίου.
Κι έλα κι εμείς τον πόλεμον ας θυμηθούμε τώρα».
Αυτά ᾽πε· την υπάκουσεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη,
720 τα χρυσοφάλαρ᾽ άλογα τότ᾽ ευτρεπίζ᾽ η Ήρα
του υψίστου Κρόνου σεβαστή κόρη κι ευθύς η Ήβη
στον σιδερένιο άξονα της άμαξας περνάει
τροχούς οπού ᾽ναι χάλκινοι με οκτώ στη μέση ακτίνες.
Και των τροχών είν᾽ άφθαρτος χρυσός ο γύρος όλος
725 κι έχει στεφάνια χάλκινα π᾽ όποιος τα ιδεί θαυμάζει.
Και απ᾽ τα δυο μέρη ολάργυρο το κεφαλάρι αστράφτει·
σύρματα ολάργυρα, χρυσά στηρίζουν τεντωμένα
τον θρόνον πόχει ένα πλευρό κυρτό στο κάθε μέρος·
εις το τιμόνι ολάργυρο σμίγει χρυσόν ωραίον
730 ζυγόν με τα ζυγόλουρα πού ᾽ναι χρυσά κι εκείνα·
κι έφερε κάτω απ᾽ τον ζυγόν τα γρήγορα πουλάρια
η Ήρα που την έριδα διψά και τον αγώνα·
κι η Αθηνά, κόρη σεμνή του αιγιδοφόρου Δία,
εις του πατρός το έδαφος τον πέπλον απολνάει
735 τον αγανόν, τον πλουμιστόν που ᾽χε ποιήσει εκείνη.
Και ως τον χιτώνα ενδύθηκε του αστραποδόρου Δία,
στην μάχῃν την πολύθρηνον να ορμήσει οπλίζετ᾽ όλη.
Στους ώμους βάζει την φρικτήν, την κροσωτήν ασπίδα,
πόχει τριγύρω την φυγήν κι η Έρις είναι μέσα,
740 η Δύναμις και ο Διωγμός, οπού καρδιές παγώνει,
και της Γοργούς η κεφαλή, τρομακτικό και μέγα
τέρας, που δείχνει των θνητών ο αιγιδοφόρος Δίας.
Κράνος δικέφαλο φορεί, τετράλοφον, ωραίον,
χρυσό, που πόλεων εκατόν στρατούς αντισηκώνει.
745 Και ανέβηκε στο φλογερόν αμάξι και κοντάρι
φουκτώνει μέγα, στερεά μ᾽ αυτό δαμάζ᾽ ηρώων
τα πλήθη σ᾽ όποιους οργισθεί φρικτού πατρός η κόρη.
Κι η Ήρα με την μάστιγα σφοδρά κινεί τους ίππους·
βροντά η πύλη τ᾽ ουρανού αυτάνοικτη έμπροσθέν τους,
750 οπού του απέραντ᾽ ουρανού φυλάκτρες και του Ολύμπου
την φράζουν με το σύγνεφον ή τ᾽ αφαιρούν οι Ώρες.
Και ως τα κεντούσαν, τ᾽ άλογα περάσαν απ᾽ την πύλην.
Και τον Κρονίδην εύρηκαν ανάμερ᾽ απ᾽ τους άλλους
θεούς στην άκρην κορυφήν του πολυλόφου Ολύμπου.
755 Τους ίππους εκεί εκράτησεν η Ήρα η λευκοχέρα
και ομίλησε κι εξέτασε τον ύψιστον Κρονίδην.
«Δία πατέρ᾽, αρέγουν σε τα έργ᾽ αυτά του Άρη;
Άδικ᾽ αφάνισε απρεπώς τόσον λαόν ανδρείον
των Αχαιών, λύπη σ᾽ εμέ, κι ήσυχοι ωστόσο επάνω
760 ευφραίνοντ᾽ ο αργυρότοξος Απόλλων κι η Αφροδίτη
πως απολύσαν τον τρελόν που νόμον δεν γνωρίζει.
Τάχα σ᾽ εμέ θα χολωθείς, πατέρ᾽, αν εγώ διώξω
μ᾽ ελεεινά κτυπήματα τον Άρη από την μάχην; »
Και ο Δίας της απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
765 «Την ανδρειωμένην Αθηνά σπρώξε του ευθύς επάνω·
που συνηθά μάλιστ᾽ αυτή μ᾽ οδύνες να τον πλήττει».
Αυτά ᾽πε και τον άκουσεν η Ήρα η λευκοχέρα.
Και τ᾽ άλογά της ράβδισε και αυτά με προθυμίαν
πετούν ανάμεσα στην γην και στ᾽ ουρανού τ᾽ αστέρια
770 και όσος αέρας φαίνεται στους οφθαλμούς του ανθρώπου
που απ᾽ ακρωτήρι θεωρεί τ᾽ απέραντα πελάγη,
διάστημα τόσο των θεών οι ίπποι διασκελίζουν·
και ότε στην Τροίαν ήλθαν κει, που δυο ποτάμια ρέουν
και στου Σκαμάνδρου σμίγεται τα ρεύματα ο Σιμόεις,
775 τ᾽ άλογ᾽ αυτού σταμάτησεν η Ήρα η λευκοχέρα·
τα ξέζεψε και ολόγυρα με καταχνιά τα ζώνει.
Και αμβρόσιο φύλλο εβλάστησε να βόσκουν ο Σιμόεις.
Κι εκείνες με το βάδισμα πόχει δειλή τρυγόνα
πηγαίναν ολοπρόθυμες να σώσουν τους Αργείους·
780 αλλ᾽ ότε εις μέρος έφθασαν που ᾽σαν πολλοί και ανδρείοι
συμπυκνωμένοι ολόγυρα του τρομερού Διομήδη,
οπού στην όψιν όμοιαζαν λεόντων ωμοφάγων,
ή αγριοχοίρων φοβερών που αδάμαστά ᾽χουν στήθη,
εστάθη αυτού κι εκραύγασεν η Ήρα η λευκοχέρα,
785 με την φωνήν του Στέντορος που χάλκιν᾽ είχε στόμα·
κι εφώναζ᾽ όσο δεν μπορούν άνδρες ομού πενήντα:
«Αίσχος, Αργείοι θαυμαστοί στην όψιν, αλλ᾽ αχρείοι·
στον πόλεμον όσο έρχονταν ο θείος Αχιλλέας,
την πύλην την Δαρδανικήν δεν διάβαιναν οι Τρώες
790 ποτέ· τόσο της λόγχης του το βάρος ετρομάζαν·
τώρ᾽ απ᾽ την πόλιν τους μακράν σάς πολεμούν στα πλοία».
Αυτά ᾽πε· και όλων των ανδρών εμψύχωσε το στήθος.
Και στον Τυδείδην έδραμεν η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
και αυτού σιμά στ᾽ αμάξι του τον ήβρε να δροσίζει
795 το λάβωμα που του άνοιξε το βέλος του Πανδάρου·
τον έκαιεν ο ίδρωτας απ᾽ τον πλατύν ζωστήρα
της κυκλωτής ασπίδος του· κι είχε βαρύ το χέρι·
και τον ζωστήρα εσήκωσε κι εσφόγγιζε το αίμα·
και τον ζυγόν των ίππων του πιάν᾽ η θεά και λέγει:
800 «Υιόν που ολίγον του ᾽μοιασεν εγέννησε ο Τυδέας.
Ήτ᾽ ο Τυδέας μαχητής, αν και μικρός το σώμα·
και ότ᾽ εγώ τον ᾽μπόδιζα να δείξει την ανδρειά του
εις τον καιρόν που μηνυτής επήγεν εις τες Θήβες
μόνος μακράν των Αχαιών στα πλήθη των Καδμείων,
805 να ησυχάζει του ᾽λεγα στην τράπεζαν μαζί τους.
Και αυτός οπού ᾽χε την ψυχήν ως πρότερα γενναίαν,
προκάλεσε κι ενίκησε τ᾽ αγόρια των Καδμείων
ευκόλως· ότι βοηθός ευρέθην στο πλευρό του.
Και ομοίως συ μ᾽ έχεις κοντά και σε περιφυλάγω
810 και σε κεντώ με προθυμιά να κυνηγείς τους Τρώας.
Αλλ᾽ ή ο κόπος ο βαρύς σού μούδιασε τα μέλη
ή φόβος σ᾽ απονέκρωσε και γόνος του Οινείδη
Τυδέως του πολεμικού τωόντι συ δεν είσαι».
Εκείνης τότε απάντησεν ο δυνατός Διομήδης:
815 «Καλώς γνωρίζω σε, θεά, σεπτή του Δία κόρη,
όθεν προθύμως θα σου ειπώ, χωρίς το ουδέν να κρύψω.
Ο κόπος δεν μ᾽ εμούδιασεν, ούτε ποσώς ο φόβος,
αλλ᾽ ενθυμούμαι ακόμη εγώ τι μόχεις παραγγείλει·
μ᾽ εμπόδιζες άλλους θεούς στην μάχην ν᾽ αντικρίσω·
820 αλλά την κόρην του Διός, στον πόλεμον αν έλθει,
την Αφροδίτην μου ᾽λεγες με λόγχῃν να κτυπήσω.
Δια τούτο ατός μου ανάμερα καθίζω και των άλλων
Αργείων είπα να σταθούν εδώ συγκεντρωμένοι,
ότι τον Άρην αρχηγόν στην μάχην τώρα βλέπω».
825 Τότε η Γλαυκόφθαλμη θεά του απάντησε και του ᾽πε:
«Ω της καρδιάς μου αγαπητέ Τυδείδη, δια την ώραν
τον Άρην συ μη φοβηθείς μήτε των αθανάτων
κανέναν· αφού βοηθός σου είμαι· κι έλα σπρώξε
τα στερεόποδ᾽ άλογα στον Άρην εναντίον
830 και κτύπα τον από κοντά, σέβας ποσώς μην έχεις
στον μανιακόν, τον πάγκακον, τον άστατον, που πρώτα
της Ήρας έλεγε κι εμού πως θέλει πολεμήσει
τους Τρώας τάχα και βοηθός θα γίνει των Αργείων,
και τώρα τα λησμόνησε κι επήγε με τους Τρώας».
835 Και με το χέρι ετράβηξε τον Σθένελον και τούτος
από τ᾽ αμάξι επήδησε και ανέβηκε αναμμένη
στον θρόνον η Αθηνά σιμά στον θεϊκόν Τυδείδην.
Από το βάρος βρόντησε το δρύινον αξόνι,
ότ᾽ είχε επάνω τρομεράν θεάν κι εξαίσιον άνδρα.
840 Την μάστιγα, τους χαλινούς έχ᾽ η θεά και σπρώχνει
τα στερεόποδ᾽ άλογα στον Άρη εναντίον,
εκεί που τον θεόρατον Περίφαντα Οχησίδην
εγύμνωνε, των Αιτωλών εξαίσιον πολεμάρχον.
Τότε, να γίνει αόρατη στον ανδροφόνον Άρη,
845 στου Άδη εκρύφθη η θεά την περικεφαλαία.
Και άμ᾽ είδ᾽ ο Άρης ο σκληρός τον θείον Διομήδη,
άφησε τον θεόρατον Περίφαντα να κείται
νεκρός εκεί που θάνατον του είχε δώσει πρώτα
κι ίσια στον ιπποδαμαστήν εχύθηκε Διομήδη.
850 Κι ότ᾽ ήσαν αντιμέτωποι, το χάλκινο κοντάρι
ξάμωσ᾽ επάνω απ᾽ τον ζυγόν και τα λουριά των ίππων
ο Άρης ολοπρόθυμος να πάρει την ψυχήν του.
Το ᾽πιασε με το χέρι της η γλαυκομάτ᾽ Αθήνη
και από τον θρόνον το ᾽καμε χαμένο αυτού να πέσει·
855 δεύτερος τότ᾽ εχύθηκε με χάλκινο κοντάρι
ο Διομήδης, κι η θεά τ᾽ άμπωσεν ώσπου εβρήκε
η λόγχη το λαγγόνι αυτού που ζώστρα το σκεπάζει·
τον πλήγωσε αυτού κι έφαγε την τρομερήν του σάρκα,
και το κοντάρι ανέσπασε· και ο χαλκοφόρος Άρης
860 βόησε τόσ᾽ όσο βοούν εννιά δέκα χιλιάδες
άνδρες, ενώ συγκρούονται στην φλόγα του πολέμου.
Κι έπεσε τρόμος στην καρδιά των Αχαιών και Τρώων.
Τόσο σφοδρώς εβόησεν ο αιμόχαρος ο Άρης.
Και ως από νέφη φαίνεται σκοταδερός ο αέρας,
865 ότ᾽ άνεμος σηκώνεται κακός από το καύμα,
του Διομήδη εφαίνετο και ο χαλκοφόρος Άρης
ως μες στα νέφη ανέβαινεν εις τ᾽ ουρανού τον θόλον.
Κι έφθασε ευθύς στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων,
και λυπημένος κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη
870 και τ᾽ άφθαρτ᾽ αίμα τού ᾽δειχνε, που απ᾽ την πληγήν του ρέει, και του ᾽λεγε οδυρόμενος με λόγια φτερωμένα:
«Πατέρα Δία, στο κακό που βλέπεις δεν θυμώνεις;
Φρικτά πάντοτ᾽ επάθαμεν οι αθάνατοι από γνώμην
δικήν μας όταν παίρνομεν με τους ανθρώπους μέρος.
875 Και όλοι σ᾽ εσέ θυμώνομεν, διότι έχεις γεννήσει
κόρην τρελήν, κακότροπην, που στ᾽ άνομα είναι ο νους της.
Διότι οι επίλοιποι θεοί στον Όλυμπον όσ᾽ είναι,
όλοι σου υποτάσσονται, σ᾽ εσέ καθείς μας κλίνει·
και αυτήν ποσώς δεν τιμωρείς με έργον ή με λόγον,
880 αλλ᾽ επειδή την γέννησες κακήν την υποφέρεις,
που τώρα τον περήφανον Διομήδην έχει σπρώξει
να πολεμήσει μανιακός αυτούς τους αθανάτους·
την Κύπριν πρώτα ελάβωσε στο χέρι και κατόπιν
ως δαίμων ώρμησε σ᾽ εμέ· και αν οι γοργοί μου πόδες
885 δεν μ᾽ έπαιρναν θα εκείτομουν πολύν καιρόν με πόνους
κει μέσα στους ελεεινούς σωρούς των πεθαμένων
ή άψυχον ζωντόνεκρον θα μ᾽ έκαμναν οι λόγχες».
Μ᾽ άγριο βλέμμ᾽ απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:
«Εδώ μη κάθεσ᾽, άστατε, ωσάν παιδί να κλαίεις·
890 και απ᾽ τους θεούς του Ολύμπου σε μισώ με την καρδιά μου, ότι την έριδ᾽ αγαπάς, τες μάχες, τους πολέμους.
Της μητρός σου έχεις την ορμήν ακράτητην, βαρείαν,
της Ήρας όπου οι λόγοι μου δυσκόλως την δαμάζουν,
και τώρ᾽ αυτή σε πρόσταξε, θαρρώ, και αυτά παθαίνεις.
895 Αλλά να βασανίζεσαι δεν θέλει εγώ σ᾽ αφήσω,
αίμα μου είσαι, και σ᾽ εμέ σ᾽ εγέννησε η μητέρα·
κακός ως είσαι, αν είχε σε θεός άλλος γεννήσει
από καιρόν θα ευρίσκεσο μακράν των Ουρανίων».
Είπε και τον Παιήονα προστάζει να τον ιάνει.
900 Με βότανα παυσίπονα που του ᾽βαλε ο Παιήων
τον ιάτρευσεν ότι θνητός δεν ήτο αυτός πλασμένος·
και όπως γρήγορα η πυτιά το λευκό γάλα πήζει
που υγρόν γοργά συσφίγγεται, καθώς το ανακατώνουν,
έτσι εθεράπευσε γοργά τον άγριον Άρη εκείνος.
905 Και ο Άρης, ως τον έλουσεν η Ήβη, λαμπροφόρος
με περηφάνια κάθισε στο πλάγι του Κρονίδη.
Και προς το δώμα του Διός του μεγαλοδυνάμου
γύρισε με την Άργισσαν Ήραν η σώστρ᾽ Αθήνη,
τον Άρην αφού εμπόδισαν απ᾽ τες ανδροφονίες.
Ιλιάδα – Ζ