diaforos
Just another WordPress site
Οδύσσεια ε – Ἀπόπλους Ὀδυσσέως παρὰ Καλυψοῦς
Ομηρικά Έπη
Πηγή greek-language.gr _ Homer odyssey e
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἠὼς δ᾽ ἐκ λεχέων παρ᾽ ἀγαυοῦ Τιθωνοῖο
ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν·
οἱ δὲ θεοὶ θῶκόνδε καθίζανον, ἐν δ᾽ ἄρα τοῖσι
Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, οὗ τε κράτος ἐστὶ μέγιστον.
5 τοῖσι δ᾽ Ἀθηναίη λέγε κήδεα πόλλ᾽ Ὀδυσῆος
μνησαμένη· μέλε γάρ οἱ ἐὼν ἐν δώμασι νύμφης·
«Ζεῦ πάτερ ἠδ᾽ ἄλλοι μάκαρες θεοὶ αἰὲν ἐόντες,
μή τις ἔτι πρόφρων ἀγανὸς καὶ ἤπιος ἔστω
σκηπτοῦχος βασιλεύς, μηδὲ φρεσὶν αἴσιμα εἰδώς,
10 ἀλλ᾽ αἰεὶ χαλεπός τ᾽ εἴη καὶ αἴσυλα ῥέζοι·
ὡς οὔ τις μέμνηται Ὀδυσσῆος θείοιο
λαῶν οἷσιν ἄνασσε, πατὴρ δ᾽ ὣς ἤπιος ἦεν.
ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐν νήσῳ κεῖται κρατέρ᾽ ἄλγεα πάσχων,
νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ
15 ἴσχει· ὁ δ᾽ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι·
οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
νῦν αὖ παῖδ᾽ ἀγαπητὸν ἀποκτεῖναι μεμάασιν
οἴκαδε νισόμενον· ὁ δ᾽ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν
20 ἐς Πύλον ἠγαθέην ἠδ᾽ ἐς Λακεδαίμονα δῖαν.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων·
οὐ γὰρ δὴ τοῦτον μὲν ἐβούλευσας νόον αὐτή,
ὡς ἦ τοι κείνους Ὀδυσεὺς ἀποτείσεται ἐλθών;
25 Τηλέμαχον δὲ σὺ πέμψον ἐπισταμένως, δύνασαι γάρ,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς ἣν πατρίδα γαῖαν ἵκηται,
μνηστῆρες δ᾽ ἐν νηῒ παλιμπετὲς ἀπονέωνται.»
Ἦ ῥα, καὶ Ἑρμείαν, υἱὸν φίλον, ἀντίον ηὔδα·
«Ἑρμεία· σὺ γὰρ αὖτε τά τ᾽ ἄλλα περ ἄγγελός ἐσσι·
30 νύμφῃ ἐϋπλοκάμῳ εἰπεῖν νημερτέα βουλήν,
νόστον Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος, ὥς κε νέηται
οὔτε θεῶν πομπῇ οὔτε θνητῶν ἀνθρώπων·
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἐπὶ σχεδίης πολυδέσμου πήματα πάσχων
ἤματι εἰκοστῷ Σχερίην ἐρίβωλον ἵκοιτο,
35 Φαιήκων ἐς γαῖαν, οἳ ἀγχίθεοι γεγάασιν,
οἵ κέν μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσουσι,
πέμψουσιν δ᾽ ἐν νηῒ φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν,
χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά τε δόντες,
πόλλ᾽, ὅσ᾽ ἂν οὐδέ ποτε Τροίης ἐξήρατ᾽ Ὀδυσσεύς,
40 εἴ περ ἀπήμων ἦλθε, λαχὼν ἀπὸ ληΐδος αἶσαν.
ὣς γάρ οἱ μοῖρ᾽ ἐστὶ φίλους τ᾽ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι
οἶκον ἐς ὑψόροφον καὶ ἑὴν ἐς πατρίδα γαῖαν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε διάκτορος ἀργειφόντης.
αὐτίκ᾽ ἔπειθ᾽ ὑπὸ ποσσὶν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
45 ἀμβρόσια χρύσεια, τά μιν φέρον ἠμὲν ἐφ᾽ ὑγρὴν
ἠδ᾽ ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν ἅμα πνοιῇς ἀνέμοιο.
εἵλετο δὲ ῥάβδον, τῇ τ᾽ ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει
ὧν ἐθέλει, τοὺς δ᾽ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει.
τὴν μετὰ χερσὶν ἔχων πέτετο κρατὺς ἀργειφόντης.
50 Πιερίην δ᾽ ἐπιβὰς ἐξ αἰθέρος ἔμπεσε πόντῳ·
σεύατ᾽ ἔπειτ᾽ ἐπὶ κῦμα λάρῳ ὄρνιθι ἐοικώς,
ὅς τε κατὰ δεινοὺς κόλπους ἁλὸς ἀτρυγέτοιο
ἰχθῦς ἀγρώσσων πυκινὰ πτερὰ δεύεται ἅλμῃ·
τῷ ἴκελος πολέεσσιν ὀχήσατο κύμασιν Ἑρμῆς.
55 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὴν νῆσον ἀφίκετο τηλόθ᾽ ἐοῦσαν,
ἔνθ᾽ ἐκ πόντου βὰς ἰοειδέος ἤπειρόνδε
ἤϊεν, ὄφρα μέγα σπέος ἵκετο, τῷ ἔνι νύμφη
ναῖεν ἐϋπλόκαμος· τὴν δ᾽ ἔνδοθι τέτμεν ἐοῦσαν.
πῦρ μὲν ἐπ᾽ ἐσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλόθι δ᾽ ὀδμὴ
60 κέδρου τ᾽ εὐκεάτοιο θύου τ᾽ ἀνὰ νῆσον ὀδώδει
δαιομένων· ἡ δ᾽ ἔνδον ἀοιδιάουσ᾽ ὀπὶ καλῇ
ἱστὸν ἐποιχομένη χρυσείῃ κερκίδ᾽ ὕφαινεν.
ὕλη δὲ σπέος ἀμφὶ πεφύκει τηλεθόωσα,
κλήθρη τ᾽ αἴγειρός τε καὶ εὐώδης κυπάρισσος.
65 ἔνθα δέ τ᾽ ὄρνιθες τανυσίπτεροι εὐνάζοντο,
σκῶπές τ᾽ ἴρηκές τε τανύγλωσσοί τε κορῶναι
εἰνάλιαι, τῇσίν τε θαλάσσια ἔργα μέμηλεν.
ἡ δ᾽ αὐτοῦ τετάνυστο περὶ σπείους γλαφυροῖο
ἡμερὶς ἡβώωσα, τεθήλει δὲ σταφυλῇσι·
70 κρῆναι δ᾽ ἑξείης πίσυρες ῥέον ὕδατι λευκῷ,
πλησίαι ἀλλήλων τετραμμέναι ἄλλυδις ἄλλη.
ἀμφὶ δὲ λειμῶνες μαλακοὶ ἴου ἠδὲ σελίνου
θήλεον. ἔνθα κ᾽ ἔπειτα καὶ ἀθάνατός περ ἐπελθὼν
θηήσαιτο ἰδὼν καὶ τερφθείη φρεσὶν ᾗσιν.
75 ἔνθα στὰς θηεῖτο διάκτορος ἀργειφόντης.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντα ἑῷ θηήσατο θυμῷ,
αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ εἰς εὐρὺ σπέος ἤλυθεν. οὐδέ μιν ἄντην
ἠγνοίησεν ἰδοῦσα Καλυψώ, δῖα θεάων,
οὐ γάρ τ᾽ ἀγνῶτες θεοὶ ἀλλήλοισι πέλονται
80 ἀθάνατοι, οὐδ᾽ εἴ τις ἀπόπροθι δώματα ναίει.
οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα ἔνδον ἔτετμεν,
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς κλαῖε καθήμενος, ἔνθα πάρος περ,
δάκρυσι καὶ στοναχῇσι καὶ ἄλγεσι θυμὸν ἐρέχθων.
πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων.
85 Ἑρμείαν δ᾽ ἐρέεινε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ἐν θρόνῳ ἱδρύσασα φαεινῷ σιγαλόεντι·
«Τίπτε μοι, Ἑρμεία χρυσόρραπι, εἰλήλουθας
αἰδοῖός τε φίλος τε; πάρος γε μὲν οὔ τι θαμίζεις.
αὔδα ὅ τι φρονέεις· τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν,
90 εἰ δύναμαι τελέσαι γε καὶ εἰ τετελεσμένον ἐστίν.
ἀλλ᾽ ἕπεο προτέρω, ἵνα τοι πὰρ ξείνια θείω.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα θεὰ παρέθηκε τράπεζαν
ἀμβροσίης πλήσασα, κέρασσε δὲ νέκταρ ἐρυθρόν.
αὐτὰρ ὁ πῖνε καὶ ἦσθε διάκτορος ἀργειφόντης.
95 αὐτὰρ ἐπεὶ δείπνησε καὶ ἤραρε θυμὸν ἐδωδῇ,
καὶ τότε δή μιν ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Εἰρωτᾷς μ᾽ ἐλθόντα θεὰ θεόν· αὐτὰρ ἐγώ τοι
νημερτέως τὸν μῦθον ἐνισπήσω· κέλεαι γάρ.
Ζεὺς ἐμέ γ᾽ ἠνώγει δεῦρ᾽ ἐλθέμεν οὐκ ἐθέλοντα·
100 τίς δ᾽ ἂν ἑκὼν τοσσόνδε διαδράμοι ἁλμυρὸν ὕδωρ
ἄσπετον; οὐδέ τις ἄγχι βροτῶν πόλις, οἵ τε θεοῖσιν
ἱερά τε ῥέζουσι καὶ ἐξαίτους ἑκατόμβας.
ἀλλὰ μάλ᾽ οὔ πως ἔστι Διὸς νόον αἰγιόχοιο
οὔτε παρεξελθεῖν ἄλλον θεὸν οὔθ᾽ ἁλιῶσαι.
105 φησί τοι ἄνδρα παρεῖναι ὀϊζυρώτατον ἄλλων,
τῶν ἀνδρῶν οἳ ἄστυ πέρι Πριάμοιο μάχοντο
εἰνάετες, δεκάτῳ δὲ πόλιν πέρσαντες ἔβησαν
οἴκαδ᾽· ἀτὰρ ἐν νόστῳ Ἀθηναίην ἀλίτοντο,
ἥ σφιν ἐπῶρσ᾽ ἄνεμόν τε κακὸν καὶ κύματα μακρά.
110 ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀπέφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
τὸν δ᾽ ἄρα δεῦρ᾽ ἄνεμός τε φέρων καὶ κῦμα πέλασσε.
τὸν νῦν σ᾽ ἠνώγειν ἀποπεμπέμεν ὅττι τάχιστα·
οὐ γάρ οἱ τῇδ᾽ αἶσα φίλων ἀπονόσφιν ὀλέσθαι,
ἀλλ᾽ ἔτι οἱ μοῖρ᾽ ἐστὶ φίλους τ᾽ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι
115 οἶκον ἐς ὑψόροφον καὶ ἑὴν ἐς πατρίδα γαῖαν.»
Ὣς φάτο, ῥίγησεν δὲ Καλυψώ, δῖα θεάων,
καί μιν φωνήσασ᾽ ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Σχέτλιοί ἐστε, θεοί, ζηλήμονες ἔξοχον ἄλλων,
οἵ τε θεαῖς ἀγάασθε παρ᾽ ἀνδράσιν εὐνάζεσθαι
120 ἀμφαδίην, ἤν τίς τε φίλον ποιήσετ᾽ ἀκοίτην.
ὣς μὲν ὅτ᾽ Ὠρίων᾽ ἕλετο ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
τόφρα οἱ ἠγάασθε θεοὶ ῥεῖα ζώοντες,
ἧος ἐν Ὀρτυγίῃ χρυσόθρονος Ἄρτεμις ἁγνὴ
οἷς ἀγανοῖς βελέεσσιν ἐποιχομένη κατέπεφνεν.
125 ὣς δ᾽ ὁπότ᾽ Ἰασίωνι ἐϋπλόκαμος Δημήτηρ,
ᾧ θυμῷ εἴξασα, μίγη φιλότητι καὶ εὐνῇ
νειῷ ἔνι τριπόλῳ· οὐδὲ δὴν ἦεν ἄπυστος
Ζεύς, ὅς μιν κατέπεφνε βαλὼν ἀργῆτι κεραυνῷ.
ὣς δ᾽ αὖ νῦν μοι ἄγασθε, θεοί, βροτὸν ἄνδρα παρεῖναι.
130 τὸν μὲν ἐγὼν ἐσάωσα περὶ τρόπιος βεβαῶτα
οἶον, ἐπεί οἱ νῆα θοὴν ἀργῆτι κεραυνῷ
Ζεὺς ἔλσας ἐκέασσε μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ.
ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀπέφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
τὸν δ᾽ ἄρα δεῦρ᾽ ἄνεμός τε φέρων καὶ κῦμα πέλασσε.
135 τὸν μὲν ἐγὼ φίλεόν τε καὶ ἔτρεφον, ἠδὲ ἔφασκον
θήσειν ἀθάνατον καὶ ἀγήρων ἤματα πάντα.
ἀλλ᾽ ἐπεὶ οὔ πως ἔστι Διὸς νόον αἰγιόχοιο
οὔτε παρεξελθεῖν ἄλλον θεὸν οὔθ᾽ ἁλιῶσαι,
ἐρρέτω, εἴ μιν κεῖνος ἐποτρύνει καὶ ἀνώγει,
140 πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον. πέμψω δέ μιν οὔ πῃ ἐγώ γε·
οὐ γάρ μοι πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
αὐτάρ οἱ πρόφρων ὑποθήσομαι οὐδ᾽ ἐπικεύσω,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς ἣν πατρίδα γαῖαν ἵκηται.»
145 Τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε διάκτορος ἀργειφόντης·
«οὕτω νῦν ἀπόπεμπε, Διὸς δ᾽ ἐποπίζεο μῆνιν,
μή πώς τοι μετόπισθε κοτεσσάμενος χαλεπήνῃ.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κρατὺς ἀργειφόντης·
ἡ δ᾽ ἐπ᾽ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα πότνια νύμφη
150 ἤϊ᾽, ἐπεὶ δὴ Ζηνὸς ἐπέκλυεν ἀγγελιάων.
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς εὗρε καθήμενον· οὐδέ ποτ᾽ ὄσσε
δακρυόφιν τέρσοντο, κατείβετο δὲ γλυκὺς αἰὼν
νόστον ὀδυρομένῳ, ἐπεὶ οὐκέτι ἥνδανε νύμφη.
ἀλλ᾽ ἦ τοι νύκτας μὲν ἰαύεσκεν καὶ ἀνάγκῃ
155 ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι παρ᾽ οὐκ ἐθέλων ἐθελούσῃ·
ἤματα δ᾽ ἂμ πέτρῃσι καὶ ἠϊόνεσσι καθίζων
δάκρυσι καὶ στοναχῇσι καὶ ἄλγεσι θυμὸν ἐρέχθων
πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσεφώνεε δῖα θεάων·
160 «Κάμμορε, μή μοι ἔτ᾽ ἐνθάδ᾽ ὀδύρεο, μηδέ τοι αἰὼν
φθινέτω· ἤδη γάρ σε μάλα πρόφρασσ᾽ ἀποπέμψω.
ἀλλ᾽ ἄγε δούρατα μακρὰ ταμὼν ἁρμόζεο χαλκῷ
εὐρεῖαν σχεδίην· ἀτὰρ ἴκρια πῆξαι ἐπ᾽ αὐτῆς
ὑψοῦ, ὥς σε φέρῃσιν ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον.
165 αὐτὰρ ἐγὼ σῖτον καὶ ὕδωρ καὶ οἶνον ἐρυθρὸν
ἐνθήσω μενοεικέ᾽, ἅ κέν τοι λιμὸν ἐρύκοι,
εἵματά τ᾽ ἀμφιέσω, πέμψω δέ τοι οὖρον ὄπισθεν,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι,
αἴ κε θεοί γ᾽ ἐθέλωσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν,
170 οἵ μευ φέρτεροί εἰσι νοῆσαί τε κρῆναί τε.»
Ὣς φάτο, ῥίγησεν δὲ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ἄλλο τι δὴ σύ, θεά, τόδε μήδεαι οὐδέ τι πομπήν,
ἥ με κέλεαι σχεδίῃ περάαν μέγα λαῖτμα θαλάσσης,
175 δεινόν τ᾽ ἀργαλέον τε· τὸ δ᾽ οὐδ᾽ ἐπὶ νῆες ἐῗσαι
ὠκύποροι περόωσιν, ἀγαλλόμεναι Διὸς οὔρῳ.
οὐδ᾽ ἂν ἐγὼν ἀέκητι σέθεν σχεδίης ἐπιβαίην,
εἰ μή μοι τλαίης γε, θεά, μέγαν ὅρκον ὀμόσσαι
μή τί μοι αὐτῷ πῆμα κακὸν βουλευσέμεν ἄλλο.»
180 Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ Καλυψώ, δῖα θεάων,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«Ἦ δὴ ἀλιτρός γ᾽ ἐσσὶ καὶ οὐκ ἀποφώλια εἰδώς,
οἷον δὴ τὸν μῦθον ἐπεφράσθης ἀγορεῦσαι.
ἴστω νῦν τόδε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθε
185 καὶ τὸ κατειβόμενον Στυγὸς ὕδωρ, ὅς τε μέγιστος
ὅρκος δεινότατός τε πέλει μακάρεσσι θεοῖσι,
μή τί τοι αὐτῷ πῆμα κακὸν βουλευσέμεν ἄλλο.
ἀλλὰ τὰ μὲν νοέω καὶ φράσσομαι, ἅσσ᾽ ἂν ἐμοί περ
αὐτῇ μηδοίμην, ὅτε με χρειὼ τόσον ἵκοι·
190 καὶ γὰρ ἐμοὶ νόος ἐστὶν ἐναίσιμος, οὐδέ μοι αὐτῇ
θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι σιδήρεος, ἀλλ᾽ ἐλεήμων.»
Ὣς ἄρα φωνήσασ᾽ ἡγήσατο δῖα θεάων
καρπαλίμως· ὁ δ᾽ ἔπειτα μετ᾽ ἴχνια βαῖνε θεοῖο.
ἷξον δὲ σπεῖος γλαφυρὸν θεὸς ἠδὲ καὶ ἀνήρ,
195 καί ῥ᾽ ὁ μὲν ἔνθα καθέζετ᾽ ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη
Ἑρμείας, νύμφη δ᾽ ἐτίθει πάρα πᾶσαν ἐδωδήν,
ἔσθειν καὶ πίνειν, οἷα βροτοὶ ἄνδρες ἔδουσιν·
αὐτὴ δ᾽ ἀντίον ἷζεν Ὀδυσσῆος θείοιο,
τῇ δὲ παρ᾽ ἀμβροσίην δμῳαὶ καὶ νέκταρ ἔθηκαν.
200 οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπησαν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,
τοῖς ἄρα μύθων ἦρχε Καλυψώ, δῖα θεάων·
«Διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
οὕτω δὴ οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
205 αὐτίκα νῦν ἐθέλεις ἰέναι; σὺ δὲ χαῖρε καὶ ἔμπης.
εἴ γε μὲν εἰδείης σῇσι φρεσὶν ὅσσα τοι αἶσα
κήδε᾽ ἀναπλῆσαι, πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι,
ἐνθάδε κ᾽ αὖθι μένων σὺν ἐμοὶ τόδε δῶμα φυλάσσοις
ἀθάνατός τ᾽ εἴης, ἱμειρόμενός περ ἰδέσθαι
210 σὴν ἄλοχον, τῆς τ᾽ αἰὲν ἐέλδεαι ἤματα πάντα.
οὐ μέν θην κείνης γε χερείων εὔχομαι εἶναι,
οὐ δέμας οὐδὲ φυήν, ἐπεὶ οὔ πως οὐδὲ ἔοικε
θνητὰς ἀθανάτῃσι δέμας καὶ εἶδος ἐρίζειν.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
215 «πότνα θεά, μή μοι τόδε χώεο· οἶδα καὶ αὐτὸς
πάντα μάλ᾽, οὕνεκα σεῖο περίφρων Πηνελόπεια
εἶδος ἀκιδνοτέρη μέγεθός τ᾽ εἰσάντα ἰδέσθαι·
ἡ μὲν γὰρ βροτός ἐστι, σὺ δ᾽ ἀθάνατος καὶ ἀγήρως.
ἀλλὰ καὶ ὣς ἐθέλω καὶ ἐέλδομαι ἤματα πάντα
220 οἴκαδέ τ᾽ ἐλθέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι.
εἰ δ᾽ αὖ τις ῥαίῃσι θεῶν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,
τλήσομαι ἐν στήθεσσιν ἔχων ταλαπενθέα θυμόν·
ἤδη γὰρ μάλα πολλὰ πάθον καὶ πολλὰ μόγησα
κύμασι καὶ πολέμῳ· μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω.»
225 Ὣς ἔφατ᾽, ἠέλιος δ᾽ ἄρ᾽ ἔδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν·
ἐλθόντες δ᾽ ἄρα τώ γε μυχῷ σπείους γλαφυροῖο
τερπέσθην φιλότητι, παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντες.
Ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
αὐτίχ᾽ ὁ μὲν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕννυτ᾽ Ὀδυσσεύς,
230 αὐτὴ δ᾽ ἀργύφεον φᾶρος μέγα ἕννυτο νύμφη,
λεπτὸν καὶ χαρίεν, περὶ δὲ ζώνην βάλετ᾽ ἰξυῖ
καλὴν χρυσείην, κεφαλῇ δ᾽ ἐφύπερθε καλύπτρην·
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆϊ μεγαλήτορι μήδετο πομπήν.
δῶκέν οἱ πέλεκυν μέγαν, ἄρμενον ἐν παλάμῃσι,
235 χάλκεον, ἀμφοτέρωθεν ἀκαχμένον· αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
στειλειὸν περικαλλὲς ἐλάϊνον, εὖ ἐναρηρός·
δῶκε δ᾽ ἔπειτα σκέπαρνον ἐΰξοον· ἄρχε δ᾽ ὁδοῖο
νήσου ἐπ᾽ ἐσχατιῆς, ὅθι δένδρεα μακρὰ πεφύκει,
κλήθρη τ᾽ αἴγειρός τ᾽, ἐλάτη τ᾽ ἦν οὐρανομήκης,
240 αὖα πάλαι, περίκηλα, τά οἱ πλώοιεν ἐλαφρῶς.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ δεῖξ᾽ ὅθι δένδρεα μακρὰ πεφύκει,
ἡ μὲν ἔβη πρὸς δῶμα Καλυψώ, δῖα θεάων,
αὐτὰρ ὁ τάμνετο δοῦρα· θοῶς δέ οἱ ἤνυτο ἔργον.
εἴκοσι δ᾽ ἔκβαλε πάντα, πελέκκησεν δ᾽ ἄρα χαλκῷ,
245 ξέσσε δ᾽ ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν.
τόφρα δ᾽ ἔνεικε τέρετρα Καλυψώ, δῖα θεάων·
τέτρηνεν δ᾽ ἄρα πάντα καὶ ἥρμοσεν ἀλλήλοισι,
γόμφοισιν δ᾽ ἄρα τήν γε καὶ ἁρμονίῃσιν ἄρασσεν.
ὅσσον τίς τ᾽ ἔδαφος νηὸς τορνώσεται ἀνὴρ
250 φορτίδος εὐρείης, εὖ εἰδὼς τεκτοσυνάων,
τόσσον ἐπ᾽ εὐρεῖαν σχεδίην ποιήσατ᾽ Ὀδυσσεύς.
ἴκρια δὲ στήσας, ἀραρὼν θαμέσι σταμίνεσσι,
ποίει· ἀτὰρ μακρῇσιν ἐπηγκενίδεσσι τελεύτα.
ἐν δ᾽ ἱστὸν ποίει καὶ ἐπίκριον ἄρμενον αὐτῷ·
255 πρὸς δ᾽ ἄρα πηδάλιον ποιήσατο, ὄφρ᾽ ἰθύνοι.
φράξε δέ μιν ῥίπεσσι διαμπερὲς οἰσυΐνῃσι
κύματος εἶλαρ ἔμεν· πολλὴν δ᾽ ἐπεχεύατο ὕλην.
τόφρα δὲ φάρε᾽ ἔνεικε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ἱστία ποιήσασθαι· ὁ δ᾽ εὖ τεχνήσατο καὶ τά.
260 ἐν δ᾽ ὑπέρας τε κάλους τε πόδας τ᾽ ἐνέδησεν ἐν αὐτῇ,
μοχλοῖσιν δ᾽ ἄρα τήν γε κατείρυσεν εἰς ἅλα δῖαν.
Τέτρατον ἦμαρ ἔην, καὶ τῷ τετέλεστο ἅπαντα·
τῷ δ᾽ ἄρα πέμπτῳ πέμπ᾽ ἀπὸ νήσου δῖα Καλυψώ,
εἵματά τ᾽ ἀμφιέσασα θυώδεα καὶ λούσασα.
265 ἐν δέ οἱ ἀσκὸν ἔθηκε θεὰ μέλανος οἴνοιο
τὸν ἕτερον, ἕτερον δ᾽ ὕδατος μέγαν, ἐν δὲ καὶ ᾖα
κωρύκῳ, ἐν δέ οἱ ὄψα τίθει μενοεικέα πολλά·
οὖρον δὲ προέηκεν ἀπήμονά τε λιαρόν τε.
γηθόσυνος δ᾽ οὔρῳ πέτασ᾽ ἱστία δῖος Ὀδυσσεύς.
270 αὐτὰρ ὁ πηδαλίῳ ἰθύνετο τεχνηέντως
ἥμενος· οὐδέ οἱ ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἔπιπτε
Πληϊάδας τ᾽ ἐσορῶντι καὶ ὀψὲ δύοντα Βοώτην
Ἄρκτον θ᾽, ἣν καὶ ἄμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν,
ἥ τ᾽ αὐτοῦ στρέφεται καί τ᾽ Ὠρίωνα δοκεύει,
275 οἴη δ᾽ ἄμμορός ἐστι λοετρῶν Ὠκεανοῖο·
τὴν γὰρ δή μιν ἄνωγε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ποντοπορευέμεναι ἐπ᾽ ἀριστερὰ χειρὸς ἔχοντα.
ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μὲν πλέεν ἤματα ποντοπορεύων,
ὀκτωκαιδεκάτῃ δ᾽ ἐφάνη ὄρεα σκιόεντα
280 γαίης Φαιήκων, ὅθι τ᾽ ἄγχιστον πέλεν αὐτῷ·
εἴσατο δ᾽ ὡς ὅτε ῥινὸν ἐν ἠεροειδέϊ πόντῳ.
Τὸν δ᾽ ἐξ Αἰθιόπων ἀνιὼν κρείων ἐνοσίχθων
τηλόθεν ἐκ Σολύμων ὀρέων ἴδεν· εἴσατο γάρ οἱ
πόντον ἐπιπλώων· ὁ δ᾽ ἐχώσατο κηρόθι μᾶλλον,
285 κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·
«Ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ μετεβούλευσαν θεοὶ ἄλλως
ἀμφ᾽ Ὀδυσῆϊ ἐμεῖο μετ᾽ Αἰθιόπεσσιν ἐόντος,
καὶ δὴ Φαιήκων γαίης σχεδόν, ἔνθα οἱ αἶσα
ἐκφυγέειν μέγα πεῖραρ ὀϊζύος, ἥ μιν ἱκάνει·
290 ἀλλ᾽ ἔτι μέν μίν φημι ἅδην ἐλάαν κακότητος.»
Ὣς εἰπὼν σύναγεν νεφέλας, ἐτάραξε δὲ πόντον
χερσὶ τρίαιναν ἑλών· πάσας δ᾽ ὀρόθυνεν ἀέλλας
παντοίων ἀνέμων, σὺν δὲ νεφέεσσι κάλυψε
γαῖαν ὁμοῦ καὶ πόντον· ὀρώρει δ᾽ οὐρανόθεν νύξ.
295 σὺν δ᾽ Εὖρός τε Νότος τ᾽ ἔπεσον Ζέφυρός τε δυσαὴς
καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῦμα κυλίνδων.
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι ἐγὼ δειλός, τί νύ μοι μήκιστα γένηται;
300 δείδω μὴ δὴ πάντα θεὰ νημερτέα εἶπεν,
ἥ μ᾽ ἔφατ᾽ ἐν πόντῳ, πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι,
ἄλγε᾽ ἀναπλήσειν· τὰ δὲ δὴ νῦν πάντα τελεῖται,
οἵοισιν νεφέεσσι περιστέφει οὐρανὸν εὐρὺν
Ζεύς, ἐτάραξε δὲ πόντον, ἐπισπέρχουσι δ᾽ ἄελλαι
305 παντοίων ἀνέμων· νῦν μοι σῶς αἰπὺς ὄλεθρος.
τρισμάκαρες Δαναοὶ καὶ τετράκις οἳ τότ᾽ ὄλοντο
Τροίῃ ἐν εὐρείῃ, χάριν Ἀτρεΐδῃσι φέροντες.
ὡς δὴ ἐγώ γ᾽ ὄφελον θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν
ἤματι τῷ ὅτε μοι πλεῖστοι χαλκήρεα δοῦρα
310 Τρῶες ἐπέρριψαν περὶ Πηλείωνι θανόντι.
τῶ κ᾽ ἔλαχον κτερέων, καί μευ κλέος ἦγον Ἀχαιοί·
νῦν δέ με λευγαλέῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι.»
Ὣς ἄρα μιν εἰπόντ᾽ ἔλασεν μέγα κῦμα κατ᾽ ἄκρης,
δεινὸν ἐπεσσύμενον, περὶ δὲ σχεδίην ἐλέλιξε.
315 τῆλε δ᾽ ἀπὸ σχεδίης αὐτὸς πέσε, πηδάλιον δὲ
ἐκ χειρῶν προέηκε· μέσον δέ οἱ ἱστὸν ἔαξε
δεινὴ μισγομένων ἀνέμων ἐλθοῦσα θύελλα,
τηλοῦ δὲ σπεῖρον καὶ ἐπίκριον ἔμπεσε πόντῳ.
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόβρυχα θῆκε πολὺν χρόνον, οὐδ᾽ ἐδυνάσθη
320 αἶψα μάλ᾽ ἀνσχεθέειν μεγάλου ὑπὸ κύματος ὁρμῆς·
εἵματα γάρ ῥ᾽ ἐβάρυνε, τά οἱ πόρε δῖα Καλυψώ.
ὀψὲ δὲ δή ῥ᾽ ἀνέδυ, στόματος δ᾽ ἐξέπτυσεν ἅλμην
πικρήν, ἥ οἱ πολλὴ ἀπὸ κρατὸς κελάρυζεν.
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς σχεδίης ἐπελήθετο, τειρόμενός περ,
325 ἀλλὰ μεθορμηθεὶς ἐνὶ κύμασιν ἐλλάβετ᾽ αὐτῆς,
ἐν μέσσῃ δὲ καθῖζε τέλος θανάτου ἀλεείνων.
τὴν δ᾽ ἐφόρει μέγα κῦμα κατὰ ῥόον ἔνθα καὶ ἔνθα.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπωρινὸς Βορέης φορέῃσιν ἀκάνθας
ἂμ πεδίον, πυκιναὶ δὲ πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχονται,
330 ὣς τὴν ἂμ πέλαγος ἄνεμοι φέρον ἔνθα καὶ ἔνθα·
ἄλλοτε μέν τε Νότος Βορέῃ προβάλεσκε φέρεσθαι,
ἄλλοτε δ᾽ αὖτ᾽ Εὖρος Ζεφύρῳ εἴξασκε διώκειν.
Τὸν δὲ ἴδεν Κάδμου θυγάτηρ, καλλίσφυρος Ἰνώ,
Λευκοθέη, ἣ πρὶν μὲν ἔην βροτὸς αὐδήεσσα,
335 νῦν δ᾽ ἁλὸς ἐν πελάγεσσι θεῶν ἒξ ἔμμορε τιμῆς.
ἥ ῥ᾽ Ὀδυσῆ᾽ ἐλέησεν ἀλώμενον, ἄλγε᾽ ἔχοντα·
αἰθυίῃ δ᾽ ἐϊκυῖα ποτῇ ἀνεδύσετο λίμνης,
ἷζε δ᾽ ἐπὶ σχεδίης καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε·
«Κάμμορε, τίπτε τοι ὧδε Ποσειδάων ἐνοσίχθων
340 ὠδύσατ᾽ ἐκπάγλως, ὅτι τοι κακὰ πολλὰ φυτεύει;
οὐ μὲν δή σε καταφθίσει, μάλα περ μενεαίνων.
ἀλλὰ μάλ᾽ ὧδ᾽ ἕρξαι, δοκέεις δέ μοι οὐκ ἀπινύσσειν·
εἵματα ταῦτ᾽ ἀποδὺς σχεδίην ἀνέμοισι φέρεσθαι
κάλλιπ᾽, ἀτὰρ χείρεσσι νέων ἐπιμαίεο νόστου
345 γαίης Φαιήκων, ὅθι τοι μοῖρ᾽ ἐστὶν ἀλύξαι.
τῆ δέ, τόδε κρήδεμνον ὑπὸ στέρνοιο τανύσσαι
ἄμβροτον· οὐδέ τί τοι παθέειν δέος οὐδ᾽ ἀπολέσθαι.
αὐτὰρ ἐπὴν χείρεσσιν ἐφάψεαι ἠπείροιο,
ἂψ ἀπολυσάμενος βαλέειν εἰς οἴνοπα πόντον
350 πολλὸν ἀπ᾽ ἠπείρου, αὐτὸς δ᾽ ἀπονόσφι τραπέσθαι.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα θεὰ κρήδεμνον ἔδωκεν,
αὐτὴ δ᾽ ἂψ ἐς πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα
αἰθυίῃ ἐϊκυῖα· μέλαν δέ ἑ κῦμα κάλυψεν.
αὐτὰρ ὁ μερμήριξε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
355 ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι ἐγώ, μή τίς μοι ὑφαίνῃσιν δόλον αὖτε
ἀθανάτων, ὅ τέ με σχεδίης ἀποβῆναι ἀνώγει.
ἀλλὰ μάλ᾽ οὔ πω πείσομ᾽, ἐπεὶ ἑκὰς ὀφθαλμοῖσι
γαῖαν ἐγὼν ἰδόμην, ὅθι μοι φάτο φύξιμον εἶναι.
360 ἀλλὰ μάλ᾽ ὧδ᾽ ἕρξω, δοκέει δέ μοι εἶναι ἄριστον·
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν δούρατ᾽ ἐν ἁρμονίῃσιν ἀρήρῃ,
τόφρ᾽ αὐτοῦ μενέω καὶ τλήσομαι ἄλγεα πάσχων·
αὐτὰρ ἐπὴν δή μοι σχεδίην διὰ κῦμα τινάξῃ,
νήξομ᾽, ἐπεὶ οὐ μέν τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον.»
365 Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ὦρσε δ᾽ ἐπὶ μέγα κῦμα Ποσειδάων ἐνοσίχθων,
δεινόν τ᾽ ἀργαλέον τε, κατηρεφές, ἤλασε δ᾽ αὐτόν.
ὡς δ᾽ ἄνεμος ζαὴς ἠΐων θημῶνα τινάξῃ
καρφαλέων, τὰ μὲν ἄρ τε διεσκέδασ᾽ ἄλλυδις ἄλλῃ,
370 ὣς τῆς δούρατα μακρὰ διεσκέδασ᾽. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀμφ᾽ ἑνὶ δούρατι βαῖνε, κέληθ᾽ ὡς ἵππον ἐλαύνων,
εἵματα δ᾽ ἐξαπέδυνε, τά οἱ πόρε δῖα Καλυψώ.
αὐτίκα δὲ κρήδεμνον ὑπὸ στέρνοιο τάνυσσεν,
αὐτὸς δὲ πρηνὴς ἁλὶ κάππεσε, χεῖρε πετάσσας,
375 νηχέμεναι μεμαώς· ἴδε δὲ κρείων ἐνοσίχθων,
κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·
«Οὕτω νῦν κακὰ πολλὰ παθὼν ἀλόω κατὰ πόντον,
εἰς ὅ κεν ἀνθρώποισι διοτρεφέεσσι μιγήῃς·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὥς σε ἔολπα ὀνόσσεσθαι κακότητος.»
380 Ὣς ἄρα φωνήσας ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους,
ἵκετο δ᾽ εἰς Αἰγάς, ὅθι οἱ κλυτὰ δώματ᾽ ἔασιν.
Αὐτὰρ Ἀθηναίη, κούρη Διός, ἄλλ᾽ ἐνόησεν·
ἦ τοι τῶν ἄλλων ἀνέμων κατέδησε κελεύθους,
παύσασθαι δ᾽ ἐκέλευσε καὶ εὐνηθῆναι ἅπαντας·
385 ὦρσε δ᾽ ἐπὶ κραιπνὸν Βορέην, πρὸ δὲ κύματ᾽ ἔαξεν,
ἧος ὃ Φαιήκεσσι φιληρέτμοισι μιγείη
διογενὴς Ὀδυσεύς, θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξας.
Ἔνθα δύω νύκτας δύο τ᾽ ἤματα κύματι πηγῷ
πλάζετο, πολλὰ δέ οἱ κραδίη προτιόσσετ᾽ ὄλεθρον.
390 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τρίτον ἦμαρ ἐϋπλόκαμος τέλεσ᾽ Ἠώς,
καὶ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἄνεμος μὲν ἐπαύσατο ἠδὲ γαλήνη
ἔπλετο νηνεμίη, ὁ δ᾽ ἄρα σχεδὸν εἴσιδε γαῖαν
ὀξὺ μάλα προϊδών, μεγάλου ὑπὸ κύματος ἀρθείς.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ἀσπάσιος βίοτος παίδεσσι φανήῃ
395 πατρός, ὃς ἐν νούσῳ κεῖται κρατέρ᾽ ἄλγεα πάσχων,
δηρὸν τηκόμενος, στυγερὸς δέ οἱ ἔχραε δαίμων,
ἀσπάσιον δ᾽ ἄρα τόν γε θεοὶ κακότητος ἔλυσαν,
ὣς Ὀδυσῆ᾽ ἀσπαστὸν ἐείσατο γαῖα καὶ ὕλη,
νῆχε δ᾽ ἐπειγόμενος ποσὶν ἠπείρου ἐπιβῆναι.
400 ἀλλ᾽ ὅτε τόσσον ἀπῆν ὅσσον τε γέγωνε βοήσας,
καὶ δὴ δοῦπον ἄκουσε ποτὶ σπιλάδεσσι θαλάσσης·
ῥόχθει γὰρ μέγα κῦμα ποτὶ ξερὸν ἠπείροιο
δεινὸν ἐρευγόμενον, εἴλυτο δὲ πάνθ᾽ ἁλὸς ἄχνῃ·
οὐ γὰρ ἔσαν λιμένες νηῶν ὀχοί, οὐδ᾽ ἐπιωγαί,
405 ἀλλ᾽ ἀκταὶ προβλῆτες ἔσαν σπιλάδες τε πάγοι τε·
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι, ἐπεὶ δὴ γαῖαν ἀελπέα δῶκεν ἰδέσθαι
Ζεύς, καὶ δὴ τόδε λαῖτμα διατμήξας ἐτέλεσσα,
410 ἔκβασις οὔ πῃ φαίνεθ᾽ ἁλὸς πολιοῖο θύραζε·
ἔκτοσθεν μὲν γὰρ πάγοι ὀξέες, ἀμφὶ δὲ κῦμα
βέβρυχεν ῥόθιον, λισσὴ δ᾽ ἀναδέδρομε πέτρη,
ἀγχιβαθὴς δὲ θάλασσα, καὶ οὔ πως ἔστι πόδεσσι
στήμεναι ἀμφοτέροισι καὶ ἐκφυγέειν κακότητα·
415 μή πώς μ᾽ ἐκβαίνοντα βάλῃ λίθακι ποτὶ πέτρῃ
κῦμα μέγ᾽ ἁρπάξαν· μελέη δέ μοι ἔσσεται ὁρμή.
εἰ δέ κ᾽ ἔτι προτέρω παρανήξομαι, ἤν που ἐφεύρω
ἠϊόνας τε παραπλῆγας λιμένας τε θαλάσσης,
δείδω μή μ᾽ ἐξαῦτις ἀναρπάξασα θύελλα
420 πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φέρῃ βαρέα στενάχοντα,
ἠέ τί μοι καὶ κῆτος ἐπισσεύῃ μέγα δαίμων
ἐξ ἁλός, οἷά τε πολλὰ τρέφει κλυτὸς Ἀμφιτρίτη·
οἶδα γὰρ ὥς μοι ὀδώδυσται κλυτὸς ἐννοσίγαιος.»
Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὅρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
425 τόφρα δέ μιν μέγα κῦμα φέρεν τρηχεῖαν ἐπ᾽ ἀκτήν.
ἔνθα κ᾽ ἀπὸ ῥινοὺς δρύφθη, σὺν δ᾽ ὀστέ᾽ ἀράχθη,
εἰ μὴ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἐπεσσύμενος λάβε πέτρης,
τῆς ἔχετο στενάχων, ἧος μέγα κῦμα παρῆλθε.
430 καὶ τὸ μὲν ὣς ὑπάλυξε, παλιρρόθιον δέ μιν αὖτις
πλῆξεν ἐπεσσύμενον, τηλοῦ δέ μιν ἔμβαλε πόντῳ.
ὡς δ᾽ ὅτε πουλύποδος θαλάμης ἐξελκομένοιο
πρὸς κοτυληδονόφιν πυκιναὶ λάϊγγες ἔχονται,
ὣς τοῦ πρὸς πέτρῃσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
435 ῥινοὶ ἀπέδρυφθεν· τὸν δὲ μέγα κῦμα κάλυψεν.
ἔνθα κε δὴ δύστηνος ὑπὲρ μόρον ὤλετ᾽ Ὀδυσσεύς,
εἰ μὴ ἐπιφροσύνην δῶκε γλαυκῶπις Ἀθήνη.
κύματος ἐξαναδύς, τά τ᾽ ἐρεύγεται ἤπειρόνδε,
νῆχε παρέξ, ἐς γαῖαν ὁρώμενος, εἴ που ἐφεύροι
440 ἠϊόνας τε παραπλῆγας λιμένας τε θαλάσσης.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ποταμοῖο κατὰ στόμα καλλιρόοιο
ἷξε νέων, τῇ δή οἱ ἐείσατο χῶρος ἄριστος,
λεῖος πετράων, καὶ ἐπὶ σκέπας ἦν ἀνέμοιο.
ἔγνω δὲ προρέοντα καὶ εὔξατο ὃν κατὰ θυμόν·
445 «Κλῦθι, ἄναξ, ὅτις ἐσσί· πολύλλιστον δέ σ᾽ ἱκάνω
φεύγων ἐκ πόντοιο Ποσειδάωνος ἐνιπάς.
αἰδοῖος μέν τ᾽ ἐστὶ καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσιν
ἀνδρῶν ὅς τις ἵκηται ἀλώμενος, ὡς καὶ ἐγὼ νῦν
σόν τε ῥόον σά τε γούναθ᾽ ἱκάνω πολλὰ μογήσας.
450 ἀλλ᾽ ἐλέαιρε, ἄναξ· ἱκέτης δέ τοι εὔχομαι εἶναι.»
Ὣς φάθ᾽, ὁ δ᾽ αὐτίκα παῦσεν ἑὸν ῥόον, ἔσχε δὲ κῦμα,
πρόσθε δέ οἱ ποίησε γαλήνην, τὸν δ᾽ ἐσάωσεν
ἐς ποταμοῦ προχοάς· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἄμφω γούνατ᾽ ἔκαμψε
χεῖράς τε στιβαράς· ἁλὶ γὰρ δέδμητο φίλον κῆρ.
455 ᾤδεε δὲ χρόα πάντα, θάλασσα δὲ κήκιε πολλὴ
ἂν στόμα τε ῥῖνάς θ᾽· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἄπνευστος καὶ ἄναυδος
κεῖτ᾽ ὀλιγηπελέων, κάματος δέ μιν αἰνὸς ἵκανεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἔμπνυτο καὶ ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη,
καὶ τότε δὴ κρήδεμνον ἀπὸ ἕο λῦσε θεοῖο.
460 καὶ τὸ μὲν ἐς ποταμὸν ἁλιμυρήεντα μεθῆκεν,
ἂψ δ᾽ ἔφερεν μέγα κῦμα κατὰ ῥόον, αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Ἰνὼ
δέξατο χερσὶ φίλῃσιν· ὁ δ᾽ ἐκ ποταμοῖο λιασθεὶς
σχοίνῳ ὑπεκλίνθη, κύσε δὲ ζείδωρον ἄρουραν·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
465 «Ὤ μοι ἐγώ, τί πάθω; τί νύ μοι μήκιστα γένηται;
εἰ μέν κ᾽ ἐν ποταμῷ δυσκηδέα νύκτα φυλάσσω,
μή μ᾽ ἄμυδις στίβη τε κακὴ καὶ θῆλυς ἐέρση
ἐξ ὀλιγηπελίης δαμάσῃ κεκαφηότα θυμόν·
αὔρη δ᾽ ἐκ ποταμοῦ ψυχρὴ πνέει ἠῶθι πρό.
470 εἰ δέ κεν ἐς κλιτὺν ἀναβὰς καὶ δάσκιον ὕλην
θάμνοις ἐν πυκινοῖσι καταδράθω, εἴ με μεθήῃ
ῥῖγος καὶ κάματος, γλυκερὸς δέ μοι ὕπνος ἐπέλθῃ,
δείδω μὴ θήρεσσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γένωμαι.»
Ὣς ἄρα οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι·
475 βῆ ῥ᾽ ἴμεν εἰς ὕλην· τὴν δὲ σχεδὸν ὕδατος εὗρεν
ἐν περιφαινομένῳ· δοιοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπήλυθε θάμνους
ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας· ὁ μὲν φυλίης, ὁ δ᾽ ἐλαίης.
τοὺς μὲν ἄρ᾽ οὔτ᾽ ἀνέμων διάη μένος ὑγρὸν ἀέντων,
οὔτε ποτ᾽ ἠέλιος φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν,
480 οὔτ᾽ ὄμβρος περάασκε διαμπερές· ὣς ἄρα πυκνοὶ
ἀλλήλοισιν ἔφυν ἐπαμοιβαδίς· οὓς ὑπ᾽ Ὀδυσσεὺς
δύσετ᾽. ἄφαρ δ᾽ εὐνὴν ἐπαμήσατο χερσὶ φίλῃσιν
εὐρεῖαν· φύλλων γὰρ ἔην χύσις ἤλιθα πολλή,
ὅσσον τ᾽ ἠὲ δύω ἠὲ τρεῖς ἄνδρας ἔρυσθαι
485 ὥρῃ χειμερίῃ, εἰ καὶ μάλα περ χαλεπαίνοι.
τὴν μὲν ἰδὼν γήθησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
ἐν δ᾽ ἄρα μέσσῃ λέκτο, χύσιν δ᾽ ἐπεχεύατο φύλλων.
ὡς δ᾽ ὅτε τις δαλὸν σποδιῇ ἐνέκρυψε μελαίνῃ
ἀγροῦ ἐπ᾽ ἐσχατιῆς, ᾧ μὴ πάρα γείτονες ἄλλοι,
490 σπέρμα πυρὸς σῴζων, ἵνα μή ποθεν ἄλλοθεν αὕῃ,
ὣς Ὀδυσεὺς φύλλοισι καλύψατο· τῷ δ᾽ ἄρ᾽ Ἀθήνη
ὕπνον ἐπ᾽ ὄμμασι χεῦ᾽, ἵνα μιν παύσειε τάχιστα
δυσπονέος καμάτοιο, φίλα βλέφαρ᾽ ἀμφικαλύψας.
Οδύσσεια – δ
Πηγή greek-language.gr _ Homer odyssey e
greek-language.gr _ Homer – Iliad and Odyssey
Ἠὼς δ᾽ ἐκ λεχέων παρ᾽ ἀγαυοῦ Τιθωνοῖο
ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν·
οἱ δὲ θεοὶ θῶκόνδε καθίζανον, ἐν δ᾽ ἄρα τοῖσι
Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, οὗ τε κράτος ἐστὶ μέγιστον.
5 τοῖσι δ᾽ Ἀθηναίη λέγε κήδεα πόλλ᾽ Ὀδυσῆος
μνησαμένη· μέλε γάρ οἱ ἐὼν ἐν δώμασι νύμφης·
«Ζεῦ πάτερ ἠδ᾽ ἄλλοι μάκαρες θεοὶ αἰὲν ἐόντες,
μή τις ἔτι πρόφρων ἀγανὸς καὶ ἤπιος ἔστω
σκηπτοῦχος βασιλεύς, μηδὲ φρεσὶν αἴσιμα εἰδώς,
10 ἀλλ᾽ αἰεὶ χαλεπός τ᾽ εἴη καὶ αἴσυλα ῥέζοι·
ὡς οὔ τις μέμνηται Ὀδυσσῆος θείοιο
λαῶν οἷσιν ἄνασσε, πατὴρ δ᾽ ὣς ἤπιος ἦεν.
ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐν νήσῳ κεῖται κρατέρ᾽ ἄλγεα πάσχων,
νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ
15 ἴσχει· ὁ δ᾽ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι·
οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
νῦν αὖ παῖδ᾽ ἀγαπητὸν ἀποκτεῖναι μεμάασιν
οἴκαδε νισόμενον· ὁ δ᾽ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν
20 ἐς Πύλον ἠγαθέην ἠδ᾽ ἐς Λακεδαίμονα δῖαν.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων·
οὐ γὰρ δὴ τοῦτον μὲν ἐβούλευσας νόον αὐτή,
ὡς ἦ τοι κείνους Ὀδυσεὺς ἀποτείσεται ἐλθών;
25 Τηλέμαχον δὲ σὺ πέμψον ἐπισταμένως, δύνασαι γάρ,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς ἣν πατρίδα γαῖαν ἵκηται,
μνηστῆρες δ᾽ ἐν νηῒ παλιμπετὲς ἀπονέωνται.»
Ἦ ῥα, καὶ Ἑρμείαν, υἱὸν φίλον, ἀντίον ηὔδα·
«Ἑρμεία· σὺ γὰρ αὖτε τά τ᾽ ἄλλα περ ἄγγελός ἐσσι·
30 νύμφῃ ἐϋπλοκάμῳ εἰπεῖν νημερτέα βουλήν,
νόστον Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος, ὥς κε νέηται
οὔτε θεῶν πομπῇ οὔτε θνητῶν ἀνθρώπων·
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἐπὶ σχεδίης πολυδέσμου πήματα πάσχων
ἤματι εἰκοστῷ Σχερίην ἐρίβωλον ἵκοιτο,
35 Φαιήκων ἐς γαῖαν, οἳ ἀγχίθεοι γεγάασιν,
οἵ κέν μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσουσι,
πέμψουσιν δ᾽ ἐν νηῒ φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν,
χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά τε δόντες,
πόλλ᾽, ὅσ᾽ ἂν οὐδέ ποτε Τροίης ἐξήρατ᾽ Ὀδυσσεύς,
40 εἴ περ ἀπήμων ἦλθε, λαχὼν ἀπὸ ληΐδος αἶσαν.
ὣς γάρ οἱ μοῖρ᾽ ἐστὶ φίλους τ᾽ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι
οἶκον ἐς ὑψόροφον καὶ ἑὴν ἐς πατρίδα γαῖαν.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε διάκτορος ἀργειφόντης.
αὐτίκ᾽ ἔπειθ᾽ ὑπὸ ποσσὶν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
45 ἀμβρόσια χρύσεια, τά μιν φέρον ἠμὲν ἐφ᾽ ὑγρὴν
ἠδ᾽ ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν ἅμα πνοιῇς ἀνέμοιο.
εἵλετο δὲ ῥάβδον, τῇ τ᾽ ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει
ὧν ἐθέλει, τοὺς δ᾽ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει.
τὴν μετὰ χερσὶν ἔχων πέτετο κρατὺς ἀργειφόντης.
50 Πιερίην δ᾽ ἐπιβὰς ἐξ αἰθέρος ἔμπεσε πόντῳ·
σεύατ᾽ ἔπειτ᾽ ἐπὶ κῦμα λάρῳ ὄρνιθι ἐοικώς,
ὅς τε κατὰ δεινοὺς κόλπους ἁλὸς ἀτρυγέτοιο
ἰχθῦς ἀγρώσσων πυκινὰ πτερὰ δεύεται ἅλμῃ·
τῷ ἴκελος πολέεσσιν ὀχήσατο κύμασιν Ἑρμῆς.
55 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὴν νῆσον ἀφίκετο τηλόθ᾽ ἐοῦσαν,
ἔνθ᾽ ἐκ πόντου βὰς ἰοειδέος ἤπειρόνδε
ἤϊεν, ὄφρα μέγα σπέος ἵκετο, τῷ ἔνι νύμφη
ναῖεν ἐϋπλόκαμος· τὴν δ᾽ ἔνδοθι τέτμεν ἐοῦσαν.
πῦρ μὲν ἐπ᾽ ἐσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλόθι δ᾽ ὀδμὴ
60 κέδρου τ᾽ εὐκεάτοιο θύου τ᾽ ἀνὰ νῆσον ὀδώδει
δαιομένων· ἡ δ᾽ ἔνδον ἀοιδιάουσ᾽ ὀπὶ καλῇ
ἱστὸν ἐποιχομένη χρυσείῃ κερκίδ᾽ ὕφαινεν.
ὕλη δὲ σπέος ἀμφὶ πεφύκει τηλεθόωσα,
κλήθρη τ᾽ αἴγειρός τε καὶ εὐώδης κυπάρισσος.
65 ἔνθα δέ τ᾽ ὄρνιθες τανυσίπτεροι εὐνάζοντο,
σκῶπές τ᾽ ἴρηκές τε τανύγλωσσοί τε κορῶναι
εἰνάλιαι, τῇσίν τε θαλάσσια ἔργα μέμηλεν.
ἡ δ᾽ αὐτοῦ τετάνυστο περὶ σπείους γλαφυροῖο
ἡμερὶς ἡβώωσα, τεθήλει δὲ σταφυλῇσι·
70 κρῆναι δ᾽ ἑξείης πίσυρες ῥέον ὕδατι λευκῷ,
πλησίαι ἀλλήλων τετραμμέναι ἄλλυδις ἄλλη.
ἀμφὶ δὲ λειμῶνες μαλακοὶ ἴου ἠδὲ σελίνου
θήλεον. ἔνθα κ᾽ ἔπειτα καὶ ἀθάνατός περ ἐπελθὼν
θηήσαιτο ἰδὼν καὶ τερφθείη φρεσὶν ᾗσιν.
75 ἔνθα στὰς θηεῖτο διάκτορος ἀργειφόντης.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντα ἑῷ θηήσατο θυμῷ,
αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ εἰς εὐρὺ σπέος ἤλυθεν. οὐδέ μιν ἄντην
ἠγνοίησεν ἰδοῦσα Καλυψώ, δῖα θεάων,
οὐ γάρ τ᾽ ἀγνῶτες θεοὶ ἀλλήλοισι πέλονται
80 ἀθάνατοι, οὐδ᾽ εἴ τις ἀπόπροθι δώματα ναίει.
οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα ἔνδον ἔτετμεν,
ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς κλαῖε καθήμενος, ἔνθα πάρος περ,
δάκρυσι καὶ στοναχῇσι καὶ ἄλγεσι θυμὸν ἐρέχθων.
πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων.
85 Ἑρμείαν δ᾽ ἐρέεινε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ἐν θρόνῳ ἱδρύσασα φαεινῷ σιγαλόεντι·
«Τίπτε μοι, Ἑρμεία χρυσόρραπι, εἰλήλουθας
αἰδοῖός τε φίλος τε; πάρος γε μὲν οὔ τι θαμίζεις.
αὔδα ὅ τι φρονέεις· τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν,
90 εἰ δύναμαι τελέσαι γε καὶ εἰ τετελεσμένον ἐστίν.
ἀλλ᾽ ἕπεο προτέρω, ἵνα τοι πὰρ ξείνια θείω.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα θεὰ παρέθηκε τράπεζαν
ἀμβροσίης πλήσασα, κέρασσε δὲ νέκταρ ἐρυθρόν.
αὐτὰρ ὁ πῖνε καὶ ἦσθε διάκτορος ἀργειφόντης.
95 αὐτὰρ ἐπεὶ δείπνησε καὶ ἤραρε θυμὸν ἐδωδῇ,
καὶ τότε δή μιν ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Εἰρωτᾷς μ᾽ ἐλθόντα θεὰ θεόν· αὐτὰρ ἐγώ τοι
νημερτέως τὸν μῦθον ἐνισπήσω· κέλεαι γάρ.
Ζεὺς ἐμέ γ᾽ ἠνώγει δεῦρ᾽ ἐλθέμεν οὐκ ἐθέλοντα·
100 τίς δ᾽ ἂν ἑκὼν τοσσόνδε διαδράμοι ἁλμυρὸν ὕδωρ
ἄσπετον; οὐδέ τις ἄγχι βροτῶν πόλις, οἵ τε θεοῖσιν
ἱερά τε ῥέζουσι καὶ ἐξαίτους ἑκατόμβας.
ἀλλὰ μάλ᾽ οὔ πως ἔστι Διὸς νόον αἰγιόχοιο
οὔτε παρεξελθεῖν ἄλλον θεὸν οὔθ᾽ ἁλιῶσαι.
105 φησί τοι ἄνδρα παρεῖναι ὀϊζυρώτατον ἄλλων,
τῶν ἀνδρῶν οἳ ἄστυ πέρι Πριάμοιο μάχοντο
εἰνάετες, δεκάτῳ δὲ πόλιν πέρσαντες ἔβησαν
οἴκαδ᾽· ἀτὰρ ἐν νόστῳ Ἀθηναίην ἀλίτοντο,
ἥ σφιν ἐπῶρσ᾽ ἄνεμόν τε κακὸν καὶ κύματα μακρά.
110 ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀπέφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
τὸν δ᾽ ἄρα δεῦρ᾽ ἄνεμός τε φέρων καὶ κῦμα πέλασσε.
τὸν νῦν σ᾽ ἠνώγειν ἀποπεμπέμεν ὅττι τάχιστα·
οὐ γάρ οἱ τῇδ᾽ αἶσα φίλων ἀπονόσφιν ὀλέσθαι,
ἀλλ᾽ ἔτι οἱ μοῖρ᾽ ἐστὶ φίλους τ᾽ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι
115 οἶκον ἐς ὑψόροφον καὶ ἑὴν ἐς πατρίδα γαῖαν.»
Ὣς φάτο, ῥίγησεν δὲ Καλυψώ, δῖα θεάων,
καί μιν φωνήσασ᾽ ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Σχέτλιοί ἐστε, θεοί, ζηλήμονες ἔξοχον ἄλλων,
οἵ τε θεαῖς ἀγάασθε παρ᾽ ἀνδράσιν εὐνάζεσθαι
120 ἀμφαδίην, ἤν τίς τε φίλον ποιήσετ᾽ ἀκοίτην.
ὣς μὲν ὅτ᾽ Ὠρίων᾽ ἕλετο ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
τόφρα οἱ ἠγάασθε θεοὶ ῥεῖα ζώοντες,
ἧος ἐν Ὀρτυγίῃ χρυσόθρονος Ἄρτεμις ἁγνὴ
οἷς ἀγανοῖς βελέεσσιν ἐποιχομένη κατέπεφνεν.
125 ὣς δ᾽ ὁπότ᾽ Ἰασίωνι ἐϋπλόκαμος Δημήτηρ,
ᾧ θυμῷ εἴξασα, μίγη φιλότητι καὶ εὐνῇ
νειῷ ἔνι τριπόλῳ· οὐδὲ δὴν ἦεν ἄπυστος
Ζεύς, ὅς μιν κατέπεφνε βαλὼν ἀργῆτι κεραυνῷ.
ὣς δ᾽ αὖ νῦν μοι ἄγασθε, θεοί, βροτὸν ἄνδρα παρεῖναι.
130 τὸν μὲν ἐγὼν ἐσάωσα περὶ τρόπιος βεβαῶτα
οἶον, ἐπεί οἱ νῆα θοὴν ἀργῆτι κεραυνῷ
Ζεὺς ἔλσας ἐκέασσε μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ.
ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀπέφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι,
τὸν δ᾽ ἄρα δεῦρ᾽ ἄνεμός τε φέρων καὶ κῦμα πέλασσε.
135 τὸν μὲν ἐγὼ φίλεόν τε καὶ ἔτρεφον, ἠδὲ ἔφασκον
θήσειν ἀθάνατον καὶ ἀγήρων ἤματα πάντα.
ἀλλ᾽ ἐπεὶ οὔ πως ἔστι Διὸς νόον αἰγιόχοιο
οὔτε παρεξελθεῖν ἄλλον θεὸν οὔθ᾽ ἁλιῶσαι,
ἐρρέτω, εἴ μιν κεῖνος ἐποτρύνει καὶ ἀνώγει,
140 πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον. πέμψω δέ μιν οὔ πῃ ἐγώ γε·
οὐ γάρ μοι πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
αὐτάρ οἱ πρόφρων ὑποθήσομαι οὐδ᾽ ἐπικεύσω,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς ἣν πατρίδα γαῖαν ἵκηται.»
145 Τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε διάκτορος ἀργειφόντης·
«οὕτω νῦν ἀπόπεμπε, Διὸς δ᾽ ἐποπίζεο μῆνιν,
μή πώς τοι μετόπισθε κοτεσσάμενος χαλεπήνῃ.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κρατὺς ἀργειφόντης·
ἡ δ᾽ ἐπ᾽ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα πότνια νύμφη
150 ἤϊ᾽, ἐπεὶ δὴ Ζηνὸς ἐπέκλυεν ἀγγελιάων.
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς εὗρε καθήμενον· οὐδέ ποτ᾽ ὄσσε
δακρυόφιν τέρσοντο, κατείβετο δὲ γλυκὺς αἰὼν
νόστον ὀδυρομένῳ, ἐπεὶ οὐκέτι ἥνδανε νύμφη.
ἀλλ᾽ ἦ τοι νύκτας μὲν ἰαύεσκεν καὶ ἀνάγκῃ
155 ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι παρ᾽ οὐκ ἐθέλων ἐθελούσῃ·
ἤματα δ᾽ ἂμ πέτρῃσι καὶ ἠϊόνεσσι καθίζων
δάκρυσι καὶ στοναχῇσι καὶ ἄλγεσι θυμὸν ἐρέχθων
πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσεφώνεε δῖα θεάων·
160 «Κάμμορε, μή μοι ἔτ᾽ ἐνθάδ᾽ ὀδύρεο, μηδέ τοι αἰὼν
φθινέτω· ἤδη γάρ σε μάλα πρόφρασσ᾽ ἀποπέμψω.
ἀλλ᾽ ἄγε δούρατα μακρὰ ταμὼν ἁρμόζεο χαλκῷ
εὐρεῖαν σχεδίην· ἀτὰρ ἴκρια πῆξαι ἐπ᾽ αὐτῆς
ὑψοῦ, ὥς σε φέρῃσιν ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον.
165 αὐτὰρ ἐγὼ σῖτον καὶ ὕδωρ καὶ οἶνον ἐρυθρὸν
ἐνθήσω μενοεικέ᾽, ἅ κέν τοι λιμὸν ἐρύκοι,
εἵματά τ᾽ ἀμφιέσω, πέμψω δέ τοι οὖρον ὄπισθεν,
ὥς κε μάλ᾽ ἀσκηθὴς σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι,
αἴ κε θεοί γ᾽ ἐθέλωσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν,
170 οἵ μευ φέρτεροί εἰσι νοῆσαί τε κρῆναί τε.»
Ὣς φάτο, ῥίγησεν δὲ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ἄλλο τι δὴ σύ, θεά, τόδε μήδεαι οὐδέ τι πομπήν,
ἥ με κέλεαι σχεδίῃ περάαν μέγα λαῖτμα θαλάσσης,
175 δεινόν τ᾽ ἀργαλέον τε· τὸ δ᾽ οὐδ᾽ ἐπὶ νῆες ἐῗσαι
ὠκύποροι περόωσιν, ἀγαλλόμεναι Διὸς οὔρῳ.
οὐδ᾽ ἂν ἐγὼν ἀέκητι σέθεν σχεδίης ἐπιβαίην,
εἰ μή μοι τλαίης γε, θεά, μέγαν ὅρκον ὀμόσσαι
μή τί μοι αὐτῷ πῆμα κακὸν βουλευσέμεν ἄλλο.»
180 Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ Καλυψώ, δῖα θεάων,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«Ἦ δὴ ἀλιτρός γ᾽ ἐσσὶ καὶ οὐκ ἀποφώλια εἰδώς,
οἷον δὴ τὸν μῦθον ἐπεφράσθης ἀγορεῦσαι.
ἴστω νῦν τόδε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθε
185 καὶ τὸ κατειβόμενον Στυγὸς ὕδωρ, ὅς τε μέγιστος
ὅρκος δεινότατός τε πέλει μακάρεσσι θεοῖσι,
μή τί τοι αὐτῷ πῆμα κακὸν βουλευσέμεν ἄλλο.
ἀλλὰ τὰ μὲν νοέω καὶ φράσσομαι, ἅσσ᾽ ἂν ἐμοί περ
αὐτῇ μηδοίμην, ὅτε με χρειὼ τόσον ἵκοι·
190 καὶ γὰρ ἐμοὶ νόος ἐστὶν ἐναίσιμος, οὐδέ μοι αὐτῇ
θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι σιδήρεος, ἀλλ᾽ ἐλεήμων.»
Ὣς ἄρα φωνήσασ᾽ ἡγήσατο δῖα θεάων
καρπαλίμως· ὁ δ᾽ ἔπειτα μετ᾽ ἴχνια βαῖνε θεοῖο.
ἷξον δὲ σπεῖος γλαφυρὸν θεὸς ἠδὲ καὶ ἀνήρ,
195 καί ῥ᾽ ὁ μὲν ἔνθα καθέζετ᾽ ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη
Ἑρμείας, νύμφη δ᾽ ἐτίθει πάρα πᾶσαν ἐδωδήν,
ἔσθειν καὶ πίνειν, οἷα βροτοὶ ἄνδρες ἔδουσιν·
αὐτὴ δ᾽ ἀντίον ἷζεν Ὀδυσσῆος θείοιο,
τῇ δὲ παρ᾽ ἀμβροσίην δμῳαὶ καὶ νέκταρ ἔθηκαν.
200 οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπησαν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,
τοῖς ἄρα μύθων ἦρχε Καλυψώ, δῖα θεάων·
«Διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
οὕτω δὴ οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν
205 αὐτίκα νῦν ἐθέλεις ἰέναι; σὺ δὲ χαῖρε καὶ ἔμπης.
εἴ γε μὲν εἰδείης σῇσι φρεσὶν ὅσσα τοι αἶσα
κήδε᾽ ἀναπλῆσαι, πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι,
ἐνθάδε κ᾽ αὖθι μένων σὺν ἐμοὶ τόδε δῶμα φυλάσσοις
ἀθάνατός τ᾽ εἴης, ἱμειρόμενός περ ἰδέσθαι
210 σὴν ἄλοχον, τῆς τ᾽ αἰὲν ἐέλδεαι ἤματα πάντα.
οὐ μέν θην κείνης γε χερείων εὔχομαι εἶναι,
οὐ δέμας οὐδὲ φυήν, ἐπεὶ οὔ πως οὐδὲ ἔοικε
θνητὰς ἀθανάτῃσι δέμας καὶ εἶδος ἐρίζειν.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
215 «πότνα θεά, μή μοι τόδε χώεο· οἶδα καὶ αὐτὸς
πάντα μάλ᾽, οὕνεκα σεῖο περίφρων Πηνελόπεια
εἶδος ἀκιδνοτέρη μέγεθός τ᾽ εἰσάντα ἰδέσθαι·
ἡ μὲν γὰρ βροτός ἐστι, σὺ δ᾽ ἀθάνατος καὶ ἀγήρως.
ἀλλὰ καὶ ὣς ἐθέλω καὶ ἐέλδομαι ἤματα πάντα
220 οἴκαδέ τ᾽ ἐλθέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι.
εἰ δ᾽ αὖ τις ῥαίῃσι θεῶν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,
τλήσομαι ἐν στήθεσσιν ἔχων ταλαπενθέα θυμόν·
ἤδη γὰρ μάλα πολλὰ πάθον καὶ πολλὰ μόγησα
κύμασι καὶ πολέμῳ· μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω.»
225 Ὣς ἔφατ᾽, ἠέλιος δ᾽ ἄρ᾽ ἔδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν·
ἐλθόντες δ᾽ ἄρα τώ γε μυχῷ σπείους γλαφυροῖο
τερπέσθην φιλότητι, παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντες.
Ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
αὐτίχ᾽ ὁ μὲν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕννυτ᾽ Ὀδυσσεύς,
230 αὐτὴ δ᾽ ἀργύφεον φᾶρος μέγα ἕννυτο νύμφη,
λεπτὸν καὶ χαρίεν, περὶ δὲ ζώνην βάλετ᾽ ἰξυῖ
καλὴν χρυσείην, κεφαλῇ δ᾽ ἐφύπερθε καλύπτρην·
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆϊ μεγαλήτορι μήδετο πομπήν.
δῶκέν οἱ πέλεκυν μέγαν, ἄρμενον ἐν παλάμῃσι,
235 χάλκεον, ἀμφοτέρωθεν ἀκαχμένον· αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
στειλειὸν περικαλλὲς ἐλάϊνον, εὖ ἐναρηρός·
δῶκε δ᾽ ἔπειτα σκέπαρνον ἐΰξοον· ἄρχε δ᾽ ὁδοῖο
νήσου ἐπ᾽ ἐσχατιῆς, ὅθι δένδρεα μακρὰ πεφύκει,
κλήθρη τ᾽ αἴγειρός τ᾽, ἐλάτη τ᾽ ἦν οὐρανομήκης,
240 αὖα πάλαι, περίκηλα, τά οἱ πλώοιεν ἐλαφρῶς.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ δεῖξ᾽ ὅθι δένδρεα μακρὰ πεφύκει,
ἡ μὲν ἔβη πρὸς δῶμα Καλυψώ, δῖα θεάων,
αὐτὰρ ὁ τάμνετο δοῦρα· θοῶς δέ οἱ ἤνυτο ἔργον.
εἴκοσι δ᾽ ἔκβαλε πάντα, πελέκκησεν δ᾽ ἄρα χαλκῷ,
245 ξέσσε δ᾽ ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν.
τόφρα δ᾽ ἔνεικε τέρετρα Καλυψώ, δῖα θεάων·
τέτρηνεν δ᾽ ἄρα πάντα καὶ ἥρμοσεν ἀλλήλοισι,
γόμφοισιν δ᾽ ἄρα τήν γε καὶ ἁρμονίῃσιν ἄρασσεν.
ὅσσον τίς τ᾽ ἔδαφος νηὸς τορνώσεται ἀνὴρ
250 φορτίδος εὐρείης, εὖ εἰδὼς τεκτοσυνάων,
τόσσον ἐπ᾽ εὐρεῖαν σχεδίην ποιήσατ᾽ Ὀδυσσεύς.
ἴκρια δὲ στήσας, ἀραρὼν θαμέσι σταμίνεσσι,
ποίει· ἀτὰρ μακρῇσιν ἐπηγκενίδεσσι τελεύτα.
ἐν δ᾽ ἱστὸν ποίει καὶ ἐπίκριον ἄρμενον αὐτῷ·
255 πρὸς δ᾽ ἄρα πηδάλιον ποιήσατο, ὄφρ᾽ ἰθύνοι.
φράξε δέ μιν ῥίπεσσι διαμπερὲς οἰσυΐνῃσι
κύματος εἶλαρ ἔμεν· πολλὴν δ᾽ ἐπεχεύατο ὕλην.
τόφρα δὲ φάρε᾽ ἔνεικε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ἱστία ποιήσασθαι· ὁ δ᾽ εὖ τεχνήσατο καὶ τά.
260 ἐν δ᾽ ὑπέρας τε κάλους τε πόδας τ᾽ ἐνέδησεν ἐν αὐτῇ,
μοχλοῖσιν δ᾽ ἄρα τήν γε κατείρυσεν εἰς ἅλα δῖαν.
Τέτρατον ἦμαρ ἔην, καὶ τῷ τετέλεστο ἅπαντα·
τῷ δ᾽ ἄρα πέμπτῳ πέμπ᾽ ἀπὸ νήσου δῖα Καλυψώ,
εἵματά τ᾽ ἀμφιέσασα θυώδεα καὶ λούσασα.
265 ἐν δέ οἱ ἀσκὸν ἔθηκε θεὰ μέλανος οἴνοιο
τὸν ἕτερον, ἕτερον δ᾽ ὕδατος μέγαν, ἐν δὲ καὶ ᾖα
κωρύκῳ, ἐν δέ οἱ ὄψα τίθει μενοεικέα πολλά·
οὖρον δὲ προέηκεν ἀπήμονά τε λιαρόν τε.
γηθόσυνος δ᾽ οὔρῳ πέτασ᾽ ἱστία δῖος Ὀδυσσεύς.
270 αὐτὰρ ὁ πηδαλίῳ ἰθύνετο τεχνηέντως
ἥμενος· οὐδέ οἱ ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἔπιπτε
Πληϊάδας τ᾽ ἐσορῶντι καὶ ὀψὲ δύοντα Βοώτην
Ἄρκτον θ᾽, ἣν καὶ ἄμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν,
ἥ τ᾽ αὐτοῦ στρέφεται καί τ᾽ Ὠρίωνα δοκεύει,
275 οἴη δ᾽ ἄμμορός ἐστι λοετρῶν Ὠκεανοῖο·
τὴν γὰρ δή μιν ἄνωγε Καλυψώ, δῖα θεάων,
ποντοπορευέμεναι ἐπ᾽ ἀριστερὰ χειρὸς ἔχοντα.
ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μὲν πλέεν ἤματα ποντοπορεύων,
ὀκτωκαιδεκάτῃ δ᾽ ἐφάνη ὄρεα σκιόεντα
280 γαίης Φαιήκων, ὅθι τ᾽ ἄγχιστον πέλεν αὐτῷ·
εἴσατο δ᾽ ὡς ὅτε ῥινὸν ἐν ἠεροειδέϊ πόντῳ.
Τὸν δ᾽ ἐξ Αἰθιόπων ἀνιὼν κρείων ἐνοσίχθων
τηλόθεν ἐκ Σολύμων ὀρέων ἴδεν· εἴσατο γάρ οἱ
πόντον ἐπιπλώων· ὁ δ᾽ ἐχώσατο κηρόθι μᾶλλον,
285 κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·
«Ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ μετεβούλευσαν θεοὶ ἄλλως
ἀμφ᾽ Ὀδυσῆϊ ἐμεῖο μετ᾽ Αἰθιόπεσσιν ἐόντος,
καὶ δὴ Φαιήκων γαίης σχεδόν, ἔνθα οἱ αἶσα
ἐκφυγέειν μέγα πεῖραρ ὀϊζύος, ἥ μιν ἱκάνει·
290 ἀλλ᾽ ἔτι μέν μίν φημι ἅδην ἐλάαν κακότητος.»
Ὣς εἰπὼν σύναγεν νεφέλας, ἐτάραξε δὲ πόντον
χερσὶ τρίαιναν ἑλών· πάσας δ᾽ ὀρόθυνεν ἀέλλας
παντοίων ἀνέμων, σὺν δὲ νεφέεσσι κάλυψε
γαῖαν ὁμοῦ καὶ πόντον· ὀρώρει δ᾽ οὐρανόθεν νύξ.
295 σὺν δ᾽ Εὖρός τε Νότος τ᾽ ἔπεσον Ζέφυρός τε δυσαὴς
καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῦμα κυλίνδων.
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι ἐγὼ δειλός, τί νύ μοι μήκιστα γένηται;
300 δείδω μὴ δὴ πάντα θεὰ νημερτέα εἶπεν,
ἥ μ᾽ ἔφατ᾽ ἐν πόντῳ, πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι,
ἄλγε᾽ ἀναπλήσειν· τὰ δὲ δὴ νῦν πάντα τελεῖται,
οἵοισιν νεφέεσσι περιστέφει οὐρανὸν εὐρὺν
Ζεύς, ἐτάραξε δὲ πόντον, ἐπισπέρχουσι δ᾽ ἄελλαι
305 παντοίων ἀνέμων· νῦν μοι σῶς αἰπὺς ὄλεθρος.
τρισμάκαρες Δαναοὶ καὶ τετράκις οἳ τότ᾽ ὄλοντο
Τροίῃ ἐν εὐρείῃ, χάριν Ἀτρεΐδῃσι φέροντες.
ὡς δὴ ἐγώ γ᾽ ὄφελον θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν
ἤματι τῷ ὅτε μοι πλεῖστοι χαλκήρεα δοῦρα
310 Τρῶες ἐπέρριψαν περὶ Πηλείωνι θανόντι.
τῶ κ᾽ ἔλαχον κτερέων, καί μευ κλέος ἦγον Ἀχαιοί·
νῦν δέ με λευγαλέῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι.»
Ὣς ἄρα μιν εἰπόντ᾽ ἔλασεν μέγα κῦμα κατ᾽ ἄκρης,
δεινὸν ἐπεσσύμενον, περὶ δὲ σχεδίην ἐλέλιξε.
315 τῆλε δ᾽ ἀπὸ σχεδίης αὐτὸς πέσε, πηδάλιον δὲ
ἐκ χειρῶν προέηκε· μέσον δέ οἱ ἱστὸν ἔαξε
δεινὴ μισγομένων ἀνέμων ἐλθοῦσα θύελλα,
τηλοῦ δὲ σπεῖρον καὶ ἐπίκριον ἔμπεσε πόντῳ.
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόβρυχα θῆκε πολὺν χρόνον, οὐδ᾽ ἐδυνάσθη
320 αἶψα μάλ᾽ ἀνσχεθέειν μεγάλου ὑπὸ κύματος ὁρμῆς·
εἵματα γάρ ῥ᾽ ἐβάρυνε, τά οἱ πόρε δῖα Καλυψώ.
ὀψὲ δὲ δή ῥ᾽ ἀνέδυ, στόματος δ᾽ ἐξέπτυσεν ἅλμην
πικρήν, ἥ οἱ πολλὴ ἀπὸ κρατὸς κελάρυζεν.
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς σχεδίης ἐπελήθετο, τειρόμενός περ,
325 ἀλλὰ μεθορμηθεὶς ἐνὶ κύμασιν ἐλλάβετ᾽ αὐτῆς,
ἐν μέσσῃ δὲ καθῖζε τέλος θανάτου ἀλεείνων.
τὴν δ᾽ ἐφόρει μέγα κῦμα κατὰ ῥόον ἔνθα καὶ ἔνθα.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπωρινὸς Βορέης φορέῃσιν ἀκάνθας
ἂμ πεδίον, πυκιναὶ δὲ πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχονται,
330 ὣς τὴν ἂμ πέλαγος ἄνεμοι φέρον ἔνθα καὶ ἔνθα·
ἄλλοτε μέν τε Νότος Βορέῃ προβάλεσκε φέρεσθαι,
ἄλλοτε δ᾽ αὖτ᾽ Εὖρος Ζεφύρῳ εἴξασκε διώκειν.
Τὸν δὲ ἴδεν Κάδμου θυγάτηρ, καλλίσφυρος Ἰνώ,
Λευκοθέη, ἣ πρὶν μὲν ἔην βροτὸς αὐδήεσσα,
335 νῦν δ᾽ ἁλὸς ἐν πελάγεσσι θεῶν ἒξ ἔμμορε τιμῆς.
ἥ ῥ᾽ Ὀδυσῆ᾽ ἐλέησεν ἀλώμενον, ἄλγε᾽ ἔχοντα·
αἰθυίῃ δ᾽ ἐϊκυῖα ποτῇ ἀνεδύσετο λίμνης,
ἷζε δ᾽ ἐπὶ σχεδίης καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε·
«Κάμμορε, τίπτε τοι ὧδε Ποσειδάων ἐνοσίχθων
340 ὠδύσατ᾽ ἐκπάγλως, ὅτι τοι κακὰ πολλὰ φυτεύει;
οὐ μὲν δή σε καταφθίσει, μάλα περ μενεαίνων.
ἀλλὰ μάλ᾽ ὧδ᾽ ἕρξαι, δοκέεις δέ μοι οὐκ ἀπινύσσειν·
εἵματα ταῦτ᾽ ἀποδὺς σχεδίην ἀνέμοισι φέρεσθαι
κάλλιπ᾽, ἀτὰρ χείρεσσι νέων ἐπιμαίεο νόστου
345 γαίης Φαιήκων, ὅθι τοι μοῖρ᾽ ἐστὶν ἀλύξαι.
τῆ δέ, τόδε κρήδεμνον ὑπὸ στέρνοιο τανύσσαι
ἄμβροτον· οὐδέ τί τοι παθέειν δέος οὐδ᾽ ἀπολέσθαι.
αὐτὰρ ἐπὴν χείρεσσιν ἐφάψεαι ἠπείροιο,
ἂψ ἀπολυσάμενος βαλέειν εἰς οἴνοπα πόντον
350 πολλὸν ἀπ᾽ ἠπείρου, αὐτὸς δ᾽ ἀπονόσφι τραπέσθαι.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα θεὰ κρήδεμνον ἔδωκεν,
αὐτὴ δ᾽ ἂψ ἐς πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα
αἰθυίῃ ἐϊκυῖα· μέλαν δέ ἑ κῦμα κάλυψεν.
αὐτὰρ ὁ μερμήριξε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
355 ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι ἐγώ, μή τίς μοι ὑφαίνῃσιν δόλον αὖτε
ἀθανάτων, ὅ τέ με σχεδίης ἀποβῆναι ἀνώγει.
ἀλλὰ μάλ᾽ οὔ πω πείσομ᾽, ἐπεὶ ἑκὰς ὀφθαλμοῖσι
γαῖαν ἐγὼν ἰδόμην, ὅθι μοι φάτο φύξιμον εἶναι.
360 ἀλλὰ μάλ᾽ ὧδ᾽ ἕρξω, δοκέει δέ μοι εἶναι ἄριστον·
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν δούρατ᾽ ἐν ἁρμονίῃσιν ἀρήρῃ,
τόφρ᾽ αὐτοῦ μενέω καὶ τλήσομαι ἄλγεα πάσχων·
αὐτὰρ ἐπὴν δή μοι σχεδίην διὰ κῦμα τινάξῃ,
νήξομ᾽, ἐπεὶ οὐ μέν τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον.»
365 Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ὦρσε δ᾽ ἐπὶ μέγα κῦμα Ποσειδάων ἐνοσίχθων,
δεινόν τ᾽ ἀργαλέον τε, κατηρεφές, ἤλασε δ᾽ αὐτόν.
ὡς δ᾽ ἄνεμος ζαὴς ἠΐων θημῶνα τινάξῃ
καρφαλέων, τὰ μὲν ἄρ τε διεσκέδασ᾽ ἄλλυδις ἄλλῃ,
370 ὣς τῆς δούρατα μακρὰ διεσκέδασ᾽. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀμφ᾽ ἑνὶ δούρατι βαῖνε, κέληθ᾽ ὡς ἵππον ἐλαύνων,
εἵματα δ᾽ ἐξαπέδυνε, τά οἱ πόρε δῖα Καλυψώ.
αὐτίκα δὲ κρήδεμνον ὑπὸ στέρνοιο τάνυσσεν,
αὐτὸς δὲ πρηνὴς ἁλὶ κάππεσε, χεῖρε πετάσσας,
375 νηχέμεναι μεμαώς· ἴδε δὲ κρείων ἐνοσίχθων,
κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·
«Οὕτω νῦν κακὰ πολλὰ παθὼν ἀλόω κατὰ πόντον,
εἰς ὅ κεν ἀνθρώποισι διοτρεφέεσσι μιγήῃς·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὥς σε ἔολπα ὀνόσσεσθαι κακότητος.»
380 Ὣς ἄρα φωνήσας ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους,
ἵκετο δ᾽ εἰς Αἰγάς, ὅθι οἱ κλυτὰ δώματ᾽ ἔασιν.
Αὐτὰρ Ἀθηναίη, κούρη Διός, ἄλλ᾽ ἐνόησεν·
ἦ τοι τῶν ἄλλων ἀνέμων κατέδησε κελεύθους,
παύσασθαι δ᾽ ἐκέλευσε καὶ εὐνηθῆναι ἅπαντας·
385 ὦρσε δ᾽ ἐπὶ κραιπνὸν Βορέην, πρὸ δὲ κύματ᾽ ἔαξεν,
ἧος ὃ Φαιήκεσσι φιληρέτμοισι μιγείη
διογενὴς Ὀδυσεύς, θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξας.
Ἔνθα δύω νύκτας δύο τ᾽ ἤματα κύματι πηγῷ
πλάζετο, πολλὰ δέ οἱ κραδίη προτιόσσετ᾽ ὄλεθρον.
390 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τρίτον ἦμαρ ἐϋπλόκαμος τέλεσ᾽ Ἠώς,
καὶ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἄνεμος μὲν ἐπαύσατο ἠδὲ γαλήνη
ἔπλετο νηνεμίη, ὁ δ᾽ ἄρα σχεδὸν εἴσιδε γαῖαν
ὀξὺ μάλα προϊδών, μεγάλου ὑπὸ κύματος ἀρθείς.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ἀσπάσιος βίοτος παίδεσσι φανήῃ
395 πατρός, ὃς ἐν νούσῳ κεῖται κρατέρ᾽ ἄλγεα πάσχων,
δηρὸν τηκόμενος, στυγερὸς δέ οἱ ἔχραε δαίμων,
ἀσπάσιον δ᾽ ἄρα τόν γε θεοὶ κακότητος ἔλυσαν,
ὣς Ὀδυσῆ᾽ ἀσπαστὸν ἐείσατο γαῖα καὶ ὕλη,
νῆχε δ᾽ ἐπειγόμενος ποσὶν ἠπείρου ἐπιβῆναι.
400 ἀλλ᾽ ὅτε τόσσον ἀπῆν ὅσσον τε γέγωνε βοήσας,
καὶ δὴ δοῦπον ἄκουσε ποτὶ σπιλάδεσσι θαλάσσης·
ῥόχθει γὰρ μέγα κῦμα ποτὶ ξερὸν ἠπείροιο
δεινὸν ἐρευγόμενον, εἴλυτο δὲ πάνθ᾽ ἁλὸς ἄχνῃ·
οὐ γὰρ ἔσαν λιμένες νηῶν ὀχοί, οὐδ᾽ ἐπιωγαί,
405 ἀλλ᾽ ἀκταὶ προβλῆτες ἔσαν σπιλάδες τε πάγοι τε·
καὶ τότ᾽ Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«Ὤ μοι, ἐπεὶ δὴ γαῖαν ἀελπέα δῶκεν ἰδέσθαι
Ζεύς, καὶ δὴ τόδε λαῖτμα διατμήξας ἐτέλεσσα,
410 ἔκβασις οὔ πῃ φαίνεθ᾽ ἁλὸς πολιοῖο θύραζε·
ἔκτοσθεν μὲν γὰρ πάγοι ὀξέες, ἀμφὶ δὲ κῦμα
βέβρυχεν ῥόθιον, λισσὴ δ᾽ ἀναδέδρομε πέτρη,
ἀγχιβαθὴς δὲ θάλασσα, καὶ οὔ πως ἔστι πόδεσσι
στήμεναι ἀμφοτέροισι καὶ ἐκφυγέειν κακότητα·
415 μή πώς μ᾽ ἐκβαίνοντα βάλῃ λίθακι ποτὶ πέτρῃ
κῦμα μέγ᾽ ἁρπάξαν· μελέη δέ μοι ἔσσεται ὁρμή.
εἰ δέ κ᾽ ἔτι προτέρω παρανήξομαι, ἤν που ἐφεύρω
ἠϊόνας τε παραπλῆγας λιμένας τε θαλάσσης,
δείδω μή μ᾽ ἐξαῦτις ἀναρπάξασα θύελλα
420 πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φέρῃ βαρέα στενάχοντα,
ἠέ τί μοι καὶ κῆτος ἐπισσεύῃ μέγα δαίμων
ἐξ ἁλός, οἷά τε πολλὰ τρέφει κλυτὸς Ἀμφιτρίτη·
οἶδα γὰρ ὥς μοι ὀδώδυσται κλυτὸς ἐννοσίγαιος.»
Ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὅρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
425 τόφρα δέ μιν μέγα κῦμα φέρεν τρηχεῖαν ἐπ᾽ ἀκτήν.
ἔνθα κ᾽ ἀπὸ ῥινοὺς δρύφθη, σὺν δ᾽ ὀστέ᾽ ἀράχθη,
εἰ μὴ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἐπεσσύμενος λάβε πέτρης,
τῆς ἔχετο στενάχων, ἧος μέγα κῦμα παρῆλθε.
430 καὶ τὸ μὲν ὣς ὑπάλυξε, παλιρρόθιον δέ μιν αὖτις
πλῆξεν ἐπεσσύμενον, τηλοῦ δέ μιν ἔμβαλε πόντῳ.
ὡς δ᾽ ὅτε πουλύποδος θαλάμης ἐξελκομένοιο
πρὸς κοτυληδονόφιν πυκιναὶ λάϊγγες ἔχονται,
ὣς τοῦ πρὸς πέτρῃσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
435 ῥινοὶ ἀπέδρυφθεν· τὸν δὲ μέγα κῦμα κάλυψεν.
ἔνθα κε δὴ δύστηνος ὑπὲρ μόρον ὤλετ᾽ Ὀδυσσεύς,
εἰ μὴ ἐπιφροσύνην δῶκε γλαυκῶπις Ἀθήνη.
κύματος ἐξαναδύς, τά τ᾽ ἐρεύγεται ἤπειρόνδε,
νῆχε παρέξ, ἐς γαῖαν ὁρώμενος, εἴ που ἐφεύροι
440 ἠϊόνας τε παραπλῆγας λιμένας τε θαλάσσης.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ποταμοῖο κατὰ στόμα καλλιρόοιο
ἷξε νέων, τῇ δή οἱ ἐείσατο χῶρος ἄριστος,
λεῖος πετράων, καὶ ἐπὶ σκέπας ἦν ἀνέμοιο.
ἔγνω δὲ προρέοντα καὶ εὔξατο ὃν κατὰ θυμόν·
445 «Κλῦθι, ἄναξ, ὅτις ἐσσί· πολύλλιστον δέ σ᾽ ἱκάνω
φεύγων ἐκ πόντοιο Ποσειδάωνος ἐνιπάς.
αἰδοῖος μέν τ᾽ ἐστὶ καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσιν
ἀνδρῶν ὅς τις ἵκηται ἀλώμενος, ὡς καὶ ἐγὼ νῦν
σόν τε ῥόον σά τε γούναθ᾽ ἱκάνω πολλὰ μογήσας.
450 ἀλλ᾽ ἐλέαιρε, ἄναξ· ἱκέτης δέ τοι εὔχομαι εἶναι.»
Ὣς φάθ᾽, ὁ δ᾽ αὐτίκα παῦσεν ἑὸν ῥόον, ἔσχε δὲ κῦμα,
πρόσθε δέ οἱ ποίησε γαλήνην, τὸν δ᾽ ἐσάωσεν
ἐς ποταμοῦ προχοάς· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἄμφω γούνατ᾽ ἔκαμψε
χεῖράς τε στιβαράς· ἁλὶ γὰρ δέδμητο φίλον κῆρ.
455 ᾤδεε δὲ χρόα πάντα, θάλασσα δὲ κήκιε πολλὴ
ἂν στόμα τε ῥῖνάς θ᾽· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἄπνευστος καὶ ἄναυδος
κεῖτ᾽ ὀλιγηπελέων, κάματος δέ μιν αἰνὸς ἵκανεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἔμπνυτο καὶ ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη,
καὶ τότε δὴ κρήδεμνον ἀπὸ ἕο λῦσε θεοῖο.
460 καὶ τὸ μὲν ἐς ποταμὸν ἁλιμυρήεντα μεθῆκεν,
ἂψ δ᾽ ἔφερεν μέγα κῦμα κατὰ ῥόον, αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Ἰνὼ
δέξατο χερσὶ φίλῃσιν· ὁ δ᾽ ἐκ ποταμοῖο λιασθεὶς
σχοίνῳ ὑπεκλίνθη, κύσε δὲ ζείδωρον ἄρουραν·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
465 «Ὤ μοι ἐγώ, τί πάθω; τί νύ μοι μήκιστα γένηται;
εἰ μέν κ᾽ ἐν ποταμῷ δυσκηδέα νύκτα φυλάσσω,
μή μ᾽ ἄμυδις στίβη τε κακὴ καὶ θῆλυς ἐέρση
ἐξ ὀλιγηπελίης δαμάσῃ κεκαφηότα θυμόν·
αὔρη δ᾽ ἐκ ποταμοῦ ψυχρὴ πνέει ἠῶθι πρό.
470 εἰ δέ κεν ἐς κλιτὺν ἀναβὰς καὶ δάσκιον ὕλην
θάμνοις ἐν πυκινοῖσι καταδράθω, εἴ με μεθήῃ
ῥῖγος καὶ κάματος, γλυκερὸς δέ μοι ὕπνος ἐπέλθῃ,
δείδω μὴ θήρεσσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γένωμαι.»
Ὣς ἄρα οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι·
475 βῆ ῥ᾽ ἴμεν εἰς ὕλην· τὴν δὲ σχεδὸν ὕδατος εὗρεν
ἐν περιφαινομένῳ· δοιοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπήλυθε θάμνους
ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας· ὁ μὲν φυλίης, ὁ δ᾽ ἐλαίης.
τοὺς μὲν ἄρ᾽ οὔτ᾽ ἀνέμων διάη μένος ὑγρὸν ἀέντων,
οὔτε ποτ᾽ ἠέλιος φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν,
480 οὔτ᾽ ὄμβρος περάασκε διαμπερές· ὣς ἄρα πυκνοὶ
ἀλλήλοισιν ἔφυν ἐπαμοιβαδίς· οὓς ὑπ᾽ Ὀδυσσεὺς
δύσετ᾽. ἄφαρ δ᾽ εὐνὴν ἐπαμήσατο χερσὶ φίλῃσιν
εὐρεῖαν· φύλλων γὰρ ἔην χύσις ἤλιθα πολλή,
ὅσσον τ᾽ ἠὲ δύω ἠὲ τρεῖς ἄνδρας ἔρυσθαι
485 ὥρῃ χειμερίῃ, εἰ καὶ μάλα περ χαλεπαίνοι.
τὴν μὲν ἰδὼν γήθησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
ἐν δ᾽ ἄρα μέσσῃ λέκτο, χύσιν δ᾽ ἐπεχεύατο φύλλων.
ὡς δ᾽ ὅτε τις δαλὸν σποδιῇ ἐνέκρυψε μελαίνῃ
ἀγροῦ ἐπ᾽ ἐσχατιῆς, ᾧ μὴ πάρα γείτονες ἄλλοι,
490 σπέρμα πυρὸς σῴζων, ἵνα μή ποθεν ἄλλοθεν αὕῃ,
ὣς Ὀδυσεὺς φύλλοισι καλύψατο· τῷ δ᾽ ἄρ᾽ Ἀθήνη
ὕπνον ἐπ᾽ ὄμμασι χεῦ᾽, ἵνα μιν παύσειε τάχιστα
δυσπονέος καμάτοιο, φίλα βλέφαρ᾽ ἀμφικαλύψας.
Οδύσσεια – δ
Ἀπόπλους Ὀδυσσέως παρὰ Καλυψοῦς
Μόλις σηκώθηκε η Αυγή από την κλίνη του ευγενικού της
Τιθωνού, το φως να φέρει σε θνητούς κι αθάνατους, αμέσως
κι οι θεοί συνάχτηκαν στους θρόνους τους, στη μέση ο Δίας
που ψηλά βροντά κι έχει τη δύναμή του ακαταμάχητη.
Τότε κι η Αθηνά άρχισε να μιλά, τα πάθη τα πολλά του
Οδυσσέα μνημονεύοντας’ είχε την έγνοια του εκεί που ξέμεινε
στα δώματα της Καλυψώς: «Δία πατέρα κι άλλοι θεοί
μακαρισμένοι με της αθανασίας το χάρισμα, κανένας πια που
το βασιλικό ραβδί κρατά δεν θα ‘ναι πρόθυμος, ήπιος και
νηφάλιος, μήτε βαθιά στα φρένα του το δίκιο θα γνωρίζει,
10 μόνο από δω και πέρα θα μπορεί να δείχνεται άσπλαχνος,
να ξεστρατίζει σε παράνομα έργα, αφού μες στον λαό του,
όπου ο θείος Οδυσσέας βασίλευε, κανείς δεν τον αναθυμάται,
κι ας ήτανε γλυκός μαζί τους σαν πατέρας. Κι όμως εκείνος
βρίσκεται σ’ ένα νησί αφημένος, με πόνο ασήκωτο,
στα δώματα της νύμφης Καλυψώς, που τον κρατά άθελά του,
15 και δεν μπορεί να ξαναδεί την πατρική του γη, γιατί του
λείπουν και καράβια και κουπιά και σύντροφοι που θα
μπορούσαν να τον φέρουν πίσω, περνώντας την πλατιά ράχη
της θάλασσας. Τώρα και τον μονάκριβό του γιο γυρεύουν να
σκοτώσουν, όταν γυρίσει σπίτι του — πήγε ν’ ακούσει νέα του
πατέρα του,
20 πρώτα στην Πύλο την ιερή, στη Λακεδαίμονα τη θεία μετά.»
Όμως κι ο Δίας, που τα σύννεφα συνάζει, στην Αθηνά
αποκρίθηκε: «Κόρη, τι λόγος βγήκε από το στόμα σου
ανεμπόδιστος! Εσύ δεν ήσουν που αποφάσισες εκείνη τη
βουλή, πίσω ο Οδυσσέας γυρίζοντας να πάρει εκδίκηση απ’
τους μνηστήρες;
25 Όσο για τον Τηλέμαχο, στο χέρι σου είναι, εσύ τον οδηγείς,
καταπώς ξέρεις και μπορείς, ώστε με δίχως βλάβη να πατήσει
της πατρίδας του το χώμα, ενώ οι μνηστήρες άπρακτοι να
φέρουν στο λιμάνι το καράβι τους.» Κι ευθύς στον γιο του Ερμή
στράφηκε να του πει: «Ερμή, μαντατοφόρε εσύ σ’ όλα μας τα
μηνύματα,
30 σου παραγγέλλεται να πεις στην καλλίκομη νύμφη την
άψογη εντολή μας: τον νόστο του καρτερικού Οδυσσέα, πως
πρέπει να γυρίσει πίσω, χωρίς τη συνοδεία θεών ή και θνητών
ανθρώπων. Πάνω σε μια ξυλόδετη σχεδία, είκοσι μέρες και
φριχτά βασανισμένος, στην εύφορη Σχερία ας φτάσει,
35 τη χώρα των Φαιάκων, που είναι η φύτρα τους συγγενική
με των θεών. Κι αυτοί από καρδιάς θα τον τιμήσουν σαν θεό,
και με καράβι θα τον στείλουν στη γλυκιά πατρίδα, απλόχερα
θα του χαρίσουν χαλκό, χρυσό και ρούχα, όσα ποτέ
ο Οδυσσέας δεν θα ‘φερνε μαζί του από την Τροία, αν δίχως
βλάβη είχε γυρίσει,
40 μ’ όλα τα λάφυρα που του ‘πεσαν στη μοιρασιά. Είναι της
μοίρας του να ξαναδεί δικούς και φίλους, να φτάσει στο ψηλό
παλάτι του, το χώμα να πατήσει της πατρίδας του.»
Μίλησε ο Δίας και δεν απείθησε ο Ερμής, ψυχοπομπός κι
αργοφονιάς. Αμέσως έδεσε στα πόδια του τα ωραία σαντάλια,
45 εκείνα τα θεσπέσια και χρυσά που ανάλαφρα, με τις πνοές
του ανέμου, τον ταξιδεύουν στην απέραντη στεριά και στα
πελάγη. Πήρε και το ραβδί του, αυτό που μαγνητίζει τα μάτια
των ανθρώπων, όποιου θελήσει εκείνος, και τα κλείνει ή κι απ’
τον ύπνο τον βαθύ τούς ανασταίνει. Με τούτο το ραβδί στα
χέρια του, άρχισε να πετά ο κρατερός Αργοφονιάς,
50 κι ολοταχώς, απ’ τον αιθέρα του ουρανού, πάνω απ’ την
Πιερία, χύθηκε στο πέλαγος, το κύμα ακροπατώντας σαν τον
γλάρο, που ψάρια αρπάζει από τους άγριους κόλπους της
ατρύγητης θαλάσσης, βρέχοντας τα πυκνά φτερά του στο
αλμυρό νερό. Όμοιος με γλάρο κι ο θεός Ερμής, φάνταζε
καβαλάρης των αμέτρητων κυμάτων.
55 Κι όταν πετώντας έφτασε το απόμακρο νησί, από
τον πόντο τότε βγήκε τον μενεξελή, και πάτησε τη γη.
Πλησίασε προς την ευρύχωρη σπηλιά όπου η καλλίκομη
νεράιδα κατοικούσε. Τη βρήκε μέσα. Κόρωνε στη σχάρα μια
φωτιά μεγάλη, και μοσκοβόλαγε ένα γύρο το νησί,
60 που καίγονταν ο κέδρος ο καλόσχιστος κι η θούγια.
Εκείνη εκεί: να τραγουδά με την ωραία φωνή της,
υφαίνοντας στον αργαλειό με τη χρυσή σαΐτα.
Γύρω από τη σπηλιά θρασομανούσε δάσος με λεύκες,
σκλήθρες, κυπαρίσσια μυριστά.
65 Πουλιά με τα φτερά τους τεντωμένα, τώρα πάνω στους
κλώνους κούρνιαζαν: γεράκια, κουκουβάγιες και
μακρύγλωσσες θαλασσινές κουρούνες, που ξόδεψαν τη μέρα
τους στη θάλασσα. Κι εκεί μπροστά να περιβάλλει τη βαθιά
σπηλιά μια νιούτσικη και καρπερή κληματαριά, σταφύλια
φορτωμένη.
70 Τέσσερις κρήνες στη σειρά να τρέχουν, στο πλάι η μια της
αλληνής, κι όμως η καθεμιά αλλού το γάργαρο νερό της να
ξεδίνει. Στις δυο μεριές λιβάδια μαλακά μ’ άγριες βιολέτες
κι άγρια σέλινα. Κι ένας θεός αν έρχονταν εδώ, κοιτάζοντας
αυτό της ομορφιάς το θαύμα, θα γέμιζε αγαλλίαση η ψυχή του.
75 Έμεινε εκεί ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς, το θαύμα
να κοιτάζει. Κι όταν ο νους του χόρτασε θαυμάζοντας,
το βλέμμα του γυρίζοντας παντού, μπήκε κατόπι στη φαρδιά
σπηλιά. Μόλις τον είδε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, ευθύς
τον αναγνώρισε — γιατί οι θεοί δεν μένουν μεταξύ τους
άγνωστοι,
80 ακόμη κι όταν κατοικούν μακριά ο ένας απ’ τον άλλο.
Μόνο τον μεγαλόψυχο Οδυσσέα δεν βρήκε στη σπηλιά’
όπως και πριν, έτσι και τώρα, στην ακτή καθόταν κι έκλαιγε,
τα σωθικά του τρώγοντας με δάκρυα, στεναγμούς και λύπες,
κοιτάζοντας με μάτια βουρκωμένα απέραντο το πέλαγος.
85 Η Καλυψώ, αρχοντική θεά, ρώτησε αμέσως τον Ερμή,
αφού πρώτα τον κάθισε σε κάθισμα γυαλιστερό κι ωραίο:
«Ποιος λόγος πες μου, Ερμή με το χρυσό ραβδί, σε φέρνει εδώ;
Κι αν είσαι φίλος ακριβός, δεν το συνήθιζες ως τώρα. Μίλα
λοιπόν κι άνοιξε την ψυχή σου, πρόθυμη είμαι να το κάνω ό,τι
ζητάς,
90 φτάνει να το μπορώ και να μπορεί να γίνει.
Μα πρώτα έλα μαζί μου, θέλω να σε φιλέψω.»
Τον λόγο της συμπλήρωσε η θεά και του έστρωσε τραπέζι:
άφθονη αμβροσία, νέκταρ κόκκινο.
Κι έπινε εκείνος κι έτρωγε, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς,
95 ώσπου δειπνώντας χόρτασε κι ευφράνθη.
Τότε κι αυτός με τη σειρά του πήρε τον λόγο κι είπε:
«Θεά εσύ, ένα θεό ρωτάς πώς έφτασα εδώ πέρα.
Ξεκάθαρα θα σου μιλήσω, όπως το θέλησες και μόνη σου’
ο Δίας μ’ έστειλε, αυτός με πρόσταξε να ‘ρθω, δίχως εγώ να το
θελήσω —
100 ποιος με τη θέλησή του θα ‘παιρνε τόσο δρόμο, σχίζοντας
το απέραντο νερό της αλμυρής θαλάσσης; Πόλη δεν βλέπω εδώ
κοντά καμιά μ’ ανθρώπους που προσφέρουν στους θεούς
θυσίες, εκατόμβες διαλεχτές. Αλλά το ξέρεις, την εντολή του
Δία, που έχει σκουτάρι τη βροντή του, άλλος θεός δεν τόλμησε
να παραβεί ποτέ και να χαλάσει.
105 Εκείνος λέει πως κοντά σου ζει ο πιο συφοριασμένος των
ανθρώπων απ’ όσους άντρες επολέμησαν χρόνους εννιά γύρω
απ’ το κάστρο του Πριάμου, τον δέκατο το κούρσεψαν, και
πήραν ύστερα τον δρόμο της επιστροφής, όμως, καθώς
ξεκίναγαν να φύγουν, αμάρτησαν στην Αθηνά, κι εκείνη
καταπάνω τους σηκώνει κακούς ανέμους και μεγάλα κύματα.
110 Οι άλλοι όλοι, ένδοξοι σύντροφοι, σβήσαν και χάθηκαν’
μόνος του αυτός, από τον άνεμο δαρμένος κι απ’ το κύμα,
άραξε εδώ. Αυτόν λοιπόν, κι αμέσως, ο Δίας εντέλλεται, όσο
πιο γρήγορα μπορείς, να τον κατευοδώσεις. Γιατί δεν είναι το
γραφτό του ν’ αφανιστεί εδώ πέρα, τόσο μακριά από τους
δικούς του’ είναι της μοίρας του να ξαναδεί δικούς και φίλους,
115 να φτάσει στο ψηλό παλάτι του, το χώμα να πατήσει της
πατρίδας του.» Ρίγησε η Καλυψώ, ακούγοντας τον λόγο του.
Ύστερα μίλησε, και πέταξαν τα λόγια της σαν τα πουλιά:
«Άσπλαχνοι και ζηλόφθονοι θεοί, σ’ αυτό είστε πρώτοι!
Ω, δεν ανέχεστε θεές που φανερά πλαγιάζουν με θνητούς,
120 αν κάποια στο κρεβάτι της τον πάρει ταίρι ν’ αγαπηθεί μαζί
του. Όταν η ροδοδάχτυλη Αυγή διάλεξε τον Ωρίωνα,
θεοί εσείς της ευτυχίας, φθονήσατε την τύχη της, ώσπου
στην Ορτυγία η Άρτεμη, άσπιλη και χρυσόθρονη,
τον σκότωσε, ρίχνοντας καταπάνω του τα βέλη της πυκνά.
125 Παρόμοια κι όταν η καρδιά της Δήμητρας με τους ωραίους
πλοκάμους στον πόθο του Ιάσιου λύγισε, και πλάγιασε ν’
αγαπηθεί μαζί του σε χωράφι που, πριν το σπείρουν, τρεις
φορές το οργώνουν, ούτε και τότε ο Ζευς έμεινε
απληροφόρητος’ τον κεραυνώνει φλογερό το αστροπελέκι του.
Έτσι και τώρα πέφτει ο φθόνος σας σ’ εμένα που
130 έχω κοντά μου ένα θνητό. Κι όμως εγώ τον έσωσα, την
ώρα που πιασμένος σε καρίνα πάλευε μόνος με τα κύματα,
αφού το γρήγορο καράβι του ο Δίας το τσάκισε με τον
πυρφόρο κεραυνό του καταμεσής στο μαύρο πέλαγο. Οι άλλοι,
ξακουστοί συντρόφοι του, όλοι τους έσβησαν και πάνε, κι
αυτόν μονάχα κύμα κι άνεμος τον έφεραν εδώ.
135 Κι εγώ τον υποδέχτηκα μ’ αγάπη και τον έθρεψα,
λογάριαζα να γίνει αθάνατος για πάντα και να μείνει
αγέραστος. Όμως, όπως το λες, την εντολή του Δία, που έχει
σκουτάρι τη βροντή του, άλλος θεός δεν τόλμησε να παραβεί
ποτέ και να χαλάσει. Ας πάει λοιπόν να δέρνεται, όπως
εντέλλεται εκείνος και προστάζει,
140 στο άκαρπο πέλαγος. Δεν είμαι εγώ που την πομπή του θα
ετοιμάσω, δεν έχω καράβια και κουπιά και ναυτικούς
συντρόφους που θα μπορούσαν να τον συντροφέψουν πάνω
στη ράχη την πλατιά της θάλασσας. Είμαι ωστόσο πρόθυμη
στο να τον συμβουλεύσω, δεν θα του κρύψω τίποτε, πώς να
γυρίσει στην πατρίδα του χωρίς μεγάλη βλάβη.»
145 Της αποκρίνεται ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς:
«Άσ’ τον να φύγει, όπως το λες. Φυλάξου από την οργή του
Δία, μήπως μια μέρα πέσει πάνω σου το βάρος του θυμού του.»
Μίλησε κι αναχώρησε ο κρατερός Αργοφονιάς. Κι εκείνη,
σεβαστή νεράιδα, πήγε να βρει τον μεγαλόψυχο Οδυσσέα,
στην προσταγή του Δία υπάκουη.
150 Τον βρήκε εκεί να κάθεται στο περιγιάλι, ούτε στιγμή
δεν στέγνωναν τα μάτια του απ’ το κλάμα, έλιωνε η γλυκιά
ζωή του απ’ τον καημό του γυρισμού, κι οδύρονταν,
αφού καμιά χαρά δεν του έδινε τώρα η νεράιδα.
Τις νύχτες αν κοιμότανε μαζί της στο βάθος της σπηλιάς,
155 το ‘κανε απ’ ανάγκη’ το ‘θελε εκείνη, εκείνος όχι.
Τις μέρες όμως τις περνούσε κρεμασμένος σε βράχια κι
ακρωτήρια, τα σωθικά του τρώγοντας με δάκρυα, στεναγμούς
και λύπες, με μάτια βουρκωμένα, στυλωμένα πάντα στο
άκαρπο πέλαγος. Κοντά του στάθηκε αρχοντική η θεά και τον
προσφώνησε:
160 «Δύσμοιρε, δεν έχεις λόγο πια να οδύρεσαι, να χαραμίζεις
τη ζωή σου με το κλάμα. Το πήρα απόφαση, θα σε
κατευοδώσω. Εμπρός λοιπόν, πελέκησε μακριά μαδέρια,
συνάρμοσέ τα με καρφιά και φτιάξε μια σχεδία πλατιά’ στήριξε
πάνω της ψηλά δοκάρια, να σε ταξιδέψει στο γαλάζιο πέλαγος.
165 Εγώ σου δίνω ψωμί, νερό και κόκκινο κρασί, να ‘χεις
να ζεις, να μην πεθάνεις απ’ την πείνα.
Κι ακόμη ρούχα θα σε ντύσω και πίσω σου θα στείλω ούριο
άνεμο, ώστε να φτάσεις στην πατρίδα σου χωρίς μεγάλη
βλάβη, αν βέβαια το θελήσουν και οι ουράνιοι θεοί,
170 όσοι με ξεπερνούν στη γνώση και στην πράξη.»
Ρίγησε που την άκουσε πολύπαθος και θείος, ύστερα μίλησε
ο Οδυσσεύς, και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά:
«Το βλέπω’ άλλο, θεά, έχεις στον νου σου, όχι τον γυρισμό
μου’ που με παρακινείς με μια σχεδία να περάσω το μέγα κύμα
της θαλάσσης,
175 τόσο αποτρόπαιο και φοβερό, που μήτε ισόρροπα και
γρήγορα καράβια να το περάσουν δεν μπορούν, κι ας έχουν
πίσω τους πρίμο το αγέρι του Διός. Σ’ το λέω, εγώ δεν
πρόκειται ν’ ανέβω σε σχεδία, αν πράγματι εσύ δεν το ‘χεις
αποφασισμένο. Εκτός κι αν δέχεσαι τον μέγα όρκο να
προφέρεις, πως άλλο πια κακό δεν σκέφτεσαι για μένα.»
180 Όπως τον άκουσε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του
χαμογέλασε, το χέρι της απλώνει και τον χάιδεψε, μετά
μιλώντας είπε: «Ω, παραείσαι πονηρός κι όχι μονάχα ξύπνιος,
που τόλμησες να ξεστομίσεις τέτοιο λόγο. Λοιπόν, ορκίζομαι
σ’ αυτή τη γη και στον απέραντο ουρανό που μας σκεπάζει,
185 στο κατακόρυφο νερό της Στύγας — όρκος πιο φοβερός
και πιο μεγάλος δεν έγινε για τους μακάριους θεούς:
αληθινά δεν σκέφτομαι κακό για σένα’ όσα στον νου μου έχω
και στοχάζομαι, θα τα σκεφτόμουν και για μένα, αν τύχαινε
την ίδια να με βρει παρόμοια ανάγκη. Σ’ το βεβαιώνω:
190 είναι καλόγνωμος ο νους μου, δεν κρύβω μες στα στήθη
καρδιά από σίδερο, σπλαχνίζομαι κι εγώ.»
Έτσι του μίλησε η αρχοντική θεά, και πήρε να βαδίζει
με γοργό ρυθμό. Εκείνος πήγαινε στα χνάρια της, ωσότου
σίμωσαν στο βάθος της σπηλιάς — ένας θνητός και μια θεά.
195 Κάθησε αυτός στο ίδιο κάθισμα από όπου λίγο πριν
ανασηκώθηκε ο Ερμής, και τότε η νεράιδα τού παρέθεσε
τραπέζι’ να φάει, να πιει, καθώς που τρων και πίνουν οι
βροτοί. Αντίκρυ του, στον θείο Οδυσσέα πήρε τη θέση της κι
η ίδια, οι δούλες τής προσφέρουν νέκταρ κι αμβροσία,
200 κι οι δυο τους άπλωσαν τα χέρια τους στο έτοιμο δείπνο.
Κι όταν ευφράνθηκαν με το φαΐ, με το πιοτό,
τον λόγο πήρε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του είπε:
«Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Οδυσσέα,
τόσο πολύ πεθύμησες το σπίτι σου;
205 τώρα αμέσως θέλεις να γυρίσεις στην πατρίδα; Πήγαινε
στο καλό λοιπόν. Κι όμως αν ήξερες ποια πάθη γράφει η μοίρα
σου να κακοπάθεις, προτού πατήσεις χώμα πατρικό,
εδώ μαζί μου θα ‘μενες, φύλακας νοικοκύρης της σπηλιάς.
Θα ‘σουν κι αθάνατος, μόλο που σε φλογίζει ο πόθος της
γυναίκας σου,
210 σε τυραννά ο καημός για να την ξαναδείς, μέρα και νύχτα.
Κι όμως δεν θα ‘λεγα πως είμαι κατώτερή της, μήτε στην όψη
μήτε και στο ανάστημα. Έτσι κι αλλιώς, καθόλου δεν τους
πρέπει, θνητές να ανταγωνίζονται θεές στης ομορφιάς τη
χάρη.» Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
215 «Ω σεβαστή θεά, παρακαλώ σε μην πικραίνεσαι μαζί μου’
το είδα και καλά το ξέρω, η Πηνελόπη αντίκρυ σου, όσο κι αν
δεν της λείπει η φρόνηση, σου υπολείπεται και στη μορφή και
στο παράστημα. Είναι θνητή, κι εσύ ‘σαι αθάνατη, στον χρόνο
αγέραστη. Κι όμως εν γνώσει μου το θέλω και το επιθυμώ, απ’
το πρωί ως το βράδυ,
220 σπίτι μου να γυρίσω, να δω κι εγώ τη μέρα της
επιστροφής. Κι αν, όπως λες, κάποιος θεός θελήσει να με
χτυπήσει καταμεσής στο μπλάβο πέλαγος, θα το υπομείνω’
ξέρει η καρδιά μου μες στα στήθη μου να υπομένει, γιατί έχω
πάθει πολλά πάθη και δοκιμάστηκα πολύ στο κύμα και στη
μάχη. Λοιπόν, μαζί με τ’ άλλα, ας πάει κι αυτό.»
225 Σώπασε να μιλά. Και τότε άρχισε να δύει ο ήλιος, έπεσε
το σκοτάδι. Προχώρησαν οι δυο στο κοίλο βάθος της σπηλιάς,
κοιμήθηκαν μαζί, και χάρηκαν μαζί φιλί κι αγκάλη.
Μόλις επήρε να χαράζει, φάνηκε ροδοδάχτυλη η Αυγή.
Εκείνος φόρεσε αμέσως χλαμύδα και χιτώνα, ο Οδυσσέας’
230 εκείνη, η νεράιδα, ντύθηκε ρούχο κάτασπρο, μακρύ,
χαριτωμένο, αραχνοΰφαντο, και ζώστηκε στη μέση της ζώνη
χρυσή κι ωραία, ρίχνοντας στο κεφάλι της μαντίλα.
Κι ευθύς πήρε να σκέφτεται τον γυρισμό του μεγαλόψυχου
Οδυσσέα. Του δίνει ένα διπλό πελέκι κοφτερό, χάλκινο
235 και μεγάλο, καλάρμοστο στο χέρι, οπλισμένο μ’ όμορφο
στειλιάρι, τέλεια στεριωμένο, από ξύλο ελιάς.
Του ‘δωσε και σκερπάνι ακονισμένο, και πρώτη βγήκε στον
δρόμο που τραβά στην άκρη του νησιού, όπου και τα μεγάλα
δέντρα υψώνονταν: σκλήθρες και λεύκες, ουρανομήκη έλατα
240 — στεγνά, κατάξερα, για να μπορούν ανάλαφρα να
πλέουν. Τα δέντρα τα ψηλά τού δείχνει, και ξαναγύρισε
προς τη σπηλιά η Καλυψώ θεόμορφη.
Εκείνος άρχισε να κόβει τους κορμούς (γρήγορα πήγαινε η
δουλειά), συμπλήρωσε τους είκοσι κομμένους και τους
πελέκησε με τον χαλκό τους κλώνους,
245 τους έξυσε μετά και τους εστάθμισε, για να ‘ναι ίσοι.
Στην ώρα της, θεόμορφη κι η Καλυψώ φέρνει τα τρύπανα.
Κι αυτός τα ξύλα τρύπησε και τα σοφίλιασε, ταιριάζοντάς τα
με ξύλινα καρφιά κι αρμούς. Όσο φαρδύ τορνεύει μάστορης
που κατέχει την τέχνη του άριστα
250 τον πάτο καραβιού για φόρτωμα,
τόσο φαρδιά κι ο Οδυσσέας την έφτιαξε την πλάβα,
στεριώνοντας τα ίκρια με πολλά στραβόξυλα,
ώσπου απλώνοντας μακριές σανίδες τέλειωσε την κουβέρτα.
Τότε και το κατάρτι το έμπηξε στη μέση μ’ αντένα ταιριασμένη,
255 και το τιμόνι το μαστόρεψε, να ‘ναι ο κυβερνήτης του.
Ύστερα τη σχεδία περίφραξε, στο κύμα για ν’ αντέχει,
με κλωνάρια ιτιάς, ρίχνοντας από πάνω φύλλα.
Και ξαναφτάνει η Καλυψώ θεόμορφη με το λινό για τα πανιά’
καλά κι αυτά τα μαστορεύει.
260 Τα ξάρτια και τα κάτω καραβόσχοινα της έδεσε, και με
φαλάγγια τη σχεδία τη σέρνει και τη ρίχνει στο θείο κύμα
της θαλάσσης. Είχε πια συμπληρώσει μέρες τέσσερις, ώσπου
τα τέλειωσε όλα. Στην πέμπτη μέρα η Καλυψώ θεόμορφη
τον ξεπροβόδισε απ’ το νησί της, αφού τον έλουσε η ίδια και
του φόρεσε ρούχα που μοσχομύριζαν.
265 Του έβαλε μέσα κι ένα ασκί, μαύρο κρασί γιομάτο’
και δεύτερο, ακόμη πιο μεγάλο, με νερό’ κι ένα δισάκι
με τα τρόφιμα και τα προσφάγια, νόστιμα όλα και πολλά.
Του στέλνει και τον ούριο άνεμο, άβλαβο και γλυκό.
Όλος χαρά ο θείος Οδυσσέας κι αγαλλίαση, με πρίμο αγέρι
σήκωσε τα πανιά,
270 κάθησε στο τιμόνι και το κυβέρνησε με τέχνη.
Ύπνος δεν έπεσε στα βλέφαρά του, αλλά κοιτούσε συνεχώς
την Πούλια, τον Βουκόλο που δύει αργά, την Άρκτο που
τη λεν κι Αμάξι’ δεν φεύγει από τη θέση της γυρίζοντας,
μόνο παραμονεύει τον Ωρίωνα,
275 και μόνη αυτή δεν λέει να πέσει στα λουτρά του Ωκεανού.
Η Καλυψώ η θεόμορφη τον είχε ορμηνέψει, αυτό το αστέρι
πάντοτε να το ‘χει ποντοπορώντας στο ζερβό του χέρι.
Και ποντοπόρησε μέρες δεκαεφτά’ στη δέκατη όγδοη
πήραν να φαίνονται, στο μέρος του νησιού που πρόβλεψε,
280 βαθύσκιωτα της Φαιακίδας τα βουνά’
έμοιαζαν σαν ασπίδα, στο πέλαγο το αχνό αφημένη. Όμως
τον είδε ανεβαίνοντας απ’ τους Αιθίοπες ο μέγας Ποσειδών
που σείει τη γη’ από μακριά το μάτι του τον πήρε,
από τα όρη των Σολύμων, ν’ αρμενίζει στο ανοιχτό το πέλαγος’
285 χολώθηκε βαριά, και το κεφάλι του κουνώντας είπε μόνος
του: «Αλίμονο. Έτσι λοιπόν και τόσο οι θεοί άλλαξαν γνώμη,
όσο εγώ βρισκόμουν στους Αιθίοπες; Και να τος τώρα ο
Οδυσσέας, τόσο κοντά στη χώρα των Φαιάκων, όπου του
μέλλεται πως θα ξεφύγει από το δίχτυ της μεγάλης που τον
βρήκε συμφοράς.
290 Όμως κι εγώ το λέω, θα χορτάσει για καλά τη μαύρη μοίρα
του.» Μιλώντας, σύναξε τα νέφη και, πιάνοντας την τρίαινα
στα χέρια του, συντάραξε τον πόντο, συννέφιασε θάλασσα και
στεριά, ξεσήκωσε όλες μαζί τις θύελλες και τους ανέμους
όλους, έγινε η μέρα νύχτα, πέφτοντας ψηλά απ’ τον ουρανό.
295 Λεβάντες και νοτιάς, άγριος πουνέντες και βοριάς
αιθερογέννητος συγχρόνως φύσηξαν και σήκωσαν τεράστιο
κύμα. Λύθηκαν τότε του Οδυσσέα τα γόνατα, λύγισε η ψυχή
του, βάρυνε η γενναία καρδιά του, και μόνος του μιλούσε:
«Άμοιρος και τρισάμοιρος εγώ. Τι άλλο, πιο μεγάλο, κακό με
περιμένει;
300 Τρέμω μήπως όλα τα είπε αλάθευτα η θεά, που μου
προφήτεψε πως θα χορτάσω πάθη του πελάγου, προτού
πατήσω χώμα της πατρίδας. Και να που τώρα όλα
επαληθεύονται, αφού ο Ζευς με τέτοια νέφη απ’ άκρη σ’ άκρη
σκέπασε τον μέγα ουρανό, τον πόντο τάραξε, η θύελλα
λυσσομανά,
305 σφυρίζουνε από παντού ανέμοι. Καμιά πια σωτηρία,
σκέτος όλεθρος. Ευτυχισμένοι τρεις και τέσσερις φορές
οι Δαναοί που είχαν την τύχη στην ευρύχωρη Τροία να χαθούν
για τους Ατρείδες. Κι εγώ μακάρι εκεί να ‘χα τελειώσει,
εκεί να μ’ έβρισκε η μοίρα του θανάτου, τη μέρα εκείνη που
Τρώες αμέτρητοι με σημαδεύαν με τα χάλκινά τους δόρατα,
310 καθώς για τον νεκρό Αχιλλέα πολεμούσα. Τότε θα με
τιμούσαν και με του τάφου τα κτερίσματα, το όνομά μου
οι Αχαιοί θα το είχαν δοξασμένο. Μα τώρα το γραφτό μου ήταν
να γίνω λεία ανήκουστου θανάτου.» Δεν είχε καν τον λόγο του
τελειώσει, κι έπεσε μέγα κύμα πάνω του σαρωτικό που
ταρακούνησε και τη σχεδία.
315 Βρέθηκε ξαφνικά μακριά της, του ξέφυγε απ’ το χέρι
το τιμόνι. Η θυμωμένη θύελλα με τους μεικτούς ανέμους
σύντριψε το κατάρτι, πανί κι αντένα σφενδονίστηκαν πέρα
στο πέλαγο. Κι έμεινε αυτός ώρα πολλή μέσα στη δίνη,
κεφάλι δεν μπορούσε να σηκώσει
320 μπρος στην ορμή των φοβερών κυμάτων. Τον βάρυναν
ακόμη και τα ρούχα, αυτά που η θεία Καλυψώ τού είχε
φορέσει. Κάποια στιγμή ωστόσο ανάβλεψε, φτύνει από το
στόμα του πικρή την άρμη (σαν χείμαρρος κελάρυσε καθώς του
βγαίνει απ’ το κεφάλι), όμως και τη σχεδία του θυμάται, κι ας
είχε πια αποκάμει. Βρήκε ξανά τη δύναμη κι αρπάζεται
325 μέσα απ’ τα κύματα επάνω της και, καθισμένος τώρα
εκεί στη μέση, δοκίμαζε πώς να ξεφύγει το τέλος του θανάτου.
Όμως το μέγα κύμα την πήγαινε όπου ήθελε’ τη μιαν εδώ,
την άλλη εκεί. Πώς ο χειμερινός βοριάς σαρώνει στον κάμπο
αγκάθια, κι αυτά σφιχταγκαλιάζονται και γίνονται ένα πράμα,
330 έτσι και τη σχεδία οι άνεμοι εδώ και εκεί τη φέρναν και
την πήγαιναν’ τη μια ο νότος στον βοριά την άφηνε κουμάντο,
την άλλη ο λεβάντες την παράδινε για να τη σέρνει ο
πουνέντες. Ώσπου τον πήρε είδηση η καλλίσφυρη Ινώ, του
Κάδμου η θυγατέρα, η Λευκοθέη, που πρώτα είχε ανθρώπινη
φωνή και φύση,
335 μα τώρα οι θεοί τής έδωσαν θεϊκή τιμή μες στα πελάγη.
Αυτή τον Οδυσσέα ελέησε όπως τον είδε θλιβερά
παραδαρμένο’ σκούρο πουλί με την ουρά σχιστή, παρόμοια
πέταξε και βγήκε από το κύμα, κάθησε πάνω στη σχεδία του,
και του είπε τον δικό της λόγο: «Δύσμοιρε, γιατί ο
κοσμοσείστης Ποσειδών τόσο πολύ μαζί σου
340 τα ‘βαλε’ γιατί σου σπέρνει τόσα πάθη;
Κι όμως, παρ’ όλο τον θυμό του, δεν θα μπορέσει να σε
θανατώσει. Να κάνεις μόνο ό,τι σου πω, και δεν μου φαίνεσαι
ασύνετος: βγάλε από πάνω σου αυτά τα ρούχα, ξέχασε τη
σχεδία σου και χάρισέ τη στους ανέμους’ βάλε τα δυνατά σου
να κολυμπήσεις μ’ απλωτές, νόστο να βρεις
345 στη χώρα των Φαιάκων, όπου η μοίρα σου σου γράφει να
γλιτώσεις. Πάρε και τούτο το άφθαρτο μαγνάδι, ζώσε μ’ αυτό
το στέρνο σου, και φόβος πια θανάτου δεν θα σ’ απειλήσει,
μήτε και τ’ άλλα πάθη. Κι όταν με το καλό πιάσουν τα χέρια
σου στεριά, λύσε το πάλι το μαγνάδι, στο μπλάβο πέλαγο να το
πετάξεις,
350 όσο μπορείς μακρύτερα, κοιτάζοντας εσύ στην άλλην
άκρη.» Τελειώνοντας του παραδίνει το μαγνάδι.
Σκούρο πουλί με την ουρά σχιστή, παρόμοια βούλιαξε ξανά
στον κυματώδη πόντο, ώσπου την αποσκέπασε το μαύρο κύμα.
Μόνος του τώρα, ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος, σε σκέψη
δίβουλη μπλεγμένος,
355 αναστενάζοντας βαριά, γύρισε κι είπε στη γενναία ψυχή
του: «Αλίμονο, και ποιος αθάνατος πάλι μου πλέκει δόλο,
που με παρακινεί να παρατήσω τη σχεδία. Κι όμως
δεν θα τον υπακούσω, όσο ακόμη βλέπουνε τα μάτια μου
μακριά εκείνη τη στεριά, που λέει πως θα ‘ναι η σωτηρία μου.
360 Μάλλον αυτό θα κάνω, μου φαίνεται και το καλύτερο:
όσο βαστάξουν τα μαδέρια στους αρμούς τους,
θα κρατηθώ σ’ αυτά, θα υπομείνω κι εγώ το βάσανό μου’
και μόνο όταν το κύμα καταλύσει τη σχεδία, θα πέσω στο νερό.
Δεν βλέπω άλλο συμφερότερο που θα μπορούσα να σκεφτώ.»
365 Κι ενώ μ’ αυτή τη σκέψη πάλευαν νους και ψυχή του,
ο κοσμοσείστης Ποσειδών σηκώνοντας κύμα μεγάλο, άγριο,
φοβερό και κατακόρυφο, το ‘ριξε καταπάνω του.
Πώς άνεμος σφοδρός σκορπίζει αλλού κι αλλού
ξερά τα άχυρα της θημωνιάς,
370 έτσι σκορπίστηκαν και τα μακριά μαδέρια. Κι όμως
ο Οδυσσέας κρατήθηκε σ’ έναν κορμό, τον καβαλίκεψε, λες
κι ήταν άλογο της κούρσας, πέταξε από πάνω του τα ρούχα,
εκείνα που του φόρεσε η θεία Καλυψώ, αμέσως το μαγνάδι
ζώστηκε στο στέρνο, με το κεφάλι βούτηξε στη θάλασσα,
τα χέρια του άπλωσε, κι
375 έβαλε δύναμη να κολυμπήσει. Τον είδε όμως ο
παντοδύναμος θεός που σείει τη γη, την κεφαλή του κούνησε
και μόνος του μιλούσε: «Τώρα λοιπόν, με μύρια πάθη
περιπλανήσου στα πελάγη, μήπως και σμίξεις κάποτε μ’
ανθρώπους διογέννητους. Όμως και τούτο αν γίνει, δεν θα
μπορείς να πεις πως ήταν λίγη η συμφορά σου.»
380 Τελειώνοντας μαστίγωσε τ’ άλογα με την πλούσια χαίτη
και σίμωσε προς τις Αιγές, όπου βρισκόταν και το ξακουστό
παλάτι του. Μα να που η Αθηνά, του Δία η κόρη, έρχεται τώρα
μ’ άλλες σκέψεις: δένει τον δρόμο στους ενάντιους ανέμους,
τους προστάζει ανάπαυλα, όλους τούς κατευνάζει.
385 Σήκωσε μόνο τον γοργό βοριά, σπάζει τα κύματα μπροστά
του, για να μπορεί, ξεφεύγοντας τον χάρο και τη μαύρη μοίρα,
να σμίξει ο θείος Οδυσσεύς μ’ εκείνους που έχουν χαρά τους το
κουπί, τους Φαίακες. Κι ωστόσο δυο μερόνυχτα, δοσμένος στο
μεγάλο κύμα, είδε πολλές φορές τον χάρο με τα μάτια του.
390 Μόνο την τρίτη μέρα, σαν την ξημέρωσε η Αυγή με τους
ωραίους πλοκάμους, έπεσε ο άνεμος, γαλήνεψε, κι έγινε
νηνεμία. Και ξαφνικά βλέπει στο πλάι του στεριά’ όπως τον
σήκωσε ψηλά ένα μεγάλο κύμα, την είδε μπρος του με το
κοφτερό του μάτι. Πόση αγαλλίαση νιώθουν παιδιά που
αναστήθηκε ο πατέρας τους — τον είχε βρει και
395 τον κρατούσε στο κρεβάτι βαριά αρρώστια που τον
παίδεψε πολύ’ μέρα τη μέρα έλιωνε, καθώς ο δαίμονας τον
χτύπησε ο φριχτός’ και τώρα που οι θεοί τού λύνουν τα δεσμά
της συμφοράς του, αγάλλεται’ τόση αγαλλίαση δίνει στον
Οδυσσέα η θέα της στεριάς της δασωμένης. Όλος σπουδή
κολύμπησε να φτάσει, για να πατήσει χώμα το ποδάρι του.
400 Αλλά όταν πια τον χώριζε τόση μονάχα απόσταση, όσο
που ν’ ακουστεί φωνάζοντας, τον πήρε ο γδούπος που τα
ύφαλα της θάλασσας χτυπούσε. Το μέγα κύμα, σπάζοντας
φοβερό πάνω στις ξέρες, βόγγαε και ξερνούσε, σκεπάζοντας
τα πάντα μ’ αλισάχνη. Λιμάνια ανύπαρκτα, των καραβιών οι
κόλποι ανύπαρκτοι’
405 υπήρχαν μόνο κάβοι απόκρημνοι, γκρεμοί και βράχοι.
Τότε του λύθηκαν τα γόνατα, λύγισε κι η καρδιά του,
βαρυγκομώντας ο Οδυσσέας μόνος του μιλούσε λέγοντας στην
περήφανη ψυχή του: «Τώρα τι γίνεται. Αφού ο Δίας ανέλπιστα
μου δίνει να δω στεριά, και μπόρεσα να φτάσω εδώ, μέσα από
τόσα κύματα,
410 δεν βλέπω μέρος πουθενά να καταφύγω, που να με βγάλει
από την αφρισμένη θάλασσα. Έξω μονάχα βράχοι μυτεροί και
γύρω τους βρυχάται το κύμα πολυτάραχο’ λείος και
κατακόρυφος αναδρομίζει τοίχος πέτρινος, κι είναι από κάτω
το νερό βαθύ, δεν γίνεται να στηριχτείς στα πόδια και να
σταθείς για να ξεφύγεις το κακό.
415 Αν πάω να βγω, φοβάμαι μήπως και μ’ αναρπάξει το
μεγάλο κύμα και με συντρίψει πάνω σε γρανιτένιο βράχο —
τότε κι η ορμή μου πάει χαμένη. Αν πάλι πω πως κολυμπώ ένα
γύρο, μήπως και βρω κάπως απάνεμο ακρογιάλι ή και λιμάνι
αυτής της θάλασσας, τρέμω μην και με παρασύρει η αντάρα
πάλι στο ψαροτρόφο πέλαγο,
420 που ξέρει πώς να βαριαναστενάζει. Ή κι ένας δαίμονας από
τα βάθη της θαλάσσης στείλει να με σπαράξει κάποιο κήτος,
απ’ τα μεγάλα και πολλά που τρέφει η τρανή Αμφιτρίτη. Καλά
τον ξέρω τον θυμό του Κοσμοσείστη, το μένος του εναντίον
μου, του περιβόητου θεού.» Κι όπως ακόμη μες στα φρένα και
τον νου του ανακινούσε τέτοιες σκέψεις,
425 μεγάλο κύμα τον παρέσυρε, τον έριξε στα βράχια της
ακτής. Τότε τις σάρκες του θα ξέσχιζε, τα κόκαλά του θα
συντρίβονταν, αν η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, δεν έδινε
τη φώτισή της’ μαζεύοντας τη δύναμή του, και με τα δυο του
χέρια πιάστηκε απ’ τον βράχο, κι εκεί κρατήθηκε στενάζοντας
ώσπου το κύμα πέρασε.
430 Κι αν γλίτωσε έτσι, όμως το κύμα, πίσω γυρίζοντας
ορμητικό, τον έπληξε και τον επέταξε μακριά, ξανά τον πήγε
στα βαθιά. Πώς όταν ξεκολλούν χταπόδι απ’ το θαλάμι του,
κολλούν απάνω στις θηλές του τα πυκνά χαλίκια,
παρόμοια μείναν κολλημένες κι οι σάρκες από τα θρασιά του
χέρια
435 πάνω στα βράχια. Κι εκείνον τον εσκέπασε το μέγα κύμα.
Θα ‘ταν κι αυτό απρόβλεπτος χαμός του δύστυχου Οδυσσέα,
αν πάλι η Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, δεν έδινε τη φώτισή
της’ κατόρθωσε ν’ αναδυθεί απ’ το κύμα που έσπαζε στη
στεριά, έστριψε προς τα έξω και λοξά κολύμπησε, κοιτάζοντας
μη χάσει τη στεριά απ’ τα μάτια του, μήπως και βρει
440 κάπως απάνεμο ακρογιάλι ή και λιμάνι αυτής της
θάλασσας. Και τότε κολυμπώντας φτάνει στο στόμα ποταμού
καλλίρροου — αυτός ο χώρος έκρινε πως ήταν ο καλύτερος,
αφού του έλειπαν οι βράχοι, κι ο άνεμος δεν τον χτυπούσε.
Βλέποντας μπρος του τα νερά του ποταμού να ρέουν, έκανε
ολόψυχην ευχή:
445 «Επάκουσε, όποιος κι αν είσαι, ποταμέ βασιλικέ μου.
Προσπέφτω, χίλιες φορές παρακαλώ σε, γλίτωσέ με από την
απειλή του ποσειδώνιου πελάγου. Πρέπει, πιστεύω, κι οι
αθάνατοι θεοί να τον σπλαχνίζονται όποιον παραδαρμένος τούς
ζητά το έλεός τους. Ένας που έπαθε πολλά κι εγώ, τώρα στα
γόνατά σου πέφτω, ποταμέ μου,
450 ζητώ να μ’ ελεήσεις, βασιλιά μου. Ικέτης σου είμαι, και το
ομολογώ.» Ευχήθηκε κι ευθύς ο ποταμός ανέκοψε το ρέμα,
σταμάτησε το κύμα, μπροστά του τα νερά γαλήνεψε,
τον πήρε και τον έσωσε στις εκβολές του. Μα είχαν πια λυγίσει
και τα δυο του γόνατα, τα στιβαρά του χέρια
455 λύθηκαν, ένιωθε τσακισμένος απ’ το κύμα’ σώμα
πρησμένο, στόμα, ρουθούνια να ξερνούν τη θάλασσα, κι
αυτός πεσμένος κάτω, δίχως πνοή, δίχως φωνή, σαν
λιγοθυμισμένος, τυραννισμένος από κούραση φριχτή. Κι
ωστόσο μόλις πήρε ανάσα κι ήλθε η ψυχή ξανά στον τόπο της,
το μαγικό μαγνάδι λύνοντας το παραδίνει
460 στου ποταμού το ρέμα που έσμιγε με τη θάλασσα’ γοργά
το πήρε μες στη δίνη του ένα μεγάλο κύμα, κι αμέσως το
υποδέχτηκαν τα χέρια της Ινώς. Τότε απ’ το ποτάμι βγαίνει,
έγειρε σ’ ένα σχοίνο πλάι, σκύβοντας φίλησε το χώμα της
ζωοδόχου γης. Βαρύθυμος ακόμη, μιλώντας είπε στη γενναία
ψυχή του:
465 «Τώρα στο τέλος τι μου μέλλεται να πάθω, αλίμονο.
Αν μείνω στο ποτάμι και περάσω εδώ τη μαύρη νύχτα,
πώς να μη συμμαχήσουν άσχημα πάχνη και παγωνιά,
εξαντλημένον να μου πάρουν την ψυχή, έτσι που την αυγή
τόσο ψυχρό το αγιάζι κατεβαίνει απ’ το ποτάμι.
470 Αν πάλι ανέβω την πλαγιά στο δάσος το βαθύσκιωτο,
αν σε φυλλωσιές πυκνές πέσω να κοιμηθώ, πες πως το κρύο
κι ο κάματος μ’ αφήνουν, κι επέρχεται ύπνος γλυκός’
τα άγρια θηρία τρέμω μήπως με βρουν και με σπαράξουν.»
Κι όπως το συλλογίστηκε, αυτό του φάνηκε πως είναι το
καλύτερο:
475 ξεκίνησε να βρει το δάσος, το βρήκε πλάι στον ποταμό,
ψηλά σε ξάγναντο. Τρύπωσε εκεί, κάτω από θάμνα δίδυμα,
ελιά κι αγρίλι που ξεφύτρωναν μαζί.
Δεν έφτανε ως εδώ το μένος των υγρών ανέμων,
δεν τα χτυπούσε αυτά τα θάμνα ήλιος με τις αχτίνες του,
480 όταν σηκώνεται λαμπρός, μήτε η βροχή τα διαπερνούσε’
τόσο πυκνά συμπλέκονταν το ‘να μαζί με τ’ άλλο.
Γλίστρησε ο Οδυσσέας στον κόρφο τους, και με τα χέρια του
φτιάχνει το στρώμα του παχύ κι ευρύχωρο, από τα φύλλα τα
πολλά που ήταν χυμένα γύρω, τόσο και τέτοιο, που θα
μπορούσε δυο και τρεις ανθρώπους να τους προφυλάξει,
485 ακόμη και σε χειμωνιάτικη ώρα, όταν βαραίνει ο καιρός
πολύ. Το έργο του κοιτώντας, βασανισμένος ο Οδυσσέας και
θείος, ένιωσε μέσα του χαρά’ στη μέση ξάπλωσε ρίχνοντας
από πάνω του σωρό τα φύλλα. Πώς κάποιος έκρυψε δαυλό
μέσα στη μαύρη στάχτη, σε χτήμα απόμερο, που γείτονες στο
πλάι του δεν έχει, σώζοντας έτσι
490 το σπέρμα της φωτιάς, που να μην είναι ανάγκη απ’ αλλού
ν’ ανάβει’ με ένα δαυλό παρόμοιος ο Οδυσσέας σκεπάστηκε με
φύλλα. Τότε κι η Αθηνά χύνει στα μάτια του τον ύπνο, γρήγορη
ανάπαυση από τον μόχθο και τον κάματό του. Κι ο ύπνος
σφράγισε τα βλέφαρά του.
Οδύσσεια – ζ
Μόλις σηκώθηκε η Αυγή από την κλίνη του ευγενικού της
Τιθωνού, το φως να φέρει σε θνητούς κι αθάνατους, αμέσως
κι οι θεοί συνάχτηκαν στους θρόνους τους, στη μέση ο Δίας
που ψηλά βροντά κι έχει τη δύναμή του ακαταμάχητη.
Τότε κι η Αθηνά άρχισε να μιλά, τα πάθη τα πολλά του
Οδυσσέα μνημονεύοντας’ είχε την έγνοια του εκεί που ξέμεινε
στα δώματα της Καλυψώς: «Δία πατέρα κι άλλοι θεοί
μακαρισμένοι με της αθανασίας το χάρισμα, κανένας πια που
το βασιλικό ραβδί κρατά δεν θα ‘ναι πρόθυμος, ήπιος και
νηφάλιος, μήτε βαθιά στα φρένα του το δίκιο θα γνωρίζει,
10 μόνο από δω και πέρα θα μπορεί να δείχνεται άσπλαχνος,
να ξεστρατίζει σε παράνομα έργα, αφού μες στον λαό του,
όπου ο θείος Οδυσσέας βασίλευε, κανείς δεν τον αναθυμάται,
κι ας ήτανε γλυκός μαζί τους σαν πατέρας. Κι όμως εκείνος
βρίσκεται σ’ ένα νησί αφημένος, με πόνο ασήκωτο,
στα δώματα της νύμφης Καλυψώς, που τον κρατά άθελά του,
15 και δεν μπορεί να ξαναδεί την πατρική του γη, γιατί του
λείπουν και καράβια και κουπιά και σύντροφοι που θα
μπορούσαν να τον φέρουν πίσω, περνώντας την πλατιά ράχη
της θάλασσας. Τώρα και τον μονάκριβό του γιο γυρεύουν να
σκοτώσουν, όταν γυρίσει σπίτι του — πήγε ν’ ακούσει νέα του
πατέρα του,
20 πρώτα στην Πύλο την ιερή, στη Λακεδαίμονα τη θεία μετά.»
Όμως κι ο Δίας, που τα σύννεφα συνάζει, στην Αθηνά
αποκρίθηκε: «Κόρη, τι λόγος βγήκε από το στόμα σου
ανεμπόδιστος! Εσύ δεν ήσουν που αποφάσισες εκείνη τη
βουλή, πίσω ο Οδυσσέας γυρίζοντας να πάρει εκδίκηση απ’
τους μνηστήρες;
25 Όσο για τον Τηλέμαχο, στο χέρι σου είναι, εσύ τον οδηγείς,
καταπώς ξέρεις και μπορείς, ώστε με δίχως βλάβη να πατήσει
της πατρίδας του το χώμα, ενώ οι μνηστήρες άπρακτοι να
φέρουν στο λιμάνι το καράβι τους.» Κι ευθύς στον γιο του Ερμή
στράφηκε να του πει: «Ερμή, μαντατοφόρε εσύ σ’ όλα μας τα
μηνύματα,
30 σου παραγγέλλεται να πεις στην καλλίκομη νύμφη την
άψογη εντολή μας: τον νόστο του καρτερικού Οδυσσέα, πως
πρέπει να γυρίσει πίσω, χωρίς τη συνοδεία θεών ή και θνητών
ανθρώπων. Πάνω σε μια ξυλόδετη σχεδία, είκοσι μέρες και
φριχτά βασανισμένος, στην εύφορη Σχερία ας φτάσει,
35 τη χώρα των Φαιάκων, που είναι η φύτρα τους συγγενική
με των θεών. Κι αυτοί από καρδιάς θα τον τιμήσουν σαν θεό,
και με καράβι θα τον στείλουν στη γλυκιά πατρίδα, απλόχερα
θα του χαρίσουν χαλκό, χρυσό και ρούχα, όσα ποτέ
ο Οδυσσέας δεν θα ‘φερνε μαζί του από την Τροία, αν δίχως
βλάβη είχε γυρίσει,
40 μ’ όλα τα λάφυρα που του ‘πεσαν στη μοιρασιά. Είναι της
μοίρας του να ξαναδεί δικούς και φίλους, να φτάσει στο ψηλό
παλάτι του, το χώμα να πατήσει της πατρίδας του.»
Μίλησε ο Δίας και δεν απείθησε ο Ερμής, ψυχοπομπός κι
αργοφονιάς. Αμέσως έδεσε στα πόδια του τα ωραία σαντάλια,
45 εκείνα τα θεσπέσια και χρυσά που ανάλαφρα, με τις πνοές
του ανέμου, τον ταξιδεύουν στην απέραντη στεριά και στα
πελάγη. Πήρε και το ραβδί του, αυτό που μαγνητίζει τα μάτια
των ανθρώπων, όποιου θελήσει εκείνος, και τα κλείνει ή κι απ’
τον ύπνο τον βαθύ τούς ανασταίνει. Με τούτο το ραβδί στα
χέρια του, άρχισε να πετά ο κρατερός Αργοφονιάς,
50 κι ολοταχώς, απ’ τον αιθέρα του ουρανού, πάνω απ’ την
Πιερία, χύθηκε στο πέλαγος, το κύμα ακροπατώντας σαν τον
γλάρο, που ψάρια αρπάζει από τους άγριους κόλπους της
ατρύγητης θαλάσσης, βρέχοντας τα πυκνά φτερά του στο
αλμυρό νερό. Όμοιος με γλάρο κι ο θεός Ερμής, φάνταζε
καβαλάρης των αμέτρητων κυμάτων.
55 Κι όταν πετώντας έφτασε το απόμακρο νησί, από
τον πόντο τότε βγήκε τον μενεξελή, και πάτησε τη γη.
Πλησίασε προς την ευρύχωρη σπηλιά όπου η καλλίκομη
νεράιδα κατοικούσε. Τη βρήκε μέσα. Κόρωνε στη σχάρα μια
φωτιά μεγάλη, και μοσκοβόλαγε ένα γύρο το νησί,
60 που καίγονταν ο κέδρος ο καλόσχιστος κι η θούγια.
Εκείνη εκεί: να τραγουδά με την ωραία φωνή της,
υφαίνοντας στον αργαλειό με τη χρυσή σαΐτα.
Γύρω από τη σπηλιά θρασομανούσε δάσος με λεύκες,
σκλήθρες, κυπαρίσσια μυριστά.
65 Πουλιά με τα φτερά τους τεντωμένα, τώρα πάνω στους
κλώνους κούρνιαζαν: γεράκια, κουκουβάγιες και
μακρύγλωσσες θαλασσινές κουρούνες, που ξόδεψαν τη μέρα
τους στη θάλασσα. Κι εκεί μπροστά να περιβάλλει τη βαθιά
σπηλιά μια νιούτσικη και καρπερή κληματαριά, σταφύλια
φορτωμένη.
70 Τέσσερις κρήνες στη σειρά να τρέχουν, στο πλάι η μια της
αλληνής, κι όμως η καθεμιά αλλού το γάργαρο νερό της να
ξεδίνει. Στις δυο μεριές λιβάδια μαλακά μ’ άγριες βιολέτες
κι άγρια σέλινα. Κι ένας θεός αν έρχονταν εδώ, κοιτάζοντας
αυτό της ομορφιάς το θαύμα, θα γέμιζε αγαλλίαση η ψυχή του.
75 Έμεινε εκεί ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς, το θαύμα
να κοιτάζει. Κι όταν ο νους του χόρτασε θαυμάζοντας,
το βλέμμα του γυρίζοντας παντού, μπήκε κατόπι στη φαρδιά
σπηλιά. Μόλις τον είδε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, ευθύς
τον αναγνώρισε — γιατί οι θεοί δεν μένουν μεταξύ τους
άγνωστοι,
80 ακόμη κι όταν κατοικούν μακριά ο ένας απ’ τον άλλο.
Μόνο τον μεγαλόψυχο Οδυσσέα δεν βρήκε στη σπηλιά’
όπως και πριν, έτσι και τώρα, στην ακτή καθόταν κι έκλαιγε,
τα σωθικά του τρώγοντας με δάκρυα, στεναγμούς και λύπες,
κοιτάζοντας με μάτια βουρκωμένα απέραντο το πέλαγος.
85 Η Καλυψώ, αρχοντική θεά, ρώτησε αμέσως τον Ερμή,
αφού πρώτα τον κάθισε σε κάθισμα γυαλιστερό κι ωραίο:
«Ποιος λόγος πες μου, Ερμή με το χρυσό ραβδί, σε φέρνει εδώ;
Κι αν είσαι φίλος ακριβός, δεν το συνήθιζες ως τώρα. Μίλα
λοιπόν κι άνοιξε την ψυχή σου, πρόθυμη είμαι να το κάνω ό,τι
ζητάς,
90 φτάνει να το μπορώ και να μπορεί να γίνει.
Μα πρώτα έλα μαζί μου, θέλω να σε φιλέψω.»
Τον λόγο της συμπλήρωσε η θεά και του έστρωσε τραπέζι:
άφθονη αμβροσία, νέκταρ κόκκινο.
Κι έπινε εκείνος κι έτρωγε, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς,
95 ώσπου δειπνώντας χόρτασε κι ευφράνθη.
Τότε κι αυτός με τη σειρά του πήρε τον λόγο κι είπε:
«Θεά εσύ, ένα θεό ρωτάς πώς έφτασα εδώ πέρα.
Ξεκάθαρα θα σου μιλήσω, όπως το θέλησες και μόνη σου’
ο Δίας μ’ έστειλε, αυτός με πρόσταξε να ‘ρθω, δίχως εγώ να το
θελήσω —
100 ποιος με τη θέλησή του θα ‘παιρνε τόσο δρόμο, σχίζοντας
το απέραντο νερό της αλμυρής θαλάσσης; Πόλη δεν βλέπω εδώ
κοντά καμιά μ’ ανθρώπους που προσφέρουν στους θεούς
θυσίες, εκατόμβες διαλεχτές. Αλλά το ξέρεις, την εντολή του
Δία, που έχει σκουτάρι τη βροντή του, άλλος θεός δεν τόλμησε
να παραβεί ποτέ και να χαλάσει.
105 Εκείνος λέει πως κοντά σου ζει ο πιο συφοριασμένος των
ανθρώπων απ’ όσους άντρες επολέμησαν χρόνους εννιά γύρω
απ’ το κάστρο του Πριάμου, τον δέκατο το κούρσεψαν, και
πήραν ύστερα τον δρόμο της επιστροφής, όμως, καθώς
ξεκίναγαν να φύγουν, αμάρτησαν στην Αθηνά, κι εκείνη
καταπάνω τους σηκώνει κακούς ανέμους και μεγάλα κύματα.
110 Οι άλλοι όλοι, ένδοξοι σύντροφοι, σβήσαν και χάθηκαν’
μόνος του αυτός, από τον άνεμο δαρμένος κι απ’ το κύμα,
άραξε εδώ. Αυτόν λοιπόν, κι αμέσως, ο Δίας εντέλλεται, όσο
πιο γρήγορα μπορείς, να τον κατευοδώσεις. Γιατί δεν είναι το
γραφτό του ν’ αφανιστεί εδώ πέρα, τόσο μακριά από τους
δικούς του’ είναι της μοίρας του να ξαναδεί δικούς και φίλους,
115 να φτάσει στο ψηλό παλάτι του, το χώμα να πατήσει της
πατρίδας του.» Ρίγησε η Καλυψώ, ακούγοντας τον λόγο του.
Ύστερα μίλησε, και πέταξαν τα λόγια της σαν τα πουλιά:
«Άσπλαχνοι και ζηλόφθονοι θεοί, σ’ αυτό είστε πρώτοι!
Ω, δεν ανέχεστε θεές που φανερά πλαγιάζουν με θνητούς,
120 αν κάποια στο κρεβάτι της τον πάρει ταίρι ν’ αγαπηθεί μαζί
του. Όταν η ροδοδάχτυλη Αυγή διάλεξε τον Ωρίωνα,
θεοί εσείς της ευτυχίας, φθονήσατε την τύχη της, ώσπου
στην Ορτυγία η Άρτεμη, άσπιλη και χρυσόθρονη,
τον σκότωσε, ρίχνοντας καταπάνω του τα βέλη της πυκνά.
125 Παρόμοια κι όταν η καρδιά της Δήμητρας με τους ωραίους
πλοκάμους στον πόθο του Ιάσιου λύγισε, και πλάγιασε ν’
αγαπηθεί μαζί του σε χωράφι που, πριν το σπείρουν, τρεις
φορές το οργώνουν, ούτε και τότε ο Ζευς έμεινε
απληροφόρητος’ τον κεραυνώνει φλογερό το αστροπελέκι του.
Έτσι και τώρα πέφτει ο φθόνος σας σ’ εμένα που
130 έχω κοντά μου ένα θνητό. Κι όμως εγώ τον έσωσα, την
ώρα που πιασμένος σε καρίνα πάλευε μόνος με τα κύματα,
αφού το γρήγορο καράβι του ο Δίας το τσάκισε με τον
πυρφόρο κεραυνό του καταμεσής στο μαύρο πέλαγο. Οι άλλοι,
ξακουστοί συντρόφοι του, όλοι τους έσβησαν και πάνε, κι
αυτόν μονάχα κύμα κι άνεμος τον έφεραν εδώ.
135 Κι εγώ τον υποδέχτηκα μ’ αγάπη και τον έθρεψα,
λογάριαζα να γίνει αθάνατος για πάντα και να μείνει
αγέραστος. Όμως, όπως το λες, την εντολή του Δία, που έχει
σκουτάρι τη βροντή του, άλλος θεός δεν τόλμησε να παραβεί
ποτέ και να χαλάσει. Ας πάει λοιπόν να δέρνεται, όπως
εντέλλεται εκείνος και προστάζει,
140 στο άκαρπο πέλαγος. Δεν είμαι εγώ που την πομπή του θα
ετοιμάσω, δεν έχω καράβια και κουπιά και ναυτικούς
συντρόφους που θα μπορούσαν να τον συντροφέψουν πάνω
στη ράχη την πλατιά της θάλασσας. Είμαι ωστόσο πρόθυμη
στο να τον συμβουλεύσω, δεν θα του κρύψω τίποτε, πώς να
γυρίσει στην πατρίδα του χωρίς μεγάλη βλάβη.»
145 Της αποκρίνεται ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς:
«Άσ’ τον να φύγει, όπως το λες. Φυλάξου από την οργή του
Δία, μήπως μια μέρα πέσει πάνω σου το βάρος του θυμού του.»
Μίλησε κι αναχώρησε ο κρατερός Αργοφονιάς. Κι εκείνη,
σεβαστή νεράιδα, πήγε να βρει τον μεγαλόψυχο Οδυσσέα,
στην προσταγή του Δία υπάκουη.
150 Τον βρήκε εκεί να κάθεται στο περιγιάλι, ούτε στιγμή
δεν στέγνωναν τα μάτια του απ’ το κλάμα, έλιωνε η γλυκιά
ζωή του απ’ τον καημό του γυρισμού, κι οδύρονταν,
αφού καμιά χαρά δεν του έδινε τώρα η νεράιδα.
Τις νύχτες αν κοιμότανε μαζί της στο βάθος της σπηλιάς,
155 το ‘κανε απ’ ανάγκη’ το ‘θελε εκείνη, εκείνος όχι.
Τις μέρες όμως τις περνούσε κρεμασμένος σε βράχια κι
ακρωτήρια, τα σωθικά του τρώγοντας με δάκρυα, στεναγμούς
και λύπες, με μάτια βουρκωμένα, στυλωμένα πάντα στο
άκαρπο πέλαγος. Κοντά του στάθηκε αρχοντική η θεά και τον
προσφώνησε:
160 «Δύσμοιρε, δεν έχεις λόγο πια να οδύρεσαι, να χαραμίζεις
τη ζωή σου με το κλάμα. Το πήρα απόφαση, θα σε
κατευοδώσω. Εμπρός λοιπόν, πελέκησε μακριά μαδέρια,
συνάρμοσέ τα με καρφιά και φτιάξε μια σχεδία πλατιά’ στήριξε
πάνω της ψηλά δοκάρια, να σε ταξιδέψει στο γαλάζιο πέλαγος.
165 Εγώ σου δίνω ψωμί, νερό και κόκκινο κρασί, να ‘χεις
να ζεις, να μην πεθάνεις απ’ την πείνα.
Κι ακόμη ρούχα θα σε ντύσω και πίσω σου θα στείλω ούριο
άνεμο, ώστε να φτάσεις στην πατρίδα σου χωρίς μεγάλη
βλάβη, αν βέβαια το θελήσουν και οι ουράνιοι θεοί,
170 όσοι με ξεπερνούν στη γνώση και στην πράξη.»
Ρίγησε που την άκουσε πολύπαθος και θείος, ύστερα μίλησε
ο Οδυσσεύς, και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά:
«Το βλέπω’ άλλο, θεά, έχεις στον νου σου, όχι τον γυρισμό
μου’ που με παρακινείς με μια σχεδία να περάσω το μέγα κύμα
της θαλάσσης,
175 τόσο αποτρόπαιο και φοβερό, που μήτε ισόρροπα και
γρήγορα καράβια να το περάσουν δεν μπορούν, κι ας έχουν
πίσω τους πρίμο το αγέρι του Διός. Σ’ το λέω, εγώ δεν
πρόκειται ν’ ανέβω σε σχεδία, αν πράγματι εσύ δεν το ‘χεις
αποφασισμένο. Εκτός κι αν δέχεσαι τον μέγα όρκο να
προφέρεις, πως άλλο πια κακό δεν σκέφτεσαι για μένα.»
180 Όπως τον άκουσε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του
χαμογέλασε, το χέρι της απλώνει και τον χάιδεψε, μετά
μιλώντας είπε: «Ω, παραείσαι πονηρός κι όχι μονάχα ξύπνιος,
που τόλμησες να ξεστομίσεις τέτοιο λόγο. Λοιπόν, ορκίζομαι
σ’ αυτή τη γη και στον απέραντο ουρανό που μας σκεπάζει,
185 στο κατακόρυφο νερό της Στύγας — όρκος πιο φοβερός
και πιο μεγάλος δεν έγινε για τους μακάριους θεούς:
αληθινά δεν σκέφτομαι κακό για σένα’ όσα στον νου μου έχω
και στοχάζομαι, θα τα σκεφτόμουν και για μένα, αν τύχαινε
την ίδια να με βρει παρόμοια ανάγκη. Σ’ το βεβαιώνω:
190 είναι καλόγνωμος ο νους μου, δεν κρύβω μες στα στήθη
καρδιά από σίδερο, σπλαχνίζομαι κι εγώ.»
Έτσι του μίλησε η αρχοντική θεά, και πήρε να βαδίζει
με γοργό ρυθμό. Εκείνος πήγαινε στα χνάρια της, ωσότου
σίμωσαν στο βάθος της σπηλιάς — ένας θνητός και μια θεά.
195 Κάθησε αυτός στο ίδιο κάθισμα από όπου λίγο πριν
ανασηκώθηκε ο Ερμής, και τότε η νεράιδα τού παρέθεσε
τραπέζι’ να φάει, να πιει, καθώς που τρων και πίνουν οι
βροτοί. Αντίκρυ του, στον θείο Οδυσσέα πήρε τη θέση της κι
η ίδια, οι δούλες τής προσφέρουν νέκταρ κι αμβροσία,
200 κι οι δυο τους άπλωσαν τα χέρια τους στο έτοιμο δείπνο.
Κι όταν ευφράνθηκαν με το φαΐ, με το πιοτό,
τον λόγο πήρε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του είπε:
«Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Οδυσσέα,
τόσο πολύ πεθύμησες το σπίτι σου;
205 τώρα αμέσως θέλεις να γυρίσεις στην πατρίδα; Πήγαινε
στο καλό λοιπόν. Κι όμως αν ήξερες ποια πάθη γράφει η μοίρα
σου να κακοπάθεις, προτού πατήσεις χώμα πατρικό,
εδώ μαζί μου θα ‘μενες, φύλακας νοικοκύρης της σπηλιάς.
Θα ‘σουν κι αθάνατος, μόλο που σε φλογίζει ο πόθος της
γυναίκας σου,
210 σε τυραννά ο καημός για να την ξαναδείς, μέρα και νύχτα.
Κι όμως δεν θα ‘λεγα πως είμαι κατώτερή της, μήτε στην όψη
μήτε και στο ανάστημα. Έτσι κι αλλιώς, καθόλου δεν τους
πρέπει, θνητές να ανταγωνίζονται θεές στης ομορφιάς τη
χάρη.» Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
215 «Ω σεβαστή θεά, παρακαλώ σε μην πικραίνεσαι μαζί μου’
το είδα και καλά το ξέρω, η Πηνελόπη αντίκρυ σου, όσο κι αν
δεν της λείπει η φρόνηση, σου υπολείπεται και στη μορφή και
στο παράστημα. Είναι θνητή, κι εσύ ‘σαι αθάνατη, στον χρόνο
αγέραστη. Κι όμως εν γνώσει μου το θέλω και το επιθυμώ, απ’
το πρωί ως το βράδυ,
220 σπίτι μου να γυρίσω, να δω κι εγώ τη μέρα της
επιστροφής. Κι αν, όπως λες, κάποιος θεός θελήσει να με
χτυπήσει καταμεσής στο μπλάβο πέλαγος, θα το υπομείνω’
ξέρει η καρδιά μου μες στα στήθη μου να υπομένει, γιατί έχω
πάθει πολλά πάθη και δοκιμάστηκα πολύ στο κύμα και στη
μάχη. Λοιπόν, μαζί με τ’ άλλα, ας πάει κι αυτό.»
225 Σώπασε να μιλά. Και τότε άρχισε να δύει ο ήλιος, έπεσε
το σκοτάδι. Προχώρησαν οι δυο στο κοίλο βάθος της σπηλιάς,
κοιμήθηκαν μαζί, και χάρηκαν μαζί φιλί κι αγκάλη.
Μόλις επήρε να χαράζει, φάνηκε ροδοδάχτυλη η Αυγή.
Εκείνος φόρεσε αμέσως χλαμύδα και χιτώνα, ο Οδυσσέας’
230 εκείνη, η νεράιδα, ντύθηκε ρούχο κάτασπρο, μακρύ,
χαριτωμένο, αραχνοΰφαντο, και ζώστηκε στη μέση της ζώνη
χρυσή κι ωραία, ρίχνοντας στο κεφάλι της μαντίλα.
Κι ευθύς πήρε να σκέφτεται τον γυρισμό του μεγαλόψυχου
Οδυσσέα. Του δίνει ένα διπλό πελέκι κοφτερό, χάλκινο
235 και μεγάλο, καλάρμοστο στο χέρι, οπλισμένο μ’ όμορφο
στειλιάρι, τέλεια στεριωμένο, από ξύλο ελιάς.
Του ‘δωσε και σκερπάνι ακονισμένο, και πρώτη βγήκε στον
δρόμο που τραβά στην άκρη του νησιού, όπου και τα μεγάλα
δέντρα υψώνονταν: σκλήθρες και λεύκες, ουρανομήκη έλατα
240 — στεγνά, κατάξερα, για να μπορούν ανάλαφρα να
πλέουν. Τα δέντρα τα ψηλά τού δείχνει, και ξαναγύρισε
προς τη σπηλιά η Καλυψώ θεόμορφη.
Εκείνος άρχισε να κόβει τους κορμούς (γρήγορα πήγαινε η
δουλειά), συμπλήρωσε τους είκοσι κομμένους και τους
πελέκησε με τον χαλκό τους κλώνους,
245 τους έξυσε μετά και τους εστάθμισε, για να ‘ναι ίσοι.
Στην ώρα της, θεόμορφη κι η Καλυψώ φέρνει τα τρύπανα.
Κι αυτός τα ξύλα τρύπησε και τα σοφίλιασε, ταιριάζοντάς τα
με ξύλινα καρφιά κι αρμούς. Όσο φαρδύ τορνεύει μάστορης
που κατέχει την τέχνη του άριστα
250 τον πάτο καραβιού για φόρτωμα,
τόσο φαρδιά κι ο Οδυσσέας την έφτιαξε την πλάβα,
στεριώνοντας τα ίκρια με πολλά στραβόξυλα,
ώσπου απλώνοντας μακριές σανίδες τέλειωσε την κουβέρτα.
Τότε και το κατάρτι το έμπηξε στη μέση μ’ αντένα ταιριασμένη,
255 και το τιμόνι το μαστόρεψε, να ‘ναι ο κυβερνήτης του.
Ύστερα τη σχεδία περίφραξε, στο κύμα για ν’ αντέχει,
με κλωνάρια ιτιάς, ρίχνοντας από πάνω φύλλα.
Και ξαναφτάνει η Καλυψώ θεόμορφη με το λινό για τα πανιά’
καλά κι αυτά τα μαστορεύει.
260 Τα ξάρτια και τα κάτω καραβόσχοινα της έδεσε, και με
φαλάγγια τη σχεδία τη σέρνει και τη ρίχνει στο θείο κύμα
της θαλάσσης. Είχε πια συμπληρώσει μέρες τέσσερις, ώσπου
τα τέλειωσε όλα. Στην πέμπτη μέρα η Καλυψώ θεόμορφη
τον ξεπροβόδισε απ’ το νησί της, αφού τον έλουσε η ίδια και
του φόρεσε ρούχα που μοσχομύριζαν.
265 Του έβαλε μέσα κι ένα ασκί, μαύρο κρασί γιομάτο’
και δεύτερο, ακόμη πιο μεγάλο, με νερό’ κι ένα δισάκι
με τα τρόφιμα και τα προσφάγια, νόστιμα όλα και πολλά.
Του στέλνει και τον ούριο άνεμο, άβλαβο και γλυκό.
Όλος χαρά ο θείος Οδυσσέας κι αγαλλίαση, με πρίμο αγέρι
σήκωσε τα πανιά,
270 κάθησε στο τιμόνι και το κυβέρνησε με τέχνη.
Ύπνος δεν έπεσε στα βλέφαρά του, αλλά κοιτούσε συνεχώς
την Πούλια, τον Βουκόλο που δύει αργά, την Άρκτο που
τη λεν κι Αμάξι’ δεν φεύγει από τη θέση της γυρίζοντας,
μόνο παραμονεύει τον Ωρίωνα,
275 και μόνη αυτή δεν λέει να πέσει στα λουτρά του Ωκεανού.
Η Καλυψώ η θεόμορφη τον είχε ορμηνέψει, αυτό το αστέρι
πάντοτε να το ‘χει ποντοπορώντας στο ζερβό του χέρι.
Και ποντοπόρησε μέρες δεκαεφτά’ στη δέκατη όγδοη
πήραν να φαίνονται, στο μέρος του νησιού που πρόβλεψε,
280 βαθύσκιωτα της Φαιακίδας τα βουνά’
έμοιαζαν σαν ασπίδα, στο πέλαγο το αχνό αφημένη. Όμως
τον είδε ανεβαίνοντας απ’ τους Αιθίοπες ο μέγας Ποσειδών
που σείει τη γη’ από μακριά το μάτι του τον πήρε,
από τα όρη των Σολύμων, ν’ αρμενίζει στο ανοιχτό το πέλαγος’
285 χολώθηκε βαριά, και το κεφάλι του κουνώντας είπε μόνος
του: «Αλίμονο. Έτσι λοιπόν και τόσο οι θεοί άλλαξαν γνώμη,
όσο εγώ βρισκόμουν στους Αιθίοπες; Και να τος τώρα ο
Οδυσσέας, τόσο κοντά στη χώρα των Φαιάκων, όπου του
μέλλεται πως θα ξεφύγει από το δίχτυ της μεγάλης που τον
βρήκε συμφοράς.
290 Όμως κι εγώ το λέω, θα χορτάσει για καλά τη μαύρη μοίρα
του.» Μιλώντας, σύναξε τα νέφη και, πιάνοντας την τρίαινα
στα χέρια του, συντάραξε τον πόντο, συννέφιασε θάλασσα και
στεριά, ξεσήκωσε όλες μαζί τις θύελλες και τους ανέμους
όλους, έγινε η μέρα νύχτα, πέφτοντας ψηλά απ’ τον ουρανό.
295 Λεβάντες και νοτιάς, άγριος πουνέντες και βοριάς
αιθερογέννητος συγχρόνως φύσηξαν και σήκωσαν τεράστιο
κύμα. Λύθηκαν τότε του Οδυσσέα τα γόνατα, λύγισε η ψυχή
του, βάρυνε η γενναία καρδιά του, και μόνος του μιλούσε:
«Άμοιρος και τρισάμοιρος εγώ. Τι άλλο, πιο μεγάλο, κακό με
περιμένει;
300 Τρέμω μήπως όλα τα είπε αλάθευτα η θεά, που μου
προφήτεψε πως θα χορτάσω πάθη του πελάγου, προτού
πατήσω χώμα της πατρίδας. Και να που τώρα όλα
επαληθεύονται, αφού ο Ζευς με τέτοια νέφη απ’ άκρη σ’ άκρη
σκέπασε τον μέγα ουρανό, τον πόντο τάραξε, η θύελλα
λυσσομανά,
305 σφυρίζουνε από παντού ανέμοι. Καμιά πια σωτηρία,
σκέτος όλεθρος. Ευτυχισμένοι τρεις και τέσσερις φορές
οι Δαναοί που είχαν την τύχη στην ευρύχωρη Τροία να χαθούν
για τους Ατρείδες. Κι εγώ μακάρι εκεί να ‘χα τελειώσει,
εκεί να μ’ έβρισκε η μοίρα του θανάτου, τη μέρα εκείνη που
Τρώες αμέτρητοι με σημαδεύαν με τα χάλκινά τους δόρατα,
310 καθώς για τον νεκρό Αχιλλέα πολεμούσα. Τότε θα με
τιμούσαν και με του τάφου τα κτερίσματα, το όνομά μου
οι Αχαιοί θα το είχαν δοξασμένο. Μα τώρα το γραφτό μου ήταν
να γίνω λεία ανήκουστου θανάτου.» Δεν είχε καν τον λόγο του
τελειώσει, κι έπεσε μέγα κύμα πάνω του σαρωτικό που
ταρακούνησε και τη σχεδία.
315 Βρέθηκε ξαφνικά μακριά της, του ξέφυγε απ’ το χέρι
το τιμόνι. Η θυμωμένη θύελλα με τους μεικτούς ανέμους
σύντριψε το κατάρτι, πανί κι αντένα σφενδονίστηκαν πέρα
στο πέλαγο. Κι έμεινε αυτός ώρα πολλή μέσα στη δίνη,
κεφάλι δεν μπορούσε να σηκώσει
320 μπρος στην ορμή των φοβερών κυμάτων. Τον βάρυναν
ακόμη και τα ρούχα, αυτά που η θεία Καλυψώ τού είχε
φορέσει. Κάποια στιγμή ωστόσο ανάβλεψε, φτύνει από το
στόμα του πικρή την άρμη (σαν χείμαρρος κελάρυσε καθώς του
βγαίνει απ’ το κεφάλι), όμως και τη σχεδία του θυμάται, κι ας
είχε πια αποκάμει. Βρήκε ξανά τη δύναμη κι αρπάζεται
325 μέσα απ’ τα κύματα επάνω της και, καθισμένος τώρα
εκεί στη μέση, δοκίμαζε πώς να ξεφύγει το τέλος του θανάτου.
Όμως το μέγα κύμα την πήγαινε όπου ήθελε’ τη μιαν εδώ,
την άλλη εκεί. Πώς ο χειμερινός βοριάς σαρώνει στον κάμπο
αγκάθια, κι αυτά σφιχταγκαλιάζονται και γίνονται ένα πράμα,
330 έτσι και τη σχεδία οι άνεμοι εδώ και εκεί τη φέρναν και
την πήγαιναν’ τη μια ο νότος στον βοριά την άφηνε κουμάντο,
την άλλη ο λεβάντες την παράδινε για να τη σέρνει ο
πουνέντες. Ώσπου τον πήρε είδηση η καλλίσφυρη Ινώ, του
Κάδμου η θυγατέρα, η Λευκοθέη, που πρώτα είχε ανθρώπινη
φωνή και φύση,
335 μα τώρα οι θεοί τής έδωσαν θεϊκή τιμή μες στα πελάγη.
Αυτή τον Οδυσσέα ελέησε όπως τον είδε θλιβερά
παραδαρμένο’ σκούρο πουλί με την ουρά σχιστή, παρόμοια
πέταξε και βγήκε από το κύμα, κάθησε πάνω στη σχεδία του,
και του είπε τον δικό της λόγο: «Δύσμοιρε, γιατί ο
κοσμοσείστης Ποσειδών τόσο πολύ μαζί σου
340 τα ‘βαλε’ γιατί σου σπέρνει τόσα πάθη;
Κι όμως, παρ’ όλο τον θυμό του, δεν θα μπορέσει να σε
θανατώσει. Να κάνεις μόνο ό,τι σου πω, και δεν μου φαίνεσαι
ασύνετος: βγάλε από πάνω σου αυτά τα ρούχα, ξέχασε τη
σχεδία σου και χάρισέ τη στους ανέμους’ βάλε τα δυνατά σου
να κολυμπήσεις μ’ απλωτές, νόστο να βρεις
345 στη χώρα των Φαιάκων, όπου η μοίρα σου σου γράφει να
γλιτώσεις. Πάρε και τούτο το άφθαρτο μαγνάδι, ζώσε μ’ αυτό
το στέρνο σου, και φόβος πια θανάτου δεν θα σ’ απειλήσει,
μήτε και τ’ άλλα πάθη. Κι όταν με το καλό πιάσουν τα χέρια
σου στεριά, λύσε το πάλι το μαγνάδι, στο μπλάβο πέλαγο να το
πετάξεις,
350 όσο μπορείς μακρύτερα, κοιτάζοντας εσύ στην άλλην
άκρη.» Τελειώνοντας του παραδίνει το μαγνάδι.
Σκούρο πουλί με την ουρά σχιστή, παρόμοια βούλιαξε ξανά
στον κυματώδη πόντο, ώσπου την αποσκέπασε το μαύρο κύμα.
Μόνος του τώρα, ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος, σε σκέψη
δίβουλη μπλεγμένος,
355 αναστενάζοντας βαριά, γύρισε κι είπε στη γενναία ψυχή
του: «Αλίμονο, και ποιος αθάνατος πάλι μου πλέκει δόλο,
που με παρακινεί να παρατήσω τη σχεδία. Κι όμως
δεν θα τον υπακούσω, όσο ακόμη βλέπουνε τα μάτια μου
μακριά εκείνη τη στεριά, που λέει πως θα ‘ναι η σωτηρία μου.
360 Μάλλον αυτό θα κάνω, μου φαίνεται και το καλύτερο:
όσο βαστάξουν τα μαδέρια στους αρμούς τους,
θα κρατηθώ σ’ αυτά, θα υπομείνω κι εγώ το βάσανό μου’
και μόνο όταν το κύμα καταλύσει τη σχεδία, θα πέσω στο νερό.
Δεν βλέπω άλλο συμφερότερο που θα μπορούσα να σκεφτώ.»
365 Κι ενώ μ’ αυτή τη σκέψη πάλευαν νους και ψυχή του,
ο κοσμοσείστης Ποσειδών σηκώνοντας κύμα μεγάλο, άγριο,
φοβερό και κατακόρυφο, το ‘ριξε καταπάνω του.
Πώς άνεμος σφοδρός σκορπίζει αλλού κι αλλού
ξερά τα άχυρα της θημωνιάς,
370 έτσι σκορπίστηκαν και τα μακριά μαδέρια. Κι όμως
ο Οδυσσέας κρατήθηκε σ’ έναν κορμό, τον καβαλίκεψε, λες
κι ήταν άλογο της κούρσας, πέταξε από πάνω του τα ρούχα,
εκείνα που του φόρεσε η θεία Καλυψώ, αμέσως το μαγνάδι
ζώστηκε στο στέρνο, με το κεφάλι βούτηξε στη θάλασσα,
τα χέρια του άπλωσε, κι
375 έβαλε δύναμη να κολυμπήσει. Τον είδε όμως ο
παντοδύναμος θεός που σείει τη γη, την κεφαλή του κούνησε
και μόνος του μιλούσε: «Τώρα λοιπόν, με μύρια πάθη
περιπλανήσου στα πελάγη, μήπως και σμίξεις κάποτε μ’
ανθρώπους διογέννητους. Όμως και τούτο αν γίνει, δεν θα
μπορείς να πεις πως ήταν λίγη η συμφορά σου.»
380 Τελειώνοντας μαστίγωσε τ’ άλογα με την πλούσια χαίτη
και σίμωσε προς τις Αιγές, όπου βρισκόταν και το ξακουστό
παλάτι του. Μα να που η Αθηνά, του Δία η κόρη, έρχεται τώρα
μ’ άλλες σκέψεις: δένει τον δρόμο στους ενάντιους ανέμους,
τους προστάζει ανάπαυλα, όλους τούς κατευνάζει.
385 Σήκωσε μόνο τον γοργό βοριά, σπάζει τα κύματα μπροστά
του, για να μπορεί, ξεφεύγοντας τον χάρο και τη μαύρη μοίρα,
να σμίξει ο θείος Οδυσσεύς μ’ εκείνους που έχουν χαρά τους το
κουπί, τους Φαίακες. Κι ωστόσο δυο μερόνυχτα, δοσμένος στο
μεγάλο κύμα, είδε πολλές φορές τον χάρο με τα μάτια του.
390 Μόνο την τρίτη μέρα, σαν την ξημέρωσε η Αυγή με τους
ωραίους πλοκάμους, έπεσε ο άνεμος, γαλήνεψε, κι έγινε
νηνεμία. Και ξαφνικά βλέπει στο πλάι του στεριά’ όπως τον
σήκωσε ψηλά ένα μεγάλο κύμα, την είδε μπρος του με το
κοφτερό του μάτι. Πόση αγαλλίαση νιώθουν παιδιά που
αναστήθηκε ο πατέρας τους — τον είχε βρει και
395 τον κρατούσε στο κρεβάτι βαριά αρρώστια που τον
παίδεψε πολύ’ μέρα τη μέρα έλιωνε, καθώς ο δαίμονας τον
χτύπησε ο φριχτός’ και τώρα που οι θεοί τού λύνουν τα δεσμά
της συμφοράς του, αγάλλεται’ τόση αγαλλίαση δίνει στον
Οδυσσέα η θέα της στεριάς της δασωμένης. Όλος σπουδή
κολύμπησε να φτάσει, για να πατήσει χώμα το ποδάρι του.
400 Αλλά όταν πια τον χώριζε τόση μονάχα απόσταση, όσο
που ν’ ακουστεί φωνάζοντας, τον πήρε ο γδούπος που τα
ύφαλα της θάλασσας χτυπούσε. Το μέγα κύμα, σπάζοντας
φοβερό πάνω στις ξέρες, βόγγαε και ξερνούσε, σκεπάζοντας
τα πάντα μ’ αλισάχνη. Λιμάνια ανύπαρκτα, των καραβιών οι
κόλποι ανύπαρκτοι’
405 υπήρχαν μόνο κάβοι απόκρημνοι, γκρεμοί και βράχοι.
Τότε του λύθηκαν τα γόνατα, λύγισε κι η καρδιά του,
βαρυγκομώντας ο Οδυσσέας μόνος του μιλούσε λέγοντας στην
περήφανη ψυχή του: «Τώρα τι γίνεται. Αφού ο Δίας ανέλπιστα
μου δίνει να δω στεριά, και μπόρεσα να φτάσω εδώ, μέσα από
τόσα κύματα,
410 δεν βλέπω μέρος πουθενά να καταφύγω, που να με βγάλει
από την αφρισμένη θάλασσα. Έξω μονάχα βράχοι μυτεροί και
γύρω τους βρυχάται το κύμα πολυτάραχο’ λείος και
κατακόρυφος αναδρομίζει τοίχος πέτρινος, κι είναι από κάτω
το νερό βαθύ, δεν γίνεται να στηριχτείς στα πόδια και να
σταθείς για να ξεφύγεις το κακό.
415 Αν πάω να βγω, φοβάμαι μήπως και μ’ αναρπάξει το
μεγάλο κύμα και με συντρίψει πάνω σε γρανιτένιο βράχο —
τότε κι η ορμή μου πάει χαμένη. Αν πάλι πω πως κολυμπώ ένα
γύρο, μήπως και βρω κάπως απάνεμο ακρογιάλι ή και λιμάνι
αυτής της θάλασσας, τρέμω μην και με παρασύρει η αντάρα
πάλι στο ψαροτρόφο πέλαγο,
420 που ξέρει πώς να βαριαναστενάζει. Ή κι ένας δαίμονας από
τα βάθη της θαλάσσης στείλει να με σπαράξει κάποιο κήτος,
απ’ τα μεγάλα και πολλά που τρέφει η τρανή Αμφιτρίτη. Καλά
τον ξέρω τον θυμό του Κοσμοσείστη, το μένος του εναντίον
μου, του περιβόητου θεού.» Κι όπως ακόμη μες στα φρένα και
τον νου του ανακινούσε τέτοιες σκέψεις,
425 μεγάλο κύμα τον παρέσυρε, τον έριξε στα βράχια της
ακτής. Τότε τις σάρκες του θα ξέσχιζε, τα κόκαλά του θα
συντρίβονταν, αν η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, δεν έδινε
τη φώτισή της’ μαζεύοντας τη δύναμή του, και με τα δυο του
χέρια πιάστηκε απ’ τον βράχο, κι εκεί κρατήθηκε στενάζοντας
ώσπου το κύμα πέρασε.
430 Κι αν γλίτωσε έτσι, όμως το κύμα, πίσω γυρίζοντας
ορμητικό, τον έπληξε και τον επέταξε μακριά, ξανά τον πήγε
στα βαθιά. Πώς όταν ξεκολλούν χταπόδι απ’ το θαλάμι του,
κολλούν απάνω στις θηλές του τα πυκνά χαλίκια,
παρόμοια μείναν κολλημένες κι οι σάρκες από τα θρασιά του
χέρια
435 πάνω στα βράχια. Κι εκείνον τον εσκέπασε το μέγα κύμα.
Θα ‘ταν κι αυτό απρόβλεπτος χαμός του δύστυχου Οδυσσέα,
αν πάλι η Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, δεν έδινε τη φώτισή
της’ κατόρθωσε ν’ αναδυθεί απ’ το κύμα που έσπαζε στη
στεριά, έστριψε προς τα έξω και λοξά κολύμπησε, κοιτάζοντας
μη χάσει τη στεριά απ’ τα μάτια του, μήπως και βρει
440 κάπως απάνεμο ακρογιάλι ή και λιμάνι αυτής της
θάλασσας. Και τότε κολυμπώντας φτάνει στο στόμα ποταμού
καλλίρροου — αυτός ο χώρος έκρινε πως ήταν ο καλύτερος,
αφού του έλειπαν οι βράχοι, κι ο άνεμος δεν τον χτυπούσε.
Βλέποντας μπρος του τα νερά του ποταμού να ρέουν, έκανε
ολόψυχην ευχή:
445 «Επάκουσε, όποιος κι αν είσαι, ποταμέ βασιλικέ μου.
Προσπέφτω, χίλιες φορές παρακαλώ σε, γλίτωσέ με από την
απειλή του ποσειδώνιου πελάγου. Πρέπει, πιστεύω, κι οι
αθάνατοι θεοί να τον σπλαχνίζονται όποιον παραδαρμένος τούς
ζητά το έλεός τους. Ένας που έπαθε πολλά κι εγώ, τώρα στα
γόνατά σου πέφτω, ποταμέ μου,
450 ζητώ να μ’ ελεήσεις, βασιλιά μου. Ικέτης σου είμαι, και το
ομολογώ.» Ευχήθηκε κι ευθύς ο ποταμός ανέκοψε το ρέμα,
σταμάτησε το κύμα, μπροστά του τα νερά γαλήνεψε,
τον πήρε και τον έσωσε στις εκβολές του. Μα είχαν πια λυγίσει
και τα δυο του γόνατα, τα στιβαρά του χέρια
455 λύθηκαν, ένιωθε τσακισμένος απ’ το κύμα’ σώμα
πρησμένο, στόμα, ρουθούνια να ξερνούν τη θάλασσα, κι
αυτός πεσμένος κάτω, δίχως πνοή, δίχως φωνή, σαν
λιγοθυμισμένος, τυραννισμένος από κούραση φριχτή. Κι
ωστόσο μόλις πήρε ανάσα κι ήλθε η ψυχή ξανά στον τόπο της,
το μαγικό μαγνάδι λύνοντας το παραδίνει
460 στου ποταμού το ρέμα που έσμιγε με τη θάλασσα’ γοργά
το πήρε μες στη δίνη του ένα μεγάλο κύμα, κι αμέσως το
υποδέχτηκαν τα χέρια της Ινώς. Τότε απ’ το ποτάμι βγαίνει,
έγειρε σ’ ένα σχοίνο πλάι, σκύβοντας φίλησε το χώμα της
ζωοδόχου γης. Βαρύθυμος ακόμη, μιλώντας είπε στη γενναία
ψυχή του:
465 «Τώρα στο τέλος τι μου μέλλεται να πάθω, αλίμονο.
Αν μείνω στο ποτάμι και περάσω εδώ τη μαύρη νύχτα,
πώς να μη συμμαχήσουν άσχημα πάχνη και παγωνιά,
εξαντλημένον να μου πάρουν την ψυχή, έτσι που την αυγή
τόσο ψυχρό το αγιάζι κατεβαίνει απ’ το ποτάμι.
470 Αν πάλι ανέβω την πλαγιά στο δάσος το βαθύσκιωτο,
αν σε φυλλωσιές πυκνές πέσω να κοιμηθώ, πες πως το κρύο
κι ο κάματος μ’ αφήνουν, κι επέρχεται ύπνος γλυκός’
τα άγρια θηρία τρέμω μήπως με βρουν και με σπαράξουν.»
Κι όπως το συλλογίστηκε, αυτό του φάνηκε πως είναι το
καλύτερο:
475 ξεκίνησε να βρει το δάσος, το βρήκε πλάι στον ποταμό,
ψηλά σε ξάγναντο. Τρύπωσε εκεί, κάτω από θάμνα δίδυμα,
ελιά κι αγρίλι που ξεφύτρωναν μαζί.
Δεν έφτανε ως εδώ το μένος των υγρών ανέμων,
δεν τα χτυπούσε αυτά τα θάμνα ήλιος με τις αχτίνες του,
480 όταν σηκώνεται λαμπρός, μήτε η βροχή τα διαπερνούσε’
τόσο πυκνά συμπλέκονταν το ‘να μαζί με τ’ άλλο.
Γλίστρησε ο Οδυσσέας στον κόρφο τους, και με τα χέρια του
φτιάχνει το στρώμα του παχύ κι ευρύχωρο, από τα φύλλα τα
πολλά που ήταν χυμένα γύρω, τόσο και τέτοιο, που θα
μπορούσε δυο και τρεις ανθρώπους να τους προφυλάξει,
485 ακόμη και σε χειμωνιάτικη ώρα, όταν βαραίνει ο καιρός
πολύ. Το έργο του κοιτώντας, βασανισμένος ο Οδυσσέας και
θείος, ένιωσε μέσα του χαρά’ στη μέση ξάπλωσε ρίχνοντας
από πάνω του σωρό τα φύλλα. Πώς κάποιος έκρυψε δαυλό
μέσα στη μαύρη στάχτη, σε χτήμα απόμερο, που γείτονες στο
πλάι του δεν έχει, σώζοντας έτσι
490 το σπέρμα της φωτιάς, που να μην είναι ανάγκη απ’ αλλού
ν’ ανάβει’ με ένα δαυλό παρόμοιος ο Οδυσσέας σκεπάστηκε με
φύλλα. Τότε κι η Αθηνά χύνει στα μάτια του τον ύπνο, γρήγορη
ανάπαυση από τον μόχθο και τον κάματό του. Κι ο ύπνος
σφράγισε τα βλέφαρά του.
Οδύσσεια – ζ