diaforos
Just another WordPress site
Ιλιάδα Λ – Ἀγαμέμνονος ἀριστεία
Ομηρικά Έπη
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad k
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἠὼς δ᾽ ἐκ λεχέων παρ᾽ ἀγαυοῦ Τιθωνοῖο
ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσι·
Ζεὺς δ᾽ Ἔριδα προΐαλλε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν
ἀργαλέην, πολέμοιο τέρας μετὰ χερσὶν ἔχουσαν.
5 στῆ δ᾽ ἐπ᾽ Ὀδυσσῆος μεγακήτεϊ νηῒ μελαίνῃ,
ἥ ῥ᾽ ἐν μεσσάτῳ ἔσκε γεγωνέμεν ἀμφοτέρωσε,
ἠμὲν ἐπ᾽ Αἴαντος κλισίας Τελαμωνιάδαο
ἠδ᾽ ἐπ᾽ Ἀχιλλῆος, τοί ῥ᾽ ἔσχατα νῆας ἐΐσας
εἴρυσαν, ἠνορέῃ πίσυνοι καὶ κάρτεϊ χειρῶν.
10 ἔνθα στᾶσ᾽ ἤϋσε θεὰ μέγα τε δεινόν τε
ὄρθι᾽, Ἀχαιοῖσιν δὲ μέγα σθένος ἔμβαλ᾽ ἑκάστῳ
καρδίῃ, ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι.
τοῖσι δ᾽ ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετ᾽ ἠὲ νέεσθαι
ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.
15 Ἀτρεΐδης δ᾽ ἐβόησεν ἰδὲ ζώννυσθαι ἄνωγεν
Ἀργείους· ἐν δ᾽ αὐτὸς ἐδύσετο νώροπα χαλκόν.
κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμῃσιν ἔθηκε
καλάς, ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας·
δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνε,
20 τόν ποτέ οἱ Κινύρης δῶκε ξεινήϊον εἶναι.
πεύθετο γὰρ Κύπρονδε μέγα κλέος, οὕνεκ᾽ Ἀχαιοὶ
ἐς Τροίην νήεσσιν ἀναπλεύσεσθαι ἔμελλον·
τοὔνεκά οἱ τὸν δῶκε χαριζόμενος βασιλῆϊ.
τοῦ δ᾽ ἤτοι δέκα οἶμοι ἔσαν μέλανος κυάνοιο,
25 δώδεκα δὲ χρυσοῖο καὶ εἴκοσι κασσιτέροιο·
κυάνεοι δὲ δράκοντες ὀρωρέχατο προτὶ δειρὴν
τρεῖς ἑκάτερθ᾽, ἴρισσιν ἐοικότες, ἅς τε Κρονίων
ἐν νέφεϊ στήριξε, τέρας μερόπων ἀνθρώπων.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος· ἐν δέ οἱ ἧλοι
30 χρύσειοι πάμφαινον, ἀτὰρ περὶ κουλεὸν ἦεν
ἀργύρεον, χρυσέοισιν ἀορτήρεσσιν ἀρηρός.
ἂν δ᾽ ἕλετ᾽ ἀμφιβρότην πολυδαίδαλον ἀσπίδα θοῦριν,
καλήν, ἣν πέρι μὲν κύκλοι δέκα χάλκεοι ἦσαν,
ἐν δέ οἱ ὀμφαλοὶ ἦσαν ἐείκοσι κασσιτέροιο
35 λευκοί, ἐν δὲ μέσοισιν ἔην μέλανος κυάνοιο.
τῇ δ᾽ ἐπὶ μὲν Γοργὼ βλοσυρῶπις ἐστεφάνωτο
δεινὸν δερκομένη, περὶ δὲ Δεῖμός τε Φόβος τε.
τῆς δ᾽ ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτοῦ
κυάνεος ἐλέλικτο δράκων, κεφαλαὶ δέ οἱ ἦσαν
40 τρεῖς ἀμφιστρεφέες, ἑνὸς αὐχένος ἐκπεφυυῖαι.
κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀμφίφαλον κυνέην θέτο τετραφάληρον
ἵππουριν· δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν.
εἵλετο δ᾽ ἄλκιμα δοῦρε δύω, κεκορυθμένα χαλκῷ,
ὀξέα· τῆλε δὲ χαλκὸς ἀπ᾽ αὐτόφιν οὐρανὸν εἴσω
45 λάμπ᾽· ἐπὶ δ᾽ ἐγδούπησαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη,
τιμῶσαι βασιλῆα πολυχρύσοιο Μυκήνης.
Ἡνιόχῳ μὲν ἔπειτα ἑῷ ἐπέτελλεν ἕκαστος
ἵππους εὖ κατὰ κόσμον ἐρυκέμεν αὖθ᾽ ἐπὶ τάφρῳ,
αὐτοὶ δὲ πρυλέες σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες
50 ῥώοντ᾽· ἄσβεστος δὲ βοὴ γένετ᾽ ἠῶθι πρό.
φθὰν δὲ μέγ᾽ ἱππήων ἐπὶ τάφρῳ κοσμηθέντες,
ἱππῆες δ᾽ ὀλίγον μετεκίαθον· ἐν δὲ κυδοιμὸν
ὦρσε κακὸν Κρονίδης, κατὰ δ᾽ ὑψόθεν ἧκεν ἐέρσας
αἵματι μυδαλέας ἐξ αἰθέρος, οὕνεκ᾽ ἔμελλε
55 πολλὰς ἰφθίμους κεφαλὰς Ἄϊδι προϊάψειν.
Τρῶες δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρωθεν ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο,
Ἕκτορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀμύμονα Πουλυδάμαντα
Αἰνείαν θ᾽, ὃς Τρωσὶ θεὸς ὣς τίετο δήμῳ,
τρεῖς τ᾽ Ἀντηνορίδας, Πόλυβον καὶ Ἀγήνορα δῖον
60 ἠΐθεόν τ᾽ Ἀκάμαντ᾽, ἐπιείκελον ἀθανάτοισιν.
Ἕκτωρ δ᾽ ἐν πρώτοισι φέρ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην.
οἷος δ᾽ ἐκ νεφέων ἀναφαίνεται οὔλιος ἀστὴρ
παμφαίνων, τοτὲ δ᾽ αὖτις ἔδυ νέφεα σκιόεντα,
ὣς Ἕκτωρ ὁτὲ μέν τε μετὰ πρώτοισι φάνεσκεν,
65 ἄλλοτε δ᾽ ἐν πυμάτοισι κελεύων· πᾶς δ᾽ ἄρα χαλκῷ
λάμφ᾽ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διὸς αἰγιόχοιο.
Οἱ δ᾽, ὥς τ᾽ ἀμητῆρες ἐναντίοι ἀλλήλοισιν
ὄγμον ἐλαύνωσιν ἀνδρὸς μάκαρος κατ᾽ ἄρουραν
πυρῶν ἢ κριθῶν· τὰ δὲ δράγματα ταρφέα πίπτει·
70 ὣς Τρῶες καὶ Ἀχαιοὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοισι θορόντες
δῄουν, οὐδ᾽ ἕτεροι μνώοντ᾽ ὀλοοῖο φόβοιο.
ἴσας δ᾽ ὑσμίνη κεφαλὰς ἔχεν, οἱ δὲ λύκοι ὣς
θῦνον· Ἔρις δ᾽ ἄρα χαῖρε πολύστονος εἰσορόωσα·
οἴη γάρ ῥα θεῶν παρετύγχανε μαρναμένοισιν,
75 οἱ δ᾽ ἄλλοι οὔ σφιν πάρεσαν θεοί, ἀλλὰ ἕκηλοι
σφοῖσιν ἐνὶ μεγάροισι καθήατο, ἧχι ἑκάστῳ
δώματα καλὰ τέτυκτο κατὰ πτύχας Οὐλύμποιο.
πάντες δ᾽ ᾐτιόωντο κελαινεφέα Κρονίωνα,
οὕνεκ᾽ ἄρα Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι.
80 τῶν μὲν ἄρ᾽ οὐκ ἀλέγιζε πατήρ· ὁ δὲ νόσφι λιασθεὶς
τῶν ἄλλων ἀπάνευθε καθέζετο κύδεϊ γαίων,
εἰσορόων Τρώων τε πόλιν καὶ νῆας Ἀχαιῶν
χαλκοῦ τε στεροπήν, ὀλλύντας τ᾽ ὀλλυμένους τε.
Ὄφρα μὲν ἠὼς ἦν καὶ ἀέξετο ἱερὸν ἦμαρ,
85 τόφρα μάλ᾽ ἀμφοτέρων βέλε᾽ ἥπτετο, πῖπτε δὲ λαός·
ἦμος δὲ δρυτόμος περ ἀνὴρ ὡπλίσσατο δεῖπνον
οὔρεος ἐν βήσσῃσιν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο χεῖρας
τάμνων δένδρεα μακρά, ἅδος τέ μιν ἵκετο θυμόν,
σίτου τε γλυκεροῖο περὶ φρένας ἵμερος αἱρεῖ,
90 τῆμος σφῇ ἀρετῇ Δαναοὶ ῥήξαντο φάλαγγας,
κεκλόμενοι ἑτάροισι κατὰ στίχας· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων
πρῶτος ὄρουσ᾽, ἕλε δ᾽ ἄνδρα Βιήνορα, ποιμένα λαῶν,
αὐτόν, ἔπειτα δ᾽ ἑταῖρον Ὀϊλῆα πλήξιππον.
ἤτοι ὅ γ᾽ ἐξ ἵππων κατεπάλμενος ἀντίος ἔστη·
95 τὸν δ᾽ ἰθὺς μεμαῶτα μετώπιον ὀξέϊ δουρὶ
νύξ᾽, οὐδὲ στεφάνη δόρυ οἱ σχέθε χαλκοβάρεια,
ἀλλὰ δι᾽ αὐτῆς ἦλθε καὶ ὀστέου, ἐγκέφαλος δὲ
ἔνδον ἅπας πεπάλακτο· δάμασσε δέ μιν μεμαῶτα.
καὶ τοὺς μὲν λίπεν αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων
100 στήθεσι παμφαίνοντας, ἐπεὶ περίδυσε χιτῶνας·
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ Ἶσόν τε καὶ Ἄντιφον ἐξεναρίξων,
υἷε δύω Πριάμοιο, νόθον καὶ γνήσιον, ἄμφω
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας· ὁ μὲν νόθος ἡνιόχευεν,
Ἄντιφος αὖ παρέβασκε περικλυτός· ὥ ποτ᾽ Ἀχιλλεὺς
105 Ἴδης ἐν κνημοῖσι δίδη μόσχοισι λύγοισι,
ποιμαίνοντ᾽ ἐπ᾽ ὄεσσι λαβών, καὶ ἔλυσεν ἀποίνων.
δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων
τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο κατὰ στῆθος βάλε δουρί,
Ἄντιφον αὖ παρὰ οὖς ἔλασε ξίφει, ἐκ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἵππων.
110 σπερχόμενος δ᾽ ἀπὸ τοῖιν ἐσύλα τεύχεα καλά,
γιγνώσκων· καὶ γάρ σφε πάρος παρὰ νηυσὶ θοῇσιν
εἶδεν, ὅτ᾽ ἐξ Ἴδης ἄγαγεν πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς.
ὡς δὲ λέων ἐλάφοιο ταχείης νήπια τέκνα
ῥηϊδίως συνέαξε, λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσιν,
115 ἐλθὼν εἰς εὐνήν, ἁπαλόν τέ σφ᾽ ἦτορ ἀπηύρα·
ἡ δ᾽ εἴ πέρ τε τύχῃσι μάλα σχεδόν, οὐ δύναταί σφι
χραισμεῖν· αὐτὴν γάρ μιν ὑπὸ τρόμος αἰνὸς ἱκάνει·
καρπαλίμως δ᾽ ἤϊξε διὰ δρυμὰ πυκνὰ καὶ ὕλην
σπεύδουσ᾽ ἱδρώουσα κραταιοῦ θηρὸς ὑφ᾽ ὁρμῆς·
120 ὣς ἄρα τοῖς οὔ τις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον
Τρώων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ὑπ᾽ Ἀργείοισι φέβοντο.
Αὐτὰρ ὁ Πείσανδρόν τε καὶ Ἱππόλοχον μενεχάρμην,
υἱέας Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος, ὅς ῥα μάλιστα
χρυσὸν Ἀλεξάνδροιο δεδεγμένος, ἀγλαὰ δῶρα,
125 οὐκ εἴασχ᾽ Ἑλένην δόμεναι ξανθῷ Μενελάῳ,
τοῦ περ δὴ δύο παῖδε λάβε κρείων Ἀγαμέμνων
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας, ὁμοῦ δ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους·
ἐκ γάρ σφεας χειρῶν φύγον ἡνία σιγαλόεντα,
τὼ δὲ κυκηθήτην· ὁ δ᾽ ἐναντίον ὦρτο λέων ὣς
130 Ἀτρεΐδης· τὼ δ᾽ αὖτ᾽ ἐκ δίφρου γουναζέσθην·
«ζώγρει, Ἀτρέος υἱέ, σὺ δ᾽ ἄξια δέξαι ἄποινα·
πολλὰ δ᾽ ἐν Ἀντιμάχοιο δόμοις κειμήλια κεῖται,
χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,
τῶν κέν τοι χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι᾽ ἄποινα,
135 εἰ νῶϊ ζωοὺς πεπύθοιτ᾽ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.»
Ὣς τώ γε κλαίοντε προσαυδήτην βασιλῆα
μειλιχίοις ἐπέεσσιν· ἀμείλικτον δ᾽ ὄπ᾽ ἄκουσαν·
«εἰ μὲν δὴ Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος υἱέες ἐστόν,
ὅς ποτ᾽ ἐνὶ Τρώων ἀγορῇ Μενέλαον ἄνωγεν,
140 ἀγγελίην ἐλθόντα σὺν ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ,
αὖθι κατακτεῖναι μηδ᾽ ἐξέμεν ἂψ ἐς Ἀχαιούς,
νῦν μὲν δὴ τοῦ πατρὸς ἀεικέα τείσετε λώβην.»
Ἦ, καὶ Πείσανδρον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε
δουρὶ βαλὼν πρὸς στῆθος· ὁ δ᾽ ὕπτιος οὔδει ἐρείσθη.
145 Ἱππόλοχος δ᾽ ἀπόρουσε, τὸν αὖ χαμαὶ ἐξενάριξε,
χεῖρας ἀπὸ ξίφεϊ τμήξας ἀπό τ᾽ αὐχένα κόψας,
ὅλμον δ᾽ ὣς ἔσσευε κυλίνδεσθαι δι᾽ ὁμίλου.
τοὺς μὲν ἔασ᾽· ὁ δ᾽ ὅθι πλεῖσται κλονέοντο φάλαγγες,
τῇ ῥ᾽ ἐνόρουσ᾽, ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί.
150 πεζοὶ μὲν πεζοὺς ὄλεκον φεύγοντας ἀνάγκῃ,
ἱππεῖς δ᾽ ἱππῆας —ὑπὸ δέ σφισιν ὦρτο κονίη
ἐκ πεδίου, τὴν ὦρσαν ἐρίγδουποι πόδες ἵππων—
χαλκῷ δηϊόωντες· ἀτὰρ κρείων Ἀγαμέμνων
αἰὲν ἀποκτείνων ἕπετ᾽ Ἀργείοισι κελεύων.
155 ὡς δ᾽ ὅτε πῦρ ἀΐδηλον ἐν ἀξύλῳ ἐμπέσῃ ὕλῃ,
πάντῃ τ᾽ εἰλυφόων ἄνεμος φέρει, οἱ δέ τε θάμνοι
πρόρριζοι πίπτουσιν ἐπειγόμενοι πυρὸς ὁρμῇ·
ὣς ἄρ᾽ ὑπ᾽ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι πῖπτε κάρηνα
Τρώων φευγόντων, πολλοὶ δ᾽ ἐριαύχενες ἵπποι
160 κείν᾽ ὄχεα κροτάλιζον ἀνὰ πτολέμοιο γεφύρας,
ἡνιόχους ποθέοντες ἀμύμονας· οἱ δ᾽ ἐπὶ γαίῃ
κείατο, γύπεσσιν πολὺ φίλτεροι ἢ ἀλόχοισιν.
Ἕκτορα δ᾽ ἐκ βελέων ὕπαγε Ζεὺς ἔκ τε κονίης
ἔκ τ᾽ ἀνδροκτασίης ἔκ θ᾽ αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ·
165 Ἀτρεΐδης δ᾽ ἕπετο σφεδανὸν Δαναοῖσι κελεύων.
οἱ δὲ παρ᾽ Ἴλου σῆμα παλαιοῦ Δαρδανίδαο
μέσσον κὰπ πεδίον παρ᾽ ἐρινεὸν ἐσσεύοντο
ἱέμενοι πόλιος· ὁ δὲ κεκληγὼς ἕπετ᾽ αἰεὶ
Ἀτρεΐδης, λύθρῳ δὲ παλάσσετο χεῖρας ἀάπτους.
170 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Σκαιάς τε πύλας καὶ φηγὸν ἵκοντο,
ἔνθ᾽ ἄρα δὴ ἵσταντο καὶ ἀλλήλους ἀνέμιμνον.
οἱ δ᾽ ἔτι κὰμ μέσσον πεδίον φοβέοντο βόες ὥς,
ἅς τε λέων ἐφόβησε μολὼν ἐν νυκτὸς ἀμολγῷ
πάσας· τῇ δέ τ᾽ ἰῇ ἀναφαίνεται αἰπὺς ὄλεθρος·
175 τῆς δ᾽ ἐξ αὐχέν᾽ ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι
πρῶτον, ἔπειτα δέ θ᾽ αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει·
ὣς τοὺς Ἀτρεΐδης ἔφεπε κρείων Ἀγαμέμνων,
αἰὲν ἀποκτείνων τὸν ὀπίστατον· οἱ δὲ φέβοντο.
πολλοὶ δὲ πρηνεῖς τε καὶ ὕπτιοι ἔκπεσον ἵππων
180 Ἀτρεΐδεω ὑπὸ χερσί· περιπρὸ γὰρ ἔγχεϊ θῦεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλεν ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος
ἵξεσθαι, τότε δή ῥα πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε
Ἴδης ἐν κορυφῇσι καθέζετο πιδηέσσης,
οὐρανόθεν καταβάς· ἔχε δ᾽ ἀστεροπὴν μετὰ χερσίν.
185 Ἶριν δ᾽ ὄτρυνε χρυσόπτερον ἀγγελέουσαν·
«βάσκ᾽ ἴθι, Ἶρι ταχεῖα, τὸν Ἕκτορι μῦθον ἐνίσπες·
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷ Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ἀναχωρείτω, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἀνώχθω
190 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε οἱ κράτος ἐγγυαλίξω
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηται
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
195 Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις,
βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων εἰς Ἴλιον ἱρήν.
εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος, Ἕκτορα δῖον,
ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
200 «Ἕκτορ, υἱὲ Πριάμοιο, Διὶ μῆτιν ἀτάλαντε,
Ζεύς με πατὴρ προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷς Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ὑπόεικε μάχης, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἄνωχθι
205 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε τοι κράτος ἐγγυαλίξει
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηαι
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
210 Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη πόδας ὠκέα Ἶρις,
Ἕκτωρ δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,
πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ,
ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.
οἱ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν,
215 Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐκαρτύναντο φάλαγγας.
ἀρτύνθη δὲ μάχη, στὰν δ᾽ ἀντίοι· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων
πρῶτος ὄρουσ᾽, ἔθελεν δὲ πολὺ προμάχεσθαι ἁπάντων.
Ἔσπετε νῦν μοι, Μοῦσαι, Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι,
ὅς τις δὴ πρῶτος Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν
220 ἢ αὐτῶν Τρώων ἠὲ κλειτῶν ἐπικούρων.
Ἰφιδάμας Ἀντηνορίδης, ἠΰς τε μέγας τε,
ὃς τράφη ἐν Θρῄκῃ ἐριβώλακι, μητέρι μήλων·
Κισσῆς τόν γ᾽ ἔθρεψε δόμοις ἔνι τυτθὸν ἐόντα
μητροπάτωρ, ὃς τίκτε Θεανὼ καλλιπάρῃον·
225 αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἥβης ἐρικυδέος ἵκετο μέτρον,
αὐτοῦ μιν κατέρυκε, δίδου δ᾽ ὅ γε θυγατέρα ἥν·
γήμας δ᾽ ἐκ θαλάμοιο μετὰ κλέος ἵκετ᾽ Ἀχαιῶν
σὺν δυοκαίδεκα νηυσὶ κορωνίσιν, αἵ οἱ ἕποντο.
τὰς μὲν ἔπειτ᾽ ἐν Περκώτῃ λίπε νῆας ἐΐσας,
230 αὐτὰρ ὁ πεζὸς ἐὼν ἐς Ἴλιον εἰληλούθει·
ὅς ῥα τότ᾽ Ἀτρεΐδεω Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε, παραὶ δέ οἱ ἐτράπετ᾽ ἔγχος,
Ἰφιδάμας δὲ κατὰ ζώνην θώρηκος ἔνερθε
235 νύξ᾽, ἐπὶ δ᾽ αὐτὸς ἔρεισε, βαρείῃ χειρὶ πιθήσας·
οὐδ᾽ ἔτορε ζωστῆρα παναίολον, ἀλλὰ πολὺ πρὶν
ἀργύρῳ ἀντομένη μόλιβος ὣς ἐτράπετ᾽ αἰχμή.
καὶ τό γε χειρὶ λαβὼν εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων
ἕλκ᾽ ἐπὶ οἷ μεμαὼς ὥς τε λίς, ἐκ δ᾽ ἄρα χειρὸς
240 σπάσσατο· τὸν δ᾽ ἄορι πλῆξ᾽ αὐχένα, λῦσε δὲ γυῖα.
ὣς ὁ μὲν αὖθι πεσὼν κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον
οἰκτρός, ἀπὸ μνηστῆς ἀλόχου, ἀστοῖσιν ἀρήγων,
κουριδίης, ἧς οὔ τι χάριν ἴδε, πολλὰ δ᾽ ἔδωκε·
πρῶθ᾽ ἑκατὸν βοῦς δῶκεν, ἔπειτα δὲ χίλι᾽ ὑπέστη,
245 αἶγας ὁμοῦ καὶ ὄϊς, τά οἱ ἄσπετα ποιμαίνοντο.
δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης Ἀγαμέμνων ἐξενάριξε,
βῆ δὲ φέρων ἀν᾽ ὅμιλον Ἀχαιῶν τεύχεα καλά.
Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Κόων, ἀριδείκετος ἀνδρῶν,
πρεσβυγενὴς Ἀντηνορίδης, κρατερόν ῥά ἑ πένθος
250 ὀφθαλμοὺς ἐκάλυψε κασιγνήτοιο πεσόντος.
στῆ δ᾽ εὐρὰξ σὺν δουρὶ λαθὼν Ἀγαμέμνονα δῖον,
νύξε δέ μιν κατὰ χεῖρα μέσην ἀγκῶνος ἔνερθε,
ἀντικρὺ δὲ διέσχε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή.
ῥίγησέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·
255 ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς ἀπέληγε μάχης ἠδὲ πτολέμοιο,
ἀλλ᾽ ἐπόρουσε Κόωνι ἔχων ἀνεμοτρεφὲς ἔγχος.
ἤτοι ὁ Ἰφιδάμαντα κασίγνητον καὶ ὄπατρον
ἕλκε ποδὸς μεμαώς, καὶ ἀΰτει πάντας ἀρίστους·
τὸν δ᾽ ἕλκοντ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης
260 οὔτησε ξυστῷ χαλκήρεϊ, λῦσε δὲ γυῖα·
τοῖο δ᾽ ἐπ᾽ Ἰφιδάμαντι κάρη ἀπέκοψε παραστάς.
ἔνθ᾽ Ἀντήνορος υἷες ὑπ᾽ Ἀτρεΐδῃ βασιλῆϊ
πότμον ἀναπλήσαντες ἔδυν δόμον Ἄϊδος εἴσω.
Αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν
265 ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,
ὄφρα οἱ αἷμ᾽ ἔτι θερμὸν ἀνήνοθεν ἐξ ὠτειλῆς.
αὐτὰρ ἐπεὶ τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα,
ὀξεῖαι δ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ὠδίνουσαν ἔχῃ βέλος ὀξὺ γυναῖκα,
270 δριμύ, τό τε προϊεῖσι μογοστόκοι Εἰλείθυιαι,
Ἥρης θυγατέρες πικρὰς ὠδῖνας ἔχουσαι,
ὣς ὀξεῖ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.
ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχῳ ἐπέτελλε
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.
275 ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·
«ὦ φίλοι, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ὑμεῖς μὲν νῦν νηυσὶν ἀμύνετε ποντοπόροισι
φύλοπιν ἀργαλέην, ἐπεὶ οὐκ ἐμὲ μητίετα Ζεὺς
εἴασε Τρώεσσι πανημέριον πολεμίζειν.»
280 Ὣς ἔφαθ᾽, ἡνίοχος δ᾽ ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους
νῆας ἔπι γλαφυράς· τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην·
ἄφρεον δὲ στήθεα, ῥαίνοντο δὲ νέρθε κονίῃ,
τειρόμενον βασιλῆα μάχης ἀπάνευθε φέροντες.
Ἕκτωρ δ᾽ ὡς ἐνόησ᾽ Ἀγαμέμνονα νόσφι κιόντα,
285 Τρωσί τε καὶ Λυκίοισιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·
«Τρῶες καὶ Λύκιοι καὶ Δάρδανοι ἀγχιμαχηταί,
ἀνέρες ἔστε, φίλοι, μνήσασθε δὲ θούριδος ἀλκῆς.
οἴχετ᾽ ἀνὴρ ὤριστος, ἐμοὶ δὲ μέγ᾽ εὖχος ἔδωκε
Ζεὺς Κρονίδης· ἀλλ᾽ ἰθὺς ἐλαύνετε μώνυχας ἵππους
290 ἰφθίμων Δαναῶν, ἵν᾽ ὑπέρτερον εὖχος ἄρησθε.»
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
ὡς δ᾽ ὅτε πού τις θηρητὴρ κύνας ἀργιόδοντας
σεύῃ ἐπ᾽ ἀγροτέρῳ συῒ καπρίῳ ἠὲ λέοντι,
ὣς ἐπ᾽ Ἀχαιοῖσιν σεῦε Τρῶας μεγαθύμους
295 Ἕκτωρ Πριαμίδης, βροτολοιγῷ ἶσος Ἄρηϊ.
αὐτὸς δ᾽ ἐν πρώτοισι μέγα φρονέων ἐβεβήκει,
ἐν δ᾽ ἔπεσ᾽ ὑσμίνῃ ὑπεραέϊ ἶσος ἀέλλῃ,
ἥ τε καθαλλομένη ἰοειδέα πόντον ὀρίνει.
Ἔνθα τίνα πρῶτον, τίνα δ᾽ ὕστατον ἐξενάριξεν
300 Ἕκτωρ Πριαμίδης, ὅτε οἱ Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν;
Ἀσαῖον μὲν πρῶτα καὶ Αὐτόνοον καὶ Ὀπίτην,
καὶ Δόλοπα Κλυτίδην καὶ Ὀφέλτιον ἠδ᾽ Ἀγέλαον,
Αἴσυμνόν τ᾽ Ὦρόν τε καὶ Ἱππόνοον μενεχάρμην.
τοὺς ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἡγεμόνας Δαναῶν ἕλεν, αὐτὰρ ἔπειτα
305 πληθύν, ὡς ὁπότε νέφεα Ζέφυρος στυφελίξῃ
ἀργεστᾶο Νότοιο, βαθείῃ λαίλαπι τύπτων·
πολλὸν δὲ τρόφι κῦμα κυλίνδεται, ὑψόσε δ᾽ ἄχνη
σκίδναται ἐξ ἀνέμοιο πολυπλάγκτοιο ἰωῆς·
ὣς ἄρα πυκνὰ καρήαθ᾽ ὑφ᾽ Ἕκτορι δάμνατο λαῶν.
310 Ἔνθά κε λοιγὸς ἔην καὶ ἀμήχανα ἔργα γένοντο,
καί νύ κεν ἐν νήεσσι πέσον φεύγοντες Ἀχαιοί,
εἰ μὴ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ κέκλετ᾽ Ὀδυσσεύς·
«Τυδεΐδη τί παθόντε λελάσμεθα θούριδος ἀλκῆς;
ἀλλ᾽ ἄγε δεῦρο, πέπον, παρ᾽ ἔμ᾽ ἵσταο· δὴ γὰρ ἔλεγχος
315 ἔσσεται εἴ κεν νῆας ἕλῃ κορυθαίολος Ἕκτωρ.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἤτοι ἐγὼ μενέω καὶ τλήσομαι· ἀλλὰ μίνυνθα
ἡμέων ἔσσεται ἦδος, ἐπεὶ νεφεληγερέτα Ζεὺς
Τρωσὶν δὴ βόλεται δοῦναι κράτος ἠέ περ ἡμῖν.»
320 Ἦ, καὶ Θυμβραῖον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε,
δουρὶ βαλὼν κατὰ μαζὸν ἀριστερόν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀντίθεον θεράποντα Μολίονα τοῖο ἄνακτος.
τοὺς μὲν ἔπειτ᾽ εἴασαν, ἐπεὶ πολέμου ἀπέπαυσαν·
τὼ δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἰόντε κυδοίμεον, ὡς ὅτε κάπρω
325 ἐν κυσὶ θηρευτῇσι μέγα φρονέοντε πέσητον·
ὣς ὄλεκον Τρῶας πάλιν ὀρμένω· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
ἀσπασίως φεύγοντες ἀνέπνεον Ἕκτορα δῖον.
Ἔνθ᾽ ἑλέτην δίφρον τε καὶ ἀνέρε δήμου ἀρίστω,
υἷε δύω Μέροπος Περκωσίου, ὃς περὶ πάντων
330 ᾔδεε μαντοσύνας, οὐδὲ οὓς παῖδας ἔασκε
στείχειν ἐς πόλεμον φθισήνορα· τὼ δέ οἱ οὔ τι
πειθέσθην· κῆρες γὰρ ἄγον μέλανος θανάτοιο.
τοὺς μὲν Τυδεΐδης δουρικλειτὸς Διομήδης
θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδὼν κλυτὰ τεύχε᾽ ἀπηύρα·
335 Ἱππόδαμον δ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ Ὑπείροχον ἐξενάριξεν.
Ἔνθα σφιν κατὰ ἶσα μάχην ἐτάνυσσε Κρονίων
ἐξ Ἴδης καθορῶν· τοὶ δ᾽ ἀλλήλους ἐνάριζον.
ἤτοι Τυδέος υἱὸς Ἀγάστροφον οὔτασε δουρὶ
Παιονίδην ἥρωα κατ᾽ ἰσχίον· οὐ δέ οἱ ἵπποι
340 ἐγγὺς ἔσαν προφυγεῖν, ἀάσατο δὲ μέγα θυμῷ.
τοὺς μὲν γὰρ θεράπων ἀπάνευθ᾽ ἔχεν, αὐτὰρ ὁ πεζὸς
θῦνε διὰ προμάχων, ἧος φίλον ὤλεσε θυμόν.
Ἕκτωρ δ᾽ ὀξὺ νόησε κατὰ στίχας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτοὺς
κεκλήγων· ἅμα δὲ Τρώων εἵποντο φάλαγγες.
345 τὸν δὲ ἰδὼν ῥίγησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
αἶψα δ᾽ Ὀδυσσῆα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
«νῶϊν δὴ τόδε πῆμα κυλίνδεται, ὄβριμος Ἕκτωρ·
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ στέωμεν καὶ ἀλεξώμεσθα μένοντες.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος,
350 καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἀφάμαρτε, τιτυσκόμενος κεφαλῆφιν,
ἄκρην κὰκ κόρυθα· πλάγχθη δ᾽ ἀπὸ χαλκόφι χαλκός,
οὐδ᾽ ἵκετο χρόα καλόν· ἐρύκακε γὰρ τρυφάλεια
τρίπτυχος αὐλῶπις, τήν οἱ πόρε Φοῖβος Ἀπόλλων.
Ἕκτωρ δ᾽ ὦκ᾽ ἀπέλεθρον ἀνέδραμε, μίκτο δ᾽ ὁμίλῳ,
355 στῆ δὲ γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείῃ
γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψεν.
ὄφρα δὲ Τυδεΐδης μετὰ δούρατος ᾤχετ᾽ ἐρωὴν
τῆλε διὰ προμάχων, ὅθι οἱ καταείσατο γαίης,
τόφρ᾽ Ἕκτωρ ἔμπνυτο, καὶ ἂψ ἐς δίφρον ὀρούσας
360 ἐξέλασ᾽ ἐς πληθύν, καὶ ἀλεύατο κῆρα μέλαιναν.
δουρὶ δ᾽ ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἐξ αὖ νῦν ἔφυγες θάνατον, κύον· ἦ τέ τοι ἄγχι
ἦλθε κακόν· νῦν αὖτέ σ᾽ ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων,
ᾧ μέλλεις εὔχεσθαι ἰὼν ἐς δοῦπον ἀκόντων.
365 ἦ θήν σ᾽ ἐξανύω γε καὶ ὕστερον ἀντιβολήσας,
εἴ πού τις καὶ ἔμοιγε θεῶν ἐπιτάρροθός ἐστι.
νῦν αὖ τοὺς ἄλλους ἐπιείσομαι, ὅν κε κιχείω.»
Ἦ, καὶ Παιονίδην δουρικλυτὸν ἐξενάριζεν.
αὐτὰρ Ἀλέξανδρος, Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο,
370 Τυδεΐδῃ ἔπι τόξα τιταίνετο, ποιμένι λαῶν,
στήλῃ κεκλιμένος ἀνδροκμήτῳ ἐπὶ τύμβῳ
Ἴλου Δαρδανίδαο, παλαιοῦ δημογέροντος.
ἤτοι ὁ μὲν θώρηκα Ἀγαστρόφου ἰφθίμοιο
αἴνυτ᾽ ἀπὸ στήθεσφι παναίολον ἀσπίδα τ᾽ ὤμων
375 καὶ κόρυθα βριαρήν· ὁ δὲ τόξου πῆχυν ἄνελκε
καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἄρα μιν ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός,
ταρσὸν δεξιτεροῖο ποδός· διὰ δ᾽ ἀμπερὲς ἰὸς
ἐν γαίῃ κατέπηκτο· ὁ δὲ μάλα ἡδὺ γελάσσας
ἐκ λόχου ἀμπήδησε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·
380 «βέβληαι, οὐδ᾽ ἅλιον βέλος ἔκφυγεν· ὡς ὄφελόν τοι
νείατον ἐς κενεῶνα βαλὼν ἐκ θυμὸν ἑλέσθαι.
οὕτω κεν καὶ Τρῶες ἀνέπνευσαν κακότητος,
οἵ τέ σε πεφρίκασι λέονθ᾽ ὡς μηκάδες αἶγες.»
Τὸν δ᾽ οὐ ταρβήσας προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
385 «τοξότα, λωβητήρ, κέρᾳ ἀγλαέ, παρθενοπῖπα,
εἰ μὲν δὴ ἀντίβιον σὺν τεύχεσι πειρηθείης,
οὐκ ἄν τοι χραίσμῃσι βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί·
νῦν δέ μ᾽ ἐπιγράψας ταρσὸν ποδὸς εὔχεαι αὔτως.
οὐκ ἀλέγω, ὡς εἴ με γυνὴ βάλοι ἢ πάϊς ἄφρων·
390 κωφὸν γὰρ βέλος ἀνδρὸς ἀνάλκιδος οὐτιδανοῖο.
ἦ τ᾽ ἄλλως ὑπ᾽ ἐμεῖο, καὶ εἴ κ᾽ ὀλίγον περ ἐπαύρῃ,
ὀξὺ βέλος πέλεται, καὶ ἀκήριον αἶψα τίθησι.
τοῦ δὲ γυναικὸς μέν τ᾽ ἀμφίδρυφοί εἰσι παρειαί,
παῖδες δ᾽ ὀρφανικοί· ὁ δέ θ᾽ αἵματι γαῖαν ἐρεύθων
395 πύθεται, οἰωνοὶ δὲ περὶ πλέες ἠὲ γυναῖκες.»
Ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν
ἔστη πρόσθ᾽· ὁ δ᾽ ὄπισθε καθεζόμενος βέλος ὠκὺ
ἐκ πόδος ἕλκ᾽, ὀδύνη δὲ διὰ χροὸς ἦλθ᾽ ἀλεγεινή.
ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχῳ ἐπέτελλε
400 νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.
Οἰώθη δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτός, οὐδέ τις αὐτῷ
Ἀργείων παρέμεινεν, ἐπεὶ φόβος ἔλλαβε πάντας·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«ὤ μοι ἐγώ, τί πάθω; μέγα μὲν κακὸν αἴ κε φέβωμαι
405 πληθὺν ταρβήσας· τὸ δὲ ῥίγιον αἴ κεν ἁλώω
μοῦνος· τοὺς δ᾽ ἄλλους Δαναοὺς ἐφόβησε Κρονίων.
ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;
οἶδα γὰρ ὅττι κακοὶ μὲν ἀποίχονται πολέμοιο,
ὃς δέ κ᾽ ἀριστεύῃσι μάχῃ ἔνι, τὸν δὲ μάλα χρεὼ
410 ἑστάμεναι κρατερῶς, ἤ τ᾽ ἔβλητ᾽ ἤ τ᾽ ἔβαλ᾽ ἄλλον.»
Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον ἀσπιστάων,
ἔλσαν δ᾽ ἐν μέσσοισι, μετὰ σφίσι πῆμα τιθέντες.
ὡς δ᾽ ὅτε κάπριον ἀμφὶ κύνες θαλεροί τ᾽ αἰζηοὶ
415 σεύωνται, ὁ δέ τ᾽ εἶσι βαθείης ἐκ ξυλόχοιο
θήγων λευκὸν ὀδόντα μετὰ γναμπτῇσι γένυσσιν,
ἀμφὶ δέ τ᾽ ἀΐσσονται, ὑπαὶ δέ τε κόμπος ὀδόντων
γίγνεται, οἱ δὲ μένουσιν ἄφαρ δεινόν περ ἐόντα,
ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον ἐσσεύοντο
420 Τρῶες· ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἀμύμονα Δηϊοπίτην
οὔτασεν ὦμον ὕπερθεν ἐπάλμενος ὀξέϊ δουρί,
αὐτὰρ ἔπειτα Θόωνα καὶ Ἔννομον ἐξενάριξε.
Χερσιδάμαντα δ᾽ ἔπειτα, καθ᾽ ἵππων ἀΐξαντα,
δουρὶ κατὰ πρότμησιν ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης
425 νύξεν· ὁ δ᾽ ἐν κονίῃσι πεσὼν ἕλε γαῖαν ἀγοστῷ.
τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ ἄρ᾽ Ἱππασίδην Χάροπ᾽ οὔτασε δουρὶ
αὐτοκασίγνητον εὐηφενέος Σώκοιο.
τῷ δ᾽ ἐπαλεξήσων Σῶκος κίεν, ἰσόθεος φώς,
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰὼν καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν
430 «ὦ Ὀδυσεῦ πολύαινε, δόλων ἆτ᾽ ἠδὲ πόνοιο,
σήμερον ἢ δοιοῖσιν ἐπεύξεαι Ἱππασίδῃσι,
τοιώδ᾽ ἄνδρε κατακτείνας καὶ τεύχε᾽ ἀπούρας,
ἤ κεν ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς.»
Ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην.
435 διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριμον ἔγχος,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο,
πάντα δ᾽ ἀπὸ πλευρῶν χρόα ἔργαθεν, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἔασε
Παλλὰς Ἀθηναίη μιχθήμεναι ἔγκασι φωτός.
γνῶ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὅ οἱ οὔ τι τέλος κατακαίριον ἦλθεν,
440 ἂψ δ᾽ ἀναχωρήσας Σῶκον πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«ἆ δείλ᾽, ἦ μάλα δή σε κιχάνεται αἰπὺς ὄλεθρος.
ἤτοι μέν ῥ᾽ ἔμ᾽ ἔπαυσας ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·
σοὶ δ᾽ ἐγὼ ἐνθάδε φημὶ φόνον καὶ κῆρα μέλαιναν
ἤματι τῷδ᾽ ἔσσεσθαι, ἐμῷ δ᾽ ὑπὸ δουρὶ δαμέντα
445 εὖχος ἐμοὶ δώσειν, ψυχὴν δ᾽ Ἄϊδι κλυτοπώλῳ.»
Ἦ, καὶ ὁ μὲν φύγαδ᾽ αὖτις ὑποστρέψας ἐβεβήκει,
τῷ δὲ μεταστρεφθέντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πῆξεν
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε,
δούπησεν δὲ πεσών· ὁ δ᾽ ἐπεύξατο δῖος Ὀδυσσεύς·
450 «ὦ Σῶχ᾽, Ἱππάσου υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο,
φθῆ σε τέλος θανάτοιο κιχήμενον, οὐδ᾽ ὑπάλυξας.
ἆ δείλ᾽, οὐ μὲν σοί γε πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ
ὄσσε καθαιρήσουσι θανόντι περ, ἀλλ᾽ οἰωνοὶ
ὠμησταὶ ἐρύουσι, περὶ πτερὰ πυκνὰ βαλόντες.
455 αὐτὰρ ἔμ᾽, εἴ κε θάνω, κτεριοῦσί γε δῖοι Ἀχαιοί.»
Ὣς εἰπὼν Σώκοιο δαΐφρονος ὄβριμον ἔγχος
ἔξω τε χροὸς ἕλκε καὶ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης·
αἷμα δέ οἱ σπασθέντος ἀνέσσυτο, κῆδε δὲ θυμόν.
Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ὅπως ἴδον αἷμ᾽ Ὀδυσῆος,
460 κεκλόμενοι καθ᾽ ὅμιλον ἐπ᾽ αὐτῷ πάντες ἔβησαν.
αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἐξοπίσω ἀνεχάζετο, αὖε δ᾽ ἑταίρους.
τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός,
τρὶς δ᾽ ἄϊεν ἰάχοντος ἀρηΐφιλος Μενέλαος.
αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Αἴαντα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
465 «Αἶαν διογενὲς Τελαμώνιε, κοίρανε λαῶν,
ἀμφί μ᾽ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἵκετ᾽ ἀϋτή,
τῷ ἰκέλη ὡς εἴ ἑ βιῴατο μοῦνον ἐόντα
Τρῶες ἀποτμήξαντες ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ.
ἀλλ᾽ ἴομεν καθ᾽ ὅμιλον· ἀλεξέμεναι γὰρ ἄμεινον.
470 δείδω μή τι πάθῃσιν ἐνὶ Τρώεσσι μονωθείς,
ἐσθλὸς ἐών, μεγάλη δὲ ποθὴ Δαναοῖσι γένηται.»
Ὣς εἰπὼν ὁ μὲν ἦρχ᾽, ὁ δ᾽ ἅμ᾽ ἕσπετο ἰσόθεος φώς.
εὗρον ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον· ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτὸν
Τρῶες ἕπονθ᾽ ὡς εἴ τε δαφοινοὶ θῶες ὄρεσφιν
475 ἀμφ᾽ ἔλαφον κεραὸν βεβλημένον, ὅν τ᾽ ἔβαλ᾽ ἀνὴρ
ἰῷ ἀπὸ νευρῆς· τὸν μέν τ᾽ ἤλυξε πόδεσσι
φεύγων, ὄφρ᾽ αἷμα λιαρὸν καὶ γούνατ᾽ ὀρώρῃ·
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τόν γε δαμάσσεται ὠκὺς ὀϊστός,
ὠμοφάγοι μιν θῶες ἐν οὔρεσι δαρδάπτουσιν
480 ἐν νέμεϊ σκιερῷ· ἐπί τε λῖν ἤγαγε δαίμων
σίντην· θῶες μέν τε διέτρεσαν, αὐτὰρ ὁ δάπτει·
ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην
Τρῶες ἕπον πολλοί τε καὶ ἄλκιμοι, αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ἀΐσσων ᾧ ἔγχει ἀμύνετο νηλεὲς ἦμαρ.
485 Αἴας δ᾽ ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον,
στῆ δὲ παρέξ· Τρῶες δὲ διέτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος.
ἤτοι τὸν Μενέλαος ἀρήϊος ἔξαγ᾽ ὁμίλου
χειρὸς ἔχων, ἧος θεράπων σχεδὸν ἤλασεν ἵππους.
Αἴας δὲ Τρώεσσιν ἐπάλμενος εἷλε Δόρυκλον
490 Πριαμίδην, νόθον υἱόν, ἔπειτα δὲ Πάνδοκον οὖτα,
οὖτα δὲ Λύσανδρον καὶ Πύρασον ἠδὲ Πυλάρτην.
ὡς δ᾽ ὁπότε πλήθων ποταμὸς πεδίονδε κάτεισι
χειμάρρους κατ᾽ ὄρεσφιν, ὀπαζόμενος Διὸς ὄμβρῳ,
πολλὰς δὲ δρῦς ἀζαλέας, πολλὰς δέ τε πεύκας
495 ἐσφέρεται, πολλὸν δέ τ᾽ ἀφυσγετὸν εἰς ἅλα βάλλει,
ὣς ἔφεπε κλονέων πεδίον τότε φαίδιμος Αἴας,
δαΐζων ἵππους τε καὶ ἀνέρας· οὐδέ πω Ἕκτωρ
πεύθετ᾽, ἐπεί ῥα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ μάρνατο πάσης,
ὄχθας πὰρ ποταμοῖο Σκαμάνδρου, τῇ ῥα μάλιστα
500 ἀνδρῶν πῖπτε κάρηνα, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὀρώρει
Νέστορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀρήϊον Ἰδομενῆα.
Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν ὁμίλει μέρμερα ῥέζων
ἔγχεΐ θ᾽ ἱπποσύνῃ τε, νέων δ᾽ ἀλάπαζε φάλαγγας·
οὐδ᾽ ἄν πω χάζοντο κελεύθου δῖοι Ἀχαιοί,
505 εἰ μὴ Ἀλέξανδρος, Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο,
παῦσεν ἀριστεύοντα Μαχάονα, ποιμένα λαῶν,
ἰῷ τριγλώχινι βαλὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον.
τῷ ῥα περίδεισαν μένεα πνείοντες Ἀχαιοί,
μή πώς μιν πολέμοιο μετακλινθέντος ἕλοιεν.
510 αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενεὺς προσεφώνεε Νέστορα δῖον·
«ὦ Νέστορ Νηληϊάδη, μέγα κῦδος Ἀχαιῶν,
ἄγρει, σῶν ὀχέων ἐπιβήσεο, πὰρ δὲ Μαχάων
βαινέτω, ἐς νῆας δὲ τάχιστ᾽ ἔχε μώνυχας ἵππους·
ἰητρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων
515 ἰούς τ᾽ ἐκτάμνειν ἐπί τ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσειν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ.
αὐτίκα δ᾽ ὧν ὀχέων ἐπεβήσετο, πὰρ δὲ Μαχάων
βαῖν᾽, Ἀσκληπιοῦ υἱὸς ἀμύμονος ἰητῆρος·
μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην
520 νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ.
Κεβριόνης δὲ Τρῶας ὀρινομένους ἐνόησεν
Ἕκτορι παρβεβαώς, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Ἕκτορ, νῶϊ μὲν ἐνθάδ᾽ ὁμιλέομεν Δαναοῖσιν
ἐσχατιῇ πολέμοιο δυσηχέος· οἱ δὲ δὴ ἄλλοι
525 Τρῶες ὀρίνονται ἐπιμίξ, ἵπποι τε καὶ αὐτοί.
Αἴας δὲ κλονέει Τελαμώνιος· εὖ δέ μιν ἔγνων·
εὐρὺ γὰρ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἔχει σάκος· ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς
κεῖσ᾽ ἵππους τε καὶ ἅρμ᾽ ἰθύνομεν, ἔνθα μάλιστα
ἱππῆες πεζοί τε κακὴν ἔριδα προβαλόντες
530 ἀλλήλους ὀλέκουσι, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὄρωρεν.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους
μάστιγι λιγυρῇ· τοὶ δὲ πληγῆς ἀΐοντες
ῥίμφ᾽ ἔφερον θοὸν ἅρμα μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
στείβοντες νέκυάς τε καὶ ἀσπίδας· αἵματι δ᾽ ἄξων
535 νέρθεν ἅπας πεπάλακτο καὶ ἄντυγες αἳ περὶ δίφρον,
ἃς ἄρ᾽ ἀφ᾽ ἱππείων ὁπλέων ῥαθάμιγγες ἔβαλλον
αἵ τ᾽ ἀπ᾽ ἐπισσώτρων. ὁ δὲ ἵετο δῦναι ὅμιλον
ἀνδρόμεον ῥῆξαί τε μετάλμενος· ἐν δὲ κυδοιμὸν
ἧκε κακὸν Δαναοῖσι, μίνυνθα δὲ χάζετο δουρός.
540 αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν
ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,
Αἴαντος δ᾽ ἀλέεινε μάχην Τελαμωνιάδαο.
Ζεὺς γάρ οἱ νεμέσασχ᾽ ὅτ᾽ ἀμείνονι φωτὶ μάχοιτο.
Ζεὺς δὲ πατὴρ Αἴανθ᾽ ὑψίζυγος ἐν φόβον ὦρσε·
545 στῆ δὲ ταφών, ὄπιθεν δὲ σάκος βάλεν ἑπταβόειον,
τρέσσε δὲ παπτήνας ἐφ᾽ ὁμίλου, θηρὶ ἐοικώς,
ἐντροπαλιζόμενος, ὀλίγον γόνυ γουνὸς ἀμείβων.
ὡς δ᾽ αἴθωνα λέοντα βοῶν ἀπὸ μεσσαύλοιο
ἐσσεύαντο κύνες τε καὶ ἀνέρες ἀγροιῶται,
550 οἵ τέ μιν οὐκ εἰῶσι βοῶν ἐκ πῖαρ ἑλέσθαι
πάννυχοι ἐγρήσσοντες· ὁ δὲ κρειῶν ἐρατίζων
ἰθύει, ἀλλ᾽ οὔ τι πρήσσει· θαμέες γὰρ ἄκοντες
ἀντίον ἀΐσσουσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν,
καιόμεναί τε δεταί, τάς τε τρεῖ ἐσσύμενός περ·
555 ἠῶθεν δ᾽ ἀπονόσφιν ἔβη τετιηότι θυμῷ·
ὣς Αἴας τότ᾽ ἀπὸ Τρώων τετιημένος ἦτορ
ἤϊε πόλλ᾽ ἀέκων· περὶ γὰρ δίε νηυσὶν Ἀχαιῶν.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὄνος παρ᾽ ἄρουραν ἰὼν ἐβιήσατο παῖδας
νωθής, ᾧ δὴ πολλὰ περὶ ῥόπαλ᾽ ἀμφὶς ἐάγῃ,
560 κείρει τ᾽ εἰσελθὼν βαθὺ λήϊον· οἱ δέ τε παῖδες
τύπτουσιν ῥοπάλοισι· βίη δέ τε νηπίη αὐτῶν·
σπουδῇ τ᾽ ἐξήλασσαν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο φορβῆς·
ὣς τότ᾽ ἔπειτ᾽ Αἴαντα μέγαν, Τελαμώνιον υἱόν,
Τρῶες ὑπέρθυμοι πολυηγερέες τ᾽ ἐπίκουροι
565 νύσσοντες ξυστοῖσι μέσον σάκος αἰὲν ἕποντο.
Αἴας δ᾽ ἄλλοτε μὲν μνησάσκετο θούριδος ἀλκῆς
αὖτις ὑποστρεφθείς, καὶ ἐρητύσασκε φάλαγγας
Τρώων ἱπποδάμων· ὁτὲ δὲ τρωπάσκετο φεύγειν.
πάντας δὲ προέεργε θοὰς ἐπὶ νῆας ὁδεύειν,
570 αὐτὸς δὲ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν θῦνε μεσηγὺ
ἱστάμενος· τὰ δὲ δοῦρα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
ἄλλα μὲν ἐν σάκεϊ μεγάλῳ πάγεν ὄρμενα πρόσσω,
πολλὰ δὲ καὶ μεσσηγύ, πάρος χρόα λευκὸν ἐπαυρεῖν,
ἐν γαίῃ ἵσταντο, λιλαιόμενα χροὸς ἆσαι.
575 Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησ᾽ Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱὸς
Εὐρύπυλος πυκινοῖσι βιαζόμενον βελέεσσι,
στῆ ῥα παρ᾽ αὐτὸν ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,
καὶ βάλε Φαυσιάδην Ἀπισάονα, ποιμένα λαῶν,
ἧπαρ ὑπὸ πραπίδων, εἶθαρ δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν·
580 Εὐρύπυλος δ᾽ ἐπόρουσε καὶ αἴνυτο τεύχε᾽ ἀπ᾽ ὤμων.
τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς
τεύχε᾽ ἀπαινύμενον Ἀπισάονος, αὐτίκα τόξον
ἕλκετ᾽ ἐπ᾽ Εὐρυπύλῳ, καί μιν βάλε μηρὸν ὀϊστῷ
δεξιόν· ἐκλάσθη δὲ δόναξ, ἐβάρυνε δὲ μηρόν.
585 ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων,
ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·
«ὦ φίλοι, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
στῆτ᾽ ἐλελιχθέντες καὶ ἀμύνετε νηλεὲς ἦμαρ
Αἴανθ᾽, ὃς βελέεσσι βιάζεται, οὐδέ ἕ φημι
590 φεύξεσθ᾽ ἐκ πολέμοιο δυσηχέος· ἀλλὰ μάλ᾽ ἄντην
ἵστασθ᾽ ἀμφ᾽ Αἴαντα μέγαν, Τελαμώνιον υἱόν.»
Ὣς ἔφατ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος· οἱ δὲ παρ᾽ αὐτὸν
πλησίοι ἔστησαν, σάκε᾽ ὤμοισι κλίναντες,
δούρατ᾽ ἀνασχόμενοι· τῶν δ᾽ ἀντίος ἤλυθεν Αἴας.
595 στῆ δὲ μεταστρεφθείς, ἐπεὶ ἵκετο ἔθνος ἑταίρων.
Ὣς οἱ μὲν μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο·
Νέστορα δ᾽ ἐκ πολέμοιο φέρον Νηλήϊαι ἵπποι
ἱδρῶσαι, ἦγον δὲ Μαχάονα, ποιμένα λαῶν.
τὸν δὲ ἰδὼν ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
600 ἑστήκει γὰρ ἐπὶ πρύμνῃ μεγακήτεϊ νηΐ,
εἰσορόων πόνον αἰπὺν ἰῶκά τε δακρυόεσσαν.
αἶψα δ᾽ ἑταῖρον ἑὸν Πατροκλῆα προσέειπε,
φθεγξάμενος παρὰ νηός· ὁ δὲ κλισίηθεν ἀκούσας
ἔκμολεν ἶσος Ἄρηϊ, κακοῦ δ᾽ ἄρα οἱ πέλεν ἀρχή.
605 τὸν πρότερος προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·
«τίπτέ με κικλήσκεις Ἀχιλεῦ; τί δέ σε χρεὼ ἐμεῖο;»
τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«δῖε Μενοιτιάδη, τῷ ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
νῦν ὀΐω περὶ γούνατ᾽ ἐμὰ στήσεσθαι Ἀχαιοὺς
610 λισσομένους· χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ᾽ ἀνεκτός.
ἀλλ᾽ ἴθι νῦν, Πάτροκλε Διῒ φίλε, Νέστορ᾽ ἔρειο
ὅν τινα τοῦτον ἄγει βεβλημένον ἐκ πολέμοιο·
ἤτοι μὲν τά γ᾽ ὄπισθε Μαχάονι πάντα ἔοικε
τῷ Ἀσκληπιάδῃ, ἀτὰρ οὐκ ἴδον ὄμματα φωτός·
615 ἵπποι γάρ με παρήϊξαν πρόσσω μεμαυῖαι.»
Ὣς φάτο, Πάτροκλος δὲ φίλῳ ἐπεπείθεθ᾽ ἑταίρῳ,
βῆ δὲ θέειν παρά τε κλισίας καὶ νῆας Ἀχαιῶν.
Οἱ δ᾽ ὅτε δὴ κλισίην Νηληϊάδεω ἀφίκοντο,
αὐτοὶ μέν ῥ᾽ ἀπέβησαν ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν,
620 ἵππους δ᾽ Εὐρυμέδων θεράπων λύε τοῖο γέροντος
ἐξ ὀχέων· τοὶ δ᾽ ἱδρῶ ἀπεψύχοντο χιτώνων,
στάντε ποτὶ πνοιὴν παρὰ θῖν᾽ ἁλός· αὐτὰρ ἔπειτα
ἐς κλισίην ἐλθόντες ἐπὶ κλισμοῖσι κάθιζον.
τοῖσι δὲ τεῦχε κυκειῶ ἐϋπλόκαμος Ἑκαμήδη,
625 τὴν ἄρετ᾽ ἐκ Τενέδοιο γέρων, ὅτε πέρσεν Ἀχιλλεύς,
θυγατέρ᾽ Ἀρσινόου μεγαλήτορος, ἥν οἱ Ἀχαιοὶ
ἔξελον, οὕνεκα βουλῇ ἀριστεύεσκεν ἁπάντων.
ἥ σφωϊν πρῶτον μὲν ἐπιπροΐηλε τράπεζαν
καλὴν κυανόπεζαν ἐΰξοον, αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῆς
630 χάλκειον κάνεον, ἐπὶ δὲ κρόμυον ποτῷ ὄψον,
ἠδὲ μέλι χλωρόν, παρὰ δ᾽ ἀλφίτου ἱεροῦ ἀκτήν,
πὰρ δὲ δέπας περικαλλές, ὃ οἴκοθεν ἦγ᾽ ὁ γεραιός,
χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον· οὔατα δ᾽ αὐτοῦ
τέσσαρ᾽ ἔσαν, δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
635 χρύσειαι νεμέθοντο, δύω δ᾽ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν.
ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης
πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ᾽ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν.
ἐν τῷ ῥά σφι κύκησε γυνὴ ἐϊκυῖα θεῇσιν
οἴνῳ Πραμνείῳ, ἐπὶ δ᾽ αἴγειον κνῆ τυρὸν
640 κνήστι χαλκείῃ, ἐπὶ δ᾽ ἄλφιτα λευκὰ πάλυνε,
πινέμεναι δὲ κέλευσεν, ἐπεί ῥ᾽ ὥπλισσε κυκειῶ.
τὼ δ᾽ ἐπεὶ οὖν πίνοντ᾽ ἀφέτην πολυκαγκέα δίψαν,
μύθοισιν τέρποντο πρὸς ἀλλήλους ἐνέποντες,
Πάτροκλος δὲ θύρῃσιν ἐφίστατο, ἰσόθεος φώς.
645 τὸν δὲ ἰδὼν ὁ γεραιὸς ἀπὸ θρόνου ὦρτο φαεινοῦ,
ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε.
Πάτροκλος δ᾽ ἑτέρωθεν ἀναίνετο εἶπέ τε μῦθον·
«οὐχ ἕδος ἐστί, γεραιὲ διοτρεφές, οὐδέ με πείσεις.
αἰδοῖος νεμεσητὸς ὅ με προέηκε πυθέσθαι
650 ὅν τινα τοῦτον ἄγεις βεβλημένον· ἀλλὰ καὶ αὐτὸς
γιγνώσκω, ὁρόω δὲ Μαχάονα, ποιμένα λαῶν.
νῦν δὲ ἔπος ἐρέων πάλιν ἄγγελος εἶμ᾽ Ἀχιλῆϊ.
εὖ δὲ σὺ οἶσθα, γεραιὲ διοτρεφές, οἷος ἐκεῖνος
δεινὸς ἀνήρ· τάχα κεν καὶ ἀναίτιον αἰτιόῳτο.»
655 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«τίπτε τ᾽ ἄρ᾽ ὧδ᾽ Ἀχιλεὺς ὀλοφύρεται υἷας Ἀχαιῶν,
ὅσσοι δὴ βέλεσιν βεβλήαται; οὐδέ τι οἶδε
πένθεος, ὅσσον ὄρωρε κατὰ στρατόν· οἱ γὰρ ἄριστοι
ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε.
660 βέβληται μὲν ὁ Τυδεΐδης κρατερὸς Διομήδης,
οὔτασται δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτὸς ἠδ᾽ Ἀγαμέμνων·
βέβληται δὲ καὶ Εὐρύπυλος κατὰ μηρὸν ὀϊστῷ·
τοῦτον δ᾽ ἄλλον ἐγὼ νέον ἤγαγον ἐκ πολέμοιο
ἰῷ ἀπὸ νευρῆς βεβλημένον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
665 ἐσθλὸς ἐὼν Δαναῶν οὐ κήδεται οὐδ᾽ ἐλεαίρει.
ἦ μένει εἰς ὅ κε δὴ νῆες θοαὶ ἄγχι θαλάσσης
Ἀργείων ἀέκητι πυρὸς δηΐοιο θέρωνται,
αὐτοί τε κτεινώμεθ᾽ ἐπισχερώ; — οὐ γὰρ ἐμὴ ἲς
ἔσθ᾽ οἵη πάρος ἔσκεν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν.
670 εἴθ᾽ ὣς ἡβώοιμι βίη δέ μοι ἔμπεδος εἴη,
ὡς ὁπότ᾽ Ἠλείοισι καὶ ἡμῖν νεῖκος ἐτύχθη
ἀμφὶ βοηλασίῃ, ὅτ᾽ ἐγὼ κτάνον Ἰτυμονῆα,
ἐσθλὸν Ὑπειροχίδην, ὃς ἐν Ἤλιδι ναιετάασκε,
ῥύσι᾽ ἐλαυνόμενος· ὁ δ᾽ ἀμύνων ᾗσι βόεσσιν
675 ἔβλητ᾽ ἐν πρώτοισιν ἐμῆς ἀπὸ χειρὸς ἄκοντι,
κὰδ δ᾽ ἔπεσεν, λαοὶ δὲ περίτρεσαν ἀγροιῶται.
ληΐδα δ᾽ ἐκ πεδίου συνελάσσαμεν ἤλιθα πολλήν,
πεντήκοντα βοῶν ἀγέλας, τόσα πώεα οἰῶν,
τόσσα συῶν συβόσια, τόσ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν,
680 ἵππους δὲ ξανθὰς ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα,
πάσας θηλείας, πολλῇσι δὲ πῶλοι ὑπῆσαν.
καὶ τὰ μὲν ἠλασάμεσθα Πύλον Νηλήϊον εἴσω
ἐννύχιοι προτὶ ἄστυ· γεγήθει δὲ φρένα Νηλεύς,
οὕνεκά μοι τύχε πολλὰ νέῳ πόλεμόνδε κιόντι.
685 κήρυκες δὲ λίγαινον ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφι
τοὺς ἴμεν οἷσι χρεῖος ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίῃ·
οἱ δὲ συναγρόμενοι Πυλίων ἡγήτορες ἄνδρες
δαίτρευον· πολέσιν γὰρ Ἐπειοὶ χρεῖος ὄφειλον,
ὡς ἡμεῖς παῦροι κεκακωμένοι ἐν Πύλῳ ἦμεν·
690 ἐλθὼν γάρ ῥ᾽ ἐκάκωσε βίη Ἡρακληείη
τῶν προτέρων ἐτέων, κατὰ δ᾽ ἔκταθεν ὅσσοι ἄριστοι·
δώδεκα γὰρ Νηλῆος ἀμύμονος υἱέες ἦμεν·
τῶν οἶος λιπόμην, οἱ δ᾽ ἄλλοι πάντες ὄλοντο.
ταῦθ᾽ ὑπερηφανέοντες Ἐπειοὶ χαλκοχίτωνες,
695 ἡμέας ὑβρίζοντες, ἀτάσθαλα μηχανόωντο.
ἐκ δ᾽ ὁ γέρων ἀγέλην τε βοῶν καὶ πῶϋ μέγ᾽ οἰῶν
εἵλετο, κρινάμενος τριηκόσι᾽ ἠδὲ νομῆας.
καὶ γὰρ τῷ χρεῖος μέγ᾽ ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίῃ,
τέσσαρες ἀθλοφόροι ἵπποι αὐτοῖσιν ὄχεσφιν,
700 ἐλθόντες μετ᾽ ἄεθλα· περὶ τρίποδος γὰρ ἔμελλον
θεύσεσθαι· τοὺς δ᾽ αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Αὐγείας
κάσχεθε, τὸν δ᾽ ἐλατῆρ᾽ ἀφίει ἀκαχήμενον ἵππων.
τῶν ὁ γέρων ἐπέων κεχολωμένος ἠδὲ καὶ ἔργων
ἐξέλετ᾽ ἄσπετα πολλά· τὰ δ᾽ ἄλλ᾽ ἐς δῆμον ἔδωκε
705 δαιτρεύειν, μή τίς οἱ ἀτεμβόμενος κίοι ἴσης.
ἡμεῖς μὲν τὰ ἕκαστα διείπομεν, ἀμφί τε ἄστυ
ἕρδομεν ἱρὰ θεοῖς· οἱ δὲ τρίτῳ ἤματι πάντες
ἦλθον ὁμῶς αὐτοί τε πολεῖς καὶ μώνυχες ἵπποι
πανσυδίῃ· μετὰ δέ σφι Μολίονε θωρήσσοντο
710 παῖδ᾽ ἔτ᾽ ἐόντ᾽, οὔ πω μάλα εἰδότε θούριδος ἀλκῆς.
ἔστι δέ τις Θρυόεσσα πόλις, αἰπεῖα κολώνη,
τηλοῦ ἐπ᾽ Ἀλφειῷ, νεάτη Πύλου ἠμαθόεντος·
τὴν ἀμφεστρατόωντο διαρραῖσαι μεμαῶτες.
ἀλλ᾽ ὅτε πᾶν πεδίον μετεκίαθον, ἄμμι δ᾽ Ἀθήνη
715 ἄγγελος ἦλθε θέουσ᾽ ἀπ᾽ Ὀλύμπου θωρήσσεσθαι
ἔννυχος, οὐδ᾽ ἀέκοντα Πύλον κάτα λαὸν ἄγειρεν,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἐσσυμένους πολεμίζειν. οὐδέ με Νηλεὺς
εἴα θωρήσσεσθαι, ἀπέκρυψεν δέ μοι ἵππους·
οὐ γάρ πώ τί μ᾽ ἔφη ἴδμεν πολεμήϊα ἔργα.
720 ἀλλὰ καὶ ὧς ἱππεῦσι μετέπρεπον ἡμετέροισι
καὶ πεζός περ ἐών, ἐπεὶ ὧς ἄγε νεῖκος Ἀθήνη.
ἔστι δέ τις ποταμὸς Μινυήϊος εἰς ἅλα βάλλων
ἐγγύθεν Ἀρήνης, ὅθι μείναμεν Ἠῶ δῖαν
ἱππῆες Πυλίων, τὰ δ᾽ ἐπέρρεον ἔθνεα πεζῶν.
725 ἔνθεν πανσυδίῃ σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες
ἔνδιοι ἱκόμεσθ᾽ ἱερὸν ῥόον Ἀλφειοῖο.
ἔνθα Διὶ ῥέξαντες ὑπερμενεῖ ἱερὰ καλά,
ταῦρον δ᾽ Ἀλφειῷ, ταῦρον δὲ Ποσειδάωνι,
αὐτὰρ Ἀθηναίη γλαυκώπιδι βοῦν ἀγελαίην,
730 δόρπον ἔπειθ᾽ ἑλόμεσθα κατὰ στρατὸν ἐν τελέεσσι,
καὶ κατεκοιμήθημεν ἐν ἔντεσιν οἷσιν ἕκαστος
ἀμφὶ ῥοὰς ποταμοῖο. ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ
ἀμφίσταντο δὴ ἄστυ διαρραῖσαι μεμαῶτες·
ἀλλά σφι προπάροιθε φάνη μέγα ἔργον Ἄρηος·
735 εὖτε γὰρ ἠέλιος φαέθων ὑπερέσχεθε γαίης,
συμφερόμεσθα μάχῃ, Διί τ᾽ εὐχόμενοι καὶ Ἀθήνῃ.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Πυλίων καὶ Ἐπειῶν ἔπλετο νεῖκος,
πρῶτος ἐγὼν ἕλον ἄνδρα, κόμισσα δὲ μώνυχας ἵππους,
Μούλιον αἰχμητήν· γαμβρὸς δ᾽ ἦν Αὐγείαο,
740 πρεσβυτάτην δὲ θύγατρ᾽ εἶχε ξανθὴν Ἀγαμήδην,
ἣ τόσα φάρμακα ᾔδη ὅσα τρέφει εὐρεῖα χθών.
τὸν μὲν ἐγὼ προσιόντα βάλον χαλκήρεϊ δουρί,
ἤριπε δ᾽ ἐν κονίῃσιν· ἐγὼ δ᾽ ἐς δίφρον ὀρούσας
στῆν ῥα μετὰ προμάχοισιν· ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ
745 ἔτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος, ἐπεὶ ἴδον ἄνδρα πεσόντα
ἡγεμόν᾽ ἱππήων, ὃς ἀριστεύεσκε μάχεσθαι.
αὐτὰρ ἐγὼν ἐπόρουσα κελαινῇ λαίλαπι ἶσος,
πεντήκοντα δ᾽ ἕλον δίφρους, δύο δ᾽ ἀμφὶς ἕκαστον
φῶτες ὀδὰξ ἕλον οὖδας ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ δαμέντες.
750 καί νύ κεν Ἀκτορίωνε Μολίονε παῖδ᾽ ἀλάπαξα,
εἰ μή σφωε πατὴρ εὐρὺ κρείων ἐνοσίχθων
ἐκ πολέμου ἐσάωσε, καλύψας ἠέρι πολλῇ.
ἔνθα Ζεὺς Πυλίοισι μέγα κράτος ἐγγυάλιξε·
τόφρα γὰρ οὖν ἑπόμεσθα διὰ σπιδέος πεδίοιο,
755 κτείνοντές τ᾽ αὐτοὺς ἀνά τ᾽ ἔντεα καλὰ λέγοντες,
ὄφρ᾽ ἐπὶ Βουπρασίου πολυπύρου βήσαμεν ἵππους
πέτρης τ᾽ Ὠλενίης, καὶ Ἀλησίου ἔνθα κολώνη
κέκληται· ὅθεν αὖτις ἀπέτραπε λαὸν Ἀθήνη.
ἔνθ᾽ ἄνδρα κτείνας πύματον λίπον· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
760 ἂψ ἀπὸ Βουπρασίοιο Πύλονδ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους,
πάντες δ᾽ εὐχετόωντο θεῶν Διὶ Νέστορί τ᾽ ἀνδρῶν.
ὣς ἔον, εἴ ποτ᾽ ἔον γε, μετ᾽ ἀνδράσιν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
οἶος τῆς ἀρετῆς ἀπονήσεται· ἦ τέ μιν οἴω
πολλὰ μετακλαύσεσθαι, ἐπεί κ᾽ ἀπὸ λαὸς ὄληται.
765 ὦ πέπον, ἦ μὲν σοί γε Μενοίτιος ὧδ᾽ ἐπέτελλεν
ἤματι τῷ ὅτε σ᾽ ἐκ Φθίης Ἀγαμέμνονι πέμπε.
νῶϊ δέ τ᾽ ἔνδον ἐόντες, ἐγὼ καὶ δῖος Ὀδυσσεύς,
πάντα μάλ᾽ ἐν μεγάροις ἠκούομεν ὡς ἐπέτελλε.
Πηλῆος δ᾽ ἱκόμεσθα δόμους εὖ ναιετάοντας
770 λαὸν ἀγείροντες κατ᾽ Ἀχαιΐδα πουλυβότειραν.
ἔνθα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἥρωα Μενοίτιον εὕρομεν ἔνδον
ἠδὲ σέ, πὰρ δ᾽ Ἀχιλῆα· γέρων δ᾽ ἱππηλάτα Πηλεὺς
πίονα μηρία καῖε βοὸς Διὶ τερπικεραύνῳ
αὐλῆς ἐν χόρτῳ· ἔχε δὲ χρύσειον ἄλεισον,
775 σπένδων αἴθοπα οἶνον ἐπ᾽ αἰθομένοις ἱεροῖσι.
σφῶϊ μὲν ἀμφὶ βοὸς ἕπετον κρέα, νῶϊ δ᾽ ἔπειτα
στῆμεν ἐνὶ προθύροισι· ταφὼν δ᾽ ἀνόρουσεν Ἀχιλλεύς,
ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε,
ξείνιά τ᾽ εὖ παρέθηκεν, ἅ τε ξείνοις θέμις ἐστίν.
780 αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπημεν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,
ἦρχον ἐγὼ μύθοιο, κελεύων ὔμμ᾽ ἅμ᾽ ἕπεσθαι·
σφὼ δὲ μάλ᾽ ἠθέλετον, τὼ δ᾽ ἄμφω πόλλ᾽ ἐπέτελλον.
Πηλεὺς μὲν ᾧ παιδὶ γέρων ἐπέτελλ᾽ Ἀχιλῆϊ
αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων·
785 σοὶ δ᾽ αὖθ᾽ ὧδ᾽ ἐπέτελλε Μενοίτιος, Ἄκτορος υἱός·
“τέκνον ἐμόν, γενεῇ μὲν ὑπέρτερός ἐστιν Ἀχιλλεύς,
πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι· βίῃ δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἀμείνων.
ἀλλ᾽ εὖ οἱ φάσθαι πυκινὸν ἔπος ἠδ᾽ ὑποθέσθαι
καί οἱ σημαίνειν· ὁ δὲ πείσεται εἰς ἀγαθόν περ.”
790 ὣς ἐπέτελλ᾽ ὁ γέρων, σὺ δὲ λήθεαι· ἀλλ᾽ ἔτι καὶ νῦν
ταῦτ᾽ εἴποις Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι, αἴ κε πίθηται.
τίς δ᾽ οἶδ᾽ εἴ κέν οἱ σὺν δαίμονι θυμὸν ὀρίναις
παρειπών; ἀγαθὴ δὲ παραίφασίς ἐστιν ἑταίρου.
εἰ δέ τινα φρεσὶν ᾗσι θεοπροπίην ἀλεείνει
795 καί τινά οἱ πὰρ Ζηνὸς ἐπέφραδε πότνια μήτηρ,
ἀλλὰ σέ περ προέτω, ἅμα δ᾽ ἄλλος λαὸς ἑπέσθω
Μυρμιδόνων, αἴ κέν τι φόως Δαναοῖσι γένηαι·
καί τοι τεύχεα καλὰ δότω πόλεμόνδε φέρεσθαι,
αἴ κέ σε τῷ εἴσκοντες ἀπόσχωνται πολέμοιο
800 Τρῶες, ἀναπνεύσωσι δ᾽ ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν
τειρόμενοι· ὀλίγη δέ τ᾽ ἀνάπνευσις πολέμοιο.
ῥεῖα δέ κ᾽ ἀκμῆτες κεκμηότας ἄνδρας ἀϋτῇ
ὤσαισθε προτὶ ἄστυ νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων.»
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε,
805 βῆ δὲ θέειν παρὰ νῆας ἐπ᾽ Αἰακίδην Ἀχιλῆα.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κατὰ νῆας Ὀδυσσῆος θείοιο
ἷξε θέων Πάτροκλος, ἵνα σφ᾽ ἀγορή τε θέμις τε
ἤην, τῇ δὴ καί σφι θεῶν ἐτετεύχατο βωμοί,
ἔνθα οἱ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντεβόλησε
810 διογενὴς Εὐαιμονίδης κατὰ μηρὸν ὀϊστῷ,
σκάζων ἐκ πολέμου· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρὼς
ὤμων καὶ κεφαλῆς, ἀπὸ δ᾽ ἕλκεος ἀργαλέοιο
αἷμα μέλαν κελάρυζε· νόος γε μὲν ἔμπεδος ἦεν.
τὸν δὲ ἰδὼν ᾤκτειρε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός,
815 καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ἆ δειλοί, Δαναῶν ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ὣς ἄρ᾽ ἐμέλλετε τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης
ἄσειν ἐν Τροίῃ ταχέας κύνας ἀργέτι δημῷ.
ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπέ, διοτρεφὲς Εὐρύπυλ᾽ ἥρως,
820 ἤ ῥ᾽ ἔτι που σχήσουσι πελώριον Ἕκτορ᾽ Ἀχαιοί,
ἦ ἤδη φθίσονται ὑπ᾽ αὐτοῦ δουρὶ δαμέντες;»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντίον ηὔδα·
«οὐκέτι, διογενὲς Πατρόκλεες, ἄλκαρ Ἀχαιῶν
ἔσσεται, ἀλλ᾽ ἐν νηυσὶ μελαίνῃσιν πεσέονται.
825 οἱ μὲν γὰρ δὴ πάντες, ὅσοι πάρος ἦσαν ἄριστοι,
ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε
χερσὶν ὕπο Τρώων· τῶν δὲ σθένος ὄρνυται αἰέν.
ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν σὺ σάωσον ἄγων ἐπὶ νῆα μέλαιναν,
μηροῦ δ᾽ ἔκταμ᾽ ὀϊστόν, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν
830 νίζ᾽ ὕδατι λιαρῷ, ἐπὶ δ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσεν,
ἐσθλά, τά σε προτί φασιν Ἀχιλλῆος δεδιδάχθαι,
ὃν Χείρων ἐδίδαξε, δικαιότατος Κενταύρων.
ἰητροὶ μὲν γὰρ Ποδαλείριος ἠδὲ Μαχάων,
τὸν μὲν ἐνὶ κλισίῃσιν ὀΐομαι ἕλκος ἔχοντα,
835 χρηΐζοντα καὶ αὐτὸν ἀμύμονος ἰητῆρος,
κεῖσθαι· ὁ δ᾽ ἐν πεδίῳ Τρώων μένει ὀξὺν Ἄρηα.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·
«πῶς τ᾽ ἄρ᾽ ἔοι τάδε ἔργα; τί ῥέξομεν, Εὐρύπυλ᾽ ἥρως;
ἔρχομαι, ὄφρ᾽ Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι μῦθον ἐνίσπω,
840 ὃν Νέστωρ ἐπέτελλε Γερήνιος, οὖρος Ἀχαιῶν·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς περ σεῖο μεθήσω τειρομένοιο.»
Ἦ, καὶ ὑπὸ στέρνοιο λαβὼν ἄγε ποιμένα λαῶν
ἐς κλισίην· θεράπων δὲ ἰδὼν ὑπέχευε βοείας.
ἔνθα μιν ἐκτανύσας ἐκ μηροῦ τάμνε μαχαίρῃ
845 ὀξὺ βέλος περιπευκές, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν
νίζ᾽ ὕδατι λιαρῷ, ἐπὶ δὲ ῥίζαν βάλε πικρὴν
χερσὶ διατρίψας, ὀδυνήφατον, ἥ οἱ ἁπάσας
ἔσχ᾽ ὀδύνας· τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα.
Ιλιάδα – Κ
Πηγή greek-language.gr _ Homer Iliad k
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἠὼς δ᾽ ἐκ λεχέων παρ᾽ ἀγαυοῦ Τιθωνοῖο
ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσι·
Ζεὺς δ᾽ Ἔριδα προΐαλλε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν
ἀργαλέην, πολέμοιο τέρας μετὰ χερσὶν ἔχουσαν.
5 στῆ δ᾽ ἐπ᾽ Ὀδυσσῆος μεγακήτεϊ νηῒ μελαίνῃ,
ἥ ῥ᾽ ἐν μεσσάτῳ ἔσκε γεγωνέμεν ἀμφοτέρωσε,
ἠμὲν ἐπ᾽ Αἴαντος κλισίας Τελαμωνιάδαο
ἠδ᾽ ἐπ᾽ Ἀχιλλῆος, τοί ῥ᾽ ἔσχατα νῆας ἐΐσας
εἴρυσαν, ἠνορέῃ πίσυνοι καὶ κάρτεϊ χειρῶν.
10 ἔνθα στᾶσ᾽ ἤϋσε θεὰ μέγα τε δεινόν τε
ὄρθι᾽, Ἀχαιοῖσιν δὲ μέγα σθένος ἔμβαλ᾽ ἑκάστῳ
καρδίῃ, ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι.
τοῖσι δ᾽ ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετ᾽ ἠὲ νέεσθαι
ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.
15 Ἀτρεΐδης δ᾽ ἐβόησεν ἰδὲ ζώννυσθαι ἄνωγεν
Ἀργείους· ἐν δ᾽ αὐτὸς ἐδύσετο νώροπα χαλκόν.
κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμῃσιν ἔθηκε
καλάς, ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας·
δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνε,
20 τόν ποτέ οἱ Κινύρης δῶκε ξεινήϊον εἶναι.
πεύθετο γὰρ Κύπρονδε μέγα κλέος, οὕνεκ᾽ Ἀχαιοὶ
ἐς Τροίην νήεσσιν ἀναπλεύσεσθαι ἔμελλον·
τοὔνεκά οἱ τὸν δῶκε χαριζόμενος βασιλῆϊ.
τοῦ δ᾽ ἤτοι δέκα οἶμοι ἔσαν μέλανος κυάνοιο,
25 δώδεκα δὲ χρυσοῖο καὶ εἴκοσι κασσιτέροιο·
κυάνεοι δὲ δράκοντες ὀρωρέχατο προτὶ δειρὴν
τρεῖς ἑκάτερθ᾽, ἴρισσιν ἐοικότες, ἅς τε Κρονίων
ἐν νέφεϊ στήριξε, τέρας μερόπων ἀνθρώπων.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος· ἐν δέ οἱ ἧλοι
30 χρύσειοι πάμφαινον, ἀτὰρ περὶ κουλεὸν ἦεν
ἀργύρεον, χρυσέοισιν ἀορτήρεσσιν ἀρηρός.
ἂν δ᾽ ἕλετ᾽ ἀμφιβρότην πολυδαίδαλον ἀσπίδα θοῦριν,
καλήν, ἣν πέρι μὲν κύκλοι δέκα χάλκεοι ἦσαν,
ἐν δέ οἱ ὀμφαλοὶ ἦσαν ἐείκοσι κασσιτέροιο
35 λευκοί, ἐν δὲ μέσοισιν ἔην μέλανος κυάνοιο.
τῇ δ᾽ ἐπὶ μὲν Γοργὼ βλοσυρῶπις ἐστεφάνωτο
δεινὸν δερκομένη, περὶ δὲ Δεῖμός τε Φόβος τε.
τῆς δ᾽ ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτοῦ
κυάνεος ἐλέλικτο δράκων, κεφαλαὶ δέ οἱ ἦσαν
40 τρεῖς ἀμφιστρεφέες, ἑνὸς αὐχένος ἐκπεφυυῖαι.
κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀμφίφαλον κυνέην θέτο τετραφάληρον
ἵππουριν· δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν.
εἵλετο δ᾽ ἄλκιμα δοῦρε δύω, κεκορυθμένα χαλκῷ,
ὀξέα· τῆλε δὲ χαλκὸς ἀπ᾽ αὐτόφιν οὐρανὸν εἴσω
45 λάμπ᾽· ἐπὶ δ᾽ ἐγδούπησαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη,
τιμῶσαι βασιλῆα πολυχρύσοιο Μυκήνης.
Ἡνιόχῳ μὲν ἔπειτα ἑῷ ἐπέτελλεν ἕκαστος
ἵππους εὖ κατὰ κόσμον ἐρυκέμεν αὖθ᾽ ἐπὶ τάφρῳ,
αὐτοὶ δὲ πρυλέες σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες
50 ῥώοντ᾽· ἄσβεστος δὲ βοὴ γένετ᾽ ἠῶθι πρό.
φθὰν δὲ μέγ᾽ ἱππήων ἐπὶ τάφρῳ κοσμηθέντες,
ἱππῆες δ᾽ ὀλίγον μετεκίαθον· ἐν δὲ κυδοιμὸν
ὦρσε κακὸν Κρονίδης, κατὰ δ᾽ ὑψόθεν ἧκεν ἐέρσας
αἵματι μυδαλέας ἐξ αἰθέρος, οὕνεκ᾽ ἔμελλε
55 πολλὰς ἰφθίμους κεφαλὰς Ἄϊδι προϊάψειν.
Τρῶες δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρωθεν ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο,
Ἕκτορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀμύμονα Πουλυδάμαντα
Αἰνείαν θ᾽, ὃς Τρωσὶ θεὸς ὣς τίετο δήμῳ,
τρεῖς τ᾽ Ἀντηνορίδας, Πόλυβον καὶ Ἀγήνορα δῖον
60 ἠΐθεόν τ᾽ Ἀκάμαντ᾽, ἐπιείκελον ἀθανάτοισιν.
Ἕκτωρ δ᾽ ἐν πρώτοισι φέρ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην.
οἷος δ᾽ ἐκ νεφέων ἀναφαίνεται οὔλιος ἀστὴρ
παμφαίνων, τοτὲ δ᾽ αὖτις ἔδυ νέφεα σκιόεντα,
ὣς Ἕκτωρ ὁτὲ μέν τε μετὰ πρώτοισι φάνεσκεν,
65 ἄλλοτε δ᾽ ἐν πυμάτοισι κελεύων· πᾶς δ᾽ ἄρα χαλκῷ
λάμφ᾽ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διὸς αἰγιόχοιο.
Οἱ δ᾽, ὥς τ᾽ ἀμητῆρες ἐναντίοι ἀλλήλοισιν
ὄγμον ἐλαύνωσιν ἀνδρὸς μάκαρος κατ᾽ ἄρουραν
πυρῶν ἢ κριθῶν· τὰ δὲ δράγματα ταρφέα πίπτει·
70 ὣς Τρῶες καὶ Ἀχαιοὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοισι θορόντες
δῄουν, οὐδ᾽ ἕτεροι μνώοντ᾽ ὀλοοῖο φόβοιο.
ἴσας δ᾽ ὑσμίνη κεφαλὰς ἔχεν, οἱ δὲ λύκοι ὣς
θῦνον· Ἔρις δ᾽ ἄρα χαῖρε πολύστονος εἰσορόωσα·
οἴη γάρ ῥα θεῶν παρετύγχανε μαρναμένοισιν,
75 οἱ δ᾽ ἄλλοι οὔ σφιν πάρεσαν θεοί, ἀλλὰ ἕκηλοι
σφοῖσιν ἐνὶ μεγάροισι καθήατο, ἧχι ἑκάστῳ
δώματα καλὰ τέτυκτο κατὰ πτύχας Οὐλύμποιο.
πάντες δ᾽ ᾐτιόωντο κελαινεφέα Κρονίωνα,
οὕνεκ᾽ ἄρα Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι.
80 τῶν μὲν ἄρ᾽ οὐκ ἀλέγιζε πατήρ· ὁ δὲ νόσφι λιασθεὶς
τῶν ἄλλων ἀπάνευθε καθέζετο κύδεϊ γαίων,
εἰσορόων Τρώων τε πόλιν καὶ νῆας Ἀχαιῶν
χαλκοῦ τε στεροπήν, ὀλλύντας τ᾽ ὀλλυμένους τε.
Ὄφρα μὲν ἠὼς ἦν καὶ ἀέξετο ἱερὸν ἦμαρ,
85 τόφρα μάλ᾽ ἀμφοτέρων βέλε᾽ ἥπτετο, πῖπτε δὲ λαός·
ἦμος δὲ δρυτόμος περ ἀνὴρ ὡπλίσσατο δεῖπνον
οὔρεος ἐν βήσσῃσιν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο χεῖρας
τάμνων δένδρεα μακρά, ἅδος τέ μιν ἵκετο θυμόν,
σίτου τε γλυκεροῖο περὶ φρένας ἵμερος αἱρεῖ,
90 τῆμος σφῇ ἀρετῇ Δαναοὶ ῥήξαντο φάλαγγας,
κεκλόμενοι ἑτάροισι κατὰ στίχας· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων
πρῶτος ὄρουσ᾽, ἕλε δ᾽ ἄνδρα Βιήνορα, ποιμένα λαῶν,
αὐτόν, ἔπειτα δ᾽ ἑταῖρον Ὀϊλῆα πλήξιππον.
ἤτοι ὅ γ᾽ ἐξ ἵππων κατεπάλμενος ἀντίος ἔστη·
95 τὸν δ᾽ ἰθὺς μεμαῶτα μετώπιον ὀξέϊ δουρὶ
νύξ᾽, οὐδὲ στεφάνη δόρυ οἱ σχέθε χαλκοβάρεια,
ἀλλὰ δι᾽ αὐτῆς ἦλθε καὶ ὀστέου, ἐγκέφαλος δὲ
ἔνδον ἅπας πεπάλακτο· δάμασσε δέ μιν μεμαῶτα.
καὶ τοὺς μὲν λίπεν αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων
100 στήθεσι παμφαίνοντας, ἐπεὶ περίδυσε χιτῶνας·
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ Ἶσόν τε καὶ Ἄντιφον ἐξεναρίξων,
υἷε δύω Πριάμοιο, νόθον καὶ γνήσιον, ἄμφω
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας· ὁ μὲν νόθος ἡνιόχευεν,
Ἄντιφος αὖ παρέβασκε περικλυτός· ὥ ποτ᾽ Ἀχιλλεὺς
105 Ἴδης ἐν κνημοῖσι δίδη μόσχοισι λύγοισι,
ποιμαίνοντ᾽ ἐπ᾽ ὄεσσι λαβών, καὶ ἔλυσεν ἀποίνων.
δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων
τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο κατὰ στῆθος βάλε δουρί,
Ἄντιφον αὖ παρὰ οὖς ἔλασε ξίφει, ἐκ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἵππων.
110 σπερχόμενος δ᾽ ἀπὸ τοῖιν ἐσύλα τεύχεα καλά,
γιγνώσκων· καὶ γάρ σφε πάρος παρὰ νηυσὶ θοῇσιν
εἶδεν, ὅτ᾽ ἐξ Ἴδης ἄγαγεν πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς.
ὡς δὲ λέων ἐλάφοιο ταχείης νήπια τέκνα
ῥηϊδίως συνέαξε, λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσιν,
115 ἐλθὼν εἰς εὐνήν, ἁπαλόν τέ σφ᾽ ἦτορ ἀπηύρα·
ἡ δ᾽ εἴ πέρ τε τύχῃσι μάλα σχεδόν, οὐ δύναταί σφι
χραισμεῖν· αὐτὴν γάρ μιν ὑπὸ τρόμος αἰνὸς ἱκάνει·
καρπαλίμως δ᾽ ἤϊξε διὰ δρυμὰ πυκνὰ καὶ ὕλην
σπεύδουσ᾽ ἱδρώουσα κραταιοῦ θηρὸς ὑφ᾽ ὁρμῆς·
120 ὣς ἄρα τοῖς οὔ τις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον
Τρώων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ὑπ᾽ Ἀργείοισι φέβοντο.
Αὐτὰρ ὁ Πείσανδρόν τε καὶ Ἱππόλοχον μενεχάρμην,
υἱέας Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος, ὅς ῥα μάλιστα
χρυσὸν Ἀλεξάνδροιο δεδεγμένος, ἀγλαὰ δῶρα,
125 οὐκ εἴασχ᾽ Ἑλένην δόμεναι ξανθῷ Μενελάῳ,
τοῦ περ δὴ δύο παῖδε λάβε κρείων Ἀγαμέμνων
εἰν ἑνὶ δίφρῳ ἐόντας, ὁμοῦ δ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους·
ἐκ γάρ σφεας χειρῶν φύγον ἡνία σιγαλόεντα,
τὼ δὲ κυκηθήτην· ὁ δ᾽ ἐναντίον ὦρτο λέων ὣς
130 Ἀτρεΐδης· τὼ δ᾽ αὖτ᾽ ἐκ δίφρου γουναζέσθην·
«ζώγρει, Ἀτρέος υἱέ, σὺ δ᾽ ἄξια δέξαι ἄποινα·
πολλὰ δ᾽ ἐν Ἀντιμάχοιο δόμοις κειμήλια κεῖται,
χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,
τῶν κέν τοι χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι᾽ ἄποινα,
135 εἰ νῶϊ ζωοὺς πεπύθοιτ᾽ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.»
Ὣς τώ γε κλαίοντε προσαυδήτην βασιλῆα
μειλιχίοις ἐπέεσσιν· ἀμείλικτον δ᾽ ὄπ᾽ ἄκουσαν·
«εἰ μὲν δὴ Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος υἱέες ἐστόν,
ὅς ποτ᾽ ἐνὶ Τρώων ἀγορῇ Μενέλαον ἄνωγεν,
140 ἀγγελίην ἐλθόντα σὺν ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ,
αὖθι κατακτεῖναι μηδ᾽ ἐξέμεν ἂψ ἐς Ἀχαιούς,
νῦν μὲν δὴ τοῦ πατρὸς ἀεικέα τείσετε λώβην.»
Ἦ, καὶ Πείσανδρον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε
δουρὶ βαλὼν πρὸς στῆθος· ὁ δ᾽ ὕπτιος οὔδει ἐρείσθη.
145 Ἱππόλοχος δ᾽ ἀπόρουσε, τὸν αὖ χαμαὶ ἐξενάριξε,
χεῖρας ἀπὸ ξίφεϊ τμήξας ἀπό τ᾽ αὐχένα κόψας,
ὅλμον δ᾽ ὣς ἔσσευε κυλίνδεσθαι δι᾽ ὁμίλου.
τοὺς μὲν ἔασ᾽· ὁ δ᾽ ὅθι πλεῖσται κλονέοντο φάλαγγες,
τῇ ῥ᾽ ἐνόρουσ᾽, ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί.
150 πεζοὶ μὲν πεζοὺς ὄλεκον φεύγοντας ἀνάγκῃ,
ἱππεῖς δ᾽ ἱππῆας —ὑπὸ δέ σφισιν ὦρτο κονίη
ἐκ πεδίου, τὴν ὦρσαν ἐρίγδουποι πόδες ἵππων—
χαλκῷ δηϊόωντες· ἀτὰρ κρείων Ἀγαμέμνων
αἰὲν ἀποκτείνων ἕπετ᾽ Ἀργείοισι κελεύων.
155 ὡς δ᾽ ὅτε πῦρ ἀΐδηλον ἐν ἀξύλῳ ἐμπέσῃ ὕλῃ,
πάντῃ τ᾽ εἰλυφόων ἄνεμος φέρει, οἱ δέ τε θάμνοι
πρόρριζοι πίπτουσιν ἐπειγόμενοι πυρὸς ὁρμῇ·
ὣς ἄρ᾽ ὑπ᾽ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι πῖπτε κάρηνα
Τρώων φευγόντων, πολλοὶ δ᾽ ἐριαύχενες ἵπποι
160 κείν᾽ ὄχεα κροτάλιζον ἀνὰ πτολέμοιο γεφύρας,
ἡνιόχους ποθέοντες ἀμύμονας· οἱ δ᾽ ἐπὶ γαίῃ
κείατο, γύπεσσιν πολὺ φίλτεροι ἢ ἀλόχοισιν.
Ἕκτορα δ᾽ ἐκ βελέων ὕπαγε Ζεὺς ἔκ τε κονίης
ἔκ τ᾽ ἀνδροκτασίης ἔκ θ᾽ αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ·
165 Ἀτρεΐδης δ᾽ ἕπετο σφεδανὸν Δαναοῖσι κελεύων.
οἱ δὲ παρ᾽ Ἴλου σῆμα παλαιοῦ Δαρδανίδαο
μέσσον κὰπ πεδίον παρ᾽ ἐρινεὸν ἐσσεύοντο
ἱέμενοι πόλιος· ὁ δὲ κεκληγὼς ἕπετ᾽ αἰεὶ
Ἀτρεΐδης, λύθρῳ δὲ παλάσσετο χεῖρας ἀάπτους.
170 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Σκαιάς τε πύλας καὶ φηγὸν ἵκοντο,
ἔνθ᾽ ἄρα δὴ ἵσταντο καὶ ἀλλήλους ἀνέμιμνον.
οἱ δ᾽ ἔτι κὰμ μέσσον πεδίον φοβέοντο βόες ὥς,
ἅς τε λέων ἐφόβησε μολὼν ἐν νυκτὸς ἀμολγῷ
πάσας· τῇ δέ τ᾽ ἰῇ ἀναφαίνεται αἰπὺς ὄλεθρος·
175 τῆς δ᾽ ἐξ αὐχέν᾽ ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι
πρῶτον, ἔπειτα δέ θ᾽ αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει·
ὣς τοὺς Ἀτρεΐδης ἔφεπε κρείων Ἀγαμέμνων,
αἰὲν ἀποκτείνων τὸν ὀπίστατον· οἱ δὲ φέβοντο.
πολλοὶ δὲ πρηνεῖς τε καὶ ὕπτιοι ἔκπεσον ἵππων
180 Ἀτρεΐδεω ὑπὸ χερσί· περιπρὸ γὰρ ἔγχεϊ θῦεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλεν ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος
ἵξεσθαι, τότε δή ῥα πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε
Ἴδης ἐν κορυφῇσι καθέζετο πιδηέσσης,
οὐρανόθεν καταβάς· ἔχε δ᾽ ἀστεροπὴν μετὰ χερσίν.
185 Ἶριν δ᾽ ὄτρυνε χρυσόπτερον ἀγγελέουσαν·
«βάσκ᾽ ἴθι, Ἶρι ταχεῖα, τὸν Ἕκτορι μῦθον ἐνίσπες·
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷ Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ἀναχωρείτω, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἀνώχθω
190 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε οἱ κράτος ἐγγυαλίξω
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηται
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
195 Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις,
βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων εἰς Ἴλιον ἱρήν.
εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος, Ἕκτορα δῖον,
ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
200 «Ἕκτορ, υἱὲ Πριάμοιο, Διὶ μῆτιν ἀτάλαντε,
Ζεύς με πατὴρ προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷς Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ὑπόεικε μάχης, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἄνωχθι
205 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε τοι κράτος ἐγγυαλίξει
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηαι
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
210 Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη πόδας ὠκέα Ἶρις,
Ἕκτωρ δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,
πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ,
ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.
οἱ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν,
215 Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐκαρτύναντο φάλαγγας.
ἀρτύνθη δὲ μάχη, στὰν δ᾽ ἀντίοι· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων
πρῶτος ὄρουσ᾽, ἔθελεν δὲ πολὺ προμάχεσθαι ἁπάντων.
Ἔσπετε νῦν μοι, Μοῦσαι, Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι,
ὅς τις δὴ πρῶτος Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν
220 ἢ αὐτῶν Τρώων ἠὲ κλειτῶν ἐπικούρων.
Ἰφιδάμας Ἀντηνορίδης, ἠΰς τε μέγας τε,
ὃς τράφη ἐν Θρῄκῃ ἐριβώλακι, μητέρι μήλων·
Κισσῆς τόν γ᾽ ἔθρεψε δόμοις ἔνι τυτθὸν ἐόντα
μητροπάτωρ, ὃς τίκτε Θεανὼ καλλιπάρῃον·
225 αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἥβης ἐρικυδέος ἵκετο μέτρον,
αὐτοῦ μιν κατέρυκε, δίδου δ᾽ ὅ γε θυγατέρα ἥν·
γήμας δ᾽ ἐκ θαλάμοιο μετὰ κλέος ἵκετ᾽ Ἀχαιῶν
σὺν δυοκαίδεκα νηυσὶ κορωνίσιν, αἵ οἱ ἕποντο.
τὰς μὲν ἔπειτ᾽ ἐν Περκώτῃ λίπε νῆας ἐΐσας,
230 αὐτὰρ ὁ πεζὸς ἐὼν ἐς Ἴλιον εἰληλούθει·
ὅς ῥα τότ᾽ Ἀτρεΐδεω Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε, παραὶ δέ οἱ ἐτράπετ᾽ ἔγχος,
Ἰφιδάμας δὲ κατὰ ζώνην θώρηκος ἔνερθε
235 νύξ᾽, ἐπὶ δ᾽ αὐτὸς ἔρεισε, βαρείῃ χειρὶ πιθήσας·
οὐδ᾽ ἔτορε ζωστῆρα παναίολον, ἀλλὰ πολὺ πρὶν
ἀργύρῳ ἀντομένη μόλιβος ὣς ἐτράπετ᾽ αἰχμή.
καὶ τό γε χειρὶ λαβὼν εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων
ἕλκ᾽ ἐπὶ οἷ μεμαὼς ὥς τε λίς, ἐκ δ᾽ ἄρα χειρὸς
240 σπάσσατο· τὸν δ᾽ ἄορι πλῆξ᾽ αὐχένα, λῦσε δὲ γυῖα.
ὣς ὁ μὲν αὖθι πεσὼν κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον
οἰκτρός, ἀπὸ μνηστῆς ἀλόχου, ἀστοῖσιν ἀρήγων,
κουριδίης, ἧς οὔ τι χάριν ἴδε, πολλὰ δ᾽ ἔδωκε·
πρῶθ᾽ ἑκατὸν βοῦς δῶκεν, ἔπειτα δὲ χίλι᾽ ὑπέστη,
245 αἶγας ὁμοῦ καὶ ὄϊς, τά οἱ ἄσπετα ποιμαίνοντο.
δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης Ἀγαμέμνων ἐξενάριξε,
βῆ δὲ φέρων ἀν᾽ ὅμιλον Ἀχαιῶν τεύχεα καλά.
Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Κόων, ἀριδείκετος ἀνδρῶν,
πρεσβυγενὴς Ἀντηνορίδης, κρατερόν ῥά ἑ πένθος
250 ὀφθαλμοὺς ἐκάλυψε κασιγνήτοιο πεσόντος.
στῆ δ᾽ εὐρὰξ σὺν δουρὶ λαθὼν Ἀγαμέμνονα δῖον,
νύξε δέ μιν κατὰ χεῖρα μέσην ἀγκῶνος ἔνερθε,
ἀντικρὺ δὲ διέσχε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή.
ῥίγησέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·
255 ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς ἀπέληγε μάχης ἠδὲ πτολέμοιο,
ἀλλ᾽ ἐπόρουσε Κόωνι ἔχων ἀνεμοτρεφὲς ἔγχος.
ἤτοι ὁ Ἰφιδάμαντα κασίγνητον καὶ ὄπατρον
ἕλκε ποδὸς μεμαώς, καὶ ἀΰτει πάντας ἀρίστους·
τὸν δ᾽ ἕλκοντ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης
260 οὔτησε ξυστῷ χαλκήρεϊ, λῦσε δὲ γυῖα·
τοῖο δ᾽ ἐπ᾽ Ἰφιδάμαντι κάρη ἀπέκοψε παραστάς.
ἔνθ᾽ Ἀντήνορος υἷες ὑπ᾽ Ἀτρεΐδῃ βασιλῆϊ
πότμον ἀναπλήσαντες ἔδυν δόμον Ἄϊδος εἴσω.
Αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν
265 ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,
ὄφρα οἱ αἷμ᾽ ἔτι θερμὸν ἀνήνοθεν ἐξ ὠτειλῆς.
αὐτὰρ ἐπεὶ τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα,
ὀξεῖαι δ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ὠδίνουσαν ἔχῃ βέλος ὀξὺ γυναῖκα,
270 δριμύ, τό τε προϊεῖσι μογοστόκοι Εἰλείθυιαι,
Ἥρης θυγατέρες πικρὰς ὠδῖνας ἔχουσαι,
ὣς ὀξεῖ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.
ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχῳ ἐπέτελλε
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.
275 ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·
«ὦ φίλοι, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ὑμεῖς μὲν νῦν νηυσὶν ἀμύνετε ποντοπόροισι
φύλοπιν ἀργαλέην, ἐπεὶ οὐκ ἐμὲ μητίετα Ζεὺς
εἴασε Τρώεσσι πανημέριον πολεμίζειν.»
280 Ὣς ἔφαθ᾽, ἡνίοχος δ᾽ ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους
νῆας ἔπι γλαφυράς· τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην·
ἄφρεον δὲ στήθεα, ῥαίνοντο δὲ νέρθε κονίῃ,
τειρόμενον βασιλῆα μάχης ἀπάνευθε φέροντες.
Ἕκτωρ δ᾽ ὡς ἐνόησ᾽ Ἀγαμέμνονα νόσφι κιόντα,
285 Τρωσί τε καὶ Λυκίοισιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·
«Τρῶες καὶ Λύκιοι καὶ Δάρδανοι ἀγχιμαχηταί,
ἀνέρες ἔστε, φίλοι, μνήσασθε δὲ θούριδος ἀλκῆς.
οἴχετ᾽ ἀνὴρ ὤριστος, ἐμοὶ δὲ μέγ᾽ εὖχος ἔδωκε
Ζεὺς Κρονίδης· ἀλλ᾽ ἰθὺς ἐλαύνετε μώνυχας ἵππους
290 ἰφθίμων Δαναῶν, ἵν᾽ ὑπέρτερον εὖχος ἄρησθε.»
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.
ὡς δ᾽ ὅτε πού τις θηρητὴρ κύνας ἀργιόδοντας
σεύῃ ἐπ᾽ ἀγροτέρῳ συῒ καπρίῳ ἠὲ λέοντι,
ὣς ἐπ᾽ Ἀχαιοῖσιν σεῦε Τρῶας μεγαθύμους
295 Ἕκτωρ Πριαμίδης, βροτολοιγῷ ἶσος Ἄρηϊ.
αὐτὸς δ᾽ ἐν πρώτοισι μέγα φρονέων ἐβεβήκει,
ἐν δ᾽ ἔπεσ᾽ ὑσμίνῃ ὑπεραέϊ ἶσος ἀέλλῃ,
ἥ τε καθαλλομένη ἰοειδέα πόντον ὀρίνει.
Ἔνθα τίνα πρῶτον, τίνα δ᾽ ὕστατον ἐξενάριξεν
300 Ἕκτωρ Πριαμίδης, ὅτε οἱ Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν;
Ἀσαῖον μὲν πρῶτα καὶ Αὐτόνοον καὶ Ὀπίτην,
καὶ Δόλοπα Κλυτίδην καὶ Ὀφέλτιον ἠδ᾽ Ἀγέλαον,
Αἴσυμνόν τ᾽ Ὦρόν τε καὶ Ἱππόνοον μενεχάρμην.
τοὺς ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἡγεμόνας Δαναῶν ἕλεν, αὐτὰρ ἔπειτα
305 πληθύν, ὡς ὁπότε νέφεα Ζέφυρος στυφελίξῃ
ἀργεστᾶο Νότοιο, βαθείῃ λαίλαπι τύπτων·
πολλὸν δὲ τρόφι κῦμα κυλίνδεται, ὑψόσε δ᾽ ἄχνη
σκίδναται ἐξ ἀνέμοιο πολυπλάγκτοιο ἰωῆς·
ὣς ἄρα πυκνὰ καρήαθ᾽ ὑφ᾽ Ἕκτορι δάμνατο λαῶν.
310 Ἔνθά κε λοιγὸς ἔην καὶ ἀμήχανα ἔργα γένοντο,
καί νύ κεν ἐν νήεσσι πέσον φεύγοντες Ἀχαιοί,
εἰ μὴ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ κέκλετ᾽ Ὀδυσσεύς·
«Τυδεΐδη τί παθόντε λελάσμεθα θούριδος ἀλκῆς;
ἀλλ᾽ ἄγε δεῦρο, πέπον, παρ᾽ ἔμ᾽ ἵσταο· δὴ γὰρ ἔλεγχος
315 ἔσσεται εἴ κεν νῆας ἕλῃ κορυθαίολος Ἕκτωρ.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἤτοι ἐγὼ μενέω καὶ τλήσομαι· ἀλλὰ μίνυνθα
ἡμέων ἔσσεται ἦδος, ἐπεὶ νεφεληγερέτα Ζεὺς
Τρωσὶν δὴ βόλεται δοῦναι κράτος ἠέ περ ἡμῖν.»
320 Ἦ, καὶ Θυμβραῖον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε,
δουρὶ βαλὼν κατὰ μαζὸν ἀριστερόν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀντίθεον θεράποντα Μολίονα τοῖο ἄνακτος.
τοὺς μὲν ἔπειτ᾽ εἴασαν, ἐπεὶ πολέμου ἀπέπαυσαν·
τὼ δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἰόντε κυδοίμεον, ὡς ὅτε κάπρω
325 ἐν κυσὶ θηρευτῇσι μέγα φρονέοντε πέσητον·
ὣς ὄλεκον Τρῶας πάλιν ὀρμένω· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
ἀσπασίως φεύγοντες ἀνέπνεον Ἕκτορα δῖον.
Ἔνθ᾽ ἑλέτην δίφρον τε καὶ ἀνέρε δήμου ἀρίστω,
υἷε δύω Μέροπος Περκωσίου, ὃς περὶ πάντων
330 ᾔδεε μαντοσύνας, οὐδὲ οὓς παῖδας ἔασκε
στείχειν ἐς πόλεμον φθισήνορα· τὼ δέ οἱ οὔ τι
πειθέσθην· κῆρες γὰρ ἄγον μέλανος θανάτοιο.
τοὺς μὲν Τυδεΐδης δουρικλειτὸς Διομήδης
θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδὼν κλυτὰ τεύχε᾽ ἀπηύρα·
335 Ἱππόδαμον δ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ Ὑπείροχον ἐξενάριξεν.
Ἔνθα σφιν κατὰ ἶσα μάχην ἐτάνυσσε Κρονίων
ἐξ Ἴδης καθορῶν· τοὶ δ᾽ ἀλλήλους ἐνάριζον.
ἤτοι Τυδέος υἱὸς Ἀγάστροφον οὔτασε δουρὶ
Παιονίδην ἥρωα κατ᾽ ἰσχίον· οὐ δέ οἱ ἵπποι
340 ἐγγὺς ἔσαν προφυγεῖν, ἀάσατο δὲ μέγα θυμῷ.
τοὺς μὲν γὰρ θεράπων ἀπάνευθ᾽ ἔχεν, αὐτὰρ ὁ πεζὸς
θῦνε διὰ προμάχων, ἧος φίλον ὤλεσε θυμόν.
Ἕκτωρ δ᾽ ὀξὺ νόησε κατὰ στίχας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτοὺς
κεκλήγων· ἅμα δὲ Τρώων εἵποντο φάλαγγες.
345 τὸν δὲ ἰδὼν ῥίγησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
αἶψα δ᾽ Ὀδυσσῆα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
«νῶϊν δὴ τόδε πῆμα κυλίνδεται, ὄβριμος Ἕκτωρ·
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ στέωμεν καὶ ἀλεξώμεσθα μένοντες.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος,
350 καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἀφάμαρτε, τιτυσκόμενος κεφαλῆφιν,
ἄκρην κὰκ κόρυθα· πλάγχθη δ᾽ ἀπὸ χαλκόφι χαλκός,
οὐδ᾽ ἵκετο χρόα καλόν· ἐρύκακε γὰρ τρυφάλεια
τρίπτυχος αὐλῶπις, τήν οἱ πόρε Φοῖβος Ἀπόλλων.
Ἕκτωρ δ᾽ ὦκ᾽ ἀπέλεθρον ἀνέδραμε, μίκτο δ᾽ ὁμίλῳ,
355 στῆ δὲ γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείῃ
γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψεν.
ὄφρα δὲ Τυδεΐδης μετὰ δούρατος ᾤχετ᾽ ἐρωὴν
τῆλε διὰ προμάχων, ὅθι οἱ καταείσατο γαίης,
τόφρ᾽ Ἕκτωρ ἔμπνυτο, καὶ ἂψ ἐς δίφρον ὀρούσας
360 ἐξέλασ᾽ ἐς πληθύν, καὶ ἀλεύατο κῆρα μέλαιναν.
δουρὶ δ᾽ ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«ἐξ αὖ νῦν ἔφυγες θάνατον, κύον· ἦ τέ τοι ἄγχι
ἦλθε κακόν· νῦν αὖτέ σ᾽ ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων,
ᾧ μέλλεις εὔχεσθαι ἰὼν ἐς δοῦπον ἀκόντων.
365 ἦ θήν σ᾽ ἐξανύω γε καὶ ὕστερον ἀντιβολήσας,
εἴ πού τις καὶ ἔμοιγε θεῶν ἐπιτάρροθός ἐστι.
νῦν αὖ τοὺς ἄλλους ἐπιείσομαι, ὅν κε κιχείω.»
Ἦ, καὶ Παιονίδην δουρικλυτὸν ἐξενάριζεν.
αὐτὰρ Ἀλέξανδρος, Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο,
370 Τυδεΐδῃ ἔπι τόξα τιταίνετο, ποιμένι λαῶν,
στήλῃ κεκλιμένος ἀνδροκμήτῳ ἐπὶ τύμβῳ
Ἴλου Δαρδανίδαο, παλαιοῦ δημογέροντος.
ἤτοι ὁ μὲν θώρηκα Ἀγαστρόφου ἰφθίμοιο
αἴνυτ᾽ ἀπὸ στήθεσφι παναίολον ἀσπίδα τ᾽ ὤμων
375 καὶ κόρυθα βριαρήν· ὁ δὲ τόξου πῆχυν ἄνελκε
καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἄρα μιν ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός,
ταρσὸν δεξιτεροῖο ποδός· διὰ δ᾽ ἀμπερὲς ἰὸς
ἐν γαίῃ κατέπηκτο· ὁ δὲ μάλα ἡδὺ γελάσσας
ἐκ λόχου ἀμπήδησε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·
380 «βέβληαι, οὐδ᾽ ἅλιον βέλος ἔκφυγεν· ὡς ὄφελόν τοι
νείατον ἐς κενεῶνα βαλὼν ἐκ θυμὸν ἑλέσθαι.
οὕτω κεν καὶ Τρῶες ἀνέπνευσαν κακότητος,
οἵ τέ σε πεφρίκασι λέονθ᾽ ὡς μηκάδες αἶγες.»
Τὸν δ᾽ οὐ ταρβήσας προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
385 «τοξότα, λωβητήρ, κέρᾳ ἀγλαέ, παρθενοπῖπα,
εἰ μὲν δὴ ἀντίβιον σὺν τεύχεσι πειρηθείης,
οὐκ ἄν τοι χραίσμῃσι βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί·
νῦν δέ μ᾽ ἐπιγράψας ταρσὸν ποδὸς εὔχεαι αὔτως.
οὐκ ἀλέγω, ὡς εἴ με γυνὴ βάλοι ἢ πάϊς ἄφρων·
390 κωφὸν γὰρ βέλος ἀνδρὸς ἀνάλκιδος οὐτιδανοῖο.
ἦ τ᾽ ἄλλως ὑπ᾽ ἐμεῖο, καὶ εἴ κ᾽ ὀλίγον περ ἐπαύρῃ,
ὀξὺ βέλος πέλεται, καὶ ἀκήριον αἶψα τίθησι.
τοῦ δὲ γυναικὸς μέν τ᾽ ἀμφίδρυφοί εἰσι παρειαί,
παῖδες δ᾽ ὀρφανικοί· ὁ δέ θ᾽ αἵματι γαῖαν ἐρεύθων
395 πύθεται, οἰωνοὶ δὲ περὶ πλέες ἠὲ γυναῖκες.»
Ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν
ἔστη πρόσθ᾽· ὁ δ᾽ ὄπισθε καθεζόμενος βέλος ὠκὺ
ἐκ πόδος ἕλκ᾽, ὀδύνη δὲ διὰ χροὸς ἦλθ᾽ ἀλεγεινή.
ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχῳ ἐπέτελλε
400 νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.
Οἰώθη δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτός, οὐδέ τις αὐτῷ
Ἀργείων παρέμεινεν, ἐπεὶ φόβος ἔλλαβε πάντας·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«ὤ μοι ἐγώ, τί πάθω; μέγα μὲν κακὸν αἴ κε φέβωμαι
405 πληθὺν ταρβήσας· τὸ δὲ ῥίγιον αἴ κεν ἁλώω
μοῦνος· τοὺς δ᾽ ἄλλους Δαναοὺς ἐφόβησε Κρονίων.
ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;
οἶδα γὰρ ὅττι κακοὶ μὲν ἀποίχονται πολέμοιο,
ὃς δέ κ᾽ ἀριστεύῃσι μάχῃ ἔνι, τὸν δὲ μάλα χρεὼ
410 ἑστάμεναι κρατερῶς, ἤ τ᾽ ἔβλητ᾽ ἤ τ᾽ ἔβαλ᾽ ἄλλον.»
Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον ἀσπιστάων,
ἔλσαν δ᾽ ἐν μέσσοισι, μετὰ σφίσι πῆμα τιθέντες.
ὡς δ᾽ ὅτε κάπριον ἀμφὶ κύνες θαλεροί τ᾽ αἰζηοὶ
415 σεύωνται, ὁ δέ τ᾽ εἶσι βαθείης ἐκ ξυλόχοιο
θήγων λευκὸν ὀδόντα μετὰ γναμπτῇσι γένυσσιν,
ἀμφὶ δέ τ᾽ ἀΐσσονται, ὑπαὶ δέ τε κόμπος ὀδόντων
γίγνεται, οἱ δὲ μένουσιν ἄφαρ δεινόν περ ἐόντα,
ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον ἐσσεύοντο
420 Τρῶες· ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἀμύμονα Δηϊοπίτην
οὔτασεν ὦμον ὕπερθεν ἐπάλμενος ὀξέϊ δουρί,
αὐτὰρ ἔπειτα Θόωνα καὶ Ἔννομον ἐξενάριξε.
Χερσιδάμαντα δ᾽ ἔπειτα, καθ᾽ ἵππων ἀΐξαντα,
δουρὶ κατὰ πρότμησιν ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης
425 νύξεν· ὁ δ᾽ ἐν κονίῃσι πεσὼν ἕλε γαῖαν ἀγοστῷ.
τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ ἄρ᾽ Ἱππασίδην Χάροπ᾽ οὔτασε δουρὶ
αὐτοκασίγνητον εὐηφενέος Σώκοιο.
τῷ δ᾽ ἐπαλεξήσων Σῶκος κίεν, ἰσόθεος φώς,
στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰὼν καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν
430 «ὦ Ὀδυσεῦ πολύαινε, δόλων ἆτ᾽ ἠδὲ πόνοιο,
σήμερον ἢ δοιοῖσιν ἐπεύξεαι Ἱππασίδῃσι,
τοιώδ᾽ ἄνδρε κατακτείνας καὶ τεύχε᾽ ἀπούρας,
ἤ κεν ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς.»
Ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην.
435 διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριμον ἔγχος,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο,
πάντα δ᾽ ἀπὸ πλευρῶν χρόα ἔργαθεν, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἔασε
Παλλὰς Ἀθηναίη μιχθήμεναι ἔγκασι φωτός.
γνῶ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὅ οἱ οὔ τι τέλος κατακαίριον ἦλθεν,
440 ἂψ δ᾽ ἀναχωρήσας Σῶκον πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«ἆ δείλ᾽, ἦ μάλα δή σε κιχάνεται αἰπὺς ὄλεθρος.
ἤτοι μέν ῥ᾽ ἔμ᾽ ἔπαυσας ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·
σοὶ δ᾽ ἐγὼ ἐνθάδε φημὶ φόνον καὶ κῆρα μέλαιναν
ἤματι τῷδ᾽ ἔσσεσθαι, ἐμῷ δ᾽ ὑπὸ δουρὶ δαμέντα
445 εὖχος ἐμοὶ δώσειν, ψυχὴν δ᾽ Ἄϊδι κλυτοπώλῳ.»
Ἦ, καὶ ὁ μὲν φύγαδ᾽ αὖτις ὑποστρέψας ἐβεβήκει,
τῷ δὲ μεταστρεφθέντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πῆξεν
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε,
δούπησεν δὲ πεσών· ὁ δ᾽ ἐπεύξατο δῖος Ὀδυσσεύς·
450 «ὦ Σῶχ᾽, Ἱππάσου υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο,
φθῆ σε τέλος θανάτοιο κιχήμενον, οὐδ᾽ ὑπάλυξας.
ἆ δείλ᾽, οὐ μὲν σοί γε πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ
ὄσσε καθαιρήσουσι θανόντι περ, ἀλλ᾽ οἰωνοὶ
ὠμησταὶ ἐρύουσι, περὶ πτερὰ πυκνὰ βαλόντες.
455 αὐτὰρ ἔμ᾽, εἴ κε θάνω, κτεριοῦσί γε δῖοι Ἀχαιοί.»
Ὣς εἰπὼν Σώκοιο δαΐφρονος ὄβριμον ἔγχος
ἔξω τε χροὸς ἕλκε καὶ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης·
αἷμα δέ οἱ σπασθέντος ἀνέσσυτο, κῆδε δὲ θυμόν.
Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ὅπως ἴδον αἷμ᾽ Ὀδυσῆος,
460 κεκλόμενοι καθ᾽ ὅμιλον ἐπ᾽ αὐτῷ πάντες ἔβησαν.
αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἐξοπίσω ἀνεχάζετο, αὖε δ᾽ ἑταίρους.
τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός,
τρὶς δ᾽ ἄϊεν ἰάχοντος ἀρηΐφιλος Μενέλαος.
αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Αἴαντα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
465 «Αἶαν διογενὲς Τελαμώνιε, κοίρανε λαῶν,
ἀμφί μ᾽ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἵκετ᾽ ἀϋτή,
τῷ ἰκέλη ὡς εἴ ἑ βιῴατο μοῦνον ἐόντα
Τρῶες ἀποτμήξαντες ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ.
ἀλλ᾽ ἴομεν καθ᾽ ὅμιλον· ἀλεξέμεναι γὰρ ἄμεινον.
470 δείδω μή τι πάθῃσιν ἐνὶ Τρώεσσι μονωθείς,
ἐσθλὸς ἐών, μεγάλη δὲ ποθὴ Δαναοῖσι γένηται.»
Ὣς εἰπὼν ὁ μὲν ἦρχ᾽, ὁ δ᾽ ἅμ᾽ ἕσπετο ἰσόθεος φώς.
εὗρον ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον· ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτὸν
Τρῶες ἕπονθ᾽ ὡς εἴ τε δαφοινοὶ θῶες ὄρεσφιν
475 ἀμφ᾽ ἔλαφον κεραὸν βεβλημένον, ὅν τ᾽ ἔβαλ᾽ ἀνὴρ
ἰῷ ἀπὸ νευρῆς· τὸν μέν τ᾽ ἤλυξε πόδεσσι
φεύγων, ὄφρ᾽ αἷμα λιαρὸν καὶ γούνατ᾽ ὀρώρῃ·
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τόν γε δαμάσσεται ὠκὺς ὀϊστός,
ὠμοφάγοι μιν θῶες ἐν οὔρεσι δαρδάπτουσιν
480 ἐν νέμεϊ σκιερῷ· ἐπί τε λῖν ἤγαγε δαίμων
σίντην· θῶες μέν τε διέτρεσαν, αὐτὰρ ὁ δάπτει·
ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην
Τρῶες ἕπον πολλοί τε καὶ ἄλκιμοι, αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ἀΐσσων ᾧ ἔγχει ἀμύνετο νηλεὲς ἦμαρ.
485 Αἴας δ᾽ ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον,
στῆ δὲ παρέξ· Τρῶες δὲ διέτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος.
ἤτοι τὸν Μενέλαος ἀρήϊος ἔξαγ᾽ ὁμίλου
χειρὸς ἔχων, ἧος θεράπων σχεδὸν ἤλασεν ἵππους.
Αἴας δὲ Τρώεσσιν ἐπάλμενος εἷλε Δόρυκλον
490 Πριαμίδην, νόθον υἱόν, ἔπειτα δὲ Πάνδοκον οὖτα,
οὖτα δὲ Λύσανδρον καὶ Πύρασον ἠδὲ Πυλάρτην.
ὡς δ᾽ ὁπότε πλήθων ποταμὸς πεδίονδε κάτεισι
χειμάρρους κατ᾽ ὄρεσφιν, ὀπαζόμενος Διὸς ὄμβρῳ,
πολλὰς δὲ δρῦς ἀζαλέας, πολλὰς δέ τε πεύκας
495 ἐσφέρεται, πολλὸν δέ τ᾽ ἀφυσγετὸν εἰς ἅλα βάλλει,
ὣς ἔφεπε κλονέων πεδίον τότε φαίδιμος Αἴας,
δαΐζων ἵππους τε καὶ ἀνέρας· οὐδέ πω Ἕκτωρ
πεύθετ᾽, ἐπεί ῥα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ μάρνατο πάσης,
ὄχθας πὰρ ποταμοῖο Σκαμάνδρου, τῇ ῥα μάλιστα
500 ἀνδρῶν πῖπτε κάρηνα, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὀρώρει
Νέστορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀρήϊον Ἰδομενῆα.
Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν ὁμίλει μέρμερα ῥέζων
ἔγχεΐ θ᾽ ἱπποσύνῃ τε, νέων δ᾽ ἀλάπαζε φάλαγγας·
οὐδ᾽ ἄν πω χάζοντο κελεύθου δῖοι Ἀχαιοί,
505 εἰ μὴ Ἀλέξανδρος, Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο,
παῦσεν ἀριστεύοντα Μαχάονα, ποιμένα λαῶν,
ἰῷ τριγλώχινι βαλὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον.
τῷ ῥα περίδεισαν μένεα πνείοντες Ἀχαιοί,
μή πώς μιν πολέμοιο μετακλινθέντος ἕλοιεν.
510 αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενεὺς προσεφώνεε Νέστορα δῖον·
«ὦ Νέστορ Νηληϊάδη, μέγα κῦδος Ἀχαιῶν,
ἄγρει, σῶν ὀχέων ἐπιβήσεο, πὰρ δὲ Μαχάων
βαινέτω, ἐς νῆας δὲ τάχιστ᾽ ἔχε μώνυχας ἵππους·
ἰητρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων
515 ἰούς τ᾽ ἐκτάμνειν ἐπί τ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσειν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ.
αὐτίκα δ᾽ ὧν ὀχέων ἐπεβήσετο, πὰρ δὲ Μαχάων
βαῖν᾽, Ἀσκληπιοῦ υἱὸς ἀμύμονος ἰητῆρος·
μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην
520 νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ.
Κεβριόνης δὲ Τρῶας ὀρινομένους ἐνόησεν
Ἕκτορι παρβεβαώς, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Ἕκτορ, νῶϊ μὲν ἐνθάδ᾽ ὁμιλέομεν Δαναοῖσιν
ἐσχατιῇ πολέμοιο δυσηχέος· οἱ δὲ δὴ ἄλλοι
525 Τρῶες ὀρίνονται ἐπιμίξ, ἵπποι τε καὶ αὐτοί.
Αἴας δὲ κλονέει Τελαμώνιος· εὖ δέ μιν ἔγνων·
εὐρὺ γὰρ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἔχει σάκος· ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς
κεῖσ᾽ ἵππους τε καὶ ἅρμ᾽ ἰθύνομεν, ἔνθα μάλιστα
ἱππῆες πεζοί τε κακὴν ἔριδα προβαλόντες
530 ἀλλήλους ὀλέκουσι, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὄρωρεν.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους
μάστιγι λιγυρῇ· τοὶ δὲ πληγῆς ἀΐοντες
ῥίμφ᾽ ἔφερον θοὸν ἅρμα μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
στείβοντες νέκυάς τε καὶ ἀσπίδας· αἵματι δ᾽ ἄξων
535 νέρθεν ἅπας πεπάλακτο καὶ ἄντυγες αἳ περὶ δίφρον,
ἃς ἄρ᾽ ἀφ᾽ ἱππείων ὁπλέων ῥαθάμιγγες ἔβαλλον
αἵ τ᾽ ἀπ᾽ ἐπισσώτρων. ὁ δὲ ἵετο δῦναι ὅμιλον
ἀνδρόμεον ῥῆξαί τε μετάλμενος· ἐν δὲ κυδοιμὸν
ἧκε κακὸν Δαναοῖσι, μίνυνθα δὲ χάζετο δουρός.
540 αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν
ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,
Αἴαντος δ᾽ ἀλέεινε μάχην Τελαμωνιάδαο.
Ζεὺς γάρ οἱ νεμέσασχ᾽ ὅτ᾽ ἀμείνονι φωτὶ μάχοιτο.
Ζεὺς δὲ πατὴρ Αἴανθ᾽ ὑψίζυγος ἐν φόβον ὦρσε·
545 στῆ δὲ ταφών, ὄπιθεν δὲ σάκος βάλεν ἑπταβόειον,
τρέσσε δὲ παπτήνας ἐφ᾽ ὁμίλου, θηρὶ ἐοικώς,
ἐντροπαλιζόμενος, ὀλίγον γόνυ γουνὸς ἀμείβων.
ὡς δ᾽ αἴθωνα λέοντα βοῶν ἀπὸ μεσσαύλοιο
ἐσσεύαντο κύνες τε καὶ ἀνέρες ἀγροιῶται,
550 οἵ τέ μιν οὐκ εἰῶσι βοῶν ἐκ πῖαρ ἑλέσθαι
πάννυχοι ἐγρήσσοντες· ὁ δὲ κρειῶν ἐρατίζων
ἰθύει, ἀλλ᾽ οὔ τι πρήσσει· θαμέες γὰρ ἄκοντες
ἀντίον ἀΐσσουσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν,
καιόμεναί τε δεταί, τάς τε τρεῖ ἐσσύμενός περ·
555 ἠῶθεν δ᾽ ἀπονόσφιν ἔβη τετιηότι θυμῷ·
ὣς Αἴας τότ᾽ ἀπὸ Τρώων τετιημένος ἦτορ
ἤϊε πόλλ᾽ ἀέκων· περὶ γὰρ δίε νηυσὶν Ἀχαιῶν.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὄνος παρ᾽ ἄρουραν ἰὼν ἐβιήσατο παῖδας
νωθής, ᾧ δὴ πολλὰ περὶ ῥόπαλ᾽ ἀμφὶς ἐάγῃ,
560 κείρει τ᾽ εἰσελθὼν βαθὺ λήϊον· οἱ δέ τε παῖδες
τύπτουσιν ῥοπάλοισι· βίη δέ τε νηπίη αὐτῶν·
σπουδῇ τ᾽ ἐξήλασσαν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο φορβῆς·
ὣς τότ᾽ ἔπειτ᾽ Αἴαντα μέγαν, Τελαμώνιον υἱόν,
Τρῶες ὑπέρθυμοι πολυηγερέες τ᾽ ἐπίκουροι
565 νύσσοντες ξυστοῖσι μέσον σάκος αἰὲν ἕποντο.
Αἴας δ᾽ ἄλλοτε μὲν μνησάσκετο θούριδος ἀλκῆς
αὖτις ὑποστρεφθείς, καὶ ἐρητύσασκε φάλαγγας
Τρώων ἱπποδάμων· ὁτὲ δὲ τρωπάσκετο φεύγειν.
πάντας δὲ προέεργε θοὰς ἐπὶ νῆας ὁδεύειν,
570 αὐτὸς δὲ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν θῦνε μεσηγὺ
ἱστάμενος· τὰ δὲ δοῦρα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
ἄλλα μὲν ἐν σάκεϊ μεγάλῳ πάγεν ὄρμενα πρόσσω,
πολλὰ δὲ καὶ μεσσηγύ, πάρος χρόα λευκὸν ἐπαυρεῖν,
ἐν γαίῃ ἵσταντο, λιλαιόμενα χροὸς ἆσαι.
575 Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησ᾽ Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱὸς
Εὐρύπυλος πυκινοῖσι βιαζόμενον βελέεσσι,
στῆ ῥα παρ᾽ αὐτὸν ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,
καὶ βάλε Φαυσιάδην Ἀπισάονα, ποιμένα λαῶν,
ἧπαρ ὑπὸ πραπίδων, εἶθαρ δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν·
580 Εὐρύπυλος δ᾽ ἐπόρουσε καὶ αἴνυτο τεύχε᾽ ἀπ᾽ ὤμων.
τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς
τεύχε᾽ ἀπαινύμενον Ἀπισάονος, αὐτίκα τόξον
ἕλκετ᾽ ἐπ᾽ Εὐρυπύλῳ, καί μιν βάλε μηρὸν ὀϊστῷ
δεξιόν· ἐκλάσθη δὲ δόναξ, ἐβάρυνε δὲ μηρόν.
585 ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων,
ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·
«ὦ φίλοι, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
στῆτ᾽ ἐλελιχθέντες καὶ ἀμύνετε νηλεὲς ἦμαρ
Αἴανθ᾽, ὃς βελέεσσι βιάζεται, οὐδέ ἕ φημι
590 φεύξεσθ᾽ ἐκ πολέμοιο δυσηχέος· ἀλλὰ μάλ᾽ ἄντην
ἵστασθ᾽ ἀμφ᾽ Αἴαντα μέγαν, Τελαμώνιον υἱόν.»
Ὣς ἔφατ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος· οἱ δὲ παρ᾽ αὐτὸν
πλησίοι ἔστησαν, σάκε᾽ ὤμοισι κλίναντες,
δούρατ᾽ ἀνασχόμενοι· τῶν δ᾽ ἀντίος ἤλυθεν Αἴας.
595 στῆ δὲ μεταστρεφθείς, ἐπεὶ ἵκετο ἔθνος ἑταίρων.
Ὣς οἱ μὲν μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο·
Νέστορα δ᾽ ἐκ πολέμοιο φέρον Νηλήϊαι ἵπποι
ἱδρῶσαι, ἦγον δὲ Μαχάονα, ποιμένα λαῶν.
τὸν δὲ ἰδὼν ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
600 ἑστήκει γὰρ ἐπὶ πρύμνῃ μεγακήτεϊ νηΐ,
εἰσορόων πόνον αἰπὺν ἰῶκά τε δακρυόεσσαν.
αἶψα δ᾽ ἑταῖρον ἑὸν Πατροκλῆα προσέειπε,
φθεγξάμενος παρὰ νηός· ὁ δὲ κλισίηθεν ἀκούσας
ἔκμολεν ἶσος Ἄρηϊ, κακοῦ δ᾽ ἄρα οἱ πέλεν ἀρχή.
605 τὸν πρότερος προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·
«τίπτέ με κικλήσκεις Ἀχιλεῦ; τί δέ σε χρεὼ ἐμεῖο;»
τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«δῖε Μενοιτιάδη, τῷ ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
νῦν ὀΐω περὶ γούνατ᾽ ἐμὰ στήσεσθαι Ἀχαιοὺς
610 λισσομένους· χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ᾽ ἀνεκτός.
ἀλλ᾽ ἴθι νῦν, Πάτροκλε Διῒ φίλε, Νέστορ᾽ ἔρειο
ὅν τινα τοῦτον ἄγει βεβλημένον ἐκ πολέμοιο·
ἤτοι μὲν τά γ᾽ ὄπισθε Μαχάονι πάντα ἔοικε
τῷ Ἀσκληπιάδῃ, ἀτὰρ οὐκ ἴδον ὄμματα φωτός·
615 ἵπποι γάρ με παρήϊξαν πρόσσω μεμαυῖαι.»
Ὣς φάτο, Πάτροκλος δὲ φίλῳ ἐπεπείθεθ᾽ ἑταίρῳ,
βῆ δὲ θέειν παρά τε κλισίας καὶ νῆας Ἀχαιῶν.
Οἱ δ᾽ ὅτε δὴ κλισίην Νηληϊάδεω ἀφίκοντο,
αὐτοὶ μέν ῥ᾽ ἀπέβησαν ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν,
620 ἵππους δ᾽ Εὐρυμέδων θεράπων λύε τοῖο γέροντος
ἐξ ὀχέων· τοὶ δ᾽ ἱδρῶ ἀπεψύχοντο χιτώνων,
στάντε ποτὶ πνοιὴν παρὰ θῖν᾽ ἁλός· αὐτὰρ ἔπειτα
ἐς κλισίην ἐλθόντες ἐπὶ κλισμοῖσι κάθιζον.
τοῖσι δὲ τεῦχε κυκειῶ ἐϋπλόκαμος Ἑκαμήδη,
625 τὴν ἄρετ᾽ ἐκ Τενέδοιο γέρων, ὅτε πέρσεν Ἀχιλλεύς,
θυγατέρ᾽ Ἀρσινόου μεγαλήτορος, ἥν οἱ Ἀχαιοὶ
ἔξελον, οὕνεκα βουλῇ ἀριστεύεσκεν ἁπάντων.
ἥ σφωϊν πρῶτον μὲν ἐπιπροΐηλε τράπεζαν
καλὴν κυανόπεζαν ἐΰξοον, αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῆς
630 χάλκειον κάνεον, ἐπὶ δὲ κρόμυον ποτῷ ὄψον,
ἠδὲ μέλι χλωρόν, παρὰ δ᾽ ἀλφίτου ἱεροῦ ἀκτήν,
πὰρ δὲ δέπας περικαλλές, ὃ οἴκοθεν ἦγ᾽ ὁ γεραιός,
χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον· οὔατα δ᾽ αὐτοῦ
τέσσαρ᾽ ἔσαν, δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
635 χρύσειαι νεμέθοντο, δύω δ᾽ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν.
ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης
πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ᾽ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν.
ἐν τῷ ῥά σφι κύκησε γυνὴ ἐϊκυῖα θεῇσιν
οἴνῳ Πραμνείῳ, ἐπὶ δ᾽ αἴγειον κνῆ τυρὸν
640 κνήστι χαλκείῃ, ἐπὶ δ᾽ ἄλφιτα λευκὰ πάλυνε,
πινέμεναι δὲ κέλευσεν, ἐπεί ῥ᾽ ὥπλισσε κυκειῶ.
τὼ δ᾽ ἐπεὶ οὖν πίνοντ᾽ ἀφέτην πολυκαγκέα δίψαν,
μύθοισιν τέρποντο πρὸς ἀλλήλους ἐνέποντες,
Πάτροκλος δὲ θύρῃσιν ἐφίστατο, ἰσόθεος φώς.
645 τὸν δὲ ἰδὼν ὁ γεραιὸς ἀπὸ θρόνου ὦρτο φαεινοῦ,
ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε.
Πάτροκλος δ᾽ ἑτέρωθεν ἀναίνετο εἶπέ τε μῦθον·
«οὐχ ἕδος ἐστί, γεραιὲ διοτρεφές, οὐδέ με πείσεις.
αἰδοῖος νεμεσητὸς ὅ με προέηκε πυθέσθαι
650 ὅν τινα τοῦτον ἄγεις βεβλημένον· ἀλλὰ καὶ αὐτὸς
γιγνώσκω, ὁρόω δὲ Μαχάονα, ποιμένα λαῶν.
νῦν δὲ ἔπος ἐρέων πάλιν ἄγγελος εἶμ᾽ Ἀχιλῆϊ.
εὖ δὲ σὺ οἶσθα, γεραιὲ διοτρεφές, οἷος ἐκεῖνος
δεινὸς ἀνήρ· τάχα κεν καὶ ἀναίτιον αἰτιόῳτο.»
655 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«τίπτε τ᾽ ἄρ᾽ ὧδ᾽ Ἀχιλεὺς ὀλοφύρεται υἷας Ἀχαιῶν,
ὅσσοι δὴ βέλεσιν βεβλήαται; οὐδέ τι οἶδε
πένθεος, ὅσσον ὄρωρε κατὰ στρατόν· οἱ γὰρ ἄριστοι
ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε.
660 βέβληται μὲν ὁ Τυδεΐδης κρατερὸς Διομήδης,
οὔτασται δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτὸς ἠδ᾽ Ἀγαμέμνων·
βέβληται δὲ καὶ Εὐρύπυλος κατὰ μηρὸν ὀϊστῷ·
τοῦτον δ᾽ ἄλλον ἐγὼ νέον ἤγαγον ἐκ πολέμοιο
ἰῷ ἀπὸ νευρῆς βεβλημένον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
665 ἐσθλὸς ἐὼν Δαναῶν οὐ κήδεται οὐδ᾽ ἐλεαίρει.
ἦ μένει εἰς ὅ κε δὴ νῆες θοαὶ ἄγχι θαλάσσης
Ἀργείων ἀέκητι πυρὸς δηΐοιο θέρωνται,
αὐτοί τε κτεινώμεθ᾽ ἐπισχερώ; — οὐ γὰρ ἐμὴ ἲς
ἔσθ᾽ οἵη πάρος ἔσκεν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν.
670 εἴθ᾽ ὣς ἡβώοιμι βίη δέ μοι ἔμπεδος εἴη,
ὡς ὁπότ᾽ Ἠλείοισι καὶ ἡμῖν νεῖκος ἐτύχθη
ἀμφὶ βοηλασίῃ, ὅτ᾽ ἐγὼ κτάνον Ἰτυμονῆα,
ἐσθλὸν Ὑπειροχίδην, ὃς ἐν Ἤλιδι ναιετάασκε,
ῥύσι᾽ ἐλαυνόμενος· ὁ δ᾽ ἀμύνων ᾗσι βόεσσιν
675 ἔβλητ᾽ ἐν πρώτοισιν ἐμῆς ἀπὸ χειρὸς ἄκοντι,
κὰδ δ᾽ ἔπεσεν, λαοὶ δὲ περίτρεσαν ἀγροιῶται.
ληΐδα δ᾽ ἐκ πεδίου συνελάσσαμεν ἤλιθα πολλήν,
πεντήκοντα βοῶν ἀγέλας, τόσα πώεα οἰῶν,
τόσσα συῶν συβόσια, τόσ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν,
680 ἵππους δὲ ξανθὰς ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα,
πάσας θηλείας, πολλῇσι δὲ πῶλοι ὑπῆσαν.
καὶ τὰ μὲν ἠλασάμεσθα Πύλον Νηλήϊον εἴσω
ἐννύχιοι προτὶ ἄστυ· γεγήθει δὲ φρένα Νηλεύς,
οὕνεκά μοι τύχε πολλὰ νέῳ πόλεμόνδε κιόντι.
685 κήρυκες δὲ λίγαινον ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφι
τοὺς ἴμεν οἷσι χρεῖος ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίῃ·
οἱ δὲ συναγρόμενοι Πυλίων ἡγήτορες ἄνδρες
δαίτρευον· πολέσιν γὰρ Ἐπειοὶ χρεῖος ὄφειλον,
ὡς ἡμεῖς παῦροι κεκακωμένοι ἐν Πύλῳ ἦμεν·
690 ἐλθὼν γάρ ῥ᾽ ἐκάκωσε βίη Ἡρακληείη
τῶν προτέρων ἐτέων, κατὰ δ᾽ ἔκταθεν ὅσσοι ἄριστοι·
δώδεκα γὰρ Νηλῆος ἀμύμονος υἱέες ἦμεν·
τῶν οἶος λιπόμην, οἱ δ᾽ ἄλλοι πάντες ὄλοντο.
ταῦθ᾽ ὑπερηφανέοντες Ἐπειοὶ χαλκοχίτωνες,
695 ἡμέας ὑβρίζοντες, ἀτάσθαλα μηχανόωντο.
ἐκ δ᾽ ὁ γέρων ἀγέλην τε βοῶν καὶ πῶϋ μέγ᾽ οἰῶν
εἵλετο, κρινάμενος τριηκόσι᾽ ἠδὲ νομῆας.
καὶ γὰρ τῷ χρεῖος μέγ᾽ ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίῃ,
τέσσαρες ἀθλοφόροι ἵπποι αὐτοῖσιν ὄχεσφιν,
700 ἐλθόντες μετ᾽ ἄεθλα· περὶ τρίποδος γὰρ ἔμελλον
θεύσεσθαι· τοὺς δ᾽ αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Αὐγείας
κάσχεθε, τὸν δ᾽ ἐλατῆρ᾽ ἀφίει ἀκαχήμενον ἵππων.
τῶν ὁ γέρων ἐπέων κεχολωμένος ἠδὲ καὶ ἔργων
ἐξέλετ᾽ ἄσπετα πολλά· τὰ δ᾽ ἄλλ᾽ ἐς δῆμον ἔδωκε
705 δαιτρεύειν, μή τίς οἱ ἀτεμβόμενος κίοι ἴσης.
ἡμεῖς μὲν τὰ ἕκαστα διείπομεν, ἀμφί τε ἄστυ
ἕρδομεν ἱρὰ θεοῖς· οἱ δὲ τρίτῳ ἤματι πάντες
ἦλθον ὁμῶς αὐτοί τε πολεῖς καὶ μώνυχες ἵπποι
πανσυδίῃ· μετὰ δέ σφι Μολίονε θωρήσσοντο
710 παῖδ᾽ ἔτ᾽ ἐόντ᾽, οὔ πω μάλα εἰδότε θούριδος ἀλκῆς.
ἔστι δέ τις Θρυόεσσα πόλις, αἰπεῖα κολώνη,
τηλοῦ ἐπ᾽ Ἀλφειῷ, νεάτη Πύλου ἠμαθόεντος·
τὴν ἀμφεστρατόωντο διαρραῖσαι μεμαῶτες.
ἀλλ᾽ ὅτε πᾶν πεδίον μετεκίαθον, ἄμμι δ᾽ Ἀθήνη
715 ἄγγελος ἦλθε θέουσ᾽ ἀπ᾽ Ὀλύμπου θωρήσσεσθαι
ἔννυχος, οὐδ᾽ ἀέκοντα Πύλον κάτα λαὸν ἄγειρεν,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἐσσυμένους πολεμίζειν. οὐδέ με Νηλεὺς
εἴα θωρήσσεσθαι, ἀπέκρυψεν δέ μοι ἵππους·
οὐ γάρ πώ τί μ᾽ ἔφη ἴδμεν πολεμήϊα ἔργα.
720 ἀλλὰ καὶ ὧς ἱππεῦσι μετέπρεπον ἡμετέροισι
καὶ πεζός περ ἐών, ἐπεὶ ὧς ἄγε νεῖκος Ἀθήνη.
ἔστι δέ τις ποταμὸς Μινυήϊος εἰς ἅλα βάλλων
ἐγγύθεν Ἀρήνης, ὅθι μείναμεν Ἠῶ δῖαν
ἱππῆες Πυλίων, τὰ δ᾽ ἐπέρρεον ἔθνεα πεζῶν.
725 ἔνθεν πανσυδίῃ σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες
ἔνδιοι ἱκόμεσθ᾽ ἱερὸν ῥόον Ἀλφειοῖο.
ἔνθα Διὶ ῥέξαντες ὑπερμενεῖ ἱερὰ καλά,
ταῦρον δ᾽ Ἀλφειῷ, ταῦρον δὲ Ποσειδάωνι,
αὐτὰρ Ἀθηναίη γλαυκώπιδι βοῦν ἀγελαίην,
730 δόρπον ἔπειθ᾽ ἑλόμεσθα κατὰ στρατὸν ἐν τελέεσσι,
καὶ κατεκοιμήθημεν ἐν ἔντεσιν οἷσιν ἕκαστος
ἀμφὶ ῥοὰς ποταμοῖο. ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ
ἀμφίσταντο δὴ ἄστυ διαρραῖσαι μεμαῶτες·
ἀλλά σφι προπάροιθε φάνη μέγα ἔργον Ἄρηος·
735 εὖτε γὰρ ἠέλιος φαέθων ὑπερέσχεθε γαίης,
συμφερόμεσθα μάχῃ, Διί τ᾽ εὐχόμενοι καὶ Ἀθήνῃ.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Πυλίων καὶ Ἐπειῶν ἔπλετο νεῖκος,
πρῶτος ἐγὼν ἕλον ἄνδρα, κόμισσα δὲ μώνυχας ἵππους,
Μούλιον αἰχμητήν· γαμβρὸς δ᾽ ἦν Αὐγείαο,
740 πρεσβυτάτην δὲ θύγατρ᾽ εἶχε ξανθὴν Ἀγαμήδην,
ἣ τόσα φάρμακα ᾔδη ὅσα τρέφει εὐρεῖα χθών.
τὸν μὲν ἐγὼ προσιόντα βάλον χαλκήρεϊ δουρί,
ἤριπε δ᾽ ἐν κονίῃσιν· ἐγὼ δ᾽ ἐς δίφρον ὀρούσας
στῆν ῥα μετὰ προμάχοισιν· ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ
745 ἔτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος, ἐπεὶ ἴδον ἄνδρα πεσόντα
ἡγεμόν᾽ ἱππήων, ὃς ἀριστεύεσκε μάχεσθαι.
αὐτὰρ ἐγὼν ἐπόρουσα κελαινῇ λαίλαπι ἶσος,
πεντήκοντα δ᾽ ἕλον δίφρους, δύο δ᾽ ἀμφὶς ἕκαστον
φῶτες ὀδὰξ ἕλον οὖδας ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ δαμέντες.
750 καί νύ κεν Ἀκτορίωνε Μολίονε παῖδ᾽ ἀλάπαξα,
εἰ μή σφωε πατὴρ εὐρὺ κρείων ἐνοσίχθων
ἐκ πολέμου ἐσάωσε, καλύψας ἠέρι πολλῇ.
ἔνθα Ζεὺς Πυλίοισι μέγα κράτος ἐγγυάλιξε·
τόφρα γὰρ οὖν ἑπόμεσθα διὰ σπιδέος πεδίοιο,
755 κτείνοντές τ᾽ αὐτοὺς ἀνά τ᾽ ἔντεα καλὰ λέγοντες,
ὄφρ᾽ ἐπὶ Βουπρασίου πολυπύρου βήσαμεν ἵππους
πέτρης τ᾽ Ὠλενίης, καὶ Ἀλησίου ἔνθα κολώνη
κέκληται· ὅθεν αὖτις ἀπέτραπε λαὸν Ἀθήνη.
ἔνθ᾽ ἄνδρα κτείνας πύματον λίπον· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
760 ἂψ ἀπὸ Βουπρασίοιο Πύλονδ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους,
πάντες δ᾽ εὐχετόωντο θεῶν Διὶ Νέστορί τ᾽ ἀνδρῶν.
ὣς ἔον, εἴ ποτ᾽ ἔον γε, μετ᾽ ἀνδράσιν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
οἶος τῆς ἀρετῆς ἀπονήσεται· ἦ τέ μιν οἴω
πολλὰ μετακλαύσεσθαι, ἐπεί κ᾽ ἀπὸ λαὸς ὄληται.
765 ὦ πέπον, ἦ μὲν σοί γε Μενοίτιος ὧδ᾽ ἐπέτελλεν
ἤματι τῷ ὅτε σ᾽ ἐκ Φθίης Ἀγαμέμνονι πέμπε.
νῶϊ δέ τ᾽ ἔνδον ἐόντες, ἐγὼ καὶ δῖος Ὀδυσσεύς,
πάντα μάλ᾽ ἐν μεγάροις ἠκούομεν ὡς ἐπέτελλε.
Πηλῆος δ᾽ ἱκόμεσθα δόμους εὖ ναιετάοντας
770 λαὸν ἀγείροντες κατ᾽ Ἀχαιΐδα πουλυβότειραν.
ἔνθα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἥρωα Μενοίτιον εὕρομεν ἔνδον
ἠδὲ σέ, πὰρ δ᾽ Ἀχιλῆα· γέρων δ᾽ ἱππηλάτα Πηλεὺς
πίονα μηρία καῖε βοὸς Διὶ τερπικεραύνῳ
αὐλῆς ἐν χόρτῳ· ἔχε δὲ χρύσειον ἄλεισον,
775 σπένδων αἴθοπα οἶνον ἐπ᾽ αἰθομένοις ἱεροῖσι.
σφῶϊ μὲν ἀμφὶ βοὸς ἕπετον κρέα, νῶϊ δ᾽ ἔπειτα
στῆμεν ἐνὶ προθύροισι· ταφὼν δ᾽ ἀνόρουσεν Ἀχιλλεύς,
ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε,
ξείνιά τ᾽ εὖ παρέθηκεν, ἅ τε ξείνοις θέμις ἐστίν.
780 αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπημεν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,
ἦρχον ἐγὼ μύθοιο, κελεύων ὔμμ᾽ ἅμ᾽ ἕπεσθαι·
σφὼ δὲ μάλ᾽ ἠθέλετον, τὼ δ᾽ ἄμφω πόλλ᾽ ἐπέτελλον.
Πηλεὺς μὲν ᾧ παιδὶ γέρων ἐπέτελλ᾽ Ἀχιλῆϊ
αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων·
785 σοὶ δ᾽ αὖθ᾽ ὧδ᾽ ἐπέτελλε Μενοίτιος, Ἄκτορος υἱός·
“τέκνον ἐμόν, γενεῇ μὲν ὑπέρτερός ἐστιν Ἀχιλλεύς,
πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι· βίῃ δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἀμείνων.
ἀλλ᾽ εὖ οἱ φάσθαι πυκινὸν ἔπος ἠδ᾽ ὑποθέσθαι
καί οἱ σημαίνειν· ὁ δὲ πείσεται εἰς ἀγαθόν περ.”
790 ὣς ἐπέτελλ᾽ ὁ γέρων, σὺ δὲ λήθεαι· ἀλλ᾽ ἔτι καὶ νῦν
ταῦτ᾽ εἴποις Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι, αἴ κε πίθηται.
τίς δ᾽ οἶδ᾽ εἴ κέν οἱ σὺν δαίμονι θυμὸν ὀρίναις
παρειπών; ἀγαθὴ δὲ παραίφασίς ἐστιν ἑταίρου.
εἰ δέ τινα φρεσὶν ᾗσι θεοπροπίην ἀλεείνει
795 καί τινά οἱ πὰρ Ζηνὸς ἐπέφραδε πότνια μήτηρ,
ἀλλὰ σέ περ προέτω, ἅμα δ᾽ ἄλλος λαὸς ἑπέσθω
Μυρμιδόνων, αἴ κέν τι φόως Δαναοῖσι γένηαι·
καί τοι τεύχεα καλὰ δότω πόλεμόνδε φέρεσθαι,
αἴ κέ σε τῷ εἴσκοντες ἀπόσχωνται πολέμοιο
800 Τρῶες, ἀναπνεύσωσι δ᾽ ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν
τειρόμενοι· ὀλίγη δέ τ᾽ ἀνάπνευσις πολέμοιο.
ῥεῖα δέ κ᾽ ἀκμῆτες κεκμηότας ἄνδρας ἀϋτῇ
ὤσαισθε προτὶ ἄστυ νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων.»
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε,
805 βῆ δὲ θέειν παρὰ νῆας ἐπ᾽ Αἰακίδην Ἀχιλῆα.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κατὰ νῆας Ὀδυσσῆος θείοιο
ἷξε θέων Πάτροκλος, ἵνα σφ᾽ ἀγορή τε θέμις τε
ἤην, τῇ δὴ καί σφι θεῶν ἐτετεύχατο βωμοί,
ἔνθα οἱ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντεβόλησε
810 διογενὴς Εὐαιμονίδης κατὰ μηρὸν ὀϊστῷ,
σκάζων ἐκ πολέμου· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρὼς
ὤμων καὶ κεφαλῆς, ἀπὸ δ᾽ ἕλκεος ἀργαλέοιο
αἷμα μέλαν κελάρυζε· νόος γε μὲν ἔμπεδος ἦεν.
τὸν δὲ ἰδὼν ᾤκτειρε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός,
815 καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ἆ δειλοί, Δαναῶν ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ὣς ἄρ᾽ ἐμέλλετε τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης
ἄσειν ἐν Τροίῃ ταχέας κύνας ἀργέτι δημῷ.
ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπέ, διοτρεφὲς Εὐρύπυλ᾽ ἥρως,
820 ἤ ῥ᾽ ἔτι που σχήσουσι πελώριον Ἕκτορ᾽ Ἀχαιοί,
ἦ ἤδη φθίσονται ὑπ᾽ αὐτοῦ δουρὶ δαμέντες;»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντίον ηὔδα·
«οὐκέτι, διογενὲς Πατρόκλεες, ἄλκαρ Ἀχαιῶν
ἔσσεται, ἀλλ᾽ ἐν νηυσὶ μελαίνῃσιν πεσέονται.
825 οἱ μὲν γὰρ δὴ πάντες, ὅσοι πάρος ἦσαν ἄριστοι,
ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε
χερσὶν ὕπο Τρώων· τῶν δὲ σθένος ὄρνυται αἰέν.
ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν σὺ σάωσον ἄγων ἐπὶ νῆα μέλαιναν,
μηροῦ δ᾽ ἔκταμ᾽ ὀϊστόν, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν
830 νίζ᾽ ὕδατι λιαρῷ, ἐπὶ δ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσεν,
ἐσθλά, τά σε προτί φασιν Ἀχιλλῆος δεδιδάχθαι,
ὃν Χείρων ἐδίδαξε, δικαιότατος Κενταύρων.
ἰητροὶ μὲν γὰρ Ποδαλείριος ἠδὲ Μαχάων,
τὸν μὲν ἐνὶ κλισίῃσιν ὀΐομαι ἕλκος ἔχοντα,
835 χρηΐζοντα καὶ αὐτὸν ἀμύμονος ἰητῆρος,
κεῖσθαι· ὁ δ᾽ ἐν πεδίῳ Τρώων μένει ὀξὺν Ἄρηα.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·
«πῶς τ᾽ ἄρ᾽ ἔοι τάδε ἔργα; τί ῥέξομεν, Εὐρύπυλ᾽ ἥρως;
ἔρχομαι, ὄφρ᾽ Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι μῦθον ἐνίσπω,
840 ὃν Νέστωρ ἐπέτελλε Γερήνιος, οὖρος Ἀχαιῶν·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς περ σεῖο μεθήσω τειρομένοιο.»
Ἦ, καὶ ὑπὸ στέρνοιο λαβὼν ἄγε ποιμένα λαῶν
ἐς κλισίην· θεράπων δὲ ἰδὼν ὑπέχευε βοείας.
ἔνθα μιν ἐκτανύσας ἐκ μηροῦ τάμνε μαχαίρῃ
845 ὀξὺ βέλος περιπευκές, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν
νίζ᾽ ὕδατι λιαρῷ, ἐπὶ δὲ ῥίζαν βάλε πικρὴν
χερσὶ διατρίψας, ὀδυνήφατον, ἥ οἱ ἁπάσας
ἔσχ᾽ ὀδύνας· τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα.
Ιλιάδα – Κ
Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.
Του γέρου αφήνει Τιθωνού το πλάγ᾽ η χρυσωμένη
Ηώς να φέρει των θεών το φως και των ανθρώπων·
κι έστελνε ο Ζευς την Έριδα στων Αχαιών τα πλοία
κι είχε στο χέρι το φρικτό σημάδι του πολέμου.
5 Εστήθη στο θεόρατο καράβι του Οδυσσέως,
που ήταν στην μέσην, και η φωνή και στα δυο μέρ᾽ ηχούσε,
και εις τες σκηνές του Αίαντος του Τελαμωνιάδη
και στου Αχιλλέως, που ακρινά τα πλοία τους εστήσαν,
θαρρώντας εις την ρώμην τους και εις την ανδραγαθίαν.
10 Εκείθεν έσυρε η θεά δεινήν φωνήν μεγάλην,
κι εφύσησε στων Αχαιών τα στήθη την ανδρείαν,
να πολεμούν, να μάχονται και παύσιν να μη θέλουν.
Και αγάπησαν τον πόλεμον σφοδρότερα ή να γύρουν
με τα βαθιά καράβια τους στην ποθητήν πατρίδα.
15 Κι εβόησε των Αχαιών ν᾽ αρματωθούν ο Ατρείδης·
και με χαλκόν αστραφτερόν ο ίδιος οπλιζόνταν.
Τα σκέλη πρώτα με λαμπρές κνημίδες έζωσ᾽ όλα
όπου εθηλυκώνονταν με ολάργυρες περόνες.
Το στήθος σκέπασ᾽ έπειτα με θώρακα οπού δώρον
20 φιλοξενίας άλλοτε του έδωκε ο Κινύρας,
ότι το μέγα άκουσμα στην Κύπρον είχε φθάσει
που αρμένιζαν οι Αχαιοί ν᾽ ανέβουν εις την Τροίαν·
όθεν εφιλοδώρησεν αυτός τον βασιλέα
και δώδεκα είχε ο θώρακας κλωστές από χρυσάφι,
25 δέκ᾽ από μαύρον χάλυβα κι είκοσι κασσιτέρου·
και δράκοντες χαλυβικοί τρεις από κάθε μέρος
ως τον λαιμόν απλώνονταν, ως Ίριδες, που ο Δίας
σταίνει στα νέφη φοβερό σημάδι στους ανθρώπους.
Και από τους ώμους κρέμασε το ξίφος, που η λαβή του
30 άστραπτε χρυσοκόμπωτη κι είχε αργυρήν την θήκην,
με κρεμαστάρια ολόχρυσα καλά συναρμοσμένην,
Κι εύμορφην, πολυδαίδαλην, σκέπην ανδρών, ασπίδα
επήρε, και την έζωναν χάλκινοι κύκλοι δέκα·
κι είκοσιν ήσαν ομφαλοί λαμπροί του κασσιτέρου
35 λευκοί κι ένας χαλύβδινος εμαύριζε στην μέσην.
Στον γύρον ήταν η Γοργώ με τ᾽ άγριο κοίταγμά της
τρομακτικόν και ολόγυρα με την Φυγήν ο Φόβος.
Τον τελαμώνα είχε αργυρόν· και δράκοντας επάνω
εστρέφετο από χάλυβα, και τρεις από τον μόνον
40 λαιμόν φυτρώνουν κεφαλές αντίστροφα γυρμένες.
Με κράνος τετραφάληρον την κεφαλήν του σκέπει
και με την χήτην σείετο φρικτός επάν᾽ ο λόφος.
Επήρε δύο κοφτερά κοντάρια χαλκοφόρα
κι η λάμψις απ᾽ τες άκρες των κτυπούσε στον αιθέρα.
45 Τότ᾽ εβροντήσαν η Αθηνά κι η Ήρα να τιμήσουν
των πολυχρύσων Μυκηνών τον μέγαν βασιλέα.
Τότε τους κυβερνήτας των παράγγειλαν να στήσουν
με καλήν τάξιν έμπροσθεν του χάντακος τ᾽ αμάξια,
και αρματωμένοι αυτοί πεζοί με ορμήν επροχωρούσαν
50 και αλαλαγμός απέραντος το χάραμ᾽ ακουόνταν.
Και πρώτοι επαρατάχθηκαν και από σιμά κατόπιν
ακολουθούσαν οι ιππείς· και τάραχον ο Δίας
ολέθριον εσήκωσε κι αιματωμένην δρόσον
απ᾽ τον αιθέρα εστάλαζεν, ότ᾽ είχε αποφασίσει
55 πολλές γενναίες κεφαλές να στείλει μες στον Άδη.
Αλλά τους Τρώας έστησε στον όχθον του πεδίου
ο μέγας Έκτωρ και μ᾽ αυτόν ο θείος ΙΙολυδάμας,
ο Αινείας οπού εδόξαζαν ωσάν θεόν οι Τρώες,
ο Αγήνωρ με τον Πόλυβον, οι τρεις Αντηνορίδες,
60 ο Ακάμας νέος πόμοιαζεν εις τους επουρανίους.
Και ο Έκτωρ μ᾽ ολοστρόγγυλην ασπίδα επρομαχούσε.
Και ως απ᾽ τα νέφη ολόφωτο τ᾽ ολέθριο αστέρι λάμπει
κι έπειτα πάλιν χάνεται στα σκιοφόρα νέφη,
και ο Έκτωρ πότ᾽ εφαίνετο στους πρώτους να προστάζει,
65 και πότε εις τους υστερινούς, και στ᾽ άρματά του όλος
έλαμπεν ως η αστραπή του αιγιδοφόρου Δία.
Και όπως αντίκρυ θερισταί, σ᾽ αγρόν ανδρός πλουσίου
μέσα στην ίσιαν αυλακιά θερίζουν προχωρώντας
κριθάρ᾽ ή σίτον και οι χεριές πυκνές οπίσω πέφτουν,
70 έτσι αντιμέτωποι με ορμήν οι Δαναοί και οι Τρώες
φονεύαν και την άνανδρην φυγήν στον νουν δεν είχαν.
Η μάχ᾽ ήτο ισοκέφαλη· και αυτούς που ως λύκοι αφρίζαν
η Έρις η πολύθρηνος εχαίρετο να βλέπει·
ότι αυτή μόνη των θεών παράστεκε στην μάχην
75 άλλος δεν παρευρίσκετο θεός αλλά καθίζαν
στα μέγαρά τους ήσυχοι, κει που καθένας είχε
λαμπρήν την κατοικίαν του στες φάραγγες του Ολύμπου.
Και όλοι τον μαυρονέφελον Κρονίδη εκατακρέναν,
ότι να δώσει εβούλετο την δόξαν εις τους Τρώας.
80 Αλλά δεν τους ελόγιαζεν ο ύψιστος πατέρας
κι εκάθιζε υπερήφανος ανάμερ᾽ απ᾽ τους άλλους,
τους Τρώας και τους Αχαιούς, την πόλιν και τα πλοία
και του χαλκού τες αστραψιές θωρώντας και τους φόνους.
Και όσο ήτο αυγή και τ᾽ άγιο φως αύξαινε της ημέρας,
85 έπεφταν και των δυο στρατών άνδρες πολλοί στην μάχην·
αλλ᾽ όταν ετοιμάζεται να φάγει ο ξυλοκόπος
στα όρη αφού δείλιασαν τα χέρια του να σχίζουν
δένδρα μεγάλα κι έφθασεν εις την ψυχήν του ο κόρος,
κι η όρεξις της ποθητής τροφής τον κυριεύει,
90 τότ᾽ οι ανδρειωμένοι Δαναοί τες φάλαγγες εσπάσαν
αντιπαρακινούμενοι. Πρώτος τον πολεμάρχον
εφόνευσε Βιάνορα ο Ατρείδης και κατόπιν
τον Οϊλέα σύντροφον εκείνου κυβερνήτην,
που επήδησ᾽ απ᾽ την άμαξαν κι ίσια του επάνω ορμούσε,
95 στο μέτωπο τον κτύπησε με ακονητό κοντάρι·
την λόγχην δεν σταμάτησε τ᾽ ολόχαλκο στεφάνι
ώστ᾽ ήβρε αυτή το κόκαλο, κι εγέμισ᾽ όλος αίμα
ο εγκέφαλος· κι έπεσε αυτός, μ᾽ όσην ορμήν και αν είχε.
Αυτού τα λαμπρά στήθη των τους άφησε να δείχνουν
100 αφού τους απογύμνωσε· κι ευθύς εχύθη επάνω
στον Ίσον και τον Άντιφον, δυο τέκνα του Πριάμου,
νόθον και νόμιμον ομού, τα δύο σ᾽ έν᾽ αμάξι.
Ο Άντιφος εμάχονταν και ο νόθος κυβερνούσε·
αυτούς επήρεν άλλοτε με λυγαριές δεμένους
105 ενώ τ᾽ αρνιά τους έβοσκαν εις τες πλαγιές της Ίδης
ο Αχιλλεύς κι εξαγοράν εδέχθη να τους λύσει.
Και αυτών τον ένα κτύπησεν ο μέγας Αγαμέμνων
με λόγχην άνω του μαστού, τον Άντιφον με ξίφος,
σιμά στ᾽ αυτί κι έπεσε αυτός νεκρός από τ᾽ αμάξι.
110 Και θυμωμένος τ᾽ άρματα τα υπέρλαμπρα τους πήρε
ότι καλά τους γνώριζεν απ᾽ όταν εις τα πλοία
ο ανεμοπόδης Αχιλλεύς τούς έφερε απ᾽ την Ίδην.
Και όπως λεοντάρι αν έπεσε στην κοίτην ελαφίνας,
με τ᾽ ανδρειωμένα δόντια του συντρίβει τα μικρά της
115 εύκολα και τες απαλές ζωούλες αφανίζει·
και αυτή και αν τύχει αυτού σιμά να είναι, τόσος τρόμος
την πιάνει οπού δεν δύναται σ᾽ αυτά βοηθός να γίνει·
πετιέται, ιδρώνει τρέχοντας στα λογγωμένα δάση
κυνηγημένη απ᾽ την ορμήν του δυνατού θηρίου·
120 όμοια μ᾽ εκείνην την ζωήν δεν δύνανται να σώσουν
οι Τρώες, απ᾽ τους Αχαιούς και αυτοί κυνηγημένοι.
Τον Πείσανδρον και Ιππόλοχον, αγόρια του Αντιμάχου
του ανδρός που απ᾽ τον Αλέξανδρον περίσσια επήρε δώρα
χρυσάφι και δεν άφηνε, πρώτος αυτός, να δώσουν
125 εις τον ξανθόν Μενέλαον οπίσω την Ελένην,
επρόφθασεν ο κραταιός Ατρείδης και τους δύο
εις έν᾽ αμάξι, που ήθελαν τους ίππους να κρατήσουν·
ότι απ᾽ τα χέρια οι χαλινοί τούς φύγαν και άνω κάτω
ήσαν οι ίπποι· τότε αυτόν, που ωσάν λεοντάρι εχύθη,
130 εκείνοι από την άμαξαν ικέτευαν: «Ατρείδη,
πάρε μας» είπαν «ζωντανούς και αντάξια λάβε δώρα·
περισσούς έχει θησαυρούς ο Αντίμαχος στο σπίτι,
έχει χρυσάφι, έχει χαλκόν και σίδερο εργασμένο
και απ᾽ όλα λύτρα περισσά θέλει σου δώσει, αν μάθει
135 που ζωντανοί κρατούμεθα στων Αχαιών τα πλοία».
Κλαίοντας γλυκομίλησαν αυτοί στον βασιλέα,
αλλά πικρήν αντάκουσαν αυτού την ομιλίαν.
«Αν του Αντιμάχου γέννημα σεις είσθε του ανδρειωμένου
που άλλοτ᾽ εσυμβούλευε στην σύνοδον των Τρώων
140 να σφάξουν τον Μενέλαον, που με τον Οδυσσέα
απεσταλμένος πήγε αυτού, σεις τώρα του πατρός σας
όλο θα μου πληρώσετε τ᾽ ονειδισμένο κρίμα».
Και με την λόγχην πλήγωσε τον Πείσανδρον στο στήθος
κι έπεσε από την άμαξαν τ᾽ ανάσκελα στο χώμα·
145 τον άλλον, που επετάχθηκε να φύγει, ρίχνει χάμου,
τα χέρια και την κεφαλήν τού κόφτει με το ξίφος
και τον αμπώθει ως κύλινδρον στο πλήθος να κυλάει.
Κι ευθύς, εκεί που φάλαγγες πυκνότερες κτυπιόνταν,
όρμησε μέσα και μ᾽ αυτόν άλλοι Αχαιοί γενναίοι.
150 Πεζοί φονεύαν τους πεζούς που βιασμένοι εφεύγαν,
ιππείς φονεύαν τους ιππείς, κι επλήθυνεν η σκόνη
που ο βροντερός εσήκωνε ποδόκτυπος των ίππων.
Κατόπι τους ο βασιλεύς ο μέγας απ᾽ τον φόνον
δεν παύει και τους Αχαιούς στην μάχην εμψυχώνει.
155 Και ως όταν φλόγα φθαρτική ξεσπάσ᾽ εις μέγα δάσος,
γύρω την στρέφ᾽ ο άνεμος και πανταχού την φέρνει
και απ᾽ την ορμήν της σύρριζα πέφτουν τα δένδρα κάτω,
τόσες επέφταν κεφαλές εις την φυγήν των Τρώων
από του Ατρείδη την ορμήν, κι ίπποι πολλοί κροτούσαν
160 άδεια τ᾽ αμάξια σέρνοντας στους δρόμους του πολέμου.
Και οι ποθητοί τους οδηγοί εκείτοντο στο χώμα
τα όρνεα να τους χαρούν και όχ᾽ οι ομόκλινές των.
Κι έσυρ᾽ ο Ζευς τον Έκτορα μακράν από τα βέλη,
την ταραχήν, τα αίματα και την ανδροφονίαν·
165 και οι Τρώες στην αγριοσυκιά, στον τάφον του αρχαίου
Ίλου έτρεχαν άτακτοι, στην μέσην της πεδιάδος,
πρόθυμοι προς την πόλιν τους· και με κραυγές ο Ατρείδης
πάντοτε με τους Δαναούς σφοδρά τους κυνηγούσε
κι είχε τα χέρι᾽ ανίκητα, σ᾽ αίμα πηκτό βαμμένα.
170 Και αντίκρυ των Σκαιών Πυλών φθασμένοι και στον
φράξον εστάθηκαν και ανέμεναν οι υστερινοί να φθάσουν.
Κι εκείνοι εφεύγαν σκορπιστοί στον κάμπον ως δαμάλες,
οπού λεοντάρι εσκόρπισεν ερχόμενες το δείλι
και απ᾽ όλες μία φανερά τον όλεθρον γνωρίζει·
175 με τα ανδρειωμένα δόντια του συντρίβει τον λαιμόν της,
και όλα τα εντόσθια της ρουφά και πίνει της το αίμα.
Όμοια και αυτούς κατάποδα πατούσεν ο Αγαμέμνων
και πάντοτε τον ύστερον εφόνευε ως εφεύγαν.
Κι επίστομα και ανάσκελα επέσαν απ᾽ τα αμάξια
180 πάμπολλοι από την λόγχην του, καθώς λυσσομανούσε.
Αλλ᾽ όταν επλησίαζαν στην πόλιν και στον πύργον,
τότε ο πατέρας των θεών και των θνητών ανθρώπων
κατέβη από τον ουρανόν και κεραυνόν κρατώντας
στα πλάγια τα πολύβρυσα της Ίδης να καθίσει.
185 Και προς την Ίριν έλεγε, χρυσόπτερην μηνύτραν:
«Πτερόποδ᾽ Ίρι, πήγαινε στον Έκτορα και ειπέ του,
όσο τον Αγαμέμνονα θωρεί, τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
ας πάγει αυτός ανάμερα, και τον στρατόν του ας σπρώχνει
190 προς τους εχθρούς, τον φοβερόν αγώνα να κρατήσει.
Και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν του Έκτορος θα δώσω
να σφάζει και τους Αχαιούς να διώχνει προς τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
195 Τον Δία δεν παράκουσεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις·
και στην αγίαν Ίλιον κατέβη από την Ίδην
κι ήβρε τον θείον Έκτορα, το τέκνον του Πριάμου
να στέκει με τους ίππους του και τα λαμπρά του αμάξια.
Κι η Ίρις η πτερόποδη σιμά του εστάθη κι είπε:
200 «Ω Έκτωρ, που συγκρίνεσαι στην γνώσιν με τον Δία,
ο Ζευς πατέρας μ᾽ έστειλε τα εξής να σου ομιλήσω:
όσο τον Αγαμέμνονα θωρείς τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
την μάχην αναμέριζε και σπρώχνε τον στρατόν σου
205 προς τους εχθρούς τον φοβερόν αγώνα να κρατήσεις·
και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν σ᾽ εσέ θα δώσει ο Δίας,
να σφάζεις και τους Αχαιούς να διώχνεις ως τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
210 Αυτά του είπε κι έφυγεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις.
Και ο Έκτωρ μ᾽ όλα τ᾽ άρματα επήδησε απ᾽ τ᾽ αμάξι,
δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει,
στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου ανάφτει φλόγα.
Τινάχθηκαν και αντίκρισαν τους Αχαιούς εκείνοι.
215 Και απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος έσφιξαν τες φάλαγγες οι Αργείοι
την μάχην πάλι εσύστησαν οι αντίθετοι· και πρώτος
όρμησ᾽ ο Ατρείδης πρόθυμος παντού να προμαχήσει.
Μούσες του Ολύμπου εγκάτοικοι, σεις τώρα λέγετέ μου,
ποιος πρώτος τότ᾽ εστήθηκεν εμπρός εις τον Ατρείδην
220 των Τρώων ή των ξακουστών στην μάχην βοηθών των.
Ο Αντηνορίδης καλοειδής και μέγας Ιφιδάμας·
αυτόν στην Θράκην κάρπιμην μητέρα των προβάτων
μικρόν ακόμη ανάθρεψεν ο πάππος του Κισσέας
που της ευμορφοπρόσωπης Θεανούς ήταν πατέρας·
225 και ότ᾽ έφθασε της ζηλευτής νεότητος στο άνθος,
του έδωκε την κόρην του σιμά του να τον έχει,
και απ᾽ τον νυμφώνα, ως άκουσε των Αχαιών την φήμην,
ξεκίνησε με δώδεκα κυρτόπρωρα καράβια.
Κι έπειτα οπίσω τ᾽ άφησε στην πόλιν της Περκώτης
230 κι ήλθε πεζός στην Ίλιον και αυτός να πολεμήσει·
κι εκείνος τότ᾽ εστήθηκεν εμπρός εις τον Ατρείδην.
Και οπόταν επροχώρησαν κι εβρέθηκαν αντίκρυ,
του Ατρείδ᾽ η λόγχη έγυρε αλλού κι εκείνον δεν επήρε·
και κάτω από τον θώρακα, στην ζώνην, ο Ιφιδάμας
235 τον κτύπησε κι εστήριξε με το βαρύ του χέρι
την λόγχην, πλην δεν έσχισε τον εύμορφον ζωστήρα,
κι η άκρη της στον άργυρον κυρτώθη ωσάν μολύβι.
Την έπιασεν ορμητικός, ως λέοντας, ο Ατρείδης
και τραβηκτά την έσυρεν από το χέρι εκείνου,
240 και με το ξίφος έπειτα την κεφαλήν του επήρε.
Ο θλιβερός τον χάλκινον ύπνον αποκοιμήθη
στους συμπολίτες του βοηθός μακράν της νυμφευτής του,
πριν δια τα μύρια δώρα του του ανταποδώσει χάριν.
Βόδια της έδωκ᾽ εκατόν κι έταξε χίλι᾽ ακόμη
245 γίδια και αρνιά, που αμέτρητα του εβόσκαν οι ποιμένες.
Αυτόν τότε απογύμνωσεν ο Ατρείδης και τα ωραία
άρματα επήρε ανάμεσα στων Αχαιών το πλήθος.
Τον αδελφόν του όπ᾽ έπεσεν άμ᾽ είδ᾽ ο Αντηνορίδης
ο Κόων, ο πρωτότοκος, εξαίσιος πολεμάρχος,
250 λύπης μαυρίλα εσκέπασε το φως των οφθαλμών του.
Του θείου Αγαμέμνονος κρυφά στο πλάγι εστήθη,
και κάτω από τον άγκωνα τον κτύπησε κι η λόγχη
τον άνοιξε η στιλβωτή κι η άκρη εβγήκε αντίκρυ.
Ρίγος αισθάνθη στην καρδιάν ο μέγας βασιλέας·
255 όμως δι᾽ αυτό δεν έπαυσε ποσώς από την μάχην·
του εχύθη μ᾽ ανεμόθρεπτο κοντάρι στην παλάμην
και από τον πόδα ως έσερνε τον αδελφόν του ο Κόων
μέσα στο πλήθος κι έκραζε τους πρώτους πολεμάρχους,
κάτω από την ασπίδα του τον λάβωσεν ο Ατρείδης
260 με το κοντάρι κι έλυσε τα μέλη του κι επάνω
στο σώμα του Ιφιδάμαντος την κεφαλήν τού επήρε.
Και τα παιδιά του Αντήνορος, ως ήθελεν η μοίρα,
μέσα στον Άδη απέστειλεν ο Ατρείδης βασιλέας.
Και ακόμα επεριφέρετο στες τάξες των ανδρείων
265 με το κοντάρι, με τρανά λιθάρια και με ξίφος,
ωσότου από το λάβωμα ζεστόν ανάβρυζ᾽ αίμα.
Αλλ᾽ ότε εστέγνωσε η πληγή κι εστάθηκε το αίμα,
πόνοι τότ᾽ έσφαζαν πικροί του Ατρείδη την ανδρείαν,
και ως εις γυναίκα όταν γεννά δριμύ τοξεύουν βέλος
270 οι οδυνηρές Ειλείθυιες της Ήρας θυγατέρες,
όπου της γέννας τούς πικρούς πόνους μαζί τους φέρουν,
παρόμοιοι πόνοι εθέριζαν του Ατρείδη την ανδρείαν.
Πηδώντας εις την άμαξαν στον κυβερνήτην είπε
να στρέψει προς τα πλοία τους, ότ᾽ η καρδιά του επιάσθη.
275 Κι εφώναξε των Δαναών: «Ω φίλοι πολεμάρχοι,
ω των Αργείων αρχηγοί, σεις τώρ᾽ ακολουθείτε
δια τα γοργά καράβια μας τον ιερόν αγώνα,
διότι εμέ δεν άφησε ο πάνσοφος Κρονίδης
να πολεμήσ᾽ ολήμερα τους αποτόλμους Τρώας».
280 Είπε και αυτός εράβδισε τους ίππους προς τα πλοία,
και αυτοί πετάξαν πρόθυμοι· τα στήθη τους αφρίζαν
και ο κονιορτός τούς έραινεν ενώ τον βασιλέα
μακράν της μάχης έφερναν σκληρά βασανισμένον.
Και ο Έκτωρ άμα ενόησε που αποχωρούσ᾽ ο Ατρείδης,
285 των Τρώων μεγαλόφωνα και των Λυκίων είπε:
«Τρώες, Λύκιοι, Δάρδᾳνοι και σεις κονταρομάχοι,
άνδρες φανείτε, μ᾽ όλην σας την δύναμιν, ω φίλοι.
Τους άφησ᾽ ο καλύτερος κι εμένα θα δοξάσει
ο Ζεύς· αλλά κινήσετε τους ίππους σας επάνω
290 των ανδρειωμένων Δαναών πολύ να δοξασθείτε».
Είπε και εις όλους άναψε το θάρρος της ανδρείας
και ως κυνηγός λευκόδοντα σκυλιά κινεί να πιάσουν
αγριόχοιρον ή λέοντα, παρόμοια τον γενναίον
λαόν των Τρώων έσπρωχνεν ενάντια στους Αργείους
295 ο μέγας Έκτωρ, και όμοιαζε τον ανδρειωμένον Άρην.
Εις τους προμάχους μ᾽ έπαρσιν αυτός επροχωρούσε
και μες στην μάχην έπεσεν, ως πέφτει η ανεμοζάλη
και τα γαλάζια κύματα σηκώνει της θαλάσσης.
Αυτού ποιον πρώτον φόνευσε, ποιον ύστερον ο Έκτωρ,
300 που τότε ο Ζευς εδόξαζε; Και τον Ασαίον πρώτον,
κατόπιν τους πολεμιστάς Αυτόνοον, Οπίτην,
Οφέλτιον, Ώρον, Αίσυμνον, Δόλοπα τον Κλυτίδην,
Αγέλαον και Ιππόνοον ακλόνητον στην μάχην.
Και αφού τούτους εφόνευσε τους αρχηγούς, εχύθη
305 στο πλήθος· και ως ο Ζέφυρος με στρόβιλον και κτύπον
σκορπά τα νέφη όπ᾽ έφερεν ορμή σφοδρή του Νότου,
κυλούν τρανά τα κύματα πυκνά και αφρός πετιέται
ψηλά του ανέμου απ᾽ την ροπήν, που εδώ κι εκεί μανίζει·
ομοίως πέφταν κεφαλές πολλές απ᾽ την ροπήν του.
310 Κακό τότε θα έβρισκε μεγάλο τους Αργείους
και θα ᾽φευγαν στα πλοία τους, εάν του Διομήδη
δεν φώναζεν ο Οδυσσεύς: «Τι επάθαμε, ω Τυδείδη,
και τόσον η πολεμική μάς έλειψεν ανδρεία;
Ω φίλε, στήσου εδώ σιμά· και όνειδος θα ᾽ναι μέγα
315 αν πάρει τα καράβια μας ο λοφοσείστης Έκτωρ».
Και προς αυτόν απάντησεν ο δυνατός Τυδείδης:
«Εγώ θα μείνω ακλόνητος στην μάχην· αλλά ολίγο
καλό θα ιδούμεν, ότι ο Ζευς ο νεφελοσυνάκτης
στους Τρώας νίκην βούλεται και όχι σ᾽ εμάς να δώσει».
320 Είπε και από την άμαξαν με λόγχην τον Θυμβραίον
στην γην εβρόντησε νεκρόν, και ο θείος Οδυσσέας
φονεύει τον Μολίονα λαμπρόν ηνίοχόν του.
Και αφού νεκρούς τους άφησαν, τρικύμισαν το πλήθος,
ωσάν δυο χοίροι ατρόμητοι που πέφτουν μανιωμένοι
325 επάνω εις σκύλους κυνηγούς· όμοια και αυτοί στραφήκαν
και τον εχθρόν αφάνιζαν, και αναπνοήν εδώσαν
των Αχαιών που έφευγαν τον Έκτορα τον θείον.
Έπιασαν εις μιαν άμαξαν έξοχ᾽ αγόρια δύο
του Περκωσίου Μέροπος, που εξαίσιος ήταν μάντης,
330 και αυτός ποσώς δεν άφηνε τα τέκνα του να υπάγουν
στον ανδροφθόρον πόλεμον· αλλά δεν υπακούσαν
ότι τους έφερναν αυτού μαύρες θανάτου μοίρες.
Εκείνους τότ᾽ εφόνευσεν ο δοξαστός Τυδείδης
κι επήρε τα λαμπρ᾽ άρματα· και από του Οδυσσέως
335 την λόγχην ο Ιππόδαμος και ο Υπείροχος επέσαν.
Κι εζυγοστάτησεν ο Ζευς ίσην σ᾽ αυτούς την μάχην
και από την Ίδην έβλεπε· και οι φόνοι ακολουθούσαν.
Τον Παιονίδην ήρωα ελόγχισε ο Τυδείδης
στον γόφον, τον Αγάστροφον, που τόσο απομωράνθη
340 ώστε τους ίππους δεν είχε σιμά του να προσφύγει·
μακράν τούς είχε ο ακόλουθος, και αυτός επρομαχούσε
πεζός, ωσότου έχασε την ποθητήν ζωήν του.
Άμα τους είδε, με κραυγήν επάνω τους εχύθη
ο Έκτωρ και κατόπι του οι φάλαγγες των Τρώων.
345 Και άμα τον είδ᾽ επάγωσεν ο δυνατός Διομήδης,
και του Οδυσσέως έλεγε που ευρίσκετο σιμά του:
«Κακό μεγάλο ροβολά σ᾽ εμάς ο μέγας Έκτωρ.
Αλλ᾽ ας μείνομε ακλόνητοι μαζί ν᾽ αντισταθούμε».
Είπε και το μακρόσκιον τού ετίναξε κοντάρι,
350 και ως ήθελε του επέτυχε την κεφαλήν στην άκρην
της κόρυθος· αλλ᾽ ο χαλκός απ᾽ τον χαλκόν εδιώχθη·
τ᾽ ωραίον δέρμα εφύλαξεν η περικεφαλαία
η κωνική με δίπλες τρεις, δώρον λαμπρόν του Φοίβου.
Πολύ μακράν εσύρθηκεν ο Έκτωρ μες στο πλήθος,
355 γονατιστός εστάθηκε κι εστήριξε το χέρι
στην γην και σκότος σκέπασε βαθύ τους οφθαλμούς του.
Κι ώσπου ο Τυδείδης έτρεχε μακράν μες στους προμάχους
κατόπιν εις την λόγχην του στο μέρος όπου εμπήχθη
ο Έκτωρ εξανάσανε, στ᾽ αμάξι πάλι ανέβη
360 και μες στο πλήθος ξέφυγε την μοίραν του θανάτου
και ορμώντας με την λόγχην του του φώναξε ο Τυδείδης:
«Και πάλιν, σκύλ᾽, εξέφυγες τον θάνατον· τον είδες
κοντά σου· πάλιν σ᾽ έσωσεν ο Φοίβος, και σ᾽ εκείνον
ευχήσου, οπόταν προχωρείς κει που κροτούν τ᾽ ακόντια.
365 Θα σ᾽ απαντήσω κι ύστερα και θα σε τελειώσω
αν κάποιος είναι των θεών κι εμέ να βοηθήσει.
Δια τώρα πάλιν θα χυθώ στους άλλους, όποιον έβρω».
Είπε κι εβάλθη τον λαμπρόν να γδύσει Παιονίδην.
Και ο Πάρις τότε, ο σύγκλινος της εύμορφης Ελένης,
370 εις τον Τυδείδην τέντωνε το τόξο, στηριγμένος,
από στήλην του μνήματος, που ᾽χε ο λαός σηκώσει
του αρχαίου δημογέροντος του Ίλου Δαρδανίδου.
Και απ᾽ τον λαμπρόν Αγάστροφον ως σήκωνε ο Τυδείδης
τον θώρακα, την φωτεινήν ασπίδα και το κράνος,
375 ο Αλέξανδρος του τόξου του το κέρατο ετραβούσε,
και όχι χαμένα επέταξε το βέλος και τον πήρε
στο κτένι του δεξιού ποδός και αντίπερα το βέλος
στην γην εμπήχθη· επήδησεν απ᾽ το καρτέρι ο Πάρις,
γελώντας και καυχώμενος «λαβώθηκες» του είπε·
380 «χαμένα δεν ετόξευσα· να σ᾽ είχα στο λαγγόνι
μέσα επιτύχει, να ᾽πεφτες αυτού νεκρός εμπρός μου
και τότε από την συμφοράν θ᾽ ανάσαιναν οι Τρώες
που τρέμουν σε ως τον λέοντα τα ερίφια που βελάζουν».
Και ο Διομήδης άφοβα του εφώναξεν: «Αχρείε
385 άνδρα στο τόξον ένδοξε, δειλέ παρθενοσκόπε,
εάν μ᾽ εμέ δοκιμασθείς εσύ να πολεμήσεις,
θα ιδείς πόσο το τόξο σου αξίζει και τα βέλη·
και τώρα ότι μου χάραξες τον πόδα το ᾽χεις δόξαν.
Λογιάζω πως μ᾽ εκτύπησε γυναίκα ή και παιδάκι·
390 άστοχον είναι ανδρός δειλού, μηδαμινού το βέλος.
Αλλ᾽ απ᾽ το χέρι μου πικρό πολύ φεύγει το βέλος
και θανατώνει άνθρωπον και αν ξώδερμα τον πάρει·
η χήρα του με τα ορφανά τα μάγουλά της δέρνει,
και αυτόν που σέπεται νεκρός στο αιματωμένο χώμα
395 γυναίκες δεν μοιρολογούν, αλλ᾽ όρνια τριγυρίζουν.
Είπε, κι εμπρός του εστήθηκεν ο θείος Οδυσσέας
και οπίσω αυτός καθήμενος τραβούσε από το πόδι
το πικρό βέλος και δριμύς τον έσφαζεν ο πόνος.
Και όρμησ᾽ ευθύς στην άμαξαν κι είπε στον κυβερνήτην
400 να στρέψει προς τα πλοία τους ότ᾽ η καρδιά του επιάσθη.
Έμεινε μόνος ο Οδυσσεύς, ουδέ σιμά του εστάθη
κανένας απ᾽ τους Αχαιούς· όλους επήρε ο φόβος.
Κι έλεγε με παράπονον στην ανδρικήν ψυχήν του:
«Αχ! τι θα γίνω; Είναι φρικτόν το πλήθος από φόβον
405 να φύγω, αλλά χειρότερον εάν με πιάσουν μόνον,
αφού τους άλλους Δαναούς εσκόρπισε ο Κρονίδης.
Πλην τούτα να διαλογισθεί τι θέλησε η ψυχή μου;
Καλώς γνωρίζ᾽ ότ᾽ οι δειλοί τον πόλεμον αφήνουν,
αλλ᾽ όποιος είναι ανδράγαθος, ακλόνητος θα μείνει
410 τον θάνατον εις τον εχθρόν να δώσ᾽ ή να τον λάβει».
Τούτα ενώ κείνος έλεγε στα βάθη της ψυχής του,
των ασπιστών τού έπεσαν λόχοι πολλοί των Τρώων,
τον έζωσαν, αλλά κακό στα σπλάχνα τους εκλείσαν.
Και ως όταν αγριόχοιρον με σκύλους άνδρες νέοι
415 κυκλώνουν και πετιέται αυτός απ᾽ την καρδιά του λόγγου·
το λευκό δόντι στα κυρτά σαγόνια του τροχίζει,
εκείνοι ορμούν επάνω του να τον δεχθούν, αν κι είναι
τρομακτικός και του κροτούν τα δόντι᾽ από την λύσσαν·
ομοίως τον διίφιλον κυκλώναν Οδυσσέα
420 οι Τρώες και αυτός όρμησε με ακονισμένην λόγχην
και άνω του ώμου κτύπησε τον θείον Δηοπίτην,
τον Θώνα και τον Εύνομον εφόνευσε κατόπι·
κι ευθύς τον Χερσιδάμαντα που εχύνετο απ᾽ τ᾽ αμάξι
ελάβωσε στον ομφαλόν απ᾽ την ασπίδα κάτω
425 έπεσε αυτός κι εφούκτωσε την γην με την παλάμην.
Τους άφησε κι ελόγχισε τον Χάροπα Ιππασίδην,
που ήτο του Σώκου αυτάδελφος του λαμπρογεννημένου.
Βοηθός ο Σώκος έδραμεν ευθύς ο ισόθεος άνδρας,
και από κοντά τού έλεγεν: «Ω πολυεπαινεμένε,
430 στους δόλους και στον πόλεμον ακούραστε Οδυσσέα,
σήμερον ή θα καυχηθείς που εφόνευσες τα δύο
λαμπρά του Ιππάσου αγόρια και τ᾽ άρματα τους πήρες,
ή τώρ᾽ από την λόγχην μου θα χάσεις την ζωήν σου».
Αυτά ᾽πε και τον κτύπησε στην στρογγυλήν ασπίδα,
435 και την ασπίδα ετρύπησε το δυνατό κοντάρι
και στον τεχνικόν θώρακα εμπήχθη πέρα πέρα,
και όλην την σάρκα του ᾽σχισεν απ᾽ τα πλευρά του, αλλ᾽ όμως
η Αθηνά δεν τ᾽ άφησε στα σωθικά να φθάσει.
Εννόησε που εις ακριβό δεν ελαβώθη μέρος
440 ο Οδυσσεύς κι εσύρθηκε και προς τον Σώκον είπε:
«Από τον άκρον όλεθρον δεν θα σωθείς, χαμένε·
κι εάν εσύ με ξέκοψες να πολεμώ τους Τρώας,
θαρρώ που σήμερον εδώ φόνος και μαύρη μοίρα
σε θ᾽ απαντήσει και απ᾽ αυτήν την λόγχην μου θα πέσεις,
445 να πάρω εγώ το καύχημα και ο Άδης την ψυχήν σου».
Είπε και όπως έστρεψεν ο Σώκος δια να φύγει,
ο Οδυσσεύς του έμπηξε στην ράχην το κοντάρι·
κι η άκρη από τους ώμους του στο στήθος πέρα εβγήκε.
Κι επάνω του εκαυχήθηκεν ο θείος Οδυσσέας:
450 «Ω Σώκε, γόνε αγαπητέ του ιπποδάμου Ιππάσου,
σ᾽ εβρήκε, δεν το ξέφυγες, το τέλος του θανάτου.
Δεν θα σου κλείσουν, δύστυχε, τα βλέφαρα ο πατέρας
ούτ᾽ η μητέρ᾽, αλλ᾽ όρνεα πυκνά πτεροκοπώντας
θα σε σπαράξουν· αλλ᾽ εμέ στον θάνατόν μου, αν έλθει,
455 οι διογέννητοι Αχαιοί με τάφον θα τιμήσουν».
Είπε και μέσ᾽ απ᾽ το πλευρό και απ᾽ την λαμπρήν ασπίδα
την σκληρήν λόγχην τράβηξε που του ᾽χε ρίξει ο Σώκος.
Κι ευθύς το αίμ᾽ ανάβρυσε κι εδείλιασε η ψυχή του.
Το αίμα του άμα εννόησαν οι ανδρειωμένοι Τρώες
460 παρακινούντο με βοήν κι επάνω του εχυθήκαν.
Και υποχωρώντας έκραζεν εκείνος τους συντρόφους
και τρεις φορές τους έκραξε μ᾽ όσην πνοήν και αν είχε.
Και τρεις τον άκουσε φορές ο δεύτερος Ατρείδης
κι έλεγε προς τον Αίαντα, που ευρίσκετο σιμά του:
465 «Ω Αία διογέννητε, μεγάλε πολεμάρχε,
στ᾽ αυτιά μου έφθασ᾽ η φωνή του αδάμαστου Οδυσσέως,
που ομοιάζει, ως να τον έπνιγαν κατάμονον οι Τρώες
αφού στης μάχης την ορμήν τον έχουν αποκλείσει.
Αλλά βοηθοί ας δράμομεν, ως πρέπει, ότι φοβούμαι
470 μη πάθει, ως μόνος έμεινεν ανάμεσα εις τους Τρώας,
και θενά κλάψουν οι Αχαιοί μεγάλον πολεμάρχον».
Είπ᾽, εκινήθη και σ᾽ αυτόν κατόπι ο μέγας ήρως.
Κι έφθασαν όπου εκύκλωναν τον θείον Οδυσσέα
οι Τρώες ως ξανθότριχοι χρυσόλυκοι στα όρη
475 κερατοφόρο τριγυρνούν ελάφι λαβωμένο
που ξέφυγε του κυνηγού και τρέχει όσον ακόμη
το αίμα του είναι χλωρό κι έχει ελαφρά τα πόδια·
και όταν πέσει απ᾽ την πληγήν μες στην σκιάν του λόγγου
τα ωμοφάγ᾽ αγριόσκυλα το τρώγουν, αλλά η μοίρα
480 κακοποιό τούς στέρνει εκεί λιοντάρι και απ᾽ τον τρόμον
τ᾽ αγριόσκυλα σκορπίζονται και αυτό το κατατρώγει.
Ομοίως τον πολύβουλον ανδρείον Οδυσσέα
Τρώες πολλοί και ανδράγαθοι κτυπούσαν, και ο γενναίος
την λόγχην του έσειε μ᾽ ορμήν να σώσει την ζωήν του.
485 Σιμά του ο Τελαμώνιος, με την ασπίδα ως πύργον,
εστήθη, και όλοι εδώ κι εκεί σκορπίσθηκαν οι Τρώες.
Κι εκείνον ο Μενέλαος οδήγ᾽ από το χέρι
έξω απ᾽ το πλήθος κι έφερνεν ο ακόλουθος τους ίππους.
Όρμησε ο Τελαμώνιος και, νόθον Πριαμίδην,
490 τον Δόρυκλον εφόνευσε, τον Πάνδοκον κατόπιν,
τον Λύσανδρον, τον Πύρασον και ακόμη τον Πυλάρτην.
Και ως απ᾽ τα όρη ροβολά ποτάμι στην πεδιάδα,
χείμαρρος οπού του Διός νεροποντιά φουσκώνει
και ξερά δρυά σέρνουν πολλά και πεύκους τα νερά του
495 κι ύλην πολλήν στο πέλαγος· όμοια την πεδιάδα
κλονίζει και άνδρες και άλογα φονεύει ο λαμπρός Αίας.
Και ο Έκτωρ δεν το γνώριζεν ακόμα, επειδή πέρα,
στης μάχης το αριστερό πλευρόν επολεμούσε,
εκεί που εξόχως κεφαλές ανδρών πολλές επέφταν
500 στον Ξάνθον, όπου αλαλαγμός ασίγητος βροντούσε.
Σιμά στον μέγαν Νέστορα και τον Ιδομενέα
εκεί στην λόγχην τρομερός και την ιππομαχίαν
ο Έκτωρ θρήνον έκαμνε στες φάλαγγες των νέων·
και οι λαμπρογέννητοι Αχαιοί δεν θα οπισθοποδίζαν,
505 αλλά ο Πάρις, σύγκλινος της εύμορφης Ελένης,
έπαυσε τον ανδράγαθον Μαχάον᾽ απ᾽ την μάχην·
ότι με βέλος τρίγωνο τον λάβωσε στον ώμον.
Δια κείνον ελαχτάρισαν οι Αχαιοί γενναίοι,
μη πέσει, αν κλίνει ο πόλεμος, εις των εχθρών τα χέρια.
510 Και προς τον θείον Νέστορα τότ᾽ είπε ο Ιδομενέας:
«Στην άμαξάν σου ανέβα ευθύς, ω Νέστωρ Νηληιάδη,
και πάρε τον Μαχάονα, και κτύπα προς τα πλοία
τα δυνατά πουλάρια σου· πολλών αντάξιος άλλων
ανθρώπων είν᾽ ο ιατρός, που βέλη ν᾽ αποσπάσει
515 γνωρίζει και με βότανα λαβώματα να γιάνει».
Είπε και ο Νέστωρ έστερξε στον λόγον του Τυδείδη.
Στην άμαξάν του ανέβη ευθύς, σιμά του και ο Μαχάων,
που γέννησ᾽ ο Ασκληπιός ιατρός εξακουσμένος.
Τους ίππους ράβδισεν ευθύς και αυτοί με προθυμίαν
520 προς τα καράβια πέταξαν, στ᾽ αγαπημένα μέρη.
Ο Κεβριόνης νόησε την ταραχήν των Τρώων
κι έλεγε προς τον Έκτορα, στ᾽ αμάξι σύντροφός του:
«Εις μίαν άκρην του κακού πολέμου εμείς οι δύο
τους Δαναούς μαχόμεθα, και ωστόσ᾽ οι άλλοι Τρώες
525 θορυβημένοι ευρίσκονται κι οι ίπποι των κι εκείνοι
από τον Τελαμώνιον· τον γνώρισα, όπως φέρνει
αυτός ασπίδ᾽ απέραντην· αλλά κι εμείς τ᾽ αμάξι
ευθύς ας σπρώξομεν εκεί, όπου με τόσο πείσμα
πεζοί και ιππόμαχοι φρικτόν κροτούν πολέμου αγώνα
530 σφαζόμενοι και αλαλαγμός ασίγητος βροντάει».
Είπε και με την μάστιγα ξεκίνησε τους ίππους
κι εκείνοι ως την αισθάνθηκαν γοργά το αμάξι εφέραν
των Τρώων και των Αχαιών στην μέσην κι επατούσαν
νεκρούς και ασπίδες εις την γην· και κάτωθε το αξόνι
535 και της αμάξης τα πλευρά μαυρίζαν απ᾽ το αίμα,
που επάνω τους εράντιζαν οι οπλές των τετραπόδων
και τα στεφάνια των τροχών· κι ελύσσ᾽ αυτός στο πλήθος
να ορμήσει μέσα των ανδρών· και συντριμμόν εις όλες
τες φάλαγγες των Δαναών γυρνώντας με το ξίφος
540 και με την λόγχην έφερνε και με τρανά λιθάρια,
και μόνον με τον Αίαντα τον Τελαμωνιάδην
απέφευγε ν᾽ αγωνισθεί, διότι, αν πολεμούσε
μ᾽ άνδρ᾽ απ᾽ αυτόν καλύτερον, του αγανακτούσε ο Δίας.
Και στην ψυχήν του Αίαντος έβαλε ο Ζευς τον φόβον.
545 Στέκει, απορεί, τες πλάτες του με την ασπίδα σκέπει,
φεύγει, αφού πρώτα εκοίταξε το πλήθος, ως θηρίον
αργοκινεί τα γόνατα και στρέφεται να βλέπει·
όμοια λεοντάρι πύρινον άνδρες του αγρού και σκύλοι
διώχνουν μακράν απ᾽ την αυλήν και ολόνυκτ᾽ αγρυπνώντας
550 ν᾽ αρπάξει δεν του συγχωρούν το άνθος των βοδιών των,
κι εκείνο, από την όρεξη σπρωγμένο των κρεάτων,
ορμά πλην ανωφέλητα, με τόσην τόλμην ρίχνουν
ακόντια επάνω του οι βοσκοί και δέματ᾽ αναμμένα,
που τα φοβείται αν και λυσσά· και άμα χαράξ᾽ η ημέρα
555 κατηφιασμένο αποχωρεί· παρόμοια τότε ο Αίας
από τους Τρώας έφευγε πολύ κατηφιασμένος
αθέλητα, φοβούμενος μη κάψουν τα καράβια.
Και ως όνος σ᾽ άκρην χωραφιού παιδόπουλα νικάει
απάθητος, και του ᾽σπασαν πολλά ραβδιά στην ράχην
560 και στα βαθιά σπαρτά πατεί και κόβει το σιτάρι
και αν και τον δέρναν άκοπα μικρή ᾽ναι η δύναμίς των,
και μόλις όταν χορτασθεί να φύγει τον βιάζουν·
όμοια τον μέγαν Αίαντα τον Τελαμωνιάδη,
οι Τρώες οι απότολμοι και οι βοηθοί κτυπούσαν
565 οπίσω του ακατάπαυστα στην μέσην της ασπίδας.
Κι εκείνος πότ᾽ εγύριζε την μάχην ν᾽ απαντήσει,
κι εκράτει αυτού τες φάλαγγες των ιπποδάμων Τρώων,
και πότε πάλι εστρέφετο να φύγει και αυτός μόνος
σ᾽ όλους τον δρόμον έφραζε προς τα γοργά καράβια
570 ολόρθος, άγριος μεταξύ των Αχαιών και Τρώων.
Και από τ᾽ ακόντια, που έριχναν με λύσσαν, άλλα μέσα
εις την ασπίδα εμπήγονταν με ορμήν να προχωρήσουν,
πολλά στην μέσην και πριν ή γευθούν το λευκό σώμα
στην γην στυλώνονταν ορθά, για σάρκα πεινασμένα.
575 Άμα τον είδε ο Ευρύπυλος λαμπρός Ευαιμονίδης
από τα βέλη τα πυκνά κακά βασανισμένον,
σιμά του εστήθη, ακόντισε με το λαμπρό κοντάρι
τον μέγαν Απισάονα Φαυσιάδην πολεμάρχον
εις το συκώτι κι έλυσε τα μέλη τ᾽ ανδρειωμένου.
580 Και όρμησ᾽ ευθύς και τ᾽ άρματα του έπαιρνε απ᾽ τους
ώμους. Και ο Πάρις ο θεόμορφος, άμα τον είδ᾽ επάνω
εις τον νεκρόν, δεν άργησε το τόξο να τραβήξει
και μέσα στο δεξιό μερί τον ᾽πίτυχε το βέλος,
και το μερί τού εβάραινεν ως το καλάμι εκόπη.
585 Εσύρθη στους συντρόφους του την μοίραν ν᾽ αποφύγει,
κι εφώναξε των Δαναών: «Ω φίλοι πολεμάρχοι,
ω των Αργείων αρχηγοί, γυρίσατε, σταθείτε
τον Αίαντα να σώσετε απ᾽ την σκληρήν ημέραν,
από τα βέλη πνίγεται και απ᾽ την καταραμένην
590 μάχην δεν θα ᾽βγει ζωντανός, αλλ᾽ όλοι εδώ σταθείτε
σιμά στον μέγαν Αίαντα αντίμαχοι στους Τρώας».
Τον λαβωμένον άκουσαν κι εστήθηκαν πλησίον
φορώντας τες ασπίδες των, προβάλλοντες τες λόγχες.
Και ο Αίας τους απάντησεν, εγύρισε κι εστάθη,
595 αφού στο πλήθος έφθασε των ποθητών συντρόφων.
Ως φλόγα μ᾽ άσβεστην ορμήν εκείνοι επολεμούσαν,
ενώ τον Νέστορα έφερναν οι ίπποι του Νηλέως
ομού με τον Μαχάονα γοργά μακράν της μάχης.
Τον είδε και τον γνώρισεν ο θείος Αχιλλέας
600 ως έστεκε στο ευρύχωρο καράβι του στην πρύμνην
να βλέπει την πολύθρηνην φυγήν και τον αγώνα.
Τον σύντροφόν του Πάτροκλον εφώναξε απ᾽ το πλοίον·
εις την φωνήν του εβγήκε αυτός απ᾽ την σκηνήν ωραίος
ωσάν ο Άρης και άρχισεν εκείθε η συμφορά του.
605 Πρώτος του είπ᾽ ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου:
«Τι με φωνάζεις; Από εμέ τι θέλεις, Αχιλλέα;»
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς σ᾽ εκείνον απαντούσε:
«Μενοιτιάδη εξαίσιε και φίλε της ψυχής μου,
τώρα θα ιδώ τους Αχαιούς στα πόδια μου να πέσουν
610 ότι τους ήβρε αβάστακτη της συμφοράς ανάγκη,
αλλ᾽ άμε, θείε Πάτροκλε, στον Νέστορα, να μάθεις
ποιον λαβωμένον φέρνει αυτός, ως βλέπω, από την μάχην.
Ομοιάζει τον Μαχάονα, του Ασκληπιού τον γόνον
όπισθεν όλος· πλην του ανδρός τα μάτια εγώ δεν είδα
615 ότι έμπροσθέν μου επέρασαν ογρήγορα οι φοράδες».
Και ο Πάτροκλος υπάκουσε τον ποθητόν του φίλον
και στες σκηνές των Αχαιών έδραμ᾽ ευθύς να φθάσει.
Και ότ᾽ έφθασαν εις την σκηνήν εκείνοι, από τ᾽ αμάξι
κατέβηκαν κι εξέζεψε τους ίππους ο Ευρυμέδων,
620 ακόλουθος του Νέστορος· κι εκείνοι στ᾽ ακρογιάλι
εμέναν προς τον άνεμον τον ίδρον να δροσίσουν.
Κι έπειτα εμπήκαν στην σκηνήν και στα θρονιά καθίσαν.
Και μίγμα η καλοπλέξουδη τους έφτιασ᾽ Εκαμήδη,
η θυγατέρα του υψηλού στο φρόνημ᾽ Αρσινόου,
625 που ότ᾽ έριξε την Τένεδον ο θείος Αχιλλέας
οι Αχαιοί του γέροντος την κόρην εδιαλέξαν
διότι στο συμβούλιον απ᾽ όλους ήταν πρώτος.
Και αυτή τους έσυρεν εμπρός τραπέζι στιλβωμένο
μαυρόποδον και χάλκινον επάνω του κανίστρι
630 με το κρεμμύδι, γευστικό προσφάγι δια να πίνουν,
με χλωρό μέλι και λευκόν του αγίου σίτου αθέρα,
κι έστησε χρυσοκούμπωτο ποτήρι που είχε φέρει
ο γέρος απ᾽ το σπίτι του κι είχε διπλό το πόδι,
τέσσερ᾽ αυτιά και ολόχρυσες εις το καθένα δύο
635 περιστερές εφαίνονταν ως να σπυρολογούσαν·
με κόπον απ᾽ την τράπεζαν καθ᾽ άλλος το κινούσε
γεμάτο, αλλ᾽ ακόπιαστα το εσήκωνεν ο γέρος.
Σ᾽ εκείνο τους ετοίμαζε το μίγμα η γυνή θεία,
κρασί Πράμνειο και τυρί της αίγας που με τρίφτην
640 χάλκινον έτριψεν αυτή, κι έραν᾽ επάνω αλεύρι
λευκό και αφού το ετοίμασε να το γευθούν τους είπε.
Και αφού μ᾽ αυτά την άναψιν της δίψας επραΰναν,
με ομιλίες έτερπαν το πνεύμ᾽ ανάμεσόν τους
και ο Πάτροκλος ωσάν θεός εις το κατώφλι εφάνη.
645 Άμα τον είδε ο γέροντας, σηκώθη απ᾽ το θρονί του,
τον έμπασε και του ᾽λεγε σιμά του να καθίσει.
Δεν το ᾽στεργεν ο Πάτροκλος, και του ᾽πε: «Σεβαστέ μου,
δεν δύναμαι, ό,τι και αν ειπείς, ως θέλεις, να καθίσω.
Φοβούμαι τον θυμόν του ανδρός που μ᾽ έστειλε να μάθω
650 ποιον λαβωμένον έφερες· αλλά και μόνος τώρα
τον αρχηγόν Μαχάονα, και βλέπω και γνωρίζω,
και αμέσως την απάντησιν θα φέρω του Αχιλλέως.
Πόσο είν᾽ εκείνος τρομερός, γνωρίζεις, σεβαστέ μου,
που ευκόλως και στον άπταιστον πταίσμα να εβρεί συμβαίνει».
655 Και ο Νέστωρ τότε απάντησε: «Πώς γίνεται ο Πηλείδης
δια τους υιούς των Αχαιών, όσ᾽ είναι λαβωμένοι,
να οδύρεται; Και αυτός ποσώς την λύπην δεν γνωρίζει,
που κυριεύει τον στρατόν, αφ᾽ ότου εις τα καράβια
κείτονται από λαβωματιές οι πρώτοι πολεμάρχοι,
660 Κει λαβωμένοι ευρίσκονται και ο δυνατός Τυδείδης,
ο Οδυσσεύς και ο δοξαστός στην λόγχην Αγαμέμνων·
λαβώθη και ο Ευρύπυλος εις το μερί με βέλος·
και από την μάχην έφερα και τούτον πληγωμένον
με βέλος, όμως ο Αχιλλεύς αν και γενναίος είναι
665 δια μας καθόλου δεν πονεί και δεν μας ελεείται.
Ή μένει ώσπου τα πλοία μας επάνω στ᾽ ακρογιάλι
με όλον τον αγώνα μας το πυρ να καταλύσει,
και να σφαγούμεν όλοι εκεί; Και αχ! διατί δεν έχουν
την παλαιάν τους δύναμιν τα λυγερά μου μέλη;
670 Ας είχα την νεότητα και ακέριαν την ανδρείαν
καθώς όταν στον πόλεμον εξ αφορμής των μόσχων
με τους Ηλείους φόνευσα τον άνδρα Ιτυμονήα,
εγκάτοικον της Ήλιδος, λαμπρόν Υπειροχίδην,
ζητώντας ανταπόδοσιν. Τον κτύπησα μ᾽ ακόντι
675 εκεί που αυτός τα βόδια του να σώσει επρομαχούσε,
και ως έπεσ᾽ εφοβήθηκαν οι αγρότες, εσκορπίσαν.
Λάφυρα τότ᾽ επήραμεν απ᾽ το πεδίον πλήθος,
βοδιών κοπές πεντήκοντα, τόσες κοπές προβάτων
και τόσες χοίρων και γιδιών τόσα πλατιά κοπάδια,
680 και τρεις φορές πεντήκοντα ξανθότριχες φοράδες,
κι είχαν οι περισσότερες νεογέννητα πουλάρια.
Νύκτα μ᾽ εκείνα εφθάσαμε στην Πύλον του Νηλέως·
και ο γέρος αναγάλλιασεν, ότι ως εβγήκα νέος
στον πόλεμον μου έτυχε τόσα πολλά να πάρω.
685 Και οι κήρυκες το χάραμα φωνάξαν να ᾽λθουν όλοι
σ᾽ όσους χρεωστείτο απόδοσις μέσα στην θείαν Ήλιν.
Συνάχθηκαν κι εμοίραζαν οι γέροντες της Πύλου,
ότ᾽ εις πολλούς απόδοσιν οι Επειοί χρεωστούσαν
μ᾽ όλον που ολίγοι εμέναμεν εμείς και αφανισμένοι,
690 ότι μας ταλαιπώρησεν εις τους αρχαίους χρόνους
ο Ηρακλής κι εσφάγησαν όλ᾽ οι καλοί της Πύλου.
Ότι απ᾽΄ τα δώδεκα παιδιά τα εξαίσια του Νηλέως,
εγώ μόνος τού έμεινα και τ᾽ άλλα τού απέθαναν.
Δια τούτο αυθαδιάζοντας πολύ μας αδικούσαν
695 των αποτόλμων Επειών τα χαλκοφόρα πλήθη.
Και απ᾽ όλα μιαν κοπήν βοδιών και πρόβατα τριακόσια
με τους βοσκούς των έλαβε μερίδα του ο Νηλέας,
ως είχε απόδοσιν τρανήν να λάβει απ᾽ τους Ηλείους
τέσσαρες ίππους μ᾽ όλα τους τ᾽ αμάξια νικηφόρους,
700 που έμελλαν δια τρίποδα να κάμουν τον αγώνα·
στην Ήλιδα τους κράτησεν ο βασιλεύς Αυγείας
και πονεμένον έδιωξε σκληρά τον ιππηλάτην.
Και ο γέρος δια την ύβριν του και τ᾽ άνομά του έργα
λάφυρα επήρε αμέτρητα· και τ᾽ άλλα εις τον λαόν του
705 έδωκε να τα μοιρασθούν ισόμετρα καθένας.
Τούτα ενώ κάμναμεν εμείς και των θεών θυσίες
στην πόλιν επροσφέρναμεν, τρεις πέρασαν ημέρες
κι ήλθαν εκείνοι αμέτρητοι με άρματα, με ίππους,
ο λαός όλος, κι οι αδελφοί Μολίονες μ᾽ εκείνους,
710 αγόρι᾽ ακόμη αμάθητα πολεμικής ανδρείας.
Πόλις Θρυούσσα ευρίσκεται κτισμέν᾽ εις άκρην λόφου
μακράν, αυτού στον Αλφειόν, απ᾽ την αμμώδη Πύλον.
Αυτήν εκύκλωσε ο στρατός με λύσσαν να την πάρουν.
Στην πεδιάδα είχαν χυθεί κι ήλθε η Αθηνά την νύκτα
715 μηνύτρ᾽ από τον Όλυμπον, να ειπεί ν᾽ αρματωθούμε,
και τον λαόν, που ολόγυρα τον πόλεμον ζητούσε
συνάθροισ᾽ εύκολα η θεά κι εμέ να πολεμήσω
δεν μ᾽ άφηνεν ο γέροντας και μου ᾽κρυψε τους ίππους·
ότ᾽ ήμουν, έλεγε, άπραγος στα έργα του πολέμου.
720 Και όμως ανδραγάθησα πεζός μες στους ιππέας,
ως εκυβέρνησ᾽ η Αθηνά της μάχης τον αγώνα.
Στον ποταμόν Μινύειον, που βρέχει την Αρήνην
και χύνεται στην θάλασσαν, όσο να φέξ᾽ η ημέρα
της Πύλου ιππείς και των πεζών συνέρρεαν τα πλήθη.
725 Κείθε ο στρατός μας όρμησε με όλα τ᾽ άρματά του
και στ᾽ άγιο ρεύμα του Αλφειού το μεσημέρι ευρέθη.
Θυσίαν τότ᾽ εκάμαμεν στον ύψιστον Κρονίδην,
ταύρον κατόπιν του Αλφειού, ταύρον του Ποσειδώνος,
και της γλαυκόματης θεάς ωραίαν αγελάδα,
730 και αφού στην τάξιν του κανείς εδείπνησε, στες όχθες
του ποταμού πλαγιάσαμε με τ᾽ άρματά μας όλοι.
Και οι μεγαλόψυχοι Επειοί την πόλιν περιζώναν,
να την χαλάσουν πρόθυμοι· αλλά πριν να προφθάσουν,
φρικτή σ᾽ αυτούς εξέσπασε πολέμου ανεμοζάλη·
735 ο ήλιος μεσουράνιζε και οι δυο στρατοί κινούντο
ευχόμενοι στην Αθηνά και στον πατέρα Δία.
Αλλ᾽ όταν Πύλιοι κι Επειοί πιασθήκαν εις την μάχην,
τον Μούλιον πολεμιστήν εφόνευσα εγώ πρώτος
κι επήρα και τους ίππους του· κι είχεν αυτός την πρώτην
740 του Αυγείου κόρην την ξανθήν, που ελέγετο Αγαμήδη,
κι εγνώριζ᾽ όσα βότανα της γης το πλάτος τρέφει.
Ως έρχονταν τον κτύπησα μ᾽ ακόντι και στο χώμα
έπεσε κι εγώ πήδησα στ᾽ αμάξι, και στους πρώτους
πολεμιστάς εστήθηκα· κι ευθύς εσκορπισθήκαν
745 οι μεγαλόψυχοι Επειοί καθώς έπεσ᾽ εκείνος
που των ιππέων αρχηγός επρώτευε στην μάχην.
Και όρμησα επάνω τους ευθύς, ως μαύρη ανεμοζάλη,
πενήντα επήρ᾽ αμάξια τους και από καθένα δύο
άνδρες έκαμε η λόγχη μου το χώμα να δαγκάσουν.
750 Και ακόμα τους Μολίονας θα εφόνευ᾽ αλλ᾽ ο μέγας
ο Ποσειδών πατέρας των τους έσκεπε με ομίχλην.
Νίκην τότ᾽ έδωκεν ο Ζευς μεγάλην των Πυλίων·
ότι τους κυνηγούσαμε, φονεύαμε τους άνδρες,
τα όπλα τους επαίρναμε, μέσ᾽ από την πεδιάδα,
755 όσον οπού ανεβήκαμεν εις τα Βουπράσια μέρη
εις τον Ωλένιον κρημνόν, στον λόφον του Αλεισίου·
εκείθεν γύρισ᾽ η Αθηνά τα πλήθη κι έναν άνδρα
ύστερον άφησα νεκρόν· τότ᾽ οι Αχαιοί τους ίππους
απ᾽ τον Βουπράσιον αγρόν εστρέψαν προς την Πύλον,
760 και μ᾽ ένα στόμα ολόκληρος λαός υμνολογούσε
τον Νέστορα από τους θνητούς και απ᾽ τους θεούς τον Δία.
Ιδού πώς ανδραγάθιζα με τους ανδρειωμένους.
Αλλ᾽ ο Αχιλλεύς θα χαίρεται την αρετήν του μόνος·
αχ! όταν ο λαός χαθεί πολύ και αργά θα κλαύσει.
765 Θυμήσου ό,τι ο Μενοίτιος σου πρόσταξε, ω γλυκέ μου,
όταν στον Αγαμέμνονα σε έστελνε απ᾽ την Φθίαν.
Και όλα τ᾽ ακούσαμεν εγώ και ο θείος Οδυσσέας,
στο δώμα οπότ᾽ εφθάσαμε το μέγα του Πηλέως,
ενώ της Αχαιίδος γης συνάζαμεν τα πλήθη.
770 Κει εβρήκαμε τον ήρωα Μενοίτιον και σένα·
σιμά σας ήτ᾽ ο Αχιλλεύς· και ο γέρος ο Πηλέας
του μόσχου τα παχιά μεριά στον βροντητήν Κρονίδην
έκαιε μέσα εις την αυλήν, και με χρυσό ποτήρι
σπόνδιζε το γλυκό κρασί στες προσφορές που εκαίαν.
775 Κι ενώ εσυγυρίζατε τα κρέατα, μας είδεν
ο Αχιλλέας στα πρόθυρα· μας πήρε από το χέρι,
μας είπε να καθίσουμε κι έβαλε αυτός εμπρός μας
το φίλεμα που δίδεται του ξένου, ως θέλ᾽ η τάξις.
Και την τροφήν και το πιοτόν άμ᾽ εχαρήκαμ΄ όλοι,
780 τον λόγον πρώτος άρχισα και σας παρακινούσα
να μας ακολουθήσετε· και πρόθυμοι σεις ήσθε,
και τότε οι δυο πατέρες σας πολλά σας συμβουλεύαν.
Και του Αχιλλέως σύσταινεν ο γέροντας Πηλέας
πάντοτε μέγας να φανεί και των Αργείων πρώτος·
785 κι εσένα ιδού τι σύσταινεν ο γέρος σου πατέρας:
«Παιδί μου, αν ο Αχιλλεύς στο γένος σε υπερβαίνει,
και στην ανδρείαν, είσαι συ στα χρόνια ανώτερός του.
Αλλ᾽ ό,τι χρήσιμον σκεφθείς, συ βάλε το στον νουν του,
εύμορφα και προς το καλόν τους λόγους σου θα στέργει».
790 Τούτα, και συ τα λησμονείς, που σύσταινεν ο γέρος.
Με τούτα τώρα πάσχισε να πείσεις τον Πηλείδην.
Ποιος ξέρει μην ο λόγος σου, μ᾽ ενός θεού την χάριν,
του συγκινήσει την ψυχήν; Καλός του φίλου ο λόγος.
Κι εάν στον νουν του έχει χρησμόν που να τον εμποδίζει,
795 οπού η μητέρα του η θεά του ανάφερε απ᾽ τον Δία,
ας ξαναστείλει καν εσέ και οι Μυρμιδόνες όλοι
ας έλθουν, ώστε φως εσύ των Δαναών να γίνεις.
Και να σου δώσει να φορείς στην μάχην τ᾽ άρματά του,
ίσως φανείς πως είσαι αυτός και αποσυρθούν οι Τρώες,
800 απ᾽ τον αγών᾽ ανασασμόν οι Δαναοί να λάβουν
κι είναι τ᾽ ανάσαμα καλόν όσον μικρόν και αν είναι.
Κι εύκολα σεις ακούραστοι τα κουρασμένα πλήθη
θα διώξτε προς την πόλιν τους απ᾽ τα γοργά καράβια».
Είπε και τον ετάραξε στα βάθη της καρδίας,
805 κι έγυρ᾽ ευθύς σπουδακτικά οπίσω στον Πηλείδην.
Και ότ᾽ είχε φθάσει ο Πάτροκλος στα πλοία του Οδυσσέως
στο μέρος όπου εδίκαζαν κι εκάμναν τας συνόδους
και των θεών είχαν βωμούς ολόγυρα κτισμένους,
εμπρός του ήλθ᾽ ο Ευρύπυλος, λαμπρός Ευαιμονίδης,
810 που ερχόνταν απ᾽ τον πόλεμον τρεκλός απ᾽ την πληγήν
του, που είχε λάβει εις το μερί· κι εκείθε μαύρον αίμα
έβγαινε κι ίδρωτας πολύς του ενότιζε τες πλάτες,
αλλ᾽ είχε ακόμη την ψυχήν ασάλευτην στα στήθη.
Άμα τον είδ᾽ ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου,
815 με πόνον τον προσφώνησεν: «Έτσι, ω δυστυχισμένοι,
των Δαναών ω αρχηγοί, και πρώτοι πολεμάρχοι,
τους σκύλους να χορτάσετε σας έμελλε στην Τροίαν,
μακράν απ᾽ την πατρίδα σας κι από τους ποθητούς σας;
Αλλά ειπέ μου, Ευρύπυλε, διόθρεπτε ήρωά μου,
820 οι Αχαιοί στου Έκτορος την άμετρην ανδρείαν
θ᾽ αντισταθούν ή θα χαθούν στην λόγχην του αποκάτω;»
Και ο συνετός Ευρύπυλος: «Ω Πάτροκλε γενναίε,
προπύργιον των Αχαιών οϊμέ δεν είναι πλέον,
αλλά στα μαύρα πλοία τους ογρήγορα θα πέσουν.
825 Κείτονται στα καράβια τους οι πρώτοι πολεμάρχοι
απ᾽ τα πολλά λαβώματα που επήραν εις την μάχην
και πάντοτε σφοδρότερη γίνετ᾽ η ορμή των Τρώων.
Αλλά στο πλοίον φέρε με να σώσεις την ζωήν μου,
τ᾽ ακόντι βγάλε απ᾽ το μερί, νίψε το μαύρον αίμα
830 με χλιό νερό, και χρίσε το με τα γλυκά βοτάνια,
που από τον δικαιότατον στο γένος των Κενταύρων,
τον Χείρονα έμαθ᾽ ο Αχιλλεύς κι εδίδαξε και σένα·
ότι απ᾽ τους δυο μας ιατρούς, λαβώθηκε ο Μαχάων,
κι εις τες σκηνές μας κείτεται, κι έχει και αυτός ανάγκην
835 από εξαίσιον ιατρόν, και ο άλλος με τους Τρώας
κτυπιέται, ο Ποδαλείριος, ακλόνητος στην μάχην».
Του απάντησεν ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου:
«Αχ! τι θα γίνει, Ευρύπυλε; Και αν είμαι κινημένος
προς τον Πηλείδην να του ειπώ τι μόχει παραγγείλει
840 ο Νέστωρ ο Γερήνιος, των Αχαιών σωτήρας,
αφού σε βλέπω εις κίνδυνον, εγώ δεν θα σ᾽ αφήσω».
Είπε και μέσα στην σκηνήν αγκαλιαστά τον πήρε·
και εις το τομάρι, που άπλωσεν ο ακόλουθος, τον στρώνει.
Με το μαχαίρι απ᾽ το μερί το πικρό βέλος βγάζει,
845 απ᾽ την πληγήν με χλιό νερό πλύνει το μαύρον αίμα,
ρίζαν του έβαλε πικρήν, που πρώτα με τα χέρια
εμάλαξε, παυσίπονην, που του έπαυσε τους πόνους
όλους, κι εστέγνωσε η πληγή, κι εστάθηκε το αίμα.
Ιλιάδα – Μ
Του γέρου αφήνει Τιθωνού το πλάγ᾽ η χρυσωμένη
Ηώς να φέρει των θεών το φως και των ανθρώπων·
κι έστελνε ο Ζευς την Έριδα στων Αχαιών τα πλοία
κι είχε στο χέρι το φρικτό σημάδι του πολέμου.
5 Εστήθη στο θεόρατο καράβι του Οδυσσέως,
που ήταν στην μέσην, και η φωνή και στα δυο μέρ᾽ ηχούσε,
και εις τες σκηνές του Αίαντος του Τελαμωνιάδη
και στου Αχιλλέως, που ακρινά τα πλοία τους εστήσαν,
θαρρώντας εις την ρώμην τους και εις την ανδραγαθίαν.
10 Εκείθεν έσυρε η θεά δεινήν φωνήν μεγάλην,
κι εφύσησε στων Αχαιών τα στήθη την ανδρείαν,
να πολεμούν, να μάχονται και παύσιν να μη θέλουν.
Και αγάπησαν τον πόλεμον σφοδρότερα ή να γύρουν
με τα βαθιά καράβια τους στην ποθητήν πατρίδα.
15 Κι εβόησε των Αχαιών ν᾽ αρματωθούν ο Ατρείδης·
και με χαλκόν αστραφτερόν ο ίδιος οπλιζόνταν.
Τα σκέλη πρώτα με λαμπρές κνημίδες έζωσ᾽ όλα
όπου εθηλυκώνονταν με ολάργυρες περόνες.
Το στήθος σκέπασ᾽ έπειτα με θώρακα οπού δώρον
20 φιλοξενίας άλλοτε του έδωκε ο Κινύρας,
ότι το μέγα άκουσμα στην Κύπρον είχε φθάσει
που αρμένιζαν οι Αχαιοί ν᾽ ανέβουν εις την Τροίαν·
όθεν εφιλοδώρησεν αυτός τον βασιλέα
και δώδεκα είχε ο θώρακας κλωστές από χρυσάφι,
25 δέκ᾽ από μαύρον χάλυβα κι είκοσι κασσιτέρου·
και δράκοντες χαλυβικοί τρεις από κάθε μέρος
ως τον λαιμόν απλώνονταν, ως Ίριδες, που ο Δίας
σταίνει στα νέφη φοβερό σημάδι στους ανθρώπους.
Και από τους ώμους κρέμασε το ξίφος, που η λαβή του
30 άστραπτε χρυσοκόμπωτη κι είχε αργυρήν την θήκην,
με κρεμαστάρια ολόχρυσα καλά συναρμοσμένην,
Κι εύμορφην, πολυδαίδαλην, σκέπην ανδρών, ασπίδα
επήρε, και την έζωναν χάλκινοι κύκλοι δέκα·
κι είκοσιν ήσαν ομφαλοί λαμπροί του κασσιτέρου
35 λευκοί κι ένας χαλύβδινος εμαύριζε στην μέσην.
Στον γύρον ήταν η Γοργώ με τ᾽ άγριο κοίταγμά της
τρομακτικόν και ολόγυρα με την Φυγήν ο Φόβος.
Τον τελαμώνα είχε αργυρόν· και δράκοντας επάνω
εστρέφετο από χάλυβα, και τρεις από τον μόνον
40 λαιμόν φυτρώνουν κεφαλές αντίστροφα γυρμένες.
Με κράνος τετραφάληρον την κεφαλήν του σκέπει
και με την χήτην σείετο φρικτός επάν᾽ ο λόφος.
Επήρε δύο κοφτερά κοντάρια χαλκοφόρα
κι η λάμψις απ᾽ τες άκρες των κτυπούσε στον αιθέρα.
45 Τότ᾽ εβροντήσαν η Αθηνά κι η Ήρα να τιμήσουν
των πολυχρύσων Μυκηνών τον μέγαν βασιλέα.
Τότε τους κυβερνήτας των παράγγειλαν να στήσουν
με καλήν τάξιν έμπροσθεν του χάντακος τ᾽ αμάξια,
και αρματωμένοι αυτοί πεζοί με ορμήν επροχωρούσαν
50 και αλαλαγμός απέραντος το χάραμ᾽ ακουόνταν.
Και πρώτοι επαρατάχθηκαν και από σιμά κατόπιν
ακολουθούσαν οι ιππείς· και τάραχον ο Δίας
ολέθριον εσήκωσε κι αιματωμένην δρόσον
απ᾽ τον αιθέρα εστάλαζεν, ότ᾽ είχε αποφασίσει
55 πολλές γενναίες κεφαλές να στείλει μες στον Άδη.
Αλλά τους Τρώας έστησε στον όχθον του πεδίου
ο μέγας Έκτωρ και μ᾽ αυτόν ο θείος ΙΙολυδάμας,
ο Αινείας οπού εδόξαζαν ωσάν θεόν οι Τρώες,
ο Αγήνωρ με τον Πόλυβον, οι τρεις Αντηνορίδες,
60 ο Ακάμας νέος πόμοιαζεν εις τους επουρανίους.
Και ο Έκτωρ μ᾽ ολοστρόγγυλην ασπίδα επρομαχούσε.
Και ως απ᾽ τα νέφη ολόφωτο τ᾽ ολέθριο αστέρι λάμπει
κι έπειτα πάλιν χάνεται στα σκιοφόρα νέφη,
και ο Έκτωρ πότ᾽ εφαίνετο στους πρώτους να προστάζει,
65 και πότε εις τους υστερινούς, και στ᾽ άρματά του όλος
έλαμπεν ως η αστραπή του αιγιδοφόρου Δία.
Και όπως αντίκρυ θερισταί, σ᾽ αγρόν ανδρός πλουσίου
μέσα στην ίσιαν αυλακιά θερίζουν προχωρώντας
κριθάρ᾽ ή σίτον και οι χεριές πυκνές οπίσω πέφτουν,
70 έτσι αντιμέτωποι με ορμήν οι Δαναοί και οι Τρώες
φονεύαν και την άνανδρην φυγήν στον νουν δεν είχαν.
Η μάχ᾽ ήτο ισοκέφαλη· και αυτούς που ως λύκοι αφρίζαν
η Έρις η πολύθρηνος εχαίρετο να βλέπει·
ότι αυτή μόνη των θεών παράστεκε στην μάχην
75 άλλος δεν παρευρίσκετο θεός αλλά καθίζαν
στα μέγαρά τους ήσυχοι, κει που καθένας είχε
λαμπρήν την κατοικίαν του στες φάραγγες του Ολύμπου.
Και όλοι τον μαυρονέφελον Κρονίδη εκατακρέναν,
ότι να δώσει εβούλετο την δόξαν εις τους Τρώας.
80 Αλλά δεν τους ελόγιαζεν ο ύψιστος πατέρας
κι εκάθιζε υπερήφανος ανάμερ᾽ απ᾽ τους άλλους,
τους Τρώας και τους Αχαιούς, την πόλιν και τα πλοία
και του χαλκού τες αστραψιές θωρώντας και τους φόνους.
Και όσο ήτο αυγή και τ᾽ άγιο φως αύξαινε της ημέρας,
85 έπεφταν και των δυο στρατών άνδρες πολλοί στην μάχην·
αλλ᾽ όταν ετοιμάζεται να φάγει ο ξυλοκόπος
στα όρη αφού δείλιασαν τα χέρια του να σχίζουν
δένδρα μεγάλα κι έφθασεν εις την ψυχήν του ο κόρος,
κι η όρεξις της ποθητής τροφής τον κυριεύει,
90 τότ᾽ οι ανδρειωμένοι Δαναοί τες φάλαγγες εσπάσαν
αντιπαρακινούμενοι. Πρώτος τον πολεμάρχον
εφόνευσε Βιάνορα ο Ατρείδης και κατόπιν
τον Οϊλέα σύντροφον εκείνου κυβερνήτην,
που επήδησ᾽ απ᾽ την άμαξαν κι ίσια του επάνω ορμούσε,
95 στο μέτωπο τον κτύπησε με ακονητό κοντάρι·
την λόγχην δεν σταμάτησε τ᾽ ολόχαλκο στεφάνι
ώστ᾽ ήβρε αυτή το κόκαλο, κι εγέμισ᾽ όλος αίμα
ο εγκέφαλος· κι έπεσε αυτός, μ᾽ όσην ορμήν και αν είχε.
Αυτού τα λαμπρά στήθη των τους άφησε να δείχνουν
100 αφού τους απογύμνωσε· κι ευθύς εχύθη επάνω
στον Ίσον και τον Άντιφον, δυο τέκνα του Πριάμου,
νόθον και νόμιμον ομού, τα δύο σ᾽ έν᾽ αμάξι.
Ο Άντιφος εμάχονταν και ο νόθος κυβερνούσε·
αυτούς επήρεν άλλοτε με λυγαριές δεμένους
105 ενώ τ᾽ αρνιά τους έβοσκαν εις τες πλαγιές της Ίδης
ο Αχιλλεύς κι εξαγοράν εδέχθη να τους λύσει.
Και αυτών τον ένα κτύπησεν ο μέγας Αγαμέμνων
με λόγχην άνω του μαστού, τον Άντιφον με ξίφος,
σιμά στ᾽ αυτί κι έπεσε αυτός νεκρός από τ᾽ αμάξι.
110 Και θυμωμένος τ᾽ άρματα τα υπέρλαμπρα τους πήρε
ότι καλά τους γνώριζεν απ᾽ όταν εις τα πλοία
ο ανεμοπόδης Αχιλλεύς τούς έφερε απ᾽ την Ίδην.
Και όπως λεοντάρι αν έπεσε στην κοίτην ελαφίνας,
με τ᾽ ανδρειωμένα δόντια του συντρίβει τα μικρά της
115 εύκολα και τες απαλές ζωούλες αφανίζει·
και αυτή και αν τύχει αυτού σιμά να είναι, τόσος τρόμος
την πιάνει οπού δεν δύναται σ᾽ αυτά βοηθός να γίνει·
πετιέται, ιδρώνει τρέχοντας στα λογγωμένα δάση
κυνηγημένη απ᾽ την ορμήν του δυνατού θηρίου·
120 όμοια μ᾽ εκείνην την ζωήν δεν δύνανται να σώσουν
οι Τρώες, απ᾽ τους Αχαιούς και αυτοί κυνηγημένοι.
Τον Πείσανδρον και Ιππόλοχον, αγόρια του Αντιμάχου
του ανδρός που απ᾽ τον Αλέξανδρον περίσσια επήρε δώρα
χρυσάφι και δεν άφηνε, πρώτος αυτός, να δώσουν
125 εις τον ξανθόν Μενέλαον οπίσω την Ελένην,
επρόφθασεν ο κραταιός Ατρείδης και τους δύο
εις έν᾽ αμάξι, που ήθελαν τους ίππους να κρατήσουν·
ότι απ᾽ τα χέρια οι χαλινοί τούς φύγαν και άνω κάτω
ήσαν οι ίπποι· τότε αυτόν, που ωσάν λεοντάρι εχύθη,
130 εκείνοι από την άμαξαν ικέτευαν: «Ατρείδη,
πάρε μας» είπαν «ζωντανούς και αντάξια λάβε δώρα·
περισσούς έχει θησαυρούς ο Αντίμαχος στο σπίτι,
έχει χρυσάφι, έχει χαλκόν και σίδερο εργασμένο
και απ᾽ όλα λύτρα περισσά θέλει σου δώσει, αν μάθει
135 που ζωντανοί κρατούμεθα στων Αχαιών τα πλοία».
Κλαίοντας γλυκομίλησαν αυτοί στον βασιλέα,
αλλά πικρήν αντάκουσαν αυτού την ομιλίαν.
«Αν του Αντιμάχου γέννημα σεις είσθε του ανδρειωμένου
που άλλοτ᾽ εσυμβούλευε στην σύνοδον των Τρώων
140 να σφάξουν τον Μενέλαον, που με τον Οδυσσέα
απεσταλμένος πήγε αυτού, σεις τώρα του πατρός σας
όλο θα μου πληρώσετε τ᾽ ονειδισμένο κρίμα».
Και με την λόγχην πλήγωσε τον Πείσανδρον στο στήθος
κι έπεσε από την άμαξαν τ᾽ ανάσκελα στο χώμα·
145 τον άλλον, που επετάχθηκε να φύγει, ρίχνει χάμου,
τα χέρια και την κεφαλήν τού κόφτει με το ξίφος
και τον αμπώθει ως κύλινδρον στο πλήθος να κυλάει.
Κι ευθύς, εκεί που φάλαγγες πυκνότερες κτυπιόνταν,
όρμησε μέσα και μ᾽ αυτόν άλλοι Αχαιοί γενναίοι.
150 Πεζοί φονεύαν τους πεζούς που βιασμένοι εφεύγαν,
ιππείς φονεύαν τους ιππείς, κι επλήθυνεν η σκόνη
που ο βροντερός εσήκωνε ποδόκτυπος των ίππων.
Κατόπι τους ο βασιλεύς ο μέγας απ᾽ τον φόνον
δεν παύει και τους Αχαιούς στην μάχην εμψυχώνει.
155 Και ως όταν φλόγα φθαρτική ξεσπάσ᾽ εις μέγα δάσος,
γύρω την στρέφ᾽ ο άνεμος και πανταχού την φέρνει
και απ᾽ την ορμήν της σύρριζα πέφτουν τα δένδρα κάτω,
τόσες επέφταν κεφαλές εις την φυγήν των Τρώων
από του Ατρείδη την ορμήν, κι ίπποι πολλοί κροτούσαν
160 άδεια τ᾽ αμάξια σέρνοντας στους δρόμους του πολέμου.
Και οι ποθητοί τους οδηγοί εκείτοντο στο χώμα
τα όρνεα να τους χαρούν και όχ᾽ οι ομόκλινές των.
Κι έσυρ᾽ ο Ζευς τον Έκτορα μακράν από τα βέλη,
την ταραχήν, τα αίματα και την ανδροφονίαν·
165 και οι Τρώες στην αγριοσυκιά, στον τάφον του αρχαίου
Ίλου έτρεχαν άτακτοι, στην μέσην της πεδιάδος,
πρόθυμοι προς την πόλιν τους· και με κραυγές ο Ατρείδης
πάντοτε με τους Δαναούς σφοδρά τους κυνηγούσε
κι είχε τα χέρι᾽ ανίκητα, σ᾽ αίμα πηκτό βαμμένα.
170 Και αντίκρυ των Σκαιών Πυλών φθασμένοι και στον
φράξον εστάθηκαν και ανέμεναν οι υστερινοί να φθάσουν.
Κι εκείνοι εφεύγαν σκορπιστοί στον κάμπον ως δαμάλες,
οπού λεοντάρι εσκόρπισεν ερχόμενες το δείλι
και απ᾽ όλες μία φανερά τον όλεθρον γνωρίζει·
175 με τα ανδρειωμένα δόντια του συντρίβει τον λαιμόν της,
και όλα τα εντόσθια της ρουφά και πίνει της το αίμα.
Όμοια και αυτούς κατάποδα πατούσεν ο Αγαμέμνων
και πάντοτε τον ύστερον εφόνευε ως εφεύγαν.
Κι επίστομα και ανάσκελα επέσαν απ᾽ τα αμάξια
180 πάμπολλοι από την λόγχην του, καθώς λυσσομανούσε.
Αλλ᾽ όταν επλησίαζαν στην πόλιν και στον πύργον,
τότε ο πατέρας των θεών και των θνητών ανθρώπων
κατέβη από τον ουρανόν και κεραυνόν κρατώντας
στα πλάγια τα πολύβρυσα της Ίδης να καθίσει.
185 Και προς την Ίριν έλεγε, χρυσόπτερην μηνύτραν:
«Πτερόποδ᾽ Ίρι, πήγαινε στον Έκτορα και ειπέ του,
όσο τον Αγαμέμνονα θωρεί, τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
ας πάγει αυτός ανάμερα, και τον στρατόν του ας σπρώχνει
190 προς τους εχθρούς, τον φοβερόν αγώνα να κρατήσει.
Και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν του Έκτορος θα δώσω
να σφάζει και τους Αχαιούς να διώχνει προς τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
195 Τον Δία δεν παράκουσεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις·
και στην αγίαν Ίλιον κατέβη από την Ίδην
κι ήβρε τον θείον Έκτορα, το τέκνον του Πριάμου
να στέκει με τους ίππους του και τα λαμπρά του αμάξια.
Κι η Ίρις η πτερόποδη σιμά του εστάθη κι είπε:
200 «Ω Έκτωρ, που συγκρίνεσαι στην γνώσιν με τον Δία,
ο Ζευς πατέρας μ᾽ έστειλε τα εξής να σου ομιλήσω:
όσο τον Αγαμέμνονα θωρείς τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
την μάχην αναμέριζε και σπρώχνε τον στρατόν σου
205 προς τους εχθρούς τον φοβερόν αγώνα να κρατήσεις·
και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν σ᾽ εσέ θα δώσει ο Δίας,
να σφάζεις και τους Αχαιούς να διώχνεις ως τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
210 Αυτά του είπε κι έφυγεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις.
Και ο Έκτωρ μ᾽ όλα τ᾽ άρματα επήδησε απ᾽ τ᾽ αμάξι,
δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει,
στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου ανάφτει φλόγα.
Τινάχθηκαν και αντίκρισαν τους Αχαιούς εκείνοι.
215 Και απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος έσφιξαν τες φάλαγγες οι Αργείοι
την μάχην πάλι εσύστησαν οι αντίθετοι· και πρώτος
όρμησ᾽ ο Ατρείδης πρόθυμος παντού να προμαχήσει.
Μούσες του Ολύμπου εγκάτοικοι, σεις τώρα λέγετέ μου,
ποιος πρώτος τότ᾽ εστήθηκεν εμπρός εις τον Ατρείδην
220 των Τρώων ή των ξακουστών στην μάχην βοηθών των.
Ο Αντηνορίδης καλοειδής και μέγας Ιφιδάμας·
αυτόν στην Θράκην κάρπιμην μητέρα των προβάτων
μικρόν ακόμη ανάθρεψεν ο πάππος του Κισσέας
που της ευμορφοπρόσωπης Θεανούς ήταν πατέρας·
225 και ότ᾽ έφθασε της ζηλευτής νεότητος στο άνθος,
του έδωκε την κόρην του σιμά του να τον έχει,
και απ᾽ τον νυμφώνα, ως άκουσε των Αχαιών την φήμην,
ξεκίνησε με δώδεκα κυρτόπρωρα καράβια.
Κι έπειτα οπίσω τ᾽ άφησε στην πόλιν της Περκώτης
230 κι ήλθε πεζός στην Ίλιον και αυτός να πολεμήσει·
κι εκείνος τότ᾽ εστήθηκεν εμπρός εις τον Ατρείδην.
Και οπόταν επροχώρησαν κι εβρέθηκαν αντίκρυ,
του Ατρείδ᾽ η λόγχη έγυρε αλλού κι εκείνον δεν επήρε·
και κάτω από τον θώρακα, στην ζώνην, ο Ιφιδάμας
235 τον κτύπησε κι εστήριξε με το βαρύ του χέρι
την λόγχην, πλην δεν έσχισε τον εύμορφον ζωστήρα,
κι η άκρη της στον άργυρον κυρτώθη ωσάν μολύβι.
Την έπιασεν ορμητικός, ως λέοντας, ο Ατρείδης
και τραβηκτά την έσυρεν από το χέρι εκείνου,
240 και με το ξίφος έπειτα την κεφαλήν του επήρε.
Ο θλιβερός τον χάλκινον ύπνον αποκοιμήθη
στους συμπολίτες του βοηθός μακράν της νυμφευτής του,
πριν δια τα μύρια δώρα του του ανταποδώσει χάριν.
Βόδια της έδωκ᾽ εκατόν κι έταξε χίλι᾽ ακόμη
245 γίδια και αρνιά, που αμέτρητα του εβόσκαν οι ποιμένες.
Αυτόν τότε απογύμνωσεν ο Ατρείδης και τα ωραία
άρματα επήρε ανάμεσα στων Αχαιών το πλήθος.
Τον αδελφόν του όπ᾽ έπεσεν άμ᾽ είδ᾽ ο Αντηνορίδης
ο Κόων, ο πρωτότοκος, εξαίσιος πολεμάρχος,
250 λύπης μαυρίλα εσκέπασε το φως των οφθαλμών του.
Του θείου Αγαμέμνονος κρυφά στο πλάγι εστήθη,
και κάτω από τον άγκωνα τον κτύπησε κι η λόγχη
τον άνοιξε η στιλβωτή κι η άκρη εβγήκε αντίκρυ.
Ρίγος αισθάνθη στην καρδιάν ο μέγας βασιλέας·
255 όμως δι᾽ αυτό δεν έπαυσε ποσώς από την μάχην·
του εχύθη μ᾽ ανεμόθρεπτο κοντάρι στην παλάμην
και από τον πόδα ως έσερνε τον αδελφόν του ο Κόων
μέσα στο πλήθος κι έκραζε τους πρώτους πολεμάρχους,
κάτω από την ασπίδα του τον λάβωσεν ο Ατρείδης
260 με το κοντάρι κι έλυσε τα μέλη του κι επάνω
στο σώμα του Ιφιδάμαντος την κεφαλήν τού επήρε.
Και τα παιδιά του Αντήνορος, ως ήθελεν η μοίρα,
μέσα στον Άδη απέστειλεν ο Ατρείδης βασιλέας.
Και ακόμα επεριφέρετο στες τάξες των ανδρείων
265 με το κοντάρι, με τρανά λιθάρια και με ξίφος,
ωσότου από το λάβωμα ζεστόν ανάβρυζ᾽ αίμα.
Αλλ᾽ ότε εστέγνωσε η πληγή κι εστάθηκε το αίμα,
πόνοι τότ᾽ έσφαζαν πικροί του Ατρείδη την ανδρείαν,
και ως εις γυναίκα όταν γεννά δριμύ τοξεύουν βέλος
270 οι οδυνηρές Ειλείθυιες της Ήρας θυγατέρες,
όπου της γέννας τούς πικρούς πόνους μαζί τους φέρουν,
παρόμοιοι πόνοι εθέριζαν του Ατρείδη την ανδρείαν.
Πηδώντας εις την άμαξαν στον κυβερνήτην είπε
να στρέψει προς τα πλοία τους, ότ᾽ η καρδιά του επιάσθη.
275 Κι εφώναξε των Δαναών: «Ω φίλοι πολεμάρχοι,
ω των Αργείων αρχηγοί, σεις τώρ᾽ ακολουθείτε
δια τα γοργά καράβια μας τον ιερόν αγώνα,
διότι εμέ δεν άφησε ο πάνσοφος Κρονίδης
να πολεμήσ᾽ ολήμερα τους αποτόλμους Τρώας».
280 Είπε και αυτός εράβδισε τους ίππους προς τα πλοία,
και αυτοί πετάξαν πρόθυμοι· τα στήθη τους αφρίζαν
και ο κονιορτός τούς έραινεν ενώ τον βασιλέα
μακράν της μάχης έφερναν σκληρά βασανισμένον.
Και ο Έκτωρ άμα ενόησε που αποχωρούσ᾽ ο Ατρείδης,
285 των Τρώων μεγαλόφωνα και των Λυκίων είπε:
«Τρώες, Λύκιοι, Δάρδᾳνοι και σεις κονταρομάχοι,
άνδρες φανείτε, μ᾽ όλην σας την δύναμιν, ω φίλοι.
Τους άφησ᾽ ο καλύτερος κι εμένα θα δοξάσει
ο Ζεύς· αλλά κινήσετε τους ίππους σας επάνω
290 των ανδρειωμένων Δαναών πολύ να δοξασθείτε».
Είπε και εις όλους άναψε το θάρρος της ανδρείας
και ως κυνηγός λευκόδοντα σκυλιά κινεί να πιάσουν
αγριόχοιρον ή λέοντα, παρόμοια τον γενναίον
λαόν των Τρώων έσπρωχνεν ενάντια στους Αργείους
295 ο μέγας Έκτωρ, και όμοιαζε τον ανδρειωμένον Άρην.
Εις τους προμάχους μ᾽ έπαρσιν αυτός επροχωρούσε
και μες στην μάχην έπεσεν, ως πέφτει η ανεμοζάλη
και τα γαλάζια κύματα σηκώνει της θαλάσσης.
Αυτού ποιον πρώτον φόνευσε, ποιον ύστερον ο Έκτωρ,
300 που τότε ο Ζευς εδόξαζε; Και τον Ασαίον πρώτον,
κατόπιν τους πολεμιστάς Αυτόνοον, Οπίτην,
Οφέλτιον, Ώρον, Αίσυμνον, Δόλοπα τον Κλυτίδην,
Αγέλαον και Ιππόνοον ακλόνητον στην μάχην.
Και αφού τούτους εφόνευσε τους αρχηγούς, εχύθη
305 στο πλήθος· και ως ο Ζέφυρος με στρόβιλον και κτύπον
σκορπά τα νέφη όπ᾽ έφερεν ορμή σφοδρή του Νότου,
κυλούν τρανά τα κύματα πυκνά και αφρός πετιέται
ψηλά του ανέμου απ᾽ την ροπήν, που εδώ κι εκεί μανίζει·
ομοίως πέφταν κεφαλές πολλές απ᾽ την ροπήν του.
310 Κακό τότε θα έβρισκε μεγάλο τους Αργείους
και θα ᾽φευγαν στα πλοία τους, εάν του Διομήδη
δεν φώναζεν ο Οδυσσεύς: «Τι επάθαμε, ω Τυδείδη,
και τόσον η πολεμική μάς έλειψεν ανδρεία;
Ω φίλε, στήσου εδώ σιμά· και όνειδος θα ᾽ναι μέγα
315 αν πάρει τα καράβια μας ο λοφοσείστης Έκτωρ».
Και προς αυτόν απάντησεν ο δυνατός Τυδείδης:
«Εγώ θα μείνω ακλόνητος στην μάχην· αλλά ολίγο
καλό θα ιδούμεν, ότι ο Ζευς ο νεφελοσυνάκτης
στους Τρώας νίκην βούλεται και όχι σ᾽ εμάς να δώσει».
320 Είπε και από την άμαξαν με λόγχην τον Θυμβραίον
στην γην εβρόντησε νεκρόν, και ο θείος Οδυσσέας
φονεύει τον Μολίονα λαμπρόν ηνίοχόν του.
Και αφού νεκρούς τους άφησαν, τρικύμισαν το πλήθος,
ωσάν δυο χοίροι ατρόμητοι που πέφτουν μανιωμένοι
325 επάνω εις σκύλους κυνηγούς· όμοια και αυτοί στραφήκαν
και τον εχθρόν αφάνιζαν, και αναπνοήν εδώσαν
των Αχαιών που έφευγαν τον Έκτορα τον θείον.
Έπιασαν εις μιαν άμαξαν έξοχ᾽ αγόρια δύο
του Περκωσίου Μέροπος, που εξαίσιος ήταν μάντης,
330 και αυτός ποσώς δεν άφηνε τα τέκνα του να υπάγουν
στον ανδροφθόρον πόλεμον· αλλά δεν υπακούσαν
ότι τους έφερναν αυτού μαύρες θανάτου μοίρες.
Εκείνους τότ᾽ εφόνευσεν ο δοξαστός Τυδείδης
κι επήρε τα λαμπρ᾽ άρματα· και από του Οδυσσέως
335 την λόγχην ο Ιππόδαμος και ο Υπείροχος επέσαν.
Κι εζυγοστάτησεν ο Ζευς ίσην σ᾽ αυτούς την μάχην
και από την Ίδην έβλεπε· και οι φόνοι ακολουθούσαν.
Τον Παιονίδην ήρωα ελόγχισε ο Τυδείδης
στον γόφον, τον Αγάστροφον, που τόσο απομωράνθη
340 ώστε τους ίππους δεν είχε σιμά του να προσφύγει·
μακράν τούς είχε ο ακόλουθος, και αυτός επρομαχούσε
πεζός, ωσότου έχασε την ποθητήν ζωήν του.
Άμα τους είδε, με κραυγήν επάνω τους εχύθη
ο Έκτωρ και κατόπι του οι φάλαγγες των Τρώων.
345 Και άμα τον είδ᾽ επάγωσεν ο δυνατός Διομήδης,
και του Οδυσσέως έλεγε που ευρίσκετο σιμά του:
«Κακό μεγάλο ροβολά σ᾽ εμάς ο μέγας Έκτωρ.
Αλλ᾽ ας μείνομε ακλόνητοι μαζί ν᾽ αντισταθούμε».
Είπε και το μακρόσκιον τού ετίναξε κοντάρι,
350 και ως ήθελε του επέτυχε την κεφαλήν στην άκρην
της κόρυθος· αλλ᾽ ο χαλκός απ᾽ τον χαλκόν εδιώχθη·
τ᾽ ωραίον δέρμα εφύλαξεν η περικεφαλαία
η κωνική με δίπλες τρεις, δώρον λαμπρόν του Φοίβου.
Πολύ μακράν εσύρθηκεν ο Έκτωρ μες στο πλήθος,
355 γονατιστός εστάθηκε κι εστήριξε το χέρι
στην γην και σκότος σκέπασε βαθύ τους οφθαλμούς του.
Κι ώσπου ο Τυδείδης έτρεχε μακράν μες στους προμάχους
κατόπιν εις την λόγχην του στο μέρος όπου εμπήχθη
ο Έκτωρ εξανάσανε, στ᾽ αμάξι πάλι ανέβη
360 και μες στο πλήθος ξέφυγε την μοίραν του θανάτου
και ορμώντας με την λόγχην του του φώναξε ο Τυδείδης:
«Και πάλιν, σκύλ᾽, εξέφυγες τον θάνατον· τον είδες
κοντά σου· πάλιν σ᾽ έσωσεν ο Φοίβος, και σ᾽ εκείνον
ευχήσου, οπόταν προχωρείς κει που κροτούν τ᾽ ακόντια.
365 Θα σ᾽ απαντήσω κι ύστερα και θα σε τελειώσω
αν κάποιος είναι των θεών κι εμέ να βοηθήσει.
Δια τώρα πάλιν θα χυθώ στους άλλους, όποιον έβρω».
Είπε κι εβάλθη τον λαμπρόν να γδύσει Παιονίδην.
Και ο Πάρις τότε, ο σύγκλινος της εύμορφης Ελένης,
370 εις τον Τυδείδην τέντωνε το τόξο, στηριγμένος,
από στήλην του μνήματος, που ᾽χε ο λαός σηκώσει
του αρχαίου δημογέροντος του Ίλου Δαρδανίδου.
Και απ᾽ τον λαμπρόν Αγάστροφον ως σήκωνε ο Τυδείδης
τον θώρακα, την φωτεινήν ασπίδα και το κράνος,
375 ο Αλέξανδρος του τόξου του το κέρατο ετραβούσε,
και όχι χαμένα επέταξε το βέλος και τον πήρε
στο κτένι του δεξιού ποδός και αντίπερα το βέλος
στην γην εμπήχθη· επήδησεν απ᾽ το καρτέρι ο Πάρις,
γελώντας και καυχώμενος «λαβώθηκες» του είπε·
380 «χαμένα δεν ετόξευσα· να σ᾽ είχα στο λαγγόνι
μέσα επιτύχει, να ᾽πεφτες αυτού νεκρός εμπρός μου
και τότε από την συμφοράν θ᾽ ανάσαιναν οι Τρώες
που τρέμουν σε ως τον λέοντα τα ερίφια που βελάζουν».
Και ο Διομήδης άφοβα του εφώναξεν: «Αχρείε
385 άνδρα στο τόξον ένδοξε, δειλέ παρθενοσκόπε,
εάν μ᾽ εμέ δοκιμασθείς εσύ να πολεμήσεις,
θα ιδείς πόσο το τόξο σου αξίζει και τα βέλη·
και τώρα ότι μου χάραξες τον πόδα το ᾽χεις δόξαν.
Λογιάζω πως μ᾽ εκτύπησε γυναίκα ή και παιδάκι·
390 άστοχον είναι ανδρός δειλού, μηδαμινού το βέλος.
Αλλ᾽ απ᾽ το χέρι μου πικρό πολύ φεύγει το βέλος
και θανατώνει άνθρωπον και αν ξώδερμα τον πάρει·
η χήρα του με τα ορφανά τα μάγουλά της δέρνει,
και αυτόν που σέπεται νεκρός στο αιματωμένο χώμα
395 γυναίκες δεν μοιρολογούν, αλλ᾽ όρνια τριγυρίζουν.
Είπε, κι εμπρός του εστήθηκεν ο θείος Οδυσσέας
και οπίσω αυτός καθήμενος τραβούσε από το πόδι
το πικρό βέλος και δριμύς τον έσφαζεν ο πόνος.
Και όρμησ᾽ ευθύς στην άμαξαν κι είπε στον κυβερνήτην
400 να στρέψει προς τα πλοία τους ότ᾽ η καρδιά του επιάσθη.
Έμεινε μόνος ο Οδυσσεύς, ουδέ σιμά του εστάθη
κανένας απ᾽ τους Αχαιούς· όλους επήρε ο φόβος.
Κι έλεγε με παράπονον στην ανδρικήν ψυχήν του:
«Αχ! τι θα γίνω; Είναι φρικτόν το πλήθος από φόβον
405 να φύγω, αλλά χειρότερον εάν με πιάσουν μόνον,
αφού τους άλλους Δαναούς εσκόρπισε ο Κρονίδης.
Πλην τούτα να διαλογισθεί τι θέλησε η ψυχή μου;
Καλώς γνωρίζ᾽ ότ᾽ οι δειλοί τον πόλεμον αφήνουν,
αλλ᾽ όποιος είναι ανδράγαθος, ακλόνητος θα μείνει
410 τον θάνατον εις τον εχθρόν να δώσ᾽ ή να τον λάβει».
Τούτα ενώ κείνος έλεγε στα βάθη της ψυχής του,
των ασπιστών τού έπεσαν λόχοι πολλοί των Τρώων,
τον έζωσαν, αλλά κακό στα σπλάχνα τους εκλείσαν.
Και ως όταν αγριόχοιρον με σκύλους άνδρες νέοι
415 κυκλώνουν και πετιέται αυτός απ᾽ την καρδιά του λόγγου·
το λευκό δόντι στα κυρτά σαγόνια του τροχίζει,
εκείνοι ορμούν επάνω του να τον δεχθούν, αν κι είναι
τρομακτικός και του κροτούν τα δόντι᾽ από την λύσσαν·
ομοίως τον διίφιλον κυκλώναν Οδυσσέα
420 οι Τρώες και αυτός όρμησε με ακονισμένην λόγχην
και άνω του ώμου κτύπησε τον θείον Δηοπίτην,
τον Θώνα και τον Εύνομον εφόνευσε κατόπι·
κι ευθύς τον Χερσιδάμαντα που εχύνετο απ᾽ τ᾽ αμάξι
ελάβωσε στον ομφαλόν απ᾽ την ασπίδα κάτω
425 έπεσε αυτός κι εφούκτωσε την γην με την παλάμην.
Τους άφησε κι ελόγχισε τον Χάροπα Ιππασίδην,
που ήτο του Σώκου αυτάδελφος του λαμπρογεννημένου.
Βοηθός ο Σώκος έδραμεν ευθύς ο ισόθεος άνδρας,
και από κοντά τού έλεγεν: «Ω πολυεπαινεμένε,
430 στους δόλους και στον πόλεμον ακούραστε Οδυσσέα,
σήμερον ή θα καυχηθείς που εφόνευσες τα δύο
λαμπρά του Ιππάσου αγόρια και τ᾽ άρματα τους πήρες,
ή τώρ᾽ από την λόγχην μου θα χάσεις την ζωήν σου».
Αυτά ᾽πε και τον κτύπησε στην στρογγυλήν ασπίδα,
435 και την ασπίδα ετρύπησε το δυνατό κοντάρι
και στον τεχνικόν θώρακα εμπήχθη πέρα πέρα,
και όλην την σάρκα του ᾽σχισεν απ᾽ τα πλευρά του, αλλ᾽ όμως
η Αθηνά δεν τ᾽ άφησε στα σωθικά να φθάσει.
Εννόησε που εις ακριβό δεν ελαβώθη μέρος
440 ο Οδυσσεύς κι εσύρθηκε και προς τον Σώκον είπε:
«Από τον άκρον όλεθρον δεν θα σωθείς, χαμένε·
κι εάν εσύ με ξέκοψες να πολεμώ τους Τρώας,
θαρρώ που σήμερον εδώ φόνος και μαύρη μοίρα
σε θ᾽ απαντήσει και απ᾽ αυτήν την λόγχην μου θα πέσεις,
445 να πάρω εγώ το καύχημα και ο Άδης την ψυχήν σου».
Είπε και όπως έστρεψεν ο Σώκος δια να φύγει,
ο Οδυσσεύς του έμπηξε στην ράχην το κοντάρι·
κι η άκρη από τους ώμους του στο στήθος πέρα εβγήκε.
Κι επάνω του εκαυχήθηκεν ο θείος Οδυσσέας:
450 «Ω Σώκε, γόνε αγαπητέ του ιπποδάμου Ιππάσου,
σ᾽ εβρήκε, δεν το ξέφυγες, το τέλος του θανάτου.
Δεν θα σου κλείσουν, δύστυχε, τα βλέφαρα ο πατέρας
ούτ᾽ η μητέρ᾽, αλλ᾽ όρνεα πυκνά πτεροκοπώντας
θα σε σπαράξουν· αλλ᾽ εμέ στον θάνατόν μου, αν έλθει,
455 οι διογέννητοι Αχαιοί με τάφον θα τιμήσουν».
Είπε και μέσ᾽ απ᾽ το πλευρό και απ᾽ την λαμπρήν ασπίδα
την σκληρήν λόγχην τράβηξε που του ᾽χε ρίξει ο Σώκος.
Κι ευθύς το αίμ᾽ ανάβρυσε κι εδείλιασε η ψυχή του.
Το αίμα του άμα εννόησαν οι ανδρειωμένοι Τρώες
460 παρακινούντο με βοήν κι επάνω του εχυθήκαν.
Και υποχωρώντας έκραζεν εκείνος τους συντρόφους
και τρεις φορές τους έκραξε μ᾽ όσην πνοήν και αν είχε.
Και τρεις τον άκουσε φορές ο δεύτερος Ατρείδης
κι έλεγε προς τον Αίαντα, που ευρίσκετο σιμά του:
465 «Ω Αία διογέννητε, μεγάλε πολεμάρχε,
στ᾽ αυτιά μου έφθασ᾽ η φωνή του αδάμαστου Οδυσσέως,
που ομοιάζει, ως να τον έπνιγαν κατάμονον οι Τρώες
αφού στης μάχης την ορμήν τον έχουν αποκλείσει.
Αλλά βοηθοί ας δράμομεν, ως πρέπει, ότι φοβούμαι
470 μη πάθει, ως μόνος έμεινεν ανάμεσα εις τους Τρώας,
και θενά κλάψουν οι Αχαιοί μεγάλον πολεμάρχον».
Είπ᾽, εκινήθη και σ᾽ αυτόν κατόπι ο μέγας ήρως.
Κι έφθασαν όπου εκύκλωναν τον θείον Οδυσσέα
οι Τρώες ως ξανθότριχοι χρυσόλυκοι στα όρη
475 κερατοφόρο τριγυρνούν ελάφι λαβωμένο
που ξέφυγε του κυνηγού και τρέχει όσον ακόμη
το αίμα του είναι χλωρό κι έχει ελαφρά τα πόδια·
και όταν πέσει απ᾽ την πληγήν μες στην σκιάν του λόγγου
τα ωμοφάγ᾽ αγριόσκυλα το τρώγουν, αλλά η μοίρα
480 κακοποιό τούς στέρνει εκεί λιοντάρι και απ᾽ τον τρόμον
τ᾽ αγριόσκυλα σκορπίζονται και αυτό το κατατρώγει.
Ομοίως τον πολύβουλον ανδρείον Οδυσσέα
Τρώες πολλοί και ανδράγαθοι κτυπούσαν, και ο γενναίος
την λόγχην του έσειε μ᾽ ορμήν να σώσει την ζωήν του.
485 Σιμά του ο Τελαμώνιος, με την ασπίδα ως πύργον,
εστήθη, και όλοι εδώ κι εκεί σκορπίσθηκαν οι Τρώες.
Κι εκείνον ο Μενέλαος οδήγ᾽ από το χέρι
έξω απ᾽ το πλήθος κι έφερνεν ο ακόλουθος τους ίππους.
Όρμησε ο Τελαμώνιος και, νόθον Πριαμίδην,
490 τον Δόρυκλον εφόνευσε, τον Πάνδοκον κατόπιν,
τον Λύσανδρον, τον Πύρασον και ακόμη τον Πυλάρτην.
Και ως απ᾽ τα όρη ροβολά ποτάμι στην πεδιάδα,
χείμαρρος οπού του Διός νεροποντιά φουσκώνει
και ξερά δρυά σέρνουν πολλά και πεύκους τα νερά του
495 κι ύλην πολλήν στο πέλαγος· όμοια την πεδιάδα
κλονίζει και άνδρες και άλογα φονεύει ο λαμπρός Αίας.
Και ο Έκτωρ δεν το γνώριζεν ακόμα, επειδή πέρα,
στης μάχης το αριστερό πλευρόν επολεμούσε,
εκεί που εξόχως κεφαλές ανδρών πολλές επέφταν
500 στον Ξάνθον, όπου αλαλαγμός ασίγητος βροντούσε.
Σιμά στον μέγαν Νέστορα και τον Ιδομενέα
εκεί στην λόγχην τρομερός και την ιππομαχίαν
ο Έκτωρ θρήνον έκαμνε στες φάλαγγες των νέων·
και οι λαμπρογέννητοι Αχαιοί δεν θα οπισθοποδίζαν,
505 αλλά ο Πάρις, σύγκλινος της εύμορφης Ελένης,
έπαυσε τον ανδράγαθον Μαχάον᾽ απ᾽ την μάχην·
ότι με βέλος τρίγωνο τον λάβωσε στον ώμον.
Δια κείνον ελαχτάρισαν οι Αχαιοί γενναίοι,
μη πέσει, αν κλίνει ο πόλεμος, εις των εχθρών τα χέρια.
510 Και προς τον θείον Νέστορα τότ᾽ είπε ο Ιδομενέας:
«Στην άμαξάν σου ανέβα ευθύς, ω Νέστωρ Νηληιάδη,
και πάρε τον Μαχάονα, και κτύπα προς τα πλοία
τα δυνατά πουλάρια σου· πολλών αντάξιος άλλων
ανθρώπων είν᾽ ο ιατρός, που βέλη ν᾽ αποσπάσει
515 γνωρίζει και με βότανα λαβώματα να γιάνει».
Είπε και ο Νέστωρ έστερξε στον λόγον του Τυδείδη.
Στην άμαξάν του ανέβη ευθύς, σιμά του και ο Μαχάων,
που γέννησ᾽ ο Ασκληπιός ιατρός εξακουσμένος.
Τους ίππους ράβδισεν ευθύς και αυτοί με προθυμίαν
520 προς τα καράβια πέταξαν, στ᾽ αγαπημένα μέρη.
Ο Κεβριόνης νόησε την ταραχήν των Τρώων
κι έλεγε προς τον Έκτορα, στ᾽ αμάξι σύντροφός του:
«Εις μίαν άκρην του κακού πολέμου εμείς οι δύο
τους Δαναούς μαχόμεθα, και ωστόσ᾽ οι άλλοι Τρώες
525 θορυβημένοι ευρίσκονται κι οι ίπποι των κι εκείνοι
από τον Τελαμώνιον· τον γνώρισα, όπως φέρνει
αυτός ασπίδ᾽ απέραντην· αλλά κι εμείς τ᾽ αμάξι
ευθύς ας σπρώξομεν εκεί, όπου με τόσο πείσμα
πεζοί και ιππόμαχοι φρικτόν κροτούν πολέμου αγώνα
530 σφαζόμενοι και αλαλαγμός ασίγητος βροντάει».
Είπε και με την μάστιγα ξεκίνησε τους ίππους
κι εκείνοι ως την αισθάνθηκαν γοργά το αμάξι εφέραν
των Τρώων και των Αχαιών στην μέσην κι επατούσαν
νεκρούς και ασπίδες εις την γην· και κάτωθε το αξόνι
535 και της αμάξης τα πλευρά μαυρίζαν απ᾽ το αίμα,
που επάνω τους εράντιζαν οι οπλές των τετραπόδων
και τα στεφάνια των τροχών· κι ελύσσ᾽ αυτός στο πλήθος
να ορμήσει μέσα των ανδρών· και συντριμμόν εις όλες
τες φάλαγγες των Δαναών γυρνώντας με το ξίφος
540 και με την λόγχην έφερνε και με τρανά λιθάρια,
και μόνον με τον Αίαντα τον Τελαμωνιάδην
απέφευγε ν᾽ αγωνισθεί, διότι, αν πολεμούσε
μ᾽ άνδρ᾽ απ᾽ αυτόν καλύτερον, του αγανακτούσε ο Δίας.
Και στην ψυχήν του Αίαντος έβαλε ο Ζευς τον φόβον.
545 Στέκει, απορεί, τες πλάτες του με την ασπίδα σκέπει,
φεύγει, αφού πρώτα εκοίταξε το πλήθος, ως θηρίον
αργοκινεί τα γόνατα και στρέφεται να βλέπει·
όμοια λεοντάρι πύρινον άνδρες του αγρού και σκύλοι
διώχνουν μακράν απ᾽ την αυλήν και ολόνυκτ᾽ αγρυπνώντας
550 ν᾽ αρπάξει δεν του συγχωρούν το άνθος των βοδιών των,
κι εκείνο, από την όρεξη σπρωγμένο των κρεάτων,
ορμά πλην ανωφέλητα, με τόσην τόλμην ρίχνουν
ακόντια επάνω του οι βοσκοί και δέματ᾽ αναμμένα,
που τα φοβείται αν και λυσσά· και άμα χαράξ᾽ η ημέρα
555 κατηφιασμένο αποχωρεί· παρόμοια τότε ο Αίας
από τους Τρώας έφευγε πολύ κατηφιασμένος
αθέλητα, φοβούμενος μη κάψουν τα καράβια.
Και ως όνος σ᾽ άκρην χωραφιού παιδόπουλα νικάει
απάθητος, και του ᾽σπασαν πολλά ραβδιά στην ράχην
560 και στα βαθιά σπαρτά πατεί και κόβει το σιτάρι
και αν και τον δέρναν άκοπα μικρή ᾽ναι η δύναμίς των,
και μόλις όταν χορτασθεί να φύγει τον βιάζουν·
όμοια τον μέγαν Αίαντα τον Τελαμωνιάδη,
οι Τρώες οι απότολμοι και οι βοηθοί κτυπούσαν
565 οπίσω του ακατάπαυστα στην μέσην της ασπίδας.
Κι εκείνος πότ᾽ εγύριζε την μάχην ν᾽ απαντήσει,
κι εκράτει αυτού τες φάλαγγες των ιπποδάμων Τρώων,
και πότε πάλι εστρέφετο να φύγει και αυτός μόνος
σ᾽ όλους τον δρόμον έφραζε προς τα γοργά καράβια
570 ολόρθος, άγριος μεταξύ των Αχαιών και Τρώων.
Και από τ᾽ ακόντια, που έριχναν με λύσσαν, άλλα μέσα
εις την ασπίδα εμπήγονταν με ορμήν να προχωρήσουν,
πολλά στην μέσην και πριν ή γευθούν το λευκό σώμα
στην γην στυλώνονταν ορθά, για σάρκα πεινασμένα.
575 Άμα τον είδε ο Ευρύπυλος λαμπρός Ευαιμονίδης
από τα βέλη τα πυκνά κακά βασανισμένον,
σιμά του εστήθη, ακόντισε με το λαμπρό κοντάρι
τον μέγαν Απισάονα Φαυσιάδην πολεμάρχον
εις το συκώτι κι έλυσε τα μέλη τ᾽ ανδρειωμένου.
580 Και όρμησ᾽ ευθύς και τ᾽ άρματα του έπαιρνε απ᾽ τους
ώμους. Και ο Πάρις ο θεόμορφος, άμα τον είδ᾽ επάνω
εις τον νεκρόν, δεν άργησε το τόξο να τραβήξει
και μέσα στο δεξιό μερί τον ᾽πίτυχε το βέλος,
και το μερί τού εβάραινεν ως το καλάμι εκόπη.
585 Εσύρθη στους συντρόφους του την μοίραν ν᾽ αποφύγει,
κι εφώναξε των Δαναών: «Ω φίλοι πολεμάρχοι,
ω των Αργείων αρχηγοί, γυρίσατε, σταθείτε
τον Αίαντα να σώσετε απ᾽ την σκληρήν ημέραν,
από τα βέλη πνίγεται και απ᾽ την καταραμένην
590 μάχην δεν θα ᾽βγει ζωντανός, αλλ᾽ όλοι εδώ σταθείτε
σιμά στον μέγαν Αίαντα αντίμαχοι στους Τρώας».
Τον λαβωμένον άκουσαν κι εστήθηκαν πλησίον
φορώντας τες ασπίδες των, προβάλλοντες τες λόγχες.
Και ο Αίας τους απάντησεν, εγύρισε κι εστάθη,
595 αφού στο πλήθος έφθασε των ποθητών συντρόφων.
Ως φλόγα μ᾽ άσβεστην ορμήν εκείνοι επολεμούσαν,
ενώ τον Νέστορα έφερναν οι ίπποι του Νηλέως
ομού με τον Μαχάονα γοργά μακράν της μάχης.
Τον είδε και τον γνώρισεν ο θείος Αχιλλέας
600 ως έστεκε στο ευρύχωρο καράβι του στην πρύμνην
να βλέπει την πολύθρηνην φυγήν και τον αγώνα.
Τον σύντροφόν του Πάτροκλον εφώναξε απ᾽ το πλοίον·
εις την φωνήν του εβγήκε αυτός απ᾽ την σκηνήν ωραίος
ωσάν ο Άρης και άρχισεν εκείθε η συμφορά του.
605 Πρώτος του είπ᾽ ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου:
«Τι με φωνάζεις; Από εμέ τι θέλεις, Αχιλλέα;»
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς σ᾽ εκείνον απαντούσε:
«Μενοιτιάδη εξαίσιε και φίλε της ψυχής μου,
τώρα θα ιδώ τους Αχαιούς στα πόδια μου να πέσουν
610 ότι τους ήβρε αβάστακτη της συμφοράς ανάγκη,
αλλ᾽ άμε, θείε Πάτροκλε, στον Νέστορα, να μάθεις
ποιον λαβωμένον φέρνει αυτός, ως βλέπω, από την μάχην.
Ομοιάζει τον Μαχάονα, του Ασκληπιού τον γόνον
όπισθεν όλος· πλην του ανδρός τα μάτια εγώ δεν είδα
615 ότι έμπροσθέν μου επέρασαν ογρήγορα οι φοράδες».
Και ο Πάτροκλος υπάκουσε τον ποθητόν του φίλον
και στες σκηνές των Αχαιών έδραμ᾽ ευθύς να φθάσει.
Και ότ᾽ έφθασαν εις την σκηνήν εκείνοι, από τ᾽ αμάξι
κατέβηκαν κι εξέζεψε τους ίππους ο Ευρυμέδων,
620 ακόλουθος του Νέστορος· κι εκείνοι στ᾽ ακρογιάλι
εμέναν προς τον άνεμον τον ίδρον να δροσίσουν.
Κι έπειτα εμπήκαν στην σκηνήν και στα θρονιά καθίσαν.
Και μίγμα η καλοπλέξουδη τους έφτιασ᾽ Εκαμήδη,
η θυγατέρα του υψηλού στο φρόνημ᾽ Αρσινόου,
625 που ότ᾽ έριξε την Τένεδον ο θείος Αχιλλέας
οι Αχαιοί του γέροντος την κόρην εδιαλέξαν
διότι στο συμβούλιον απ᾽ όλους ήταν πρώτος.
Και αυτή τους έσυρεν εμπρός τραπέζι στιλβωμένο
μαυρόποδον και χάλκινον επάνω του κανίστρι
630 με το κρεμμύδι, γευστικό προσφάγι δια να πίνουν,
με χλωρό μέλι και λευκόν του αγίου σίτου αθέρα,
κι έστησε χρυσοκούμπωτο ποτήρι που είχε φέρει
ο γέρος απ᾽ το σπίτι του κι είχε διπλό το πόδι,
τέσσερ᾽ αυτιά και ολόχρυσες εις το καθένα δύο
635 περιστερές εφαίνονταν ως να σπυρολογούσαν·
με κόπον απ᾽ την τράπεζαν καθ᾽ άλλος το κινούσε
γεμάτο, αλλ᾽ ακόπιαστα το εσήκωνεν ο γέρος.
Σ᾽ εκείνο τους ετοίμαζε το μίγμα η γυνή θεία,
κρασί Πράμνειο και τυρί της αίγας που με τρίφτην
640 χάλκινον έτριψεν αυτή, κι έραν᾽ επάνω αλεύρι
λευκό και αφού το ετοίμασε να το γευθούν τους είπε.
Και αφού μ᾽ αυτά την άναψιν της δίψας επραΰναν,
με ομιλίες έτερπαν το πνεύμ᾽ ανάμεσόν τους
και ο Πάτροκλος ωσάν θεός εις το κατώφλι εφάνη.
645 Άμα τον είδε ο γέροντας, σηκώθη απ᾽ το θρονί του,
τον έμπασε και του ᾽λεγε σιμά του να καθίσει.
Δεν το ᾽στεργεν ο Πάτροκλος, και του ᾽πε: «Σεβαστέ μου,
δεν δύναμαι, ό,τι και αν ειπείς, ως θέλεις, να καθίσω.
Φοβούμαι τον θυμόν του ανδρός που μ᾽ έστειλε να μάθω
650 ποιον λαβωμένον έφερες· αλλά και μόνος τώρα
τον αρχηγόν Μαχάονα, και βλέπω και γνωρίζω,
και αμέσως την απάντησιν θα φέρω του Αχιλλέως.
Πόσο είν᾽ εκείνος τρομερός, γνωρίζεις, σεβαστέ μου,
που ευκόλως και στον άπταιστον πταίσμα να εβρεί συμβαίνει».
655 Και ο Νέστωρ τότε απάντησε: «Πώς γίνεται ο Πηλείδης
δια τους υιούς των Αχαιών, όσ᾽ είναι λαβωμένοι,
να οδύρεται; Και αυτός ποσώς την λύπην δεν γνωρίζει,
που κυριεύει τον στρατόν, αφ᾽ ότου εις τα καράβια
κείτονται από λαβωματιές οι πρώτοι πολεμάρχοι,
660 Κει λαβωμένοι ευρίσκονται και ο δυνατός Τυδείδης,
ο Οδυσσεύς και ο δοξαστός στην λόγχην Αγαμέμνων·
λαβώθη και ο Ευρύπυλος εις το μερί με βέλος·
και από την μάχην έφερα και τούτον πληγωμένον
με βέλος, όμως ο Αχιλλεύς αν και γενναίος είναι
665 δια μας καθόλου δεν πονεί και δεν μας ελεείται.
Ή μένει ώσπου τα πλοία μας επάνω στ᾽ ακρογιάλι
με όλον τον αγώνα μας το πυρ να καταλύσει,
και να σφαγούμεν όλοι εκεί; Και αχ! διατί δεν έχουν
την παλαιάν τους δύναμιν τα λυγερά μου μέλη;
670 Ας είχα την νεότητα και ακέριαν την ανδρείαν
καθώς όταν στον πόλεμον εξ αφορμής των μόσχων
με τους Ηλείους φόνευσα τον άνδρα Ιτυμονήα,
εγκάτοικον της Ήλιδος, λαμπρόν Υπειροχίδην,
ζητώντας ανταπόδοσιν. Τον κτύπησα μ᾽ ακόντι
675 εκεί που αυτός τα βόδια του να σώσει επρομαχούσε,
και ως έπεσ᾽ εφοβήθηκαν οι αγρότες, εσκορπίσαν.
Λάφυρα τότ᾽ επήραμεν απ᾽ το πεδίον πλήθος,
βοδιών κοπές πεντήκοντα, τόσες κοπές προβάτων
και τόσες χοίρων και γιδιών τόσα πλατιά κοπάδια,
680 και τρεις φορές πεντήκοντα ξανθότριχες φοράδες,
κι είχαν οι περισσότερες νεογέννητα πουλάρια.
Νύκτα μ᾽ εκείνα εφθάσαμε στην Πύλον του Νηλέως·
και ο γέρος αναγάλλιασεν, ότι ως εβγήκα νέος
στον πόλεμον μου έτυχε τόσα πολλά να πάρω.
685 Και οι κήρυκες το χάραμα φωνάξαν να ᾽λθουν όλοι
σ᾽ όσους χρεωστείτο απόδοσις μέσα στην θείαν Ήλιν.
Συνάχθηκαν κι εμοίραζαν οι γέροντες της Πύλου,
ότ᾽ εις πολλούς απόδοσιν οι Επειοί χρεωστούσαν
μ᾽ όλον που ολίγοι εμέναμεν εμείς και αφανισμένοι,
690 ότι μας ταλαιπώρησεν εις τους αρχαίους χρόνους
ο Ηρακλής κι εσφάγησαν όλ᾽ οι καλοί της Πύλου.
Ότι απ᾽΄ τα δώδεκα παιδιά τα εξαίσια του Νηλέως,
εγώ μόνος τού έμεινα και τ᾽ άλλα τού απέθαναν.
Δια τούτο αυθαδιάζοντας πολύ μας αδικούσαν
695 των αποτόλμων Επειών τα χαλκοφόρα πλήθη.
Και απ᾽ όλα μιαν κοπήν βοδιών και πρόβατα τριακόσια
με τους βοσκούς των έλαβε μερίδα του ο Νηλέας,
ως είχε απόδοσιν τρανήν να λάβει απ᾽ τους Ηλείους
τέσσαρες ίππους μ᾽ όλα τους τ᾽ αμάξια νικηφόρους,
700 που έμελλαν δια τρίποδα να κάμουν τον αγώνα·
στην Ήλιδα τους κράτησεν ο βασιλεύς Αυγείας
και πονεμένον έδιωξε σκληρά τον ιππηλάτην.
Και ο γέρος δια την ύβριν του και τ᾽ άνομά του έργα
λάφυρα επήρε αμέτρητα· και τ᾽ άλλα εις τον λαόν του
705 έδωκε να τα μοιρασθούν ισόμετρα καθένας.
Τούτα ενώ κάμναμεν εμείς και των θεών θυσίες
στην πόλιν επροσφέρναμεν, τρεις πέρασαν ημέρες
κι ήλθαν εκείνοι αμέτρητοι με άρματα, με ίππους,
ο λαός όλος, κι οι αδελφοί Μολίονες μ᾽ εκείνους,
710 αγόρι᾽ ακόμη αμάθητα πολεμικής ανδρείας.
Πόλις Θρυούσσα ευρίσκεται κτισμέν᾽ εις άκρην λόφου
μακράν, αυτού στον Αλφειόν, απ᾽ την αμμώδη Πύλον.
Αυτήν εκύκλωσε ο στρατός με λύσσαν να την πάρουν.
Στην πεδιάδα είχαν χυθεί κι ήλθε η Αθηνά την νύκτα
715 μηνύτρ᾽ από τον Όλυμπον, να ειπεί ν᾽ αρματωθούμε,
και τον λαόν, που ολόγυρα τον πόλεμον ζητούσε
συνάθροισ᾽ εύκολα η θεά κι εμέ να πολεμήσω
δεν μ᾽ άφηνεν ο γέροντας και μου ᾽κρυψε τους ίππους·
ότ᾽ ήμουν, έλεγε, άπραγος στα έργα του πολέμου.
720 Και όμως ανδραγάθησα πεζός μες στους ιππέας,
ως εκυβέρνησ᾽ η Αθηνά της μάχης τον αγώνα.
Στον ποταμόν Μινύειον, που βρέχει την Αρήνην
και χύνεται στην θάλασσαν, όσο να φέξ᾽ η ημέρα
της Πύλου ιππείς και των πεζών συνέρρεαν τα πλήθη.
725 Κείθε ο στρατός μας όρμησε με όλα τ᾽ άρματά του
και στ᾽ άγιο ρεύμα του Αλφειού το μεσημέρι ευρέθη.
Θυσίαν τότ᾽ εκάμαμεν στον ύψιστον Κρονίδην,
ταύρον κατόπιν του Αλφειού, ταύρον του Ποσειδώνος,
και της γλαυκόματης θεάς ωραίαν αγελάδα,
730 και αφού στην τάξιν του κανείς εδείπνησε, στες όχθες
του ποταμού πλαγιάσαμε με τ᾽ άρματά μας όλοι.
Και οι μεγαλόψυχοι Επειοί την πόλιν περιζώναν,
να την χαλάσουν πρόθυμοι· αλλά πριν να προφθάσουν,
φρικτή σ᾽ αυτούς εξέσπασε πολέμου ανεμοζάλη·
735 ο ήλιος μεσουράνιζε και οι δυο στρατοί κινούντο
ευχόμενοι στην Αθηνά και στον πατέρα Δία.
Αλλ᾽ όταν Πύλιοι κι Επειοί πιασθήκαν εις την μάχην,
τον Μούλιον πολεμιστήν εφόνευσα εγώ πρώτος
κι επήρα και τους ίππους του· κι είχεν αυτός την πρώτην
740 του Αυγείου κόρην την ξανθήν, που ελέγετο Αγαμήδη,
κι εγνώριζ᾽ όσα βότανα της γης το πλάτος τρέφει.
Ως έρχονταν τον κτύπησα μ᾽ ακόντι και στο χώμα
έπεσε κι εγώ πήδησα στ᾽ αμάξι, και στους πρώτους
πολεμιστάς εστήθηκα· κι ευθύς εσκορπισθήκαν
745 οι μεγαλόψυχοι Επειοί καθώς έπεσ᾽ εκείνος
που των ιππέων αρχηγός επρώτευε στην μάχην.
Και όρμησα επάνω τους ευθύς, ως μαύρη ανεμοζάλη,
πενήντα επήρ᾽ αμάξια τους και από καθένα δύο
άνδρες έκαμε η λόγχη μου το χώμα να δαγκάσουν.
750 Και ακόμα τους Μολίονας θα εφόνευ᾽ αλλ᾽ ο μέγας
ο Ποσειδών πατέρας των τους έσκεπε με ομίχλην.
Νίκην τότ᾽ έδωκεν ο Ζευς μεγάλην των Πυλίων·
ότι τους κυνηγούσαμε, φονεύαμε τους άνδρες,
τα όπλα τους επαίρναμε, μέσ᾽ από την πεδιάδα,
755 όσον οπού ανεβήκαμεν εις τα Βουπράσια μέρη
εις τον Ωλένιον κρημνόν, στον λόφον του Αλεισίου·
εκείθεν γύρισ᾽ η Αθηνά τα πλήθη κι έναν άνδρα
ύστερον άφησα νεκρόν· τότ᾽ οι Αχαιοί τους ίππους
απ᾽ τον Βουπράσιον αγρόν εστρέψαν προς την Πύλον,
760 και μ᾽ ένα στόμα ολόκληρος λαός υμνολογούσε
τον Νέστορα από τους θνητούς και απ᾽ τους θεούς τον Δία.
Ιδού πώς ανδραγάθιζα με τους ανδρειωμένους.
Αλλ᾽ ο Αχιλλεύς θα χαίρεται την αρετήν του μόνος·
αχ! όταν ο λαός χαθεί πολύ και αργά θα κλαύσει.
765 Θυμήσου ό,τι ο Μενοίτιος σου πρόσταξε, ω γλυκέ μου,
όταν στον Αγαμέμνονα σε έστελνε απ᾽ την Φθίαν.
Και όλα τ᾽ ακούσαμεν εγώ και ο θείος Οδυσσέας,
στο δώμα οπότ᾽ εφθάσαμε το μέγα του Πηλέως,
ενώ της Αχαιίδος γης συνάζαμεν τα πλήθη.
770 Κει εβρήκαμε τον ήρωα Μενοίτιον και σένα·
σιμά σας ήτ᾽ ο Αχιλλεύς· και ο γέρος ο Πηλέας
του μόσχου τα παχιά μεριά στον βροντητήν Κρονίδην
έκαιε μέσα εις την αυλήν, και με χρυσό ποτήρι
σπόνδιζε το γλυκό κρασί στες προσφορές που εκαίαν.
775 Κι ενώ εσυγυρίζατε τα κρέατα, μας είδεν
ο Αχιλλέας στα πρόθυρα· μας πήρε από το χέρι,
μας είπε να καθίσουμε κι έβαλε αυτός εμπρός μας
το φίλεμα που δίδεται του ξένου, ως θέλ᾽ η τάξις.
Και την τροφήν και το πιοτόν άμ᾽ εχαρήκαμ΄ όλοι,
780 τον λόγον πρώτος άρχισα και σας παρακινούσα
να μας ακολουθήσετε· και πρόθυμοι σεις ήσθε,
και τότε οι δυο πατέρες σας πολλά σας συμβουλεύαν.
Και του Αχιλλέως σύσταινεν ο γέροντας Πηλέας
πάντοτε μέγας να φανεί και των Αργείων πρώτος·
785 κι εσένα ιδού τι σύσταινεν ο γέρος σου πατέρας:
«Παιδί μου, αν ο Αχιλλεύς στο γένος σε υπερβαίνει,
και στην ανδρείαν, είσαι συ στα χρόνια ανώτερός του.
Αλλ᾽ ό,τι χρήσιμον σκεφθείς, συ βάλε το στον νουν του,
εύμορφα και προς το καλόν τους λόγους σου θα στέργει».
790 Τούτα, και συ τα λησμονείς, που σύσταινεν ο γέρος.
Με τούτα τώρα πάσχισε να πείσεις τον Πηλείδην.
Ποιος ξέρει μην ο λόγος σου, μ᾽ ενός θεού την χάριν,
του συγκινήσει την ψυχήν; Καλός του φίλου ο λόγος.
Κι εάν στον νουν του έχει χρησμόν που να τον εμποδίζει,
795 οπού η μητέρα του η θεά του ανάφερε απ᾽ τον Δία,
ας ξαναστείλει καν εσέ και οι Μυρμιδόνες όλοι
ας έλθουν, ώστε φως εσύ των Δαναών να γίνεις.
Και να σου δώσει να φορείς στην μάχην τ᾽ άρματά του,
ίσως φανείς πως είσαι αυτός και αποσυρθούν οι Τρώες,
800 απ᾽ τον αγών᾽ ανασασμόν οι Δαναοί να λάβουν
κι είναι τ᾽ ανάσαμα καλόν όσον μικρόν και αν είναι.
Κι εύκολα σεις ακούραστοι τα κουρασμένα πλήθη
θα διώξτε προς την πόλιν τους απ᾽ τα γοργά καράβια».
Είπε και τον ετάραξε στα βάθη της καρδίας,
805 κι έγυρ᾽ ευθύς σπουδακτικά οπίσω στον Πηλείδην.
Και ότ᾽ είχε φθάσει ο Πάτροκλος στα πλοία του Οδυσσέως
στο μέρος όπου εδίκαζαν κι εκάμναν τας συνόδους
και των θεών είχαν βωμούς ολόγυρα κτισμένους,
εμπρός του ήλθ᾽ ο Ευρύπυλος, λαμπρός Ευαιμονίδης,
810 που ερχόνταν απ᾽ τον πόλεμον τρεκλός απ᾽ την πληγήν
του, που είχε λάβει εις το μερί· κι εκείθε μαύρον αίμα
έβγαινε κι ίδρωτας πολύς του ενότιζε τες πλάτες,
αλλ᾽ είχε ακόμη την ψυχήν ασάλευτην στα στήθη.
Άμα τον είδ᾽ ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου,
815 με πόνον τον προσφώνησεν: «Έτσι, ω δυστυχισμένοι,
των Δαναών ω αρχηγοί, και πρώτοι πολεμάρχοι,
τους σκύλους να χορτάσετε σας έμελλε στην Τροίαν,
μακράν απ᾽ την πατρίδα σας κι από τους ποθητούς σας;
Αλλά ειπέ μου, Ευρύπυλε, διόθρεπτε ήρωά μου,
820 οι Αχαιοί στου Έκτορος την άμετρην ανδρείαν
θ᾽ αντισταθούν ή θα χαθούν στην λόγχην του αποκάτω;»
Και ο συνετός Ευρύπυλος: «Ω Πάτροκλε γενναίε,
προπύργιον των Αχαιών οϊμέ δεν είναι πλέον,
αλλά στα μαύρα πλοία τους ογρήγορα θα πέσουν.
825 Κείτονται στα καράβια τους οι πρώτοι πολεμάρχοι
απ᾽ τα πολλά λαβώματα που επήραν εις την μάχην
και πάντοτε σφοδρότερη γίνετ᾽ η ορμή των Τρώων.
Αλλά στο πλοίον φέρε με να σώσεις την ζωήν μου,
τ᾽ ακόντι βγάλε απ᾽ το μερί, νίψε το μαύρον αίμα
830 με χλιό νερό, και χρίσε το με τα γλυκά βοτάνια,
που από τον δικαιότατον στο γένος των Κενταύρων,
τον Χείρονα έμαθ᾽ ο Αχιλλεύς κι εδίδαξε και σένα·
ότι απ᾽ τους δυο μας ιατρούς, λαβώθηκε ο Μαχάων,
κι εις τες σκηνές μας κείτεται, κι έχει και αυτός ανάγκην
835 από εξαίσιον ιατρόν, και ο άλλος με τους Τρώας
κτυπιέται, ο Ποδαλείριος, ακλόνητος στην μάχην».
Του απάντησεν ο ανδράγαθος υιός του Μενοιτίου:
«Αχ! τι θα γίνει, Ευρύπυλε; Και αν είμαι κινημένος
προς τον Πηλείδην να του ειπώ τι μόχει παραγγείλει
840 ο Νέστωρ ο Γερήνιος, των Αχαιών σωτήρας,
αφού σε βλέπω εις κίνδυνον, εγώ δεν θα σ᾽ αφήσω».
Είπε και μέσα στην σκηνήν αγκαλιαστά τον πήρε·
και εις το τομάρι, που άπλωσεν ο ακόλουθος, τον στρώνει.
Με το μαχαίρι απ᾽ το μερί το πικρό βέλος βγάζει,
845 απ᾽ την πληγήν με χλιό νερό πλύνει το μαύρον αίμα,
ρίζαν του έβαλε πικρήν, που πρώτα με τα χέρια
εμάλαξε, παυσίπονην, που του έπαυσε τους πόνους
όλους, κι εστέγνωσε η πληγή, κι εστάθηκε το αίμα.
Ιλιάδα – Μ